Katalog

5 EKİM 2003 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Bağımsızlık, demokrasi, sosyalizm Mehtnet Ali Aybar'ın anısına... " , Kapitalizmin küresel saldınsı, iletişim teknolojisindeki gelişmelerle koşut olarak, ideolojikplanda da etkisini giderek arttırmaktadır. Özellikle geri bıraktınlmış ülkelerin "aydın "ları bu ideolojik bombardımandanfazlasıyla etkilenmektedir. Türkiye de de durumfarklı değildir. Adlannın önünde akademik kariyerlerini belirten imgeler de olan yazarlar artık küreselleşmejargonuyla konuşuyorlar. Onlara göre "sınıf'yok; "sımfkavgası "yok, "uzlaşı" var. Sendika ", "sendikal mücadele "yok, "toplam kalite " var. "Komünizm ", "sosyalizm "yok, "demokrasi" var. "Bağımsızlık"yok, "karşıhklı bağımlılık " var vs... Hepsinin ortak noktası, emekçi halka güvensizlik Tüm ilerleme, yenilik "aydın kesim- uygar dünya işbirliği" ile gerçekleştirilecektir. Bu uygar dünyaya en uygun düşeni deAB'dir. TCyurttaşlığı yerine Avrupa birleşik devletlerinin bir eyaleti olan Türkiye 'nin yurttaşı olmaya hazır olduğunu ilan edenler bile vardır... Kimin değirmenine hangi suları taşımaya çahştıklarını hüzünle izlediğimiz bu "aydın "lara karşı doğum gününde Sayın Mehmet Ali Aybar'ı bir kez daha saygıyla amyoruz.. SolungüleryüzlükoşucusuAdı: Mehmet Ali Aybar. Doğum tarihi: 5 Mart 1908. Işi şampiyon, ressam, TlP'in ilk genel başkanı... Güler yüzl : Hukukçu, insan haklan savunucusu, savaş muhalifi, bilim ve eylem adamı, ü bir sosyalizmi savundu, ABD'yi mahkûm etti, kendi ülkesinde yargılandı '...Çünkü sosyalizm, sadece bir ekonomi politik tekniği değildir. Her şeyden önce halkın dünya görüşü, halkın felsefesi, halkın politik ideolojisidir...' M. Ali Aybar UgurCANKOÇAK Dünyaya bakarken ve bakışımızı şekillendirirken en öne "bağHnsBhk" ilkesini koymak, olmazsa olmaz bir zorunluluktur. Bağımsızlık olmaksızın demokrasi, bağımsızlık olmaksızın ekonomik gelişme, bağımsızlık olmaksızın insan haklan, bağımsızlık olmadan sosyalizm ve dahası, bağımsızlık sağlanmadan en geniş anlamı ile "insanca" bir yaşam kurabilmek olanağı yoktur. Bağımsızlık olmadan bir tek şey olanaklıdır: Kapitalist sömürünün gerçekleşmesi. Işte modernitenin bu açıhmını postmodernler bir adım ileri götürerek köleleşmeyi yenıden meşrulaştıran "karşüıklı bağnnhhk" kavramını toplumsal bilımlerin içine sokuşturmaya çalışmaktadırlar. • İnsan haklan aldatmacası... Kapitalizm, bir gelişme sağlasa bile bu son derece eşitsiz ve dengesiz gelişmedir, o nedenle de şiddetli toplumsal patlamalara gebedir. Buna önlem olarak da kapitalist sistem kendi başına bir "dünya düzeni" oluştururken günümüzde toplumsal patlamalan önlemek için, bütün dünya üzerinde bir insanlık, demokrasi ve insan haklan havarisi söylemını öne çıkarmaya başladı. Bu söylemi kötü ve karşı çıkılması gereken bir venler bütünü olarak görmemek gerekir elbette. ABD emperyalizmi, yeni küresel saldınsını, bu insani kavramlarm içini kendi uydurduğu sahte söylemlerle doldurarak sürdürmektedir. Ömeğin, dünyanın her yerinde etnik, din, hatta mezhep farklılıklan gibi her türlü aynmcılığı "insan haklan" kavramı içine sokarak desteklerken bir yandan da ülkelerin toprak bütünlüğünü korumaktan söz etmektedir. Afganistan'da yaptığı budur, Bosna-Hersek'te yaptığı budur, Latin Amerika'da, Orta Asya ülkelerinde yaptığı budur: Şimdi de Irak'ta aynı yöntemı uygulamaktadu-: îşte Aybar'rn öncülüğünü yaptığı görüşe göre, bağımsızlık ilk ve vazgeçilmez koşuldur ama eğer bağımsızlık "emekten yana ve emekçiler eliyle gerçekleştirilen bir düzene" yönelmiyorsa önünde sonunda mutlaka elden kaçınlacaktır. Nitekim ülke kapitalizme yöneldikçe bağımsızlık da elden gitmiştir. Çünkü, kapitalist' emperyalizm pazannı sürekli büyütmek zorundadır. Ünlü bisiklet örneğinde olduğu gibi "durduğu zaman devrilecektir". Tüm savaşlar bu zorunluluğun sonucudur. Ve dünyanın savaş tannsı ABD'dir. Demokrasl ve bağımsızlık Günümüz ıçin çağdaş uygarlığın bir tek ölçütü vardır: O da tam bir demokrasi içinde insanm özgürlüğünü gerçekleştirmek yolunda üretilen kuramlann kendilerini gerçekleştirme olanağını bulabilmesidir. Ne milli gelir oranlan, ne iktisadi büyümenin hızı, ne füzeler yaparak aya çıkmak ne de sayabileceğin bir yığın bileşen, uygarlığın tam tanımını veremez. Aybar içın "bağıınsızlık'' bir bloka bağlanarak gerçekleştirilemez ve gerçekten bağımsızlık sosyalizmden ayn düşünülemez. Şimdı de ABD askerlerinin silahı ile kurulacak Kürdistan'uı ne Kürtlere ne de ınsanlığa hayn olmayacağı ortada değıl midir? Ya da Kuranı temel almış Iran'ın bağımsızlığına ne denebılir? Iraklı Şiilerin bağımsız devleti için iyi bir örnek mıdir Iran? Irak'ta hangı aşiret devlet olmalıdır? Yoksa Afganistan'ın toprak bütünlüğü için Taliban"a evet mi demeliyiz? Ama sosyalizmden yana tercıhleriniz yoksa "tam bağnnsızhktan" söz etmek olanağınız da yoktur. X TÜRKİYE'YE SAMPİYONLUKLAR YASATTI A ybar'ınhayatındaatletizmin /M çokönemli biryeri var. Spor J. M. yaşamı Galatasamy'da futbol oynayarak başlayan Aybar, daha sonra basketbol ve voleybola he\'es eder. Bir ara tenis çalışır. tyi de biryibiicüdür. Sonunda atletizmde kamr hlan Aybar, ilk milliformasını 1928Amsterdam Olimpiyat Oyunlarında giyer. 1935 'e kadar arulıksız olarak atletizm milli takunındayer alan Aybar, 100 metre, 200 metre ve bayrakyanşlannda bırçok Türkiye rekoru hrmış, 1931 yılında 200 metrede Balkan ikincisi olmuştur. Aynıyıl, şampiyon olan 4X100 bayrakyarışında da Aybar 'm adım görürit. Balkan baymk yanşmalannda toplam 2 altm, 3 gümüş, 3 bronz madatya kazanır. Aybar, gündelikyaşamında dayarış bisiİdetiylegezen, kuş avcılığıyapan \e her türlü spora düşkün bırportre çizer. *%"' mı. 1965 yılmda tstanbul Kapah Spor Salonu'nda yapılan TİP toplanüsL» ESİNİN YANINA CÖMÜLMEYİ VASİYET ETTİ A rnavutköy Kız Koleji'nden /M mezun olan ve J. M. Amerika'daihtisasyapan Siret Uncu ile Mehmet Ali Aybar 'm tanışmalan da yine spor sayesinde olur, Kolejin en güzel km Siret, Galatasarayformastyla tstanbul Atletizm yanşlannda birinci olan MehmetAli'ye madatya takar... Ardından nisan.. 1947 vılında evlenen çiftin hayatına hsa bir süre sonra 'Güllü bebek"girer. MehmetAli Aybar, 1998yılında yayımlanan bir röportajında doktoriann kendisine önerdiği koroner by-pass ameliyatını olmak istemediğini, ''Yeterince yaşadım. Artık hırslanmyok, ölümden de korkmuyorum "sözleriyle anlatır. Aybar'a vasiyeti sorulduğunda ise yanıtı hsa ve kesindir: "Karımın yanına gömülmek istiyonım. Yaşamı boyunca yılmadan 'endamı güzel bir bayan' olarak tanımladığı sosyalizm uğruna çalıştı Mücadeleyle geçenbir yaşam 1967'de ABD'yi savaş suçlusu olarak mahkûm eden Russel Mahkemesi'nin iiyesi olan Aybar, Vietnam'a gidip. ABD'nin vahşetine tamk oldu (üstte). Aybar. Nâzım Hikmet'le Paşakapısı Cezaevi'nde (altta). • Bislkletle Paris'ten kaçıs s Mart 1908'de îstanbul'da doğdu. Hareket Ordusu ku- mandanlanndan Hüseyin Hüsnü Paşa ve ma- tematikçi Gelenbevi Ismail Efendi'nin torunu. Çocukluğu, Cihangir, Yeşilköy ve Kuzguncuk'ta, geniş aile çe\Tesinde geçti. Yeşilköy'deki Fran- sız Okulu'nu ve Galatasaray Lisesi'ni birir- di. 1939'da îstanbul Hukuk Fakültesi'nde devletler hukuku doktoru iken, Paris'e Sor- bonne Üniversitesi'ne hukuk araştırmala- n yapmaya gitti. Fakat bir yüın sonunda Ücin- ci Dünya Savaşf nın çıkmasıyla, kuzeni şair Oktay Rifat, Ragıp Sanca ve birkaç ar- kadaşı ile birlikte bisiklete atlayıp Paris'ten Lyon'akaçtı, oradan da Türkiye'ye döndü. • Muhalefet ve hapis yılları 1942 'de dev letler hukuku doçenti olduğu İs- tanbul Hukuk Fakültesi'nden 1946'da Vatan gazetesinde yazdığı Milli Şef înönü rejimini eleş- tiren Kâğıt Üzerinde Demokrasi başlıklı yazı dizisi nedenıyle uzaklaştınldı. 1947-49 yıllan arasında, her ikisı de sıkıyönehmce kapatılan Hür ve Zincirli Hürriyet gazetelennı çıkarttı. 1949'da yıne Milli Şefİnönü'ye yazdığı Açık Mek- tup'tan dolayı hakaretten hüküm gıydı ve Paşa kapısı Cezaevi'ne girdi. Burada. diğer şair ku- zeni Nâzım Hikmet'le 1950 afnna kadar yattı. • TİP genel başkanlığı 1962 de bir gmp sendikacının kurduğu Türkiye Işçı Partisi'nin genel başkanlığı göre\Tnı kabul ettı ve ömrü bo- yunca teorisyen ve bilım adamı olarak götürdü- ğü sosyalizm mücadelesinde; 1962-69 yıllan arasında TtP'ın başında lider ve eylem adamı kim- liğiyle etkili oldu. 1965 'te Türkiye'de ilk defa bir sosyalistparti, Aybar başkanlığındaMeclıs'e 15 miHetvekılı soktu. 1967'de ABD'yi savaş suç- lusu olarak mahkûm eden Russel Mahkemesi üye- sı olarak Vietnam'a gıttı. Aybar kızı Güllü ve torunu Memo ile • Partİden İStİfa Dünya sosyalizm tan- hinde ilk defa Sovyetler'den bağımsız bir politi- ka güden TİP'in başkanı olan ve Türkiye'ye öz- gü, güler yüzlü sosyalizm kavramının yarahcısı olan Aybar, 1968'de Sovyetler'in Çekoslovak- ya'yı işgaline sert birtepki gösterdi. Bu, parti için- de hızıpleşmelerin su yüzüne çıkmasına neden ol- du. Aybar. 1969'da genel başkanlıktan, 1971 'de de parriden istifa etti. 12 Mart döneminde Mec- lıs'tekı tek sosyalıst olan Aybar, dönemin baskı- lanna ve ıdamlara karşı tek başına mücadele etti. • SDP demOkraSİSİ 1975 te TtP'tenay- nlan elh arkadaşı ile beraber, daha sonra Sosya- list Devrim Partisi adım alan, Sosyalist Parti'yi kurdu. ilk defa bu partinin tüzüğünde, genel baş- kan ve yönetıcilerin üst üste iki dönem başa geç- melerini engelleyen ve yönetim kurullannın üç- te ikisinin kol emekçilerinden oluşmasını öngö- ren şartlar yer aldı. SDP tüzüğü gereği Aybar, 1978 yılında genel başkanlıktan aynldı, yeri- ne Cenan Bıçakçı genel başkan seçildi. SDP 12 Eylül cuntasının karanyla kapatıldı. • Edebiyat ve resîm 1995 yılında 87 yaşında İstanbul'da ölen Mehmet Ali Ay- bar, edebiyata ve resme çok meraklıdır. Ay- bar'ın kendi resim çalışmalan ve edebiyat eleştirileri vardır. Fakat çok genç yaşlardan iti- baren bütün hayatını kapsayan uğraşı. yazı yaz- mak olmuştur. İstanbul Üni\ersitesı Hukuk Fa- kültesı öğretim üyesiyken yayımlanan (1937- 45) hukuk çalışmalanndan sonra, Hür ve Zincir- li Hürriyet gazetelerinde yayımlanan yazılannı, birçok dergı ve gazetelerdeİci yazı ve makalele- ri takip etmıştır. • Kİtaplar Yayımlanmış kitaplan: Bağım- sızlık, Demokrasi, Sosyalizm (1968), 12 Mart'tan Sonra Meclis Konuşmalan (1973), Marksızm"de Örgüt Sorunu, Leninıst Parti Bur- juva Modelinde Bir Örgüttür (1978), Neden Sosyalizm (1987), TtP Tanhi, I, II, III (1988), Sosyalizm ve Bağımsızlık- Uğur Mumcu ile Söyleşi (1986), Marksizm ve Sosyalizm Üze- rine Düşünceler (2002) Bir de Banş Ünlü'nün Aybar hakkında yaptığı ve yayımlanmış yük- seklisans çahşması Bir Siyasi Düşünür Olarak Mehmet Ali Aybar ile yayıma hazırladığı Meh- met ali Aybar'ın Müdafaalan ve Mektuplan (1946-1961) adh kitabı vardır.