Katalog

6 OCAK 2002 PAZAR CUMHURİYET SAYFA DOGALGAZ DOSYASI Doğalgaz Piyasası Yasası'nın yürürlüğe girmesiyle karmaşa daha da büyüyecek Bugünleri de arayacağızBANUSALMAN ANKARA - Doğal tekel olan do- galgaz hizmetinin piyasaya açılması- na yönelik Doğalgaz Piyasası Yasa- sı'nın yürürlüğe girmesiyle bugün BOTAŞ ve belediyeden oluşan aracı sayısı 5'e yükselecek. Böylece 5 ay- n şirketin kâr marjı ve işletim gideri yüklemesiyle. tüketicinin ödeyeceği doğalgaz faturalannın katlanması bek- leniyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba- kanı Zeki Çakan, doğalgaz fıyatlan ve belediyelerin kâr marjı konusun- da yetkisi olduğunu belirtmesine kar- şın yürürlüğe giren yeni yasaya göre, tarifeleri Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun belirlemesi gerekiyor. Başbakan Bölent Ecevit, gazeteci- • Doğalgaz Piyasası Yasasf nın yürürlüğe girmesiyle bugün BOTAŞ ve belediyeden oluşan aracı sayısı 5'e yükselecek. Böylece 5 ayn şirketin kâr marjı ve işletim giderinin yüklemesiyle tüketicinin ödeyeceği doğalgaz faturalannın katlanması bekleniyor. lerin sorulan üzerine, "Baa belediye- lerin fazlafiyat arbşı uyguladıklan bi- Mniyor. Kanium'udatepkiduyiıyor. Kı- şm ağırlaşDğı bir dönemde doğsügazm ınakıılfrvanarlasanlmasıgerekir'' de- di. Ecevıt, yann belediye başkanlany- la görüşme yapılacağıru anımsattı. Resmi Gazete'de 2 Mayıs 2001 ta- rihinde yayımlanan Doğalgaz Piyasa- sı Yasası'na göre, Enerji Piyasası Dü- zenleme Kurulu'nun tarife yönetme- liği hazırlaması gerekiyor. Yasanın 11. maddesi uyannca kurulun bu yö- nefmeliğe göre tüzel kişilerce hazır- lanacak fıyat tarifelerini en geç ekim ayında ıncelemeye alması ve 31 Ara- hk tarihinı geçmeyecek şekilde de uy- gun bulursa onaylaması öngörülüyor. Makina Mühendisleri Odası Bas- kanı Mehmet Soğana, kurulun tari- feleri behrlemesi gerektiğiru, bu hük- me ilişkin olarak herhangi bir hazır- lık süresi öngörülmediğinı belirte- rek hükümetin kendi çıkardığı yasa- yı bile uygulamadığına dikkat çekti. Bu durumda belediyelerle yapılacak olan zirvede aslında hükümetin ya da bakanlığın doğalgaz tanfesiyle ilgili herhangi bir hukuki yetkisinin olma- dığı belirtiliyor. BOTAŞ'ın işlettiği Eskişehır ve Bursa illerindeki doğalgaz dağıtım sisteminin özelleştınlmesı için bağlı genel müdürlük haline getinlerek Ozelleştirme ldaresfne devir çalış- malan yürütürken Ankara, Istanbul v e Izmit belediyeleri de doğalgaz dağı- tım işini yüriiten şirketteki paylan yüzde 10'un altına düşecek biçimde 3 yılda yeniden yapılanacaklar. Yeni doğalgaza bağlanacak illerde ise ta- mamen özel dağıtıcı şirketler kurula- cak. Mevcut durumda doğalgaz tüke- ticiye ulaşıncaya kadarki zincırde BO- TAŞ ya da BOTAŞ*la bırlıkte bir be- lediye yer alırken Doğalgaz Piyasası Yasasf yla 5 yeni aracı oluşturulacak. Türkiye'de doğalgaz üreten ya da dı- şandan ithal eden şirket iletim şirke- tine, ilenm şırketi depolama şirketi- ne. depolama şirketı toptan sahcı şir- kete, toptan satıcı da şehir içi dağıtım şirketine verecek. Her şirket ayn ay- n kâr payım. işletme maliyetini ekle- yerek satacak. FATURALAR CAN YAKACAK Elektrik fiyatlan yurttaşı çarpacak ANKARA (ANKA)- Fahiş fiyat artışı nede- niyle yoğun tepkilere neden olan doğalgaz gi- bi 2001 yılını yüzde 111.3'Iük rekor zamla kapatan elektrik de can yakmaya başladı. 2001yılma52bin580 liralık fıyatla giren elekt- rik, yılı ayda bir ve ba- zı aylar iki kez yapılan zamlarla 111 bin 1001i- radan kapattı. Özellik- le ekonomik krizin pat- lak verdiği şubat ayını izleyen aylarda devalü- asyonun etkisiyle fiya- tı hızla katlanan elekt- riğe, 2001 yılının tü- münde toplam yüzde 111.3 oranında zam ya- pddı. Doğalgaz yoğun olarak kış aylannda ve sınırlı sayıda tüketici ta- rafından kullanılıyor. Buna karşılık elektrik tüm yurtta ve 17 mil- yon konuru ilgilendiri- yor. 1 Ocak'tan itibaren yapılan zamla birlikte "faîrinci kademe" ola- rak adlandınlan 150ki- lovatsaata kadar tüke- timlerde elektriğin bi- rim fıyatı 7.9 cent düze- yine ulaştı. "tkinci ka- deme" olarak tanımla- nan 150 ve üzeri tüke- timlerde yüzde 50 zam- lı tarife uygulanması ne- deniyle birim fıyat 11.8 cente ftrlıyor. Televiz- yon, buzdolabı, çamaşır makinesi, ütü ve bir ya da birkaç lambanın bi- le aylık 150 kilovatsaatı aşkın elektrik tükettiği gerçeğinden hareketle, 4 kişilik bir ailenin or- talama 200 kılovatsaat tüketiminde elektriğin birim fiyatı 8.9 cente yükseliyor. Peş peşe gelen zamla- nn, kayıp-kaçakla mü- cadeleye sekte vurduğu gibi kaçak kullanımını özellikle dar gelirli ke- simler için kaçınılmaz kıldığı eleştirileri yapı- lırken, ödenemeyen fa- turalar da tahsilatm ta- hakkuka oranını açıyor. Protestoya müdahak Ozgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) İstanbul tl Örgütü üyelerinin doğalgaz fiyat- lannı protesto amacıyla TaksinTde düzenledikleri açıklamaya müdahale eden polis, ikisi kadın 17 kişhi gö/altına aldı. Taksim Gezi ParkTndaki otoparkta saat 1230 sı- ralannda bir araya gelen ÖDP üyeteri,çevik kırvvet polisleri tarafından çembere alın- dL Doğalgaz fîyatiannda yaşanan arüşı "Botaş-betediye-nıaliye'' üçlüsünün yarartığını öne siiren gnıp, döviz ve pankart açıp hasın açıklaması yapmak istedL Bunun üzerine harekete geçen çevik kuvvet ekipleri, gnıba müdahak ederek 17 partiliyi gözattına aldı. "Sabit ücret iptal cdilmeli". "Zamlar ge- ri alınmalı". "KDV oranı yüzde l'e çekilmeli" yazüı dövizkr ise shil poiisler tarafindan parçalandı. Zorla polis otobüsüne bindirüen göstericfler, "Yok- suUuk, yoisuzlukdüzenine son" şekiinde siogan attıktan sonra güvenîikgüçlerinin tavnnı alkışlarla protesto etriler. (Fotoğraf: VEDAT ARIK) Esenkent'ten ders alabilmekOKTAYEKİNC! Esenyurfun arnk "esld" de- nilen önceki üç dönem beledi- ye başkanı ve halen Kartal Ce- zaevi'nde rutuklu olarak yar- gılanma süreci devam eden Dr. GörbüzÇapan hakkında aylar- dır "fld* temel nedenden ötü- rü yazmıyordum... Birincisi, elbette ki hukuk devletine ve bağımsız yargıya olan, kimsenin zayıflatamaya- cağı ve hatta Curnhuriyet ya- salanndan bir an önce kurtul- mak isteyen siyasi egemenle- rin bile sarsamayacaklan gü- ven ve bağlılık duygumuzdur... Hem bu konudaki bilinci- miz ve kararlılığımız hem de aynı anlayışın kuralı gereği yargıyı şu veya bu yönde etki- leyebüecek tutum ve yayınlar- dan özenle kaçınmak gerekti- ğine öteden beri inandığımız için Gürbüz Çapan'ın yargı- lanma bir yana, "teşekkür edB- mesi" gereken kent hizmetle- rinden hiç söz etmediğim gi- bi, bu konulardaki yazılanm- da adı kalemimin ucuna kadar gelmesine ragmen "hukukkül- türiisansürümü" uyguladım... Yasamın oerçefll Bu "dikkatin" ikinci nede- ni ise Gürbüz Çapan'la olan tanışıkhğımızdır... Türkiye'de- ki kamuoyu oluşturma alış- kanlıklannda. u tanıdıklanka- yırma" ne yazık ki artık yay- gın bir "medya tutumu" hali- ne geldiğinden, benim yaza- caklanmın da bu koşullanma içinde okunabileceği ve hatta amacına da aykın etkiler yapa- bileceği kaygısı, hukuk sansü- rüne de eklenmiş oldu... Ne var ki her iki neden de el- bette ki hâlâ geçerli olsa bile, kentsel yaşam gerçeğimizde- ki gelişmeler ve özellikle de şu DOĞALGAZA ORANLA YÜZDE 56 DAHA UCUZA ISINIYORLAR Bölgesel ısıtma sisteminin zaferi CANERÖZTÜRK Doğalgazda yaşanan fıyat artışı, yurt- taşlann bütçesini önemli ölçüde zorlar- ken Esenkent'te uygulanan bölgesel ısıt- ma sistemiyle 7 bin aüe doğalgaza göre çok daha ucuza ısınıyor. Esenkent Kent Yönetimi Kurulu Başkanı FahriAtabay, Türkiye'ye çevresel ve ekonomik açı- dan kaüası olan sistemin yaygınlaştınl- ması gerektiğini belirtti. Özellikle Kuzey Avrupa ülkeleri Al- manya, Danimarka, tsveç ve Finlandi- ya'daki konutlann yüzde 25'inde kulla- nılan bir yöntem olan "Bölgesel Isıtma Sistemi" Türkiye'de de yahıızca Esen- kent'te uygulanıyor. Esenkent Toplu Ya- pı Yönetim Kurulu Başkanı Fahri Ata- bay, "doğalgaz yakrth Esenyurt Termik Saotrah'ndan temin edilen ısuıın bir bo- ru şebekesi ik Esenkent'e ulaşünlması- na" dayanan sistemle. doğalgaza göre yüzde 56 daha ucuza ısındıklannı belirt- ti. Atabay, sadece gaz fıyatı ve ısınma bedeli göz önüne alınarak beurlenen bu oranın, kombi, tüp fiyatlan ve vergi dü- şüriildüğünde ise yüzde 85 oranında da- ha ucuz ısınma sağladığını ifade ettı. Kazan dairesi olmadığından sistemin herhangi bir tehlikesinin bulunmadığı- nı anlatan Atabay, yurttaşlann 24 saat bo- yunca banyo ve mutfaklannda sıcak su kullanabildiklerini belirtti. Patlama Ihtlmall yok Boru şebekesi içinde sadece sıcak su bulunduğunu belirten Atabay, sözleri- ni şöyle sürdürdü: "1999yıkndalddep- remlerde sistem işletme hafindeydi ve en ufak su smnbsı yaşanmadL Japon- ya'mn Kobe kentindeki depremde şeh- rin doğalgaz şebekesi nedeniyle çıkan yangmlar ölümlere neden oldu. Boru harünın gaz yerine sıcak su taşıması. ob- alstarıbuldeprenımdesınrvangınv'e pat- lama riski demektir. Hiçbir binada do- ğalgaztesisaü sözkonusu olmadığından, büyük depremlerde doğalgaz kaçağL yangm ve patlama yaşama riski yoktnıf Slrtemln Işleylsi Merkezi bir enerji santralından veya diğer kaynaklardan temin edilen ısının bir boru şebekesi ile konutlara ulaştı- nlarak konutlann ısıtma ve su ihtiyaç- lannın karşılanmasına bölgesel ısıtma deniyor. Esenyurt Termik Santralı, "kombine çevTİm" diye adlandınlan ve doğalgazın önce gaz hİrbininde, sonra da buhar tür- bininde elektrik üretme prensibine göre elektrik üretiyor. Tesis, elektrik üreti- minde kullanılan buhann bir kısmıyla Esenkent'in ısıhlmasında kullanılan kız- gın suyu üretiyor. Yani tesis bir yakıtla iki enerji üretiyor: Elektrik ve ısı ener- jisi. Santral ile binalar arasındaki sıcak suyu taşryan boru şebekesi, ilk yatınm maliyeti açısından da diğer klasik sistem- lere göre daha düşük maliyetli oluyor. son "doğalgaz " tartışmalany- la daha da açığa çıkan "hukuk dışı rant ve siyaset ovnnlan". Gürbüz Çapan ve Esenyurt- Esenkent'te gerçekleştirilen "farkm" artık anımsanmasuıı ve yazümasım, kaçınılmaz bir "kamusal görev" haline geti- riyor... Yinelemeliyim ki bu kesinlikle Çapan için değil, en- der de olsa kımi "başanlı'' ve "tophım yararmı" da gözeten kentsel hızmetleri öğrenıp hat- ta "esin kaynağı" yapmamız için önem kazanıyor. Çünkü Çapan nasıl olsa ken- di hukuk savunmasını yeterin- ce yapabilecek örneklerini mahkemeye de sunuyor ve su- nacaktır... Eğer iddia edildiği gibi, özel- hkle de "imar" konulannda, ül- kemizdeki sayısız belediyede gözlenebilen ve o belediyeler- le aynı "imar ranö kültürü- ne" sahip siyasilerce de hâlâ ciddi ve etkin bir yasal önle- mi ahnamayan "kentveto|Ann çıkarlannın yok sayıldığı'' uy- gulamalan saptanır da ceza alırsa, buna ragmen yargı ka- ranna ek eleştirileri bile o şim- di dışanda özgürce konuşarak dolaşan imar spekülatörleri de- ğil, biz yönelteceğiz... Farkın' temel nedenl Evet... Şu kar baskınıyla bir- likte ne denli "önemli" oldu- ğu daha da açık anlaşılan şu "doğalgazla pahah ısınma rut- sakhğı" tartışmalannda, Istan- bul'un 'Saroşbn'' arasında sa- yılan Esenyurt ve Esenkenfe bakanlann gördüklen "ferk" acaba nereden kaynaklanıyor?.. 5 Ocak 2002 tarihli Hürriyet gazetesi bunu geniş bir haber yaptığında ve "Esenkent mo- deö yüzde 85 ucuza ısıtryor~" başhğı altında Çapan' ın Esen- yurtlulara sağladığı "merkezi ısıtma sisteminin" ne denli az paralaıia bu insanlara "sıcak bir loş" sunduğunu aynntılanyla anlattığında, ben de aym pro- jelerin daha başlangıcındaki yıllarda yazdıklarımızı amm- sadım... Öncelikle istanbul genehn- deki doğalgaz projesi için kim büir kaç kez demiştik ki: "Ken- tin plansız, kaçak, >asadışı ve arr>apısı çürük imar ve yerteş- me düzeıûne müdahale edil- meden gerçekleştirilecek bir doğalgaz şebekesi hem çokpa- halı ve hatalarla dolu yaünm olacakür hem de isletmesinde deyine umulanın üzerinde tek- nik sorunlar ve yüksek fıyat tarüşmalan yaşanacaktu-._" Ne var ki İstanbul'u yöneten- ler bu uyanlarımızı da hemen hiç dikkate almadıklan gibi, özellikle 1994'ten sonraki ana- kent yönetimleri, kaçak ve iş- galci yerleşme bölgelerindeki "o\" borçlannı ödemek ve bir sonraki seçimlerin oylannı da "güvenceye" almak uğnına, bu gibi yasadışı yapılaşma yığın- lanna "ilave altyapı maByetie- rini de üstienerek" doğalgaz şebekeleri döşedıler... tşte şim- dı istanbul "da, "doğalgazîdan yoksun yasal ve imariı semt- ler" ile doğalgazı pahah kul- lanmaktan yakınmaya başla- yan "kaçak ve imarsız semt- ler" yan yana ve böylesi bir siyasal aymazlığın şehircilik- teki kara mizahını y aşıyorlar... İmarsız ama doâalgazlı Doğalgazın neden pahalı ol- duğuna dair dedektiflığe so- vıınanlar da aynı kaçak semt- lere doğalgaz götürülebilmesi için zorunlu olarak harcanan yüksek "ilave altyapı hazırüğı ek mahyetfcrinin"* ve aynı böl- gelerdeki imar düzensizliğin- den ka>naklanan "ilave bakım ve işletme giderierinür de tüm îstanbul'daki faturalara üleş- tirilerek "> asalara saygıh kent- Klerede yüklendiğiııi" hâlâ gö- remiyorlar... Hemen aynı dönemlerde ise Esenyurt. bu tür bir "doğal- gazlıimar çetecOiginden'' ken- disini koruyarak önce yapıl- ması gerekeni yaptı... Yani imar ve yapılaşma dü- zenini kaçak ve yasadışılıktan kurtanp îstanbul'un bir ucun- da "Sultanbeyfi" talam siyasi- lerce de "ilçe" kararlanyla ödül- lendirilirken öbür ucunda tam tersine "planlı kentleşmenin" ve "alrvapüı yerleşimin" HA- BlTAT övgülerini de alan ör- neğini yarattı... Ardından yine bu örneğe; "dogalgazla çafaşan termik sant- rabn elektrik üretinıinde çıkan buhan" merkezi sistemde kent- sel ısı kaynağı olarak kazandı- nlıp şimdi Esenkent sakinleri- nuı herkesı hayrete düşürecek kadar düşük ücretlerie bu uy- garlıktan yararlanmalan sağ- landı... CHPIi Esref Erdem: Pahalüığın nedeni enerji politikası • CHP Genel Başkan Yardımcısı Eşref Erdem, gerçekçi olmayan talep tahminlerine dayalı dışalım anlaşmalannın, pahalılığın ilk nedeni olduğunu söyledi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - CHP Genel Başkan Yardımcısı Eşref Erdem, doğalgaz fiyatındaki pahalıhğa enerji politikasının neden olduğunu belirtirken yüksek dışalım bedelinin üzerine eklenen haksız kazançlann, halkı doğalgaz kullanamaz hale getirdiğini bildirdi. Erdem, dün yaptığı yazıh açıklamada, ithal gaza dayalı enerji politikasının terk edilmesini istedi. Erdem, "Tamamı itnal edDen doğalgazın yûzde 65 gibi çok yüksek oranda elektrik üretiminde kuflanümasL bu yanhs enerji poürikasının başhca nedenidir. Her alanda uyum sağlamava çahşüğımız AB ülkelerinin hiçbirinde doğalgazm elektrik üretiminde bu yoğunlukta kuOanıbnası söz konusu değjkfir" dedi. Dısalım anlasmalan Gerçekçi obnayan talep tahminlerine dayalı dışalım anlaşmalannın, pahalılığın ilk nedeni olduğunu belirten Erdem, yüksek dışalım bedelinin üzerine eklenen haksız kazançlann halkı doğalgaz kullanamaz hale getirdiğini vurguladı. Bakanlık, BOTAŞ ve belediyelerin dışalım fıyatlan üzerine uyguladıklan kalemleri en ince ayrmtısı ile kamuoyoına açıklamalannı isteyen Erdem. şu görüşlen ıleth: "Üeriki yıfiara bakıkhğuıda BOTAŞ'm doğalgaz ahm taahhütJerinin, doğalgaz talebinin üzerinde okrağn görülmektedir. 'Al ya da öde' anlaşmalaruun gereği olarak kullarulamayacak olan gazm bedeJinin sarjaya öderunesi zorunhı oMuğundan, bu bedel mevcut abonelere > ansınlacak ve tüketicilerin ödeyeceği bedel daha da artacaküıf Sosyal gerillm Erdem şu görüşlen dile getirdi: "Doğalgazda yaşanan bu yaşamsal sorunlar, mevcut enerji potttikalaruun devam etmesi halmde önümüzdeJd günlerde elektrik faturalannda da benzer sosyal geritimlerk sürecektir. Tüm bu gelismefer ulusal bir enerji politikasının uygulanmasmın zorunhı olduğunu bir kez daha göstermektedir." Pellkanli: Pevlet artık can alacak ÖDP Ankara tl Başkanı Olgun Deükanü da dün düzenlediği basın toplantısında, hükümetin, ekonomik krizin sorumlusu olmasına karşm, faturayı vatandaşa çıkarttığmı savundu. Delikanlı, "Kamu hizmetlerini müşterisi çok olan mal gibi, halkı da kazıklanmay a hazır müşteri gibi gören devietin kıınımlan. artık ahm gücü kalmayan mirvonlarca insanın canmı mı alacak" dedi. Konutlarda kullanılan yakıtlar Karşılaştirmalı fiyat listesi Îstanbul'daki konutlarda kullanılan yakıtlann Temmuz 2001 tarihi ıtibanyla verimlilik ve kilogram-kalori değerleri dikkate alınarak en ucuzdan en pahalıya dogru yapılan sıralaması şöyle: 1- Somakömürü 2- İthal kömür 3- Doğalgaz 4- Odun 5- Fuel-oil 118.000 TL/kg 160.000 TL/kg 299.000 TL/kg 70.000 TL/kg 463.000 TL/kg 6- LPG propan dökme gaz 1.025.420 TL/kg 7- LPG mix dökme gaz 960.000 TL/kg 8- Motorin 926.289 TL/kg 9- Gazyağı 1.046.875 TL/kg 10-LPG tüp 1.161.660 TL/kg 11- Elektrik 106.801 TL/kw saat Doğalgaz nedir? Gelişmiş ülkelerin tercihi İstanbul Haber Senisi - Doğalgaz, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan atıklannın zamanla yeryüzü kabuğunun derinliklerine gömülüp kimyasal aynma uğraması sonucu oluşmuştur. Dünyadaki en önemli enerji kaynaklarmdan biri olan doğalgaz, temiz ve ekonomiktir. Metan ağniıklı, renksiz ve kokusuz gaz olan doğalgazın içinde nem, kül ve kükürt yoktur. İçinde yanmayan madde olmadığı için çok iyi yanar ve ısı kaybı çok azdır. Bileşeninde kükürt olmadığı için havaya kanşan atıklar asit yagmurlanna neden olmaz. Kullanıhnası kolay, depolama gerektirmeyen, yanma verimi yüksek ve hava kirliliği etkisi bulunmayan bir yakıt ohnası nedeniyle gelişmiş ülkelerde tercih ediliyor.