Katalog

14- EYLÖL 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA TARffllN EN BUYUK TERORU 13 Juha Kahkoneo, Tunca Toskay'la birtikte (faş ti- caret ve enflasyonla Ugüi gelişmeleri değerlendirdi. IMFek niyet mektubu hazırlıyor AIVKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Uluslararası Para Fonu (1MF) heyetinin 10. gözden geçirme çerçevesinde yaptığı çalışmalar sonucunda rakamlann netleşmeye başladığı öğrenildi. Hazine'de, devlet bakanlan Kemal Derviş, Tunca Toskay ve Maliye Bakanı Sümer Ond, ekonomi bürokratlanyla 2002 yılı bütçe rakamlan ve ek niyet mektubunda yer alacak taahhütler üzerinde çalıştılar. Türkiye Masası Şefi Juha Kahkonen başkanlığındaki heyet, dün Devlet Bakanı Tunca Toskay'la dış ticaret ve enflasyonla ilgili gelişmeleri değerlendirdi. Kahkonen başkanlığındaki heyetle dün Hazine'de bakanlar düzeyinde yaklaşık 2 saat sûreyle toplantı yapıldı. "Giiçlü Ekonomiye Geçiş Programrnda 2002 yılı için öngörülen faiz dışı fazla hedefınin yüzde 6.5'ten yüzde 6'ya çekilmesi isteniyor. Türkiye'nin 2002 yılında IMF'ye geri ödemesi gereken kaynağın 5 milyar dolara ulaşması ve buna karşılık fon ile Dünya Bankası'ndan gelecek yıl alacağı kaynağın yaklaşık 3.5 milyar dolarda kalacak olması nedeniyle finansman sıkıntısı da görüşûldü. Türkiye'nin borç ödemelerinin masaya yatınldığı toplantılarda, IMF'ye olan geri ödeme yükümlülüklerinin ertelenmesi tartışıhyor. Türkiye'nin 2002 yılında kullanacağı fon kaynaklannın arttınlması talebi bulunuyor. Ancak IMF heyeti Türkiye'deki çalışmalarda bu konuda olurnlu mesaj vermedi. Bu konunun kasım ayında yapılacak 11. gözden geçinne sırasında daha ağırlıklı olarak gündeme gelebileceği belirtiliyor. ABD'deki terörist saldınlar nedeniyle Türkiye'nin 10. gözden geçirme çerçevesinde sunacagı ek niyet mektubuyla birlikte 3 milyar dolarlık kaynağın serbest bırakılıp bırakılmayacağının da görüjülmesinin beklendiği IMFve Dünya Bankası'nın eylül ayı sonındaki yanyıl toplantüan ise ertelendi. îlk günlerde uçuşlann durdurulması nedeniyle zorunluluktan kaynaklanan iptallerin artabileceği kaygısı yaşanıyor Türk turizmine iptal darbesiOLCAYBÜYÜKTAŞ New York ve NVashington'da ya- şanan saldınlann ardından Ameri- ka'dan uçuş izni verilmemesi nede- niyle gündeme gelen tur iptalleri- ni son üç gündür özellikle 5 yıldız- lı otellerde toplantı ve kongre ip- talleri izliyor. Çırağan Sarayı'nın önceki gün bir gecelik iptahnin faturasının 400 bin dolar olduğu dile getirilirken, başta Çırağan, Swissotel ve Four Seasons'ta meydana gelen iptaller karşısında turizmciler nasıl bir strateji izlenmesine yönelik top- lantı yaptılar. Toplantıda iptal edı- len rezervasyonlar için verilen de- pozitolann geri ödenmesi konu- sunda ortak bir karar alındı. Savaş ya da benzeri bir gelişme olmaması halinde bugünkü iptalle- rin yol açtığı kaybın 150 milyon dolar olduğu ancak, iptallerin ge- lecek sezona taşması durumunda en az 1 milyar dolarlık bir kaybm yaşanacağı kaydediliyor. Türkiye Otelciler Birhği Başkanı Sinan Babüa, son üç gündür üst üs- te iptaller aldıklannı dile getirirken • Ulaşım ve iletişim kanallanndaki kopukluğun neden olduğu tur iptallerini, toplantı ve kongre iptalleri izliyor. tptallerin devam edebileceği kaygısını dile getiren TÜRSAB Başkanı Ulusoy, son iki günde iptallerin yüzde 60'a ulaştığını dile getirirken Çırağan Sarayı'nın önceki günkü iptallerinin faturasuıın 400 bin dolar olduğu kaydediliyor. Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği Başkanı Başaran Ulusoy iptallerin yüzde 60'a ulaştığını dile getirdi. Gelenler gidemedi Yılda Amerika'dan yaklaşık 660 bin kişinin geldiğini hatırlatan Ulusoy, bu yılın önemli bir bölü- münün geride kaldığını bu neden- le yaşanan iptallerin ancak 150 milyon dolarlık bir kayba yol aça- cağını dile getirdi. "Ancak Ameri- ka yönetimi bir tavsiye karar çıka- np da Müslüman üJkelere gidüme- sin önerisinde bulunursa, gelecek yü kayıp en az 1 milyar dolar ohır" diyen Ulusoy, arada saat farkı ol- duğu için peİc çok iptalin de henüz kendilerine ulaşmadığını söyledi. Amerika'dan turist getiren tur şirketlerinden VIP Tur'un Genel Müdürü Ceylan Pirinçcioğlu. şu anda fiziki olarak iptallerin yaşan- dığını anlatarak, uçaklar gelip git- DengeABD 'ye bağlı BAHAR TANRBEVER ANKARA - Turizm Yatınmcılan Derneği (TYD) Başkanı Tavit Köletavitoğtu, dünya den- gelerinin yeniden kurulması konusunda Ame- rika'run tavnnın belirleyici olacağına işaret ederken, "intikam manükazfağuıa girmek yeri- ne soğukkanh bir politika iztenmesP dileğinde bulundu. Köletavitoğlu, finans piyasalan ve dünya seyahat pazannda ne olacağının Ameri- ka'run izleyeceği tavra bağlı olduğunu belirtti. 1300 dolarharctyor ABD'den Türkive'ye bu yü 660bin turist gelme- si planlanıyor. Gelen turistler, ulaşımda ağırlıklı olarak hava ve denizyolunu tercih ediyor. ABD'li turistlerin yüzde 36'sı Istanburda konakhyor. Ge- lenlerin büyük bölümü tatil amaçh geliyor. Bir Amerikalı turist ortalama 1300 dolar har- cıyor. Türkiye'ye gelen ABD'li turistlerin azal- ması, kişi başına turizm gelirini düşürecek. 1999-2000 döneminde yüzde 30.7 artış gösteren ABD'li turist sayısı, Ortadoğubanş görüşmelennın kesilmesiyle yoğun bir düşüş gösterdi. mediği için Türkiye'ye daha önce gelen Amerikalı turistlerin gide- mediğini belirtti. Amerikan turistin bir süre psi- kolojik olarak seyahat edemeyece- ğini ifade eden Pirinçcioğlu, Ame- rika'nın misilleme yöntemine gö- re turistin tavrını belirleyeceğini dile getirdi. Asya Tur'un ortaklanndan Hal- dun Bezd, iki hafta içindeki toplam dört turun iptal edildiğini belirte- rek Amerika'daki iptallerin yüzde 30'u bulduğunu söyledi. New York tıırlan iptal New Yorkta şirketleri bulunan Tour Select Genel Müdür Cemil Baykal da iptallerin tedirgin ettiği- ni, iletişim kanallannın iyi çalış- madığı için pek çok iptalin de he- nüz ulaşmadığını düşündüğünü ifade etti. Toplantı ve kongre iptallerinin sıkıntı verecek boyutta olduğuna da dikkat çeken Cemil Baykal, Av- rupa ülkeleri içinde özellikle Ital- ya'dan ciddi iptaller gelebileceği- nin altını çizdi. Makineler 5dakika durdu ABD'ye yönelik saldınlan kinamak ve ölenkre saygı amacıyla Abnanya genelinde çalışanlar 5 dakika boyunca üretime ara verdiler. Fabrikalardan ahşveriş merkezlerine, şirketterden maden ocaklanna kadar dün 5 dakika boyunca saygı duruşunda bulunan Almarrya'daki işçiler, ABO'deölenterör kurbanlannı andılar. Hasar büyük Sigortacılıkta tehlike çanları Ekonooıi Servisi - Ameri- ka'da başta Dünya Ticaret Merkezi bınalanna yapılan saldınlann ardından kimi ku- ruluşlarca yeni yeni hasar tes- pit çalışmalan yürütülürken, gözler uluslararası sigorta şir- ketlerine çevrildi. ABD'de yaşanan olaylann yaratacağı tahribatın 5 milyar dolan bulabileceği haberleri sigorta şirketlerinin bu yükü nasıl kaldıracağı sorusunu ak- la getirirken, bazı şirketler yüklü miktarlarda zarar açıkla- dılar. Son olarak Almanya merkezli dünyaca ünlü sigorta şirketlerinden Allianz AG, ya- şanan olaylann faturasının şir- ketine 700 milyon Euro'ya mal olacağını bildırdi. Uluslararası borsalarda si- gorta şirketlerinin peş peşe zararlannı açıklamaya başla- masıyla sigorta endekslerin- de sert düşüşler kaydedildi. Dünya Ticaret Merkezi çevresinde tazmınat yüküm- lülüğü altına giren şirketlerin hisse senetleri, borsalarda hız- la değer yitirdi. Uluslararası sigorta şirketi "Münchener Rnck* hisselen önceki gün yüzde 14.75, "Swiss Re" his- seleri yüzde 17.32 ve "ABi- anz" hısseleri de yüzde 13.67 oranlannda değer kaybettiler. İMKB'de sigorta hısseleri dün ortalama yüzde 15 ora- nında değer yitirdi. Uzman- larca, Türkiye borsasında ya- şanan sert düşüşlerin speküla- tif nitelikte olduğu belirtilir- ken, olaylann etkisinin uzun vadede hissedilebileceğine dikkat çekıldi. ABD'den saldınlara karşılık gelmesi durumunda Türkiye'nin dış ticaretle ilgili son hayalleri de suya düşecek Dışticarettekaygı dolu bekleyişEkonomi Servisi - Stratejik mer- kezlerine yapılan saldınlara karşı- lık vermek isteyen ABD silahlan- nın Ortadoğu ya da Orta Asya'ya yönelmesi durumunda, Türki- ye'nin dış ticaretinde çok ciddi tehlike sinyalleri çalacak. Salı gü- nü gerçekleşen saldınlar sonrası ABD'nin ekonomisinin çok uzun süreli etkilenmesi beklenmezken olası bir savaş ya da saldın duru- munda asıl zaran görenlerden bi- ri de Türkiye olacak. Dış Ticaret Müsteşan Kürşat Tüzmen, aylık 100 milyar dolar it- halat, 64 milyar dolar ihracat ya- pan ABD'ye yönelik saldınlann bu ticaret hacminin birkaç gün durmasına yol açacağım belirtti. Tüzmen, saldınlann öncelikle Amerika'da finans ve hizmetler sektörü içinde etkili olacağını an- lattı. Tüzmen, ABD'nin tek başı- na yalnızca tekstil ve konfeksiyon alanında 90 ülkeden 70 milyar do- larlık ithalat yaptığını, Türkiye'nin bundaki payının yüzde 1.7 olduğu- nu kaydetti. Türkiye'nin ABD ile yıllık 5.5 milyar dolarhk ticaret hacmi bu- @ ile ticaret Yıüar İhracat (milyon $) hhalat (m»yon$) 1993 1198 3429 1994 1998 2233 4053 1999 2436 3080 2000 3074 _^ 3887 Sımrlamaların kaldırılmasını isterken kendisi uyguluyor ABD 'nin serbest ticaretmasalıÇeşitli anlaşma ve yasalar çerçevesinde diğer ülkelerden mal alımrna yönelik sınırlamalar getirmesine karşın ABD, Dünya Ticaret Orgütü'nün kurulması ve küresel ticarette engellerin kaldınlması yönündeki uluslararası çabalann öncüsü konumunda. Dünyanın en büyük 500 çokuluslu şirketinin yaklaşık yansı ABD kökenli. Bu nedenle ABD'nin küresel ticaretin önündeki engellerin kaldınlması çabalanmn, bu şirketlere kapı aralamak ve ayru zamanda Amerikan ulusal çıkarlanm kollamak amacı taşıdığı kaydediliyor. ABD dış ticaret politikasında, bir yandan serbest ticaret kavramırun öncülüğünü yaparken bir yandan da çıkarlan söz konusu olduğunda ulusal yasalan ön plana çıkanp, iç mevzuatına uymadığı ya da ulusal güvenliği tehdit ettiğini öne sürerek uluslararası anlaşmalar kapsamındaki istısnai haklannı kullanmayı tercih ediyor. lunduğunu, bunun 2.5 milyar do- lannın dışsatım, 3.5 milyar dolan- nın dışalım olduğunu kaydeden Tüzmen, komşu ülkelere yönelik tepki oluşması durumunda Türki- ye'nin ticari anlamda tavnnın ne olacağına ilişkın soru üzerine şöy- le konuştu: "IJmanm o şekflde bir gelişme obnaz. Inşallah duygusal tepkiler verilmeden, ülkeler arasında so- ğukkankkkla haüedilir. Biz sene- lerce 100 milyar dolan terör hadi- sesine harcadık. Gönül istryor ld, bu taraflara yayıbnasm. Hakika- ten komşu ülkeierdegüzel çahşma- lanmızoldu." TABA: Savaş^bizi efldkr Türk - Amerikan Işadamlan Derneği (TABA) Çukurova Yöne- tim Kurulu Üyesi lurgaj»' Vural, ABD'deki terörist saldınnın arka- sında Ortadoğu kökenli gruplann çıkması halinde, Türkiye ekono- misinin olumsuz etkileneceğini söyledi. Dünya ülkelerinin teröre karşı işbirliği yapmasmm zorunlu olduğunu vurgulayan Vural, "Ge- rekirsebuamaçtaekonomikkayıp- lar da göze ahnmatadırr> dedi. Tür- kiye ihracatının yüzde 80'inin Av- nıpa ülkelerine, yüzde 5-6'hk kıs- muıın ABD'ye, yüzde 10'luk kıs- mmın ise Ortadoğu ülkelerine ya- pıldığını ifade eden Vural, ülkemi- zin kak'a uyguladığı ambargo ile doğan kayıplarda prosedür eksik- liği bulunduğunu da savundu. TÜSİAD Meslek Örgütleriyle llişkiler Komisyonu Başkanı Ömer Sabana saldmlann ekono- miye olası etkilerini değerlendirir- ken mali piyasalarda panik yaşan- mamasının Türkiye'dekı IMF programı açısından olumlu bir ge- lişme olduğunu söyledi. IMF'yle de ilişkilerin iyi olduğunu kayde- den Sabancı, "Ancak sağhkh de- ğeriendirme için çok erken. Etkile- rini birlikte göreceğiz'' dedı. Türki- ye Giyim Sanayıcılen Derneği Başkanı Güngör Keşci ise, küresel resesyon beklentisine ilişkin "Ben- ce sadece büyümede yavaşlama denmelL Resesyon sinyati hemen yok. Aynca Türkhe'nin Avru- pa'yla tkareti büyük ve ABD'deki yavaşlamadan fazla etkiknmez" değerlendırmesini yaptı. Tûrk-Amerikan ilişkileri Türkiye'nin ABD'den ithal et- tiği ürünlerin başında parasal ola- rak ilk sırada hava taşıtlan (uçak ve helikopter) geliyor. Türkiye, 2000 yılında hava taşıtı alımlan için ABD'li şirketlere 1 milyar 203 milyon dolar ödedi. İthalat ve ihracat büyüklüğü açısından dünyada dış ticaretin lideri konu- munda olan ABD ile ticari ilişki- lerde Türkiye son yıllarda sürek- li açık verdi. Savaş tehdidi, Ortadoğu'da yeni girişimlerin ertelenmesini de gündeme getirdi Umutlar bir başka bahara kaldıFA3MAKOŞAR Mlyarlarca dolarlık potansiyeliy- le biyCk önem kazanan pazarlarda geTjMğin giderek tırmanması, Türiiye ekonomisinde iyimser he- sapiırn bir başka bahara ertelenme- sine neden olacak. Savaş tehdidi, Türtıye'nin Ortadoğu'ya bütün olunsızluklara ve yetersiz girişim- lereka-şın milyarlarca dolarlık ihra- catıkonusunda endişelere yol açar- ketyeni girişimlerin ertelenmesi de sözkoıusu. Bavd ticareti kapsanunda en az 2.5miîyar dolarlık ürünün satıldığı Irat pızannın tekstil sektörüne de a<çıma>ı için yoğun çabalar harca- nırken yeni bir ambargo uygulama- sı, yüz milyonlarca dolarlık iş kay- bına yol açacak. Yetkililer, Irak'a uy- gulanan ortalama 10 yülık ambargo- nun Türkiye'ye 70-80 milyar dolar- lık fatura ödettiğini belirterek yeni durumun karayollanndaki lastikçi- den akaryakıt istasyonlanna, yaîat karşılığında çeşitli ürünler satan kamyoncular ve esnafa kadar büyük bir kesimi olumsuz yönde etkileye- ceğine dikkat çektiler. Irakpazaniçinyanş Üıracatçılann uzun süredir Birleş- miş Milletler amborgosu altında bu- lunan Irak pazanndan pay alma çaba- lan son olarak tekstil sektörü temsıl- cilerinin de girişimleriyle yoğunlaş- ü. Türkiye Giyim Sanayicüeri Derne- ği Başkanı Güngör Keşci, bu konuda çok olumlu sonuçlar alındığını belir- terek "Yüzlerce mihon dolarlık iş kayİM gündeme getebffir" dedi. Bağdat'ta 1-14 Kasım tarihleri ara- sında düzenlenmesi yönünde hazır- hklan süren 34'üncü Uluslararası Ge- nel Ticaret ve Sanayi Orünleri Fu- an'na aralannda küçük ve orta ölçek- li üye işletmesi adına katılmayı plan- layan Istanbul Sanayi Odası'nın da bulunduğu 100 firmanın fuarda bu- lunmak üzere girişimlerde bulundu- ğu öğrenildi. Irak, fuara katılacak ya- tırrmcılara yüzde 50-80 devlet deste- ği saglayacağını duyurmuştu. Kısa bir süre önce de Istanbul Ti- caret Odası, yaptığı bir araştırmay- la zengin Körfez ülkelerinin ihra- cat açısından potansiyeline dikkat çekti. "Körfez Ülkeleri thracatPa- zar Araştırması'' başlıklı çalışma- da, yaklaşık 31 milyon nüfus ve 302 milyar ABD Dolan gayri safı yurtiçi hasılaya (GSYİH) sahip önemli bir pazar niteliğinde oldu- ğu vurgulandı. Komşularia ticaret stratejisi iki yıl önce komşu ülkelere ihra- catın arttmlması yönünde bir stra- teji ortaya koyan Dış Ticaret Müs- teşarhğrnın tahminlerine göre, Türkiye bu yıl için Suriye pazann- Ortadoguya ihracat B. A.Emiriikkri Iran Katar Kuveyt Sudan Suriye S.Arabistan Urdün 316 milyon dolar 235 miKon dolar 10 milyon dolar 73.4 milyon dolar 37.7 mihon dolar 1843 müyon dolar 386.6 milyon dolar 993 milyon dolar dan 500 milyon, Irak'la ticaretten de 1 milyar dolarlık gelir bekliyor. Yetkililer aynca söz konusu iki pa- zara 3 milyar dolar civannda da ba- vul ticareti yoluyla satış yapıldığı- nı dile getiriyorlar. DTM'nin, Türkiye Ihracatçılar Meclisi'nin kayıt rakamlannı esas alarak yaptığı değerlendirmeye gö- re ise ocak-temmuz döneminde Or- tadoğu ülkelerine yapılan ihracat yüzde 35.6 oranında arttı. Körfez ülkelerinin zaran büyük Ekoaomi Servisi - Petrol zengini Körfez ülkelerinin, saldın sonrası yaşanan ekonomik dalgalanmadan milyarlarca dolarlık zararla çıkabileceği kaydedildi. Suudi ekonomistlerin yaptığı açıklamaya göre, yabancı pazarlarda yüz milyonlarca dolarlık gayri menkul yaönmlan bulunan Körfez kamu ve özel şirketleri, uluslararası borsalardaki düşüşün ve ABD borsasının kapalı olması nedeniyle 28 milyar dolar zarar etme riskiyle karşı karşıya bulunuyor. Yalnızca yerel ve yabancı bankalann ortak fonlannda 35 milyar dolar Suudi yatınmı bulunduğunu kaydeden uzmanlar, kaybın özellikle sigortacılıkta ve ortak fonlarda olacağını vurguladılar. Uzmanlar, Kuveyt'in 150 milyar dolar civannda bulunan yabancı yatınmlannda altıda bir oranında küçühne yaşanabileceğine dikkat çektiler.