Katalog

TEMMUZ 2001 PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER ROBOTEK TURHAN SELÇUK TABİATL1 EFEttDİSİ Î1ACÎRALAR1 K1S1M tEKKİLİ Ek niyet mektubıma göre, kilovatsaatine 99 bin lira ödeyen tüketici, yıl sonunda 146 bin lira ödeyecek Yurttaşı elektrik çarpacak BANUSALMAN ANKARA-IMF'ye sunulan niyet mektubuna göre, Akaryakıt Tüke- tim Vergisi (ATV) yıhn ikinci yarı- sında en az yüzde 33 artacak. ATV'deki bu artış, dalgalı kura ge- çilmesınden bugüne kadar artışlan yüzde 75'e ulaşan akaryakıt fiyat- larının her ay süreklı artmasına ne- den olacak. Yurttaşlar ve sanayıci- ler, dövızdeki yüzde 100'e yâkla- şan artış nedenıyle zaten fiyatı ar- tan elektnği, bunun dışında yapıla- cak zamlarla 2001 yıl sonunda yüz- de 47 daha pahalı kullanmak zorun- • Hükümet, IMFye en son sunduğu ek niyet mektubuyla akaryakıt fiyatlanna yansıyan Akaryakıt Tüketim Vergisi oranını her ay en az TEFE artışı kadar arttıracağı güvencesini verdi. Doğalgaz fiyatlarının da girdi maliyetlerini yansıtacak biçimde arttırılacağı taahhüt ediliyor. da kalacaklar. Dalgalı kurdan bu ya- na yüzde 68 düzeyınde zam gören doğalgaz fiyatlan da BOTAŞ' ın her türlü girdı malıyetmı yansıtacak bi- çimde düzenlı olarak arttmlacak. Benzin yıl sonunda 1.5 mllyon Hra olacak Hükümet, IMF'ye en son sundu- ğu ek niyet mektubuyla. akaryakıt fiyatlarına yansıyan Akaryakıt Tü- ketım Vergisi oranını her ay en az TEFE artışı kadar arttıracağı güven- cesini verdı. Buna göre, Akaryakıt Tüketim Vergisi, yıl sonuna kadar en az yüzde 33 düzeyinde arttmla- cak. Enflasyonun yüzde 57.5'hkhe- defı aşmasıyla bu zam oranı daha da yükselecek. Akaryakıt Tüketim Ver- gisi'nin her ay enflasyon kadar art- tınlmasıyla, gerçekte kümülatif ola- rak da daha fazla artış yapılmış ola- cak. Akaryakıt fıyatlarının enflas- yon oranında arttınlması durumun- da, hedef enflasyon dikkate alındı- ğında, yıl sonunda kurşunsuz ben- zının litresi 1.5 mılyon liraya yakla- şacak. Ek niyet mektubunda, Dünya Bankası'yla Enerjı Bakanlığı ve TEAŞ arasında daha önce yapılan protokol doğrultusunda satılan Bu ay artış yok Memura sıfır zam • Baştarafi 1. Sayfada le çıkanlmaması. "memur tnaaşlannın dondurulduğu" söylentılerinin bürokraside yoğun biçimde dile getirilmesine yol açtı. Memurlann bu ayki maaşlarına haziran ayının enflasyon farkının da yansıtılmasının düşünülmediği öğrenildı. Hükümetin. memur maaşlannda bundan sonraki süreçte oluşacak enflasyon farklannı da her ay yansıtıp yansıtmayacağı bilinmiyor. IMF'ye verilen niyet mektubunda, memur maaşlannm enflasyon karşısındaki kayıplannın yıl sonuna kadar giderileceği belirtilerek aylık farklann yansıtılması uygulaması da açıkta bırakılıyor. Yani, hükümet isterse bu farkları yıl sonunda da verebilecek. Özelhkle kamu ışçilennin 2001 yılının ilk 6 ayına ilişkin farklannı ancak Şubat2002"de alacaklan. memur maaşlanna yapılacak iyileştirmelerin de 2002'den iübaren geçerlilik kazanacağı dıkkate alındığında, maaşlarda ikinci 6 ayda oluşacak enflasyon farklarının2001 yıl sonuna da bırakılabıleceğı belirtıliyor. Bu durum ıse hükümetin 2002 yılında, memur, emekh \e işçileri bıraz rahatlattıktan sonra • seçime gideceğı senarv olannı güçlendınyor. Ciddı kaynak sıkıntısma gıren hükümet. borç ödeme yükû nedeniyle personel maaşlarını olabıldığince kısmak için her türlü yönteme başvuruyor. Tüketkiyi Koruma Deraeği (TÜKODER) ve ENDURO Moto- siklet Kulübü üvesi bir grup, köprü ve otoyoUara gekn zammı Boğaziçi Köprüsü gişeterinde düzenlediği eylemle protesto etti. Yaklaşık 100 motosüdet ve 20 otomobttle gişelere gelen grup, üzerterinde "Zamlarahayır", "Zamlara dur 1 " ve '"Gişelerde so>- gun var" yazıtadövizkrtaşıdılar. Eylemciiergjşelerden geçerken, 2 milyon üraükgeçiş ücretini, poşet içine koyduklan 25'er bin ü- ratak bozuk paralaıia ödemek istedüer. Bu arada, gişe memur- lanyla eylemciler arasında tartış.malar yaşanırken, köprü trafi- ği de okandı. Çok sayıda polisin güvenlikönlemi aldığı eytemde, grubun gecişi yatdaşık vanm saat sürdü. Protestonun ardından basın açıklamasıyapanTÜKODERGenel Başkanı Mehmet Se- vim, kriz bahanesiyle bir afet haline getirilen zam furyası ile tü- keticikrin. beslenme, hannma, sağlık. ulaşım gibi en temel ihti- yaçlarun karşüa>amaz hak geldiğini belirtti Bu haksız uygula- malar karşısmdâ geçen hafta Damştay 'a başviuran TÜKODER temsilcileri, çeşhü sivil toplum örgütleriyle birlikte "Zamlara dnr kampanyası" başlarü. (Fotoğraf: ZAFER ÜÇÜNCÜ) elektriğin ortalama fiyatmın kilo- vatsaat başma 4.5 sente yükseltil- mesi öngörülüyor. Ortalamada bu fiyata ulaşılması ıçin de yıl sonun- da TEAŞ'ın TEDAŞ'a satış fiyatı- nm 5.1 sente ulaşması ısteniyor. TE- DAŞ'ın tarifelerim de TEAŞ'ın fi- yatlanyla uyumlu olarak arttıraca- ğı belirtilerek bu artışlann tüketici- lere doğrudan yansıtılması taahhüt ediliyor. TEAŞ'tan 3.5 sente aldığı 1 kilovatsaatelektriğirüketiciye7.5 sentten satan TEDAŞ. aldığı elekt- rik fiyatının 5.1 sente çıkmasıyla yıl sonunda tüketiciye en az 11 sentten satış yapmaya başlayacak. Yani, tü- ketici daha önceden kı- lovatsaat başma 99 bin 975 lira öderken yapıla- cak zamlarla bu yıl so- nunda yüzde 46 artışla 146 bin 630 lira (1 mil- yon 330 bin liralık kur üzerinden) ödemek zo- runda kalacak. Fatura yurttaşa Niyet mektubunda, doğalgaz fıyatlannın da girdi maliyetlerini yan- sıtacak biçimde arttırı- lacağı taahhüt ediliyor. Alım ve satım garantile- ri nedenıyle ZOT duruma düşen BOTAŞ'm girdi maliyetlen ıçıne bu ga- rantilerden doğan yük- ler de eklenıyor. Yani şirketlere venlen garan- tilerin faturası yurttaşla- ra kesılecek. Doğalgaz dağıtım kuruluşlannın satış fiyatlannı. dalgalı kurdan bu yana TL ba- zında KDV hariç olmak üzere yüzde 68.7 arttır- dıklan görülüyor. Böy- lece doğalgazm metre- küp fiyatı KDV içinde olmamak üzere 1 Şubat 2001 tarihinde 108 bin 25 lirayken 1 Temmuz 2001 tarihinde 182 bin 324 liraya çıkarıldı. Ücret dengesizliğini gidermek için yetki alan hükümet, görev tazminatı kalemi getirdi Maaş düzenleınesi 2002'deANKAR\ (Cumhuriyet Bürosu) - Hükümet, memur maaşlanndakı den- gesızliğı gidermek için 3 kez yıneledi- ği yetkı yasası doğrultusunda çıkanlan kararname ıle yenıden yetkı aldı. Ka- rarname. temsil tazminatı alamayan ge- nel müdür sevıyesı altındakı 5 yıl kı- demli personele, emeklileri de kapsa- yacak şekılde göre\ - tazminatı verilme- sini öngörüyor. Kamuoyunda yoğun tepkıye neden olan üst kurul çahşanla- nnın maaşlanna da en yüksek devlet memuru maaşı sınm getirildi. Ayncalıklı görevlHer Hükümetin. memur maaşlanndakı dengesızhğı gidermek için çıkardığı ka- rarnamede Türkkültürünü yaymak, öğ- retmek \ e dını konularda insanlan ay- dınlatmak ıçın yurtdışına görevli giden- lere fazladan ayncalık sağlandı. Bu gö- revlıler, yurtdışında kaldıklan sürece ücretlı ızınlı sayılacak. Bu süre içinde bu çalışanlara maaşlannın yüzde 60'ı ora- nında ek ödeme de v apılacak. Hükümet, ücret dengesızhğmi gıder- • Yüksek maaş alan üst kurul çalışanlanna, maaşları Başbakanlık Müsteşan maaşı ile aynı olana kadar zam yapılmayacak. Kararname ile memurlann kademe-derece ilerlemesi olanakh olacak. Maaş düzenlemeleri 2002 yıhndan itibaren uygulanacak. mek amacıyla temsil tazminatı alama- yan personel maaşlannda artış yapabıl- mek ıçin görev tazminatı kalemi getır- dı. Emeklilen de kapsayacak bu öde- meler, 5 yıl ve üzennde hizmeti olan personele 2002 yıhndan itibaren yapı- lacak. Göre\ tazminatı göstergesinın be- lirlenmesınde hizmet yılı esas alınacak. Temsil tazmuıatı ıle başlatılan mahsup sistemı, görev tazminatı ıle genel müdür altındaki çalışanlara da uygulanacak. Bu uygulama ile kurumsal ödemeler- den kaynaklanan farklılıklann gidenle- ceği kaydedıldı. Yüksek ücretlen nedenıyle kamu- oynndan tepki alan üst kurul, kurum \e enstıtü çahşanlannın maaşlanna sımrla- ma getmlmesı de gündeme geldı. Bu çahşanlann diğer kamu görevhlen ve kendı aralanndaki dengesizliğin gideril- mesine yönelik düzenlemeye göre, üc- retler Bakanlar Kurulu'nca belırlene- cek. Bakanlar Kurulu. üst kurul, kurum ve enstitü çalışanlanna ödenecek üst li- mitı en yüksek de\let memuruna yapı- lan ödemelen geçmemek koşuluyla be- lırleyecek. Maaşlan bu tavanın üzenn- de kalan çalışanlara uygulanacak artış oranlan da Bakanlar Kurulu'nca belir- lenecek. Derece yükselmesl Düzenleme ıle memurlann kademe ve derece ılerlemelennin makam ve gö- reve bağımhhğı da kaldınldı. Buna gö- re memurlar, her yıl derece ilerlemesi ile kadro olmasa dahı öğrenimleri itibany- la yükselebileceklerı dereceye kadar yükselecek. Kararname ile getirilen di- ğer düzenlemeler şöyle: - 1989 yılında kaldınlmış olan güç olan ışlerde çalışanlara "iş güçlüğü", ha- yat \ e sağlık ıçın tehlıke arzeden ışler- dekilere "işrisldzammı'', Sayıştay'ahe- sap vermekle yükümlülere ve veznedar- lara "mali sorumluluk zammı", belli yerlerde istihdam edilmesınde güçlük bulunan elemanlar için "temininde güç- lük zammT uygulamalan geri getirili- yor. Geri getinlen bu düzenlemeyle ge- nel idare hizmetîeri, sağlık, avukatlık, teknik hizmetler personeli ile müfettiş- ler, kontrolör, denetçi ve bazı uzmanlar üst duzey ve öğrenım durumlanna göre değişen oranlarda "özelhizmettazmina- tj" ödenecek. "Eğjtim,öğretimtazmina- tı, din hizmetîeritazminatı, enuüyet hiz- metleri tazminaü, mülki idare amirliği özel hizmet tazminatı. dcnctim tazmina- tı, adalet hizmetîeri ta/minatı" da geri getıriliyor. - Anayasa Mahkemesi başkan ve üye- lerinın tedavi giderlerinin ödenmesine ilişkin esas ve usullerin Anayasa Mah- kemesi tüzüğüyle düzenlenmesi öngö- rülüyor. - Memurlann asli kadrolan dışında alacaklan yönetım, denetim, tasfiye, da- nışma kurulu üyelikleri gibi görevlerden yalnızca bıri için ücret ödenebılecek. PAZAR ORHAN BURSALI Büyük Direniş... Ortalık toz duman, durumu anlamaya çalışa- lım: Bir ülkedeki normal ekonomık ortamda, orta- lıktaki toplam para, ekonominin ana çarklarının dönmesi için, denge bozulmayacak bir şekılde, ana aktbrler arasında bölüşülmüş durumdadır. Piyasadaki bütün oyuncular (emek dahil), yarat- tıkları değerlerle paylarını arttırma etkinlikleri içindedirler. Ancak, bugün, "en ana aktör" devlet, bu piya- sa oyununda ütülmüş, yani, hem stok parasını, hem birkaç yıllık gelirini hem de üstüne üstlük, dışandan aldığı diyelim 120 milyar doları da di- ğer ana oyunculara kaptırmış durumda. Nasıl kaptırdığı, hepimizin bildiği bir olay. Politikacı, Hazine'nın anahtarını, milletin ve ül- kenin genel yararları uğruna harcayacağına, ül- keyi, milleti zenginleştireceğıne dair verdığı vaat- le, şeref ve namus sözüyle teslim aldı. Ama sözlerinı tutmadılar. Aslına bakıhrsa üçkâğıtçı çıktılar. Hazine'yi tükettiler: Kılrfına uydurulmuş yasal- lıkla, yasadışılıkla, yanlış yatınmlarla, destekçile- rine peşkeş çekerek, çaldırarak ve dolaylı yollar- dan çalarak, özel sektörun çeşitli kesimlerıne büyük kaynaklar aktaran politikalarla... Türki- ye'ye karşı bu kumpas, tabii, ozel sektörle bırlik- te kuruldu. Elbiriiğiyte kotanlan bir Milletyedi ve Devlet- yedi durumu var. • • • Işin bu bilinen özünü niye yinelediğimize gelin- ce: Bugünkü çıkmazda hem siyasilenn sorumlu- luğunu ve rolünü asla unutmamak, hem de diğer piyasa güçlerinin etkinliklerinin temelini, devleti sövüşlemenin oluşturduğunun altını çizmek için... Bu ülkede sanayiyi de devlet yarattı, açık ve gizli trilyonerieri de, kara parayı da.. büyük ço- ğunlukla diyelim kı, emeğiyle değer yaratanlara haksızlık yapmayalım. Ancak özellikle 80'lerden sonra Özal, zengin ülke havası atmaya yonelınce, devletin sırtından yüksek faizle kazanma çağı başladı. Özal ve iz- leyicileri hükümetlerin politikaları, yüksek faizle sürekli borç almak ve bunu yine içeriye ve dışa- nya aktarmak oldu. Borcu, ülke içinde yılda ya- ratılan 200 milyar dolariık uretim değerine kadar çıkardılar. Sonuç kaçınılmaz iflas. Şimdi ise ekonomi köpeğinin iplerini ele geçir- meye çalışıyorlar... • • • Yazımızın başlığına gelmekte geç kaldık: Nedir Büyük direniş? Düzenin bütün aktörlennin direnişidir bu aslın- da. Faizler neden düşmuyor ve dolar yükselip du- ruyor? Nedeni, sadece hükümete duyulan guvensiz- lik mi? IMF'ye verilen sözlerin yerine getirilme- sinde, siyasal ve parasal rant düşüncesiyle MHP'lilerin çıkardığı zorluklar mı? Telekom mu? Hükümetin geleceğine duyulan güvensizlik mi? Apansız seçime gidilebilecegı mi? Bunların hepsı palavra.. pardon, hepsi yan, yani ikincil gerçekler... Bence, piyasanın bütün aktörleri, yüksek faiz- le ve elbirliğiyle devleti ve ülkeyi sövüşleme dü- zeninin bozulmasına karşı direniyor. Bankalann işi ne kolaydı! Ver parayı devlete, al yüksek faizü... Ya işverenler? Bütün yüksek kâr- lannı devlete verdikleri borçlardan kazanıyorlar yıllardır. Büyük çoğunluğu yapacağı yatırımı yapmadı; kafayı, yatırım yaparak para kazandır- maya çahştırmadı... Devletin faiz kaymağını yi- yen, büyük paralara sahip küçük bir rantiye/faiz- ci azınlığı ise, zaten adı üzeo'nde iflah olmaz bir karakter taşıyor. Politikacısı, bürokratı da bu düzenin ana ak- törleri değil mi? Allahaşkına, zırvalamayalım, kim bu kolay ve rahat para kazanma düzeninin değişmesini is- ter? Isteyen aptaldır... Aptal olmadıklan için de istemiyoüar. Tek istedikleri, şimdilık, devletin yi- ne eski çarkı döndürebilecek bir kuvvete ulaş- ması. Bunlardan bazılan öyle aç gözlü, doymak bilmez kurt iştahlı ki, devletin kasasına gıren üç kuruşu da hemen, anında yağmalamanın koşul- lannı ve bahanelerini yaratıyorlar durmadan... Toplu, büyük bir direnişin içindeyiz... Bu yolla ve yöntemlerle bu büyük direnişin kırtlması umu- dunun giderek yittiğı yeni bir ortama hızla giriyoruz.. kaydırağa binmiş gibi... obursalifŞ bilimmerkezi.org.tr Celismekte olan ülkeleri etkiledi Arjantin kaygısı Haber Merkezi - Ge- lişmekte olan piyasalar da denilen ülkelerde, Ariantin kaygısı nede- niyle ulusal para birim- leri dolarkarşısında de- ğer kaybederken men- kul kıymetler borsala- nnda da düşüşler kay- dedildi. ANKA'nın haberine göre Arjantin'in eko- nomik sorunlan, 140 milyar dolariıkborçlan- nı ödemeyeceği ya da pesoyu devalüe etmeye zorlanacağı endişesi so- nucu, Brezilya Merkez Bankasrnın çabalanna rağmen real, dün yeni bir düşüş rekoru kırdı. Dolar, 1994'tenbuyana ilk kez 2.590 reale çık- tı. Brezilya Merkez Bankası'nın döviz bor- sasına müdahale edıp dolar satmasıyla. real biraz toparlanıp 1 dolar bir ara2.520 reale kadar indikten sonra, realdekı düşüş yeniden başladı. Sao Paulo'daki bir bor- sacıya göre piyasalar *Arjantin''nı borçlannı öde>emez hale gelme- sinin kaçınılmaz oldu- ğu" kanısında. Arjantin'deki krız, Brezilya'nın yani sıra Şili parabirimine de de- ğerkaybettinrken Mek- sika'nın para birimı ve borsalan da son günler- de baskılara maruz kal- dı. Gelişen piyasalar- dakı dalgalanmalar Gü- ney Afrika'yı da sarsı- yor ve Johannesburg borsasında gelecek haf- ta düşüşler bekleniyor. Arjantin'in süper Ekonomi Bakanı Do- mingo CavıaBo, bu hafta sunulanbütçe harcama- lannda kısıntı planıyla, vergı gelirlennin harca- malara yetırilmesi ve Şikıcr faiz oranlann- dan borçlanmadan ka- çmılacağını söyledi.