Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 HAZİRAN 2001 SALI HABERLER DUNYADA BUGUN ALİ StRMEN ARKADAŞIMIZ ALİ SİRMEN, YILLIKİZNİ- NİN BİR BÖLÜMÜNÜ KULLANACAĞINDAN YAZIUVRINA BİR SÜRE ARA VERECEKTİR. FP'nin soru önergesini yanıtlayan Bakan Derviş, borç tabtosunun bütün aynnnlaruu anlatü. (AA) Derviş, borç batağını anlattı / îç borç stoku 115 katrilyon lira. / Dış borç stoku 114 milyar dolar. / 2001 yılı iç borç ödemesi 65 katrilyon lira; dış borç ödemesi 30 milyar dolar. J 2001 yılı bütçesi: 79 katrilyon lira. ANKARA(CumhuriyrtBürosu)-DevletBa- kanı Kemal Derviş, Türkiye'nın iç ve dış borç rakamlarını ayrıntılanyla açıkladı. 2001 yılı bütçesinin 79 katrilyon lirahk büyüklöğüne kar- şın 115 katrilyon liralık içtx>rç stoku ve 114 mil- yar dolarhk dış borç stoku, kara tabloyu ortaya koydu. Devlet Bakanı Derviş, FP lstanbul Milletve- kili Azmi Ateş' in soru önergesine verdiği yanıt- ta, borç batağının dökümünü yaptı. Borçlan- maya ilişkin temel göstergeler şöyle: İç borç: 2001 yılının kesinleşen iç borç öde- melen 65 katrilyon 339 trilyon 221 milyar lira. Net ödeme toplamı haziranda 9.3 katrilyon li- ra, temmuzda 6 katrilyon lira. ağustosta 9.2 kat- rilyon lira, eylülde 5.5 katrilyon lira, ekimde 8.2 katrilyon lira, kasımda 2.5 katrilyon lira, aralıkta 3.8 katrilyon lira. Nisan 2001 itibanyla anapara iç borç stoku (faiz dışında) 59.2 katrilyon lira. 2001 yılı so- nunda iç borç stokunun nakit 50-55 katrilyon lira. nakit dışı 50-60 katrilyon lira olmak üzere toplam 110-115 katrilyon lira olması bekleni- yor. Ehşborç: Yülar itibanyla dış borç stoku (fa- iz stoku hariç): I996'da 79.5 milyar dolar, 1997'de 84.7 milyar dolar, 1998'de 96.8 milyar dolar, 1999'da 103 milyar dolar, 2000'de 114.3 milyar dolar. Dış borcun sektörlere göre ayrımı: Kısa vadeli dış borç (28.9 milyar dolar): Ge- nel hükümet-1 milyar dolar. Merkez Bankası (MB)-653 milyon dolar. Ticari bankalar- 16.9 milyar dolar. Diğer sektörler-10.3 milyar dolar. Orta-uzun vadeli borçlar (85.4 milyar dolar): Toplam kamu-47.1 milyar dolar. (Hükümet: 42.4 milyar dolar. Yerel yönctimler: 2.8 milyar dolar. Fonlar: 625 milyon dolar. Üniversiteler: 4 milyon dolar. KÎT'ler 3.6 milyar dolar.) MB- 13.3 milyar dolar. Özel sektör-24.8 milyar do- lar. (Bankalar: 3.4 milyar dolar. Bankacılık dı- şı: 2.5 milyar dolar. Finansal olmayan: 18.8 mil- yar dolar.) 2001 yılında ödenmesi gereken orta-uzun va- deli dış borç miktan kamu sektörü için 12.8 milyar dolar, MB için 1.4 milyar dolar. özel sektör için 15.9 milyar dolar olmak üzere top- lam 30.2 milyar dolar. 2001 yılında Türkiye'ye uluslararası kuruluşlar tarafından 18.5 milyar dolar dış kredi güvencesi verildi. Bu miktann 14.7 milyar dolan IMF, kalan 3.8 milyar dola- n ise proje ve mali uyum kredisi olarak Dünya Bankası"ndan sağlanacak. Emlakbank'ın kapatılması îktidar kendi tasansını eleştirdi ANKARA (Cum- huriyet Bürosu) - Emlâk Bankası'nın kapatılması ve fonla- nn tasfıyesini öngö- ren yasa tasansı. ikti- dar milletvekillerince eleştirildi. TBMM Genel Ku- rulu'nda, dün Emlak Bankasının kapatıl- ması, fonlar ve kamu bankalannın görev zararlannın tasfiyesi- ne ilışkin yasa tasan- sı üzerindeki görüş- melere başlandı. Banka çahşanlannm da izlediği görüşme- lerde, iktidar grupla- n adma konuşan mil- letveki 1leri tasanyı eleştirdiler. DSP'li Ahmet Giizel, Emlak Bankası' nm bankacı- lık sektöründeki gö- revine devam etmesi gerektiğini belirtir- ken ANAP'lı Ayduı Ayaydın, "Ata- türk'ün kurduğu ban- kayı bir gecede kapat- mak biiyük bir hak- sızüktır" dedi. Devlet Bakanı Ke- mal Derviş, Emlak- bank'ın tasfiyesinin söz konusu olmadığı- nı, bu kurumun Zira- at Bankası ile birleş- tirildiğini, çalışanla- nn da diğer kamu bankalanndaki per- sonel ile aynı haklara sahip olacağını bildir- di.Tasannm dün ka- bul edilen maddeleri- ne göre, kamu banka- lannın görev zararla- n tasfiye edilecek. Bankalara bedeli ön- ceden ödenmeden görev verilemeyecek. Tasan yürürlüğe gir- dikten sonra 2 ay için- de emeklilik başvu- rusunda bulunanlara emekli ikramiyeleri yüzde 25 fazlasıyla ödenecek. Uretici kitlelere aynlması gereken kaynak, siyasi hesaplarla uzmanlık dışı alanlarda batınldı 'Halk'ın kaynağı holdingLereBLLENT SARIOĞLU ANKARA - Halkbank'm tasfiye sürecinde mercek altına alınan kredı rakamlan, halka aynlması gereken kaynağın siyasi hesaplarla holdınglerde batınlma serüvenmi göstenyor. Denetim raporlan, Halkbank yönetiminin, bankanın ana starüsünde kaydedilen "küçük ve orta boy işletmeler ile sanayiyi destekleme" amacına yeterince hizmet etmediklerini ortaya koyuyor. Başbakanlık YDK • Halkbank'tan 1999 yılında kullandınlan 1 katrilyon 31 trilyon liralık krediden yalnız 2.5 trilyon lirası serbest meslek sahiplerine verildi. Bir holdingde batan kredi miktan ise 43 trilyon lirayı geçiyor. Tüm sanayi sektörüne kullandınlan kredi oranı yüzde 12'yi geçemedi. raporunda, halk çıkarına hizmet koşulu "Halk bankacılığı, para ticareti yapan bir kunım olarak ortaya çıkan klasik bankacılıktan farkb obnuştur. Halk bankacılığı iktisadi amaçlara değil, sosyal amaçlarayöneliktir" ıfadeleriyle vurgulanıyor. Aynı rapora göre, Halkbank'tan 1999 yılında kullandınlan 1 katrilyon 31 trilyon liralık kredinin 504 trilyon lirası "uzmanlık dışı alanlara" verildi. Toplam kredi içinde sanayi sektörünün payı yüzde 12'de kalırken küçük ve orta boy işletmelere yalnız 62 trilyon lira, serbest meslek sahiplerine ise toplam 2.5 trilyon lira kaynak aktanldı. Kredi pastasından genç- kadın girişimcılerin aldığı pay 6.9 trilyon lirayla smırlı kaldı. Üretime dönük kitlelere cimri davranan banka yönetimi, büyük holdinglerin Dövizi Natık Teminat Mektubu ve AVAL kredi olarak yurtdışından sağladıklan kaynağı Halkbank kasasından ödemekte sakınca görmedi. 2000 yılının 11 ayında, holdinglerin yurtdışından kullandığı 45 milyon 420 bin dolar ve 11 milyon 810 marklık kredi Halkbank tarafından ödendı. Geri dönüşü sorunlu olan yüksek miktarh kredılerin de KOBİ'ler ve esnafa verilenlerde değıl, çoğu zaman siyasette de temsilci bulunduran büyük holdinglerde yoğunlaşması dikkat çekti. TBMM KİT Komisyonu'nda görüşülmesi oyalanan 1999 vılı YDK raporuna göre "risk" kapsamına alınan kredilerin çıkış kaynağı belirli şubelerde yoğunlaşıyor. DERVtŞ ENGELLEDİ Akışık'tan istifa tehdidî • Derviş'in TBMM'de kamu bankalannın yeniden yapılandırılması için oluşturulan ortak yönetimin cezai sorumluluğunun daha da sınırlandınlması için verdiği önergenin geri çekilmesi üzerine Akışık, "Bu şekilde çahşamam" diyerek istifa tehdidinde bulundu. ANKARA (CumhuriyetBürosu) - TB- MM Genel Kurulu'nda. Emlak Bankası ve fonlann tasfiyesine ilişkin yasa tasa- nsı görüşülürken kamu bankalan ortak yönetiminin, "açıkçasuçteşldletmeyen" iş ve işlemlerinden ötürü sorumlu rutu- lamayacağma ilişkin düzenlemede kriz yaşandı. Devlet Bakanı Kemal Derviş'ın. sorumluluğun yalnızca "ziınmet,irtikap, ihtüas ve rüşvet" suçlanyla sınirlandınl- masına ilişkin önergesinin geri çekilme- si üzerine, Kamu Bankaları Ortak Yöne- tim Kurulu Başkanı Vural Akışık istifa tehdidinde bulundu. TBMM Genel Kurulu'nda. Emlak Bankası ve fonlann tasfiyesine ilişkin yasa tasansı üzerindeki görüşmeler sıra- sında, "kamu bankalan ortak yönetimi- nin'' cezai sorumluluğunu düzenleyen maddesi tartışmalara neden oldu. FP'lı Veysel Candan, Vural Akışık hakkında birçok yolsuzluk dosyası olduğunu, Em- lak Bankası'nın hortumlanmasında Akı- şık'ın yöneticisi olduğu Merchant Bank'ın aracıhk ettiğini söyledi. Can- dan, "Hakkmdaki davalar sürüyor. Du- rum böyleyken bu görev de kalması doğ- ru değil, istifa ermelidir" dedı. Derviş, kamu bankalannın yeniden ya- pılandınlması için oluşturulan ortak yö- netimin cezai sorumluluğunun daha da sınırlandınlması için önerge \ erdi. Mad- dedeki "açıkça suç teşkü eden" ibaresi yerine "zünmet, irtikap,ihtilas ve rüş\ et" ıbaresini getiren önergenin anayasaya ay- kın olduğu belirtıldi. Toplantıya verilen arada, Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Ozkan ile Derviş bir araya geldi. Bu gö- rüşmenin ardından önerge geri çekildi. Akışık'ın, önergenin geri çekilmesi üze- rine "Bu şekilde çahşamam" diyerek is- tifa tehdidinde bulunduğu öğrenildi. TBMM'nin kapanmasının ardından Özkan, Derviş, Akışık, Devlet Bakanı Mehmet Keçeciler, MHP Grup Başkan- vekılı İsmail Köse yaklaşık bir saat sü- ren bir toplantı yaptılar. Istifadan vazge- çırilmeye çalışılan Akışık'a. benzer bir düzenlemenin yeniden gündeme getın- leceği sözünün verildiği ileri sürüldü. Toplantı çıkışında Köse, istifanın söz konusu olmadığını belirtti. Derviş de "Akışık istifa etti mi? Önergeyi yeniden getirecekmisiniz" sorulan üzerine, "Ta- san üzerindeki çaJışmalar süriiyor*' de- mekle yetindi. rotestoya 2 gözaltı """Tî. 8 ™?!!* D G M İL ö n d e t ^ 1 'J ° nan mudiler, Balkaner ve diğer sanüdan pnotesto etti "Sadettin Tantan. kaibiıniz seninle" ve "Kahrobun horrumcular" yazüı dövizler açan mudileri çember içine alan polis, iki kişryi gözaltına aldı. Yurtbank davasında, 5 binyıla kadarhapsiistenen 4sanık iahliye edM Çeteciler teker teker serbestECEVtT KILIÇ Yurtbank'ın eski sahibi Aü Av- ni BalkaneKin de aralannda bu- lunduğu 30 sanığın "çeteoluştura- rak bankanın içmi boşalrmaktan" yargılanmasına devam edildi. Du- ruşmada, 2 bin 158 yü ile 5 bin 394'er yıl arasında hapis cezası is- temiyle yargılanan tutuklu 4 sa- nık tahliye edilirken DGM önün- de sanıklan protesto eden mudi- lerden 2 kişi gözaltına alındı. lstanbul 1 No'lu DGM'de yapı- lan duruşmaya, Kartal Özel Tıp Cezaevi'nde tutuklu bulunan Ali Avni Balkaner, Engin Aras. Bay- ram Eser, Sükyman Eldz. Musta- fa Nihat Yurdakök. Ozcan Kaşn- oğju ve Murat Yanık ile tutuksuz yargılanan 5 saruk katıldı. Oturumda söz alan Ali Avni Balkaner, ekonomik krizin nede- ni değil, kurbanı olduğunu savu- narak bütün senetini kaybettiği- ni belirtti. Mahkemeden şerefıni ve haysiyetini geri isteyen Balka- ner. "Sizdenbaşkasğmacakliına- mmyok''dedi. Duruşmada söz alan mudiler ise paralannı devlet güvencesin- deki Yurtbank'a yatırdüdannı be- lirterek bankaya el konulduktan sonra paralannı geri alamadıkla- nnı söylediler. Mahkeme heyeti, 2 bin 158 yıl ile 5 bin 394'er yıl arasında ağır hapis cezası istemiyle yargılanan tutuklu sanıklardan Bayram Eser, Murat Yanık. Engin Âras ve Ni- hat Yurdakök'ün tahliyesine karar verdi. Etibank sorusturması İnanoğlu ifadeverdi İstanbul Haber Servisi - L lusal Radyo ve TV'nin sahıbı Türker Inanoğhı, Tasarruf Mevduatı Sı- gorta Fonu'na de\Tedilen Eti- bank'tan verilen 1 trilyon liralık usulsüz krediyle ilgili olarak DGM savcısına ifade verdi. İna- noğlu, Bilgin Grubu'na bağlı KK- TC'deki Nevv York Bank Off-Sho- re'un eskı yöneticileri ve Ekınci- ler Holding Yönetim Kurulu üye- leri savcılık sorgusunun ardından serbest bırakıldı. Etibank soruşturmasını yürüten Cumhuriyet Savcısı Ercan Cen- giz, emniyetten, işadamı inanoğ- lu ile KKTC'deki Nevv York Bank Off-Shore'un eski yöneticileri Mustafa Dinçer, Ferhat Yengioğlu ve Ekmcıler Holding Yönetim Kurulu üyeleri Yasin Kaygılı Ekinci, Mehmet Ekinci, Rauf Ekinci'nin DGM'ye getirilmesini istedi. İnanoğlu ile diğer kışiler, polis tarafından sabah evlerinden alınarak doğrudan tstanbul DGM'ye götürüldü ve Savcı Cen- giz tarafından sorgulandı. İddialan reddetti İnanoğlu, bankadan 1.5 trilyon lira kredi alarak Bilgin Grubu'na aktardığı yolundaki ıddıalan red- detti. Etibank'tan alınan 5 milyon dolar krediyi bankanın eski sahi- bi Dınç Bilgin Grubu'na aktar- dıklan öne sürülen Ekinciler Hol- ding Yönetim Kurulu üyelen de verdikleri ifadelerde, yaptıklan iş- lemin yasal olduğunu söylediler. MHP Genel Başkanı isteyen milletvekilinin partisine gelebileceğini söyledi Bahçeli'den transfereANKARA (Cumhuriyet Bûro- su) - Hükümetin MHP kanadı, FP'nin kapatılması olasılığınabağ- lı olarak milletvekili transfer kapı- sını aralıyor. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli. partisının Baskan- lık Dıvanı'nda "Koalisyonun şart- lannı zorlamadan bize gelmek iste- yen miDetvekilleri varsa gelebilir- İer" dedi MHP Başkanlık Divanı, dün Bahçeli başkanlığında toplandı. Toplantıda milletvekili transfen de- ğerlendirildi. Yeni siyasi oluşumla- ra dikkat çeken MHP lideri Bahçe- li, "Herkes yerini bulacaksa, herkes bir yere gidecekse bizim de kapıla- nmız açık. Koalisyonun şartlannı zorlamadan bize gelmek isteyen var- sageJebilir" dedi. MHP'nin, FP'nin kapatılmasına bağlı olarak transfer kapısını aralayacağı belirtildi. Bayındırlık ve Iskân Bakanı Ko- ray Aydm da gazetecilerin sonılan üzerine, Sadettin Tantan için en uy- * 3 5 Oykbirşeydüşünmüyoruz.Şuan- mek isteyen herkes görüşüyor. da Türldye'nin şarüan da ona mü- Mektup yazmakyerine bizle görüş- sait değfl. Hükümet protokolünde sayı dcğiştirmelerinin hükümetin yapısını değiştirmeyeceği yönünde anlaşmamızvar. O bakımdan şu an- • Devlet Bahçeli başkanlığında toplanan MHP Başkanlık Divanı'nda milletvekili transfen değerlendirildi. Bahçeli toplantıda, "Kapılanmız açık" dedi. gun partinin MHP olduğunu söyle- di. Aydın, "TransferlerMHP'yibi- rinci parti yapacak nu? Öyle bir amacınız var mı" sorusu üzerine, "Ö)1e bir amacumz olsa, bunu za- ten baştan beri gerçekleştirebOirdik. da zemin uygundur" diye konuştu. Başkanlık Divanı toplantısında, muhalif milletvekillerinin durumu da değerlendirildi. Bahçeli, bu ha- reketin MHP'nin örfüne uymadığı- nı vurgulayarak "Bizimle görüş- mek isteselerdi meseleyi çözerdik. Huzursuzluk gönîntüsüne izin \ er- meyiz, şu aşamada disiplin işlemi- ne gerek yok; iş bu noktada durur- sa. Olağanüstü kongrenin toplan- masıru istiyorlar. Buyursunlar > ap- sınlar" dedi. Kahramanmaraş Milletvekili Edip Özbaş ise partinin geleceğiy- le ilgili bazı kaygılan Bahçeli'ye ilettıİderini ve çözüm önerileri sun- duklannı belirterek "Eğer kaygda- nmız giderilir, uyanlannuz dikka- te ahnırsa bir sorun kalmaz. Aksi takdirde biz parti içinde demokra- tik haldarunızı kullamnav a dev aın edeceğiz" dedi. SlFIR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR oralcalislar@yahoo.com Türk Ticaret Bankası'nın (Türk- bank) 1 Temmuz'dan itibaren kapa- tılmasının kararlaştırıldığı açıklandı. Bu köşede Türkbank'ın başına ge- lenlerle ilgili birkaç yazı yazmıştım. Türkiye'nin en eski ve en güçlü ban- kalarından birinin nasıl adım adım içinin boşaltıldığını belgeleriyle an- latmıştım. Bu bankanın bugün ka- patılacak noktaya gelmesinın asıl so- rumlusunun da zamanın iktidarları olduğunu yazmıştım. Türk Ticaret Bankası yönetimine 1994 krizinin ardından Hazine tara- fından el konulmuştu. Banka, o za- man bir kamu kuruluşu olan Sümer Holding grubuna verdiği krediler ne- deniyle zor duruma düşmüştü. 1980-1995 yılları arasında bankanın aralıksız genel müdürlüğünü, yöne- tim kurulu başkanlığını yapan, ban- ka hisselerinin yüzde 85'inin sahibi olan ve aynı zamanda vakfın baş- kanlığını yürüten BehzatTuncer, bu karşılıksız kredileri vermıştı. Bankanın o tarihteki sermayesi 500 milyar lira idi ve bir kamu kuru- luşu olan Sümer Holding'e verdiği Siz Türkbank Çalışanı Olsanız kredi ise 12 trilyon liraya ulaşmıştı. Zarar eden Sümer Holding'in bu pa- raları ödememesi bankanın mali ya- pısını altüst etti. 1994 yılı itibanyla 12 trilyon olan bu alacak için; Kamu Or- taklığı Idaresi ile Türkbank arasında bir protokol yapıldı. Bu protokole gö- re alacağın 3.7 trılyonundan vazge- çildi. Borcun geri kalan kısmının ise yıllık yaklaşık yüzde 59 faizle uzun vadeli gelir ortaklığı senetleriyle ödenmesi karariaştırıldı. O dönemde yıllık faizlerin yüzde 200'ler civarın- da olduğu düşünülürse, bir kamu ku- ruluşuna olan borcun, kamunun zor- lamasıyla bu şekilde ödenmesi, ban- kanın sonunu hazırladı. • • • Gelir dengesi bu nedenfe bozulan bankaya, o zamana kadar hissesi yüzde 13 olan Hazine tarafından 2 Eylül 1994 tarihınde el konuldu. An- cak, bankanın bu duruma gelmesi- ne neden olan Behzat Tuncer ve eki- bi bir yıl daha görevine devam etti. Bir yıl sonra görevden alınan Behzat Tuncer ve ekibinin yerine Hazine bu kez Oğuz Özkan ve ekibini atadı. 1995-1996 yıllarında Özkan ekibi, tıpkı Tuncer ekibi gibi karşılıksız ve usulsüz krediler verdi. Geri dönüşü- mü sağlanamayan bu kredilerin top- lamı 130 trılyonu buldu. Türkbank, Hazine tarafından ata- nan yönetimin yarattığı mali kriz son- rası iyice zor duruma düştü. Bunun üzerine Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) bankaya sermaye ko- yarak 11.000 Türkbanklının 100 yıl- lık emeğinın ürünü olan yüzde 85'lik hissenin yüzde 79'una sahip oldu. Yani Türkbank, 1994-1997 yılları ara- sında devlet eliyle, banka çalışanla- nnın elinden alınıp Hazine'ye devre- dildi. Yapılan yolsuzlukların ve karşı- lıksız kredilerin bedeli, banka çalı- şanlarına ve devlet maliyesine ödet- tirildi. Düşünün, 1994 yılına kadar hisse- sinin yüzde 85'i banka çalışanlarına ait bir banka, devlet kurumlarına ve- ya devletin atadığı bürokratların zo- ruyla verdiği krediler yüzünden ifia- sın eşiğine geldi ve banka çalışanla- rının yüzde 85'lik hissesi yüzde 6'ya düşürüldü. Daha da acı olanı, banka çalışanlarına danışmadan BDDK, keyfi bir şekilde bu bankanın 1 Tem- muz'dan itibaren kapatılacağını açık- ladı. Üstelik, bu açıklama bankanın 11.000'e yakın emekli ve çalışanının ne olacağı, geleceklerine ilişkin na- sıl bir güvence sağlanacağı belirtil- meden yapıldı. Bu bankanın çalışan- ları kendi verdikleri primlerie biryar- dım sandığı kurmuşlardı. Emekli ol- duklarında bu yardım sandığından emekli maaşı alıyorlardı ve yine bu sandığın desteğiyle sağlık hizmetle- rinden yararlanıyorlardı. Sandık, banka çalışanlarından kesilen prim- lerie yürüyordu. Şimdi banka kapatıkjı deniyor. Yüz yıllık birikim, devlet yetkililerinin yap- tığı usulsüzlükler sonucu uçtu gitti. Banka çalışanları ve bu bankanın emeklileri ve onların yakınlan endişe içindeler. Böyle devlet olur mu? Ken- di bürokratlarının sebep olduğu krı- zi, bu durumdan hiç sorumluluğu ol- mayan masum insanların sırtınayük- lemek hangi vicdana sığar? ••• Hangi devlet yönetme anlayışı böyle bir karan, o insanlara danışma- dan ve onlara nasıl bir gelecek çiz- diğini açıklamadan böyle bir işe kal- kışabilir? Bu karan kimleraldıysaya- rından tezi yok, bu banka çalışanla- rının geJeceklerini, yardım sandığıy- la sağladıklan birikimleri nasıl koru- yacaklannı açıklamak zorundadırlar. Üstelik bu bankanın yüzde 6'lık hissesi hâlâ çalışanların. Onlara kim- se bir şey sormadan böyle bir işe na- sıl kalkışabilir? Devleti kötü yönetenlerin yarattığı kriz, banka hortumlatanların sebep olduğu kriz, Türkbank çalışanlarına ödettirilemez. Bunu yapmaya kal- kanlar bunun hesabını da vermek zorunda kalırlar.