Katalog

1 HAZİRAN 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA / ekonomi(5 cumhuriyet.com.tr 13 Saat saat istifa Yılmaz: Gereğini yap 11.40: YükselYalova, TZOB'yi ziyaretinde Tütün Yasası'na ilişkin açıklamasını yaptı. 11.45: Borsa gerilemeye başladı. Endeks 10 bm 800 düzeyinden 10 bin 31 puan düzeyine kadar indi. ABD Dolan 1 milyon 290 bin lira düzeyine kadar yükseldi. 12.30: Yalova. art arda televizyonlara çıkarak açıklamasının yanlış anlaşıldığını savundu. 13.20: Ecevit, Yalova'nın açıklaması hükümetm görüşlerini temsil etmediğını söyledi. 14.15: ANAP lideri Yılmaz, Yalova'nm sözlerinin hükümetin görüşlerini yansıtmadığmı söyledi. 14.20: Yalova, AA'ya Tütün Yasası'nın Bakanlar Kurulu'na yetişeceğini, hükümete ters düşen bir açıkJaması ve amacının olmadığını söyledi. 14.30: Borsa, Ecevit'in açıklamasının ardından toparlanmaya başladı ve 10 bin 700 düzeyini geçtı. ABD Dolan l milyon 210 bin liraya düştü. 15.40: TÜSİAD bir açıklama yaparak bazı bakanlann sözlerinin siyasi ve ekonomik knzlerin altyapısını hazırladığını bıldirdi. 16.40: BahçeH. Frankfurt'ta. Türkiye'nin yeni bir krize girmesine izin vermeyeceklerini söyledi. 16.30: Dünya Bankası Ankara Temsilcısı Ajay Chhibber, tereddütlerin yeni olmadığını, ama bunun, Tütün Yasasf nın TBMM'ye gelmesini engelleyecek kadar bir sonın yaratmasmı beklemediklerini söyledi. 19.30: Ecevit, Yalova'nın istifa ettiğini açıkladı. 19.45: Yalova Başbakanlık'tan aynldı. 19.50: Yalova'nın açıklaması basına dağıtıldı. TÜSİAD: Hükümet iletişim kuramıyor EkonomiServisi-Tütün krizinin ardından yazılı bir açıklama yapan Türk Sanayicileri ve îşadamla- n Derneği (TÜSÎAD), hükümetin kamuoyuyla iletişim kurmada sorunla- n olduğunu öne sürdü. TÜSİAD açıklama- sında, hükümetin IMF programın arkasmda olduklanna dair verdiği garantiye karşın bazı ba- kanlann programın Dev- let Bakanı Kemal Derviş' i kişisel olarak bağladığı, hükümeti ise bağlamadığı yönünde değerlendırme- leryapmasının Türkıye'yi zor duruma düşürdüğüne dikkat çekildi. TUSİ- AD'vn açıklaması şöyle devamettı: "Bunlar, Tür- Idye'yi hem uluslararası arenada sözüne güvenil- mez bir ülke konumuna getirmekte, hem deyenisi- yasi> e ekonomik krizlerin -muhtemelen üçüncü bir krizin- altvapısını hazırla- maktadır. Hükümetimi- zin çahşma yöntemlerin- de ve kamuoyuyla iletişim kurma konusunda ciddi sorunlarının bulunduğu- nu ve bu doğrultuda yeni bir örgütlenme ve disipün sağlama \oluna gitmesi- nin mutlaka gerekli ol- duğunu düşünüyoruz." Tütün Yasası'yla ilgili uyanlan, hükümette ve piyasalarda tepkiyle karşılandı Yklova istifa ettîANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Devlet Bakanı YükselYalova. Tütün Ya- sası'yla ilgili sosyal boyutlara dikkat çekerek Devlet Bakanı Kemal Derviş, Hazine ve IMF'ye yönelik açıklama- lanmn ardından hükümette ve piya- salarda oluşan tepkıler üzenne istı- fa etti. Yalova'nın ıstifasını kabul eden Başbakan Bülent Ecevit, ba- kanlann hükümet çalışmalarında uyuma özen göstermelen gerektiği- ni belirterek tartışmalann Bakanlar Kurulu'nun dışına çıkarılmamasını istedı. Yalova'nın istifasında, telefonla kendisıni arayan MesutYılmaz'ın. "Bü- mediğin konularda konuşma, derhal ha- tanı düzelt, gereğini yap" sözlennin et- kili olduğu öğrenildi. ANAP ekonomi kurmaylan, krizin faturasının l milyar dolar olduğunu dile getirerek Yalo- va'nın tutumunu eleştirdiler. Yalova'nın Tütün Yasası'yla ilgili sos- yal boyutlara yönelik açıklamalan, hü- kümette istifayla sonuçlanan bir krize neden oldu. Yalova" nın açıklamalannın ardından Başbakan Ece\ it, "Sayın Ya- lova'nın demecinl maalesef okudum. son derece üzüldüm. Bu, hükümet uyumu\ - la kesinliklc bağdaşmayan bir olaydır. Hükümetin görüşlerini temsil etmemek- tedir. Herhalde Mesut Yılmaz'ın da bu- nu tasvip etnıediğine inanryorum" dedı. Akşam saatlerinde, piyasalardaki olum- suz göstergeler nedeniyle ekonomik kri- zin derinleşeceğı kaygısını Yılmaz'a ileten Başbakan Ecevit'in, Yalova'nın istifasını istediği öğrenildi. Yılmaz istedi Bunun üzerine Yılmaz, Yalova'yı ara- yarak "Bilmediğin konulardakonuşma, derhal hataru düzelt, gereğini yap" uya- nsında bulundu. Yılmaz, gazetecılerin sorulan üzenne. hükümet olarak niyet mektubundaki taahhütlerin arkasında olduklannı belirterek "Arkadaşımızın açıklaması, zannediyonım maksadıru aşan bir açıklama oldu. Bizim görüşle- rimizi yansıtmıyor" dedı. Yılmaz ve Ecevit'in açıklamalanndan sonra piya- salann düzelmemesi üzerine hükümet içinde krizin daha da büyüdüğü; Yıl- maz'ın, kurmaylan aracılığıyla Yalo- va'ya istifa etmesi mesajını ilettiği öğ- renildi. Bu tartışmalar üzerine Floransa'da bulunan Derviş, yazılı bir açıklamayla kamuoyunun endişeye kapılmasına ge- rek olmadığını belirterek programın ta- vizsiz uygulanmasıyla ilgili hükümeti hedef aldı. Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı'yla Türk ekonomisinin hızla istikrara kavuşturulması ve yeniden sür- dürülebilir büyüme ortamına geçılme- üksel Yalova, tütünün sosyal boyutlarını ve IMF'ye sunulan niyet mektubunda çalışanlar ile tarım kesimini hedef alan unsurları, ziraat odalannı ziyaretinde anımsadı. Y" 1 e> r alova, ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Derviş 'i hedef alan zehir zemberek sözlerinin * piyasalarda yarattığı sarsıntıyı televizyonlara çıkarak yumuşatmaya çahştı. Yalova: Tütün Yasası oldubittiye getirilemez Istifaya götüren açıklama ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Devlet Bakanı Yüksel Yalova. istifa- sıyla sonuçlanan süreci başlatan açık- lamasında, IMF'nin 8. gözden geçır- mesininkoşulu olarakmayıs ayında çı- kanlmasını istediği Tütün Yasası'yla sosyolojik boyutlann göz ardı edilme- si dummunda bunun bedelinin daha ağır ödeneceğine ilişkin uyanlar yap- tı. Hazine bürokratlan ile Devlet Ba- kanı Kemal Derviş'e yüklenen Yalova, Dünya Bankası ve lMF'yle görüşme- lerde Tütün Yasası'nm oldubittiye ge- tirilemeyeceğini, vicdanma uymayan bir tasanyı imzalayıp Bakanlar Kuru- lu'na sunamayacağını söyledığını ak- tardı. Yalova, tt Hiç kimse niyet mektu- bu, asker mektubu, bilmetn ne mektu- bu gibi kavramlaria haddini aşmasın. Sayısı 600 bini bulan bir kesimle UgUL oturup da mayıs ayına söz verdik diye çalakalem kanun hazırlanmaz. Bu ko- nuda niyet mektubunu kim yazdı ise, kim imzaladı ise sorumluluğu o taşır" dedi. Devlet Bakanı Yalova'yı istifaya götüren, Türkiye Ziraat Odalan Birli- ğfni (TZOB) ziyareti sırasında yaptı- ğı açıklamalan özetle şöyle: # Eğer iç göç hareketlerinin sosyo- lojik sebeplerini algılayamazsanız ya klasik çiftçi popülizminin tuzağına dü- şersiniz ya da klasik çiftçi düşmanlığı ile devletin sırtında kene gibi görerek o kesimi dışlarsınız. # Tütün Üst Kurulu'nda TZOB'nin bir temsücısinin olması gerektiğini dü- şünüyorum. Bu konuda Hazine ile ara- mızda ihtilaf var. # Tütün Kanunu'nu geciktirdiği- miz eleştirileri gelmeye başladı. Bir bakanlık, oturup 3 bürokratı ile yasa hazırlarsa ve sonra Bakanlar Kuru- lu'nda sıradan hukuki işlem muamele- si görüp de Meclis'e sunulursa. orada- ki siyasal çoğunluğunuzla onu yasa- laştınrsınız, ama hayatın gerçeklerine uymayabileceğini de saptamanız la- zım. # Yasada ihtilaf olan son 2-3 mad- de kaldı. Eğer bu ülkede 600 bin tütün üreticisi varsa. eğer bu ülkede 38 bin kişi Tekel'de çalışıyorsa. 175 bin dağı- tıcı, 250 bin bayi varsa, Türkiye sırf özelleştirme kavramma kendisini esir ederek, tabii ki istikrar programından taviz venneden yapılmamalı. # Dünya Bankası Türkiye Temcil- cisi Ajay Chhibber'a, "Bitiis'teki in- sanlara tütün ekmeyin dediğiniz za- man, sosyolojikanlamda bu insanJara, Izmır, Istanbul'da akraba yanına gidin ya da ovaya-dağa mı nereye çıkarsanız çıkm' demek aıtfamntti gekliğini'' an- lattım. Öyle bir zihniyeti teslimiyetçi birpolitika ile yasalaştınrsanız, sonuç- ta Dünya Bankası 'ndan para alırsıruz, doğrudan üretici destegi dersiniz, ama devlet olarak yarattıgımz sosyolojik problem nedeniyle ister güvenlik eli ile olsun, onun 3-5 katmı birkaç yıl içinde hem de telafi edilemez biçimde ödersiniz sini hedefleyen politika ve önlemlerin tümünün hükümet tarafından belirlen- diği savlanan açıklamada, bu hususlann İMF'yle anlaşmaya konu olduğu ve ni- yet mektubuyla uluslararası kamuoyu- na açıklandığı, koalisyon partileri lider- lerinin imzalannı taşıyan mektupla hü- kümet kararlılığının duyurulduğu, son olarak da Ecevit'in, hükümetin 2 yılını değerlendirdiği açıklamalannda "prog- ramın tavizsiz ve kararfa bir şekilde uy- gulanacağuun alünın çizUdiğT anımsa- tıldı. Yalova, ANAP'h Devlet Bakanı Rüş- tü Kazım Yücelen ile görüştü. Yüce- len'in, Yalova'ya, Mesut Yılmaz'ın is- tifa etmesi isteminı ilettiği öğrenildi. 'İstifa planh' iddiası Istifası konusunda basına yazılı bir açıklama dağıtan Yalova, makamından ticari bir taksiyle aynldı. Yalova'nın, makamını kısa sürede boşaltması da is- tifarun planlı olduğu iddialanna yol aç- tı. ANAP kulislerinde Yalova'nın ısmi olası kabine revizyonlannda kabine dı- şı kalacak bakanlar arasında ilk sırada yer ahyordu. Yalova yaptığı yazılı açıklamada, "Tütün üreticisuü ve tütündengeçimini sağlayan müyonlarca vatandaşınuzı ilgi- lendiren Tütün Yasası'nın diğer tüm ya- salarda olması gerektiği gibi toplumsal mutabakatı ve meşruiyeti içermesi gere- kü"" dedı. Konuya ilişkin du\ arlılığının yanlış anlaşılıp yanlış anlatıldığını savu- nan Yalova, devlet terbiyesi, sorumluluk anlayışı gereği devlet bakanlığından is- tifa ettiğini bildirdi. Ajay Chhibber: Yasa yoksa para da yok DOLAR 1 MİLYON 250 BtNE Ç1KTI Kriz, dövitivurduEkonomi Servisi - Devlet Bakanı Yüksel Yalova'nın Tütün Yasası ile ilgili olarak yaptığı açıklamalann, dövize olan talebi ve Hazine iç borçlanma kâğıtlannm faiz oranlanru arttırdı. Bankalann büyük bir bölümü bir anda dolar kurunu 1 milyon 170 bin lira düzeyinden 1 milyon 250 bin liraya kadar yükseltti. Kapalıçarşı'da dolar kuru 1 milyon 155 bin liradan 1 milyon 190 bin liraya fırlarken döviz büfeleri ise satış kurlannı 1 milyon 250 bin liraya kadar çıkardılar. Merkez Bankası bugün için dolar kurunu 1 milyon 211 bin 964 lira olarak belirledi. Buna göre TL'nin dolar karşısmdakı günlük kaybı yüzde 4.3'e ulaştı. ÎMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda devlet iç borçlanma senetlerinin yıllık bileşik faizleri ise bir anda yüzde 100'lere doğru hareketlendi. ÎMKB endeksi açıklamalardan hemen sonra yüzde 5.1 geriledi. Ancak daha sonra toparlanarak yüzde 1.8 yükselişle kapandı. LVIKB, Yalova krizinin şokunu çabuk atlatü. Endeks 10.879.83. Sümerbank işçisinin umudu yargı OZANYAYMAN tZMÎR - Fabrikalannın eği- tim adı altmda İzmir Ticaret Odası Vakfı'na (tZTOV) veril- mesine karşı çıkan Sümerbank çalışanlannın ışyerini terk et- meme eylemi 17. gününe gir- di. Üretimin durdurulduğu Sü- merbank Basma Sanayiı Fab- nkası'nda 14Mayıs'tanbuya- na direnen işçiler fabrika ala- nından dışanya çıkmıyorlar. Fabrikalannın özelleştırilme- sinın hukuka aykın olduğunu belirten işçiler, yürütmenin dur- durulması için bağlı olduklan TEKSÎF Sendikası aracılığıyla tzmir 1. Sulh Hukuk Mahke- mesi'nde dava açtılar. Bu arada hisselerinın tama- mı fona geçen Sümerbank, teklif almak suretiyle satışa çıkanldı. TSMF'nin konuya ilişkin ihale duyunısu, Resmi Gazete'de yayımlandı. Basma Sanayü Fabrikası'nda çauşanlann aileleriyle birlikte yapüklan eylenı 17. gününe gjrerken işçiler TEKSİF Sendikası aracüığıyla özelleştirme karanmn iptalini istediler. Ekonomi Servisi - Dünya Bankası Türkiye Temsilcisi Ajay Chhibber. Tü- tün Yasası'nın Meclis'e sunulmasında meydana gelebilecek gecikmenin, Dünya Bankası'dan sağlanacak deste- ğin de gecıkmesme neden olabileceğı- ni söyledi. Chhibber, Tütün Yasası'nın da önemine dikkat çekerek ekonomik programın büyük bir titizlik içinde uy- gulanması gerektiğini ifade etti. Ajay Chhibber, "Şu aşamada en önemli şey uygulama ve uygulamanın sürekliliğidir. Olabilecek herhangi bir geç kalma Türkiy e'\e pahalıya mal ola- caknr" dedı. Chhibber, dün düzenlediği basın toplantısmda uygulamaya konulan ye- ni ekonomik programın değerlendir- mesini yaptı. Chhibber, Dünya Ban- kası'nın bankacılık ve kamu sektörü reformu konusunda. gelecek 2 yıl içe- risinde 4 milyar dolara yakın bir kay- nak sağlayacağım söyledi. Bu meblağın 1.1 milyar dolannın ge- lecek hafta ele alınarak karara bağla- nacağını bildiren Chhibber, bu aşama- da Türkiye'nin yeniden yapılanma planlan çerçevesme girenkamu bankalan, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'ndaki (TMSF) bankalann birleş- tirilmeleri ve "temizlenmelerinin'' des- tekleneceğini ifade etti. Gazetecilerin Devlet Bakanı Yüksel Yalova'nın Tütün Kanunu tasansına ilişkin açıklamasıyla ilgili sorulan üze- rine, Chhibber, bu konuda ortaya çıkan tereddütlerin yeni olmadığını belirtti. Yaklaşık 600 milyon dolar olan tanm reformu uygulama projesi konusunda devam eden görüşmeleri bu hafta ta- mamlayacaklannı da ifade eden Chhibber, doğrudan gelir desteği sis- teminin Türkiye'ye yaygınlaştınlaca- ğını anlattı. Chhibber, gazetecilerin "ekonomik poütikada bir gecikmenin Türkiye'ye pahalıya mal olacağı" şek- lindekı sözîerini açmasını ıstemeleri üzerine de şu yanıtı verdi: "Malhet söz konusu. Faizlerin yüz- de70'ten jiizde90'a çıkması her şeyiet- kiliyor. Kamu borcunu, insanlan, iş yapma kapashesini etkilhor. Enflasyon olarak insanıncebineyansn,or.Bundan daha iyi bir gösterge olamaz." ÇtFTÇİ DOSTU SADLLLAH USUM1 Çiftçi Bu Hükümet) Asla Affetmez Büyük şehirlerde yaşayanlar belki farkında de- ğıl, ama buğdaya verilen düşük alım fiyatı açıklan- dıktan sonra tarım kesiminde kızılca kıyamet kop- tu... Hele Tarım Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp'in "Çiftçiyi enflasyona ezdirmedik, 164 bin lira alım fiyatı herkesi memnun etti" yolunda yaptığı açık- lama sınirlerin daha da gerılmesine neden oldu. Bakanlar arasında 3 veya 5 bin lira fark için gün- lerce süren sert tartışmalar halk arasında alay ko- nusu oldu. Hükümet çevreleri ve bazı gazeteler ne yazık ki işi saptırmak istıyorlar. Ancak hemen belirtelim ki durum son derece vahim. Eğer kısa süre içinde çiftçiyi rahatlatacak yeni önlemler alınmazsa Türk tanmı da, çiftçisi de yok olup gidecek. Türk kamuoyu buğday fiyatlarının düşük tutul- masında da en etkili rolü oynayan kişinin Kemal Derviş olduğunu artık çok iyi biliyor. Bu arada herkesin aklına takılan bir soruyu biz de soralım: "Kemal Derviş, Türk ekonomisini içine düştüğü çıkmazdan kurtarmak için mi geldi, yoksa batır- mak için mi?" Hesapçokaçık... Öncekı gün "Çiftçi Dostu" köşesinde yayımla- nan yazımızda da belırtmiştik. Bir kilo buğdayın çiftçiye malıyeti 185 bin ile 225 bin lira arasında. Bunun ortalaması ise 205 bin lira. Şimdi ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı pek sayın Kemal Derviş'e bir soru daha soralım: "Maliyeti 225 bin lirayı bulan bir ürüne 150 bin liranın altmda fiyat verilmesinde ısrarederken hiç vicdanınız sızlamadı mı?" Aynı soruyu başbakana, yardımcılarına, bakan- lara ve de özellikle Tarım Bakanı Hüsnü Yusuf Gö- kalp'e de soralım: IMF ve Dünya Bankası yetkilileri istiyor diye Türk çiftçisinin 'ölüm fermanı' olan hububat karar- namesinin altına nasıl imza koydunuz?" Bu imza sahıplerini çiftçi asla unutmayacak ve affetmeyecek. ••• Dünya buğday fiyatları ile ilgili yapılan açıklama- lar da gerçekdışı 1980 yılından sonra işbaşına gelen bütün hükü- metler, kendilennin ilan ettikleri hububat fiyatlan- nın dünya piyasalarmdakinden çok daha yüksek olduğunu iddıa ettıler. Hatta, "Amerika ve Avrupa ülkelerinde buğday fiyatları 110 ile 130 dolar civannda seyrederken bız 200 dolar ilan ettık" diyen bakanlarımız oldu. Basın da bu tür haberleri sık sık yayımladı. Geçmiş yıllarda dünya pıyasalannda buğday fi- yatlarının 110 dolarla 200 dolar arasında değıştıği doğruydu, ama bu rakamlar borsalarda oluşan fi- yatlardı. Önemli olan borsa fiyatları değil, çtftçinin eline geçen paraydı. Nitekim, Batılı ülkelerde çiftçınin 1 ton buğday karşılığında aldığı para hiçbir yıl 280 ile 330 doların altına düşmedi. Bu yıl da düşmeye- ceğı kestn. ••• Hükümet, buğday alım fıyatlarını 164 bin lira ola- rak ilan etti, ancak Türkiye'de en çok ekimi yapı- lan buğday cinsi ise kırmızı yan sert ve beyaz ya- rı sert... Bu cins buğdaylara verilen fiyat da 147 bin 600 lira. Bu durumda 1 kilo buğday karşılığında Türk çiftçisinin elıne geçecek para 164 bin lira de- ğil, sadece 147 bin liraolacak. Hatta kesintiler çık- tıktan sonra bu rakam 130 bin liraya kadar düşe- cek. Böylece, çiftçınin zaran kilo basına 70 bin lirayı bulacak. Hükümet, 2001 yılının tarihe 'Tanm faciası' ola- rak geçmesini önlemek istiyorsa buğday fıyatlan- nı bir kez daha gözden geçirmelidir. Gökalp: Hububat alımına sınır yok • ANKARA (ANKA) - Tanm ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) hububat alımlannda herhangi bir sınırlamanın söz konusu olmadığmı söyledi. Gökalp, hububat alımlannda sınırlamaya gidileceği yönünde çeşitli spekülasyonlar yapıldığını belirterek "Cinsi, miktan ne olursa olsun, hububat alımlannda herhangi bir smırlama kesinlikle söz konusu değildir. Çiftçimizin alım merkezlerine getirdiği hububatm tamamı TMO tarafmdan alınacaktrr" diye konuştu. Tıkveşli'nin yaratıcısı öldü • İSTANBUL (AA) - Doğadan Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Doğan Vardarlı, geçirdiği kalp yetmezliği sonucu yaşamını yitirdi. Doğan Vardarlı, 22 Mayıs Sah günü geçirdiği beyin kanaması sonucunda kaldınldığı Kadıköy Vatan Hastanesi'nde geçirdiği operasyonun ardından bir önceki gün vefat etti. Vardarlı, Kıbns ve Çanakkale Çan'da peynir, Erzincan ve Urfa'da su ve soda, Adıyaman'da kâğıt fabrikası kurmuştu. SET- BlR'in bir dönem başkanlığım da yapan Vardarlı, halen bu kuruluşun danışma kurulu üyeliğini yürütüyordu. Akçakoca: Birleşme özendirilecek • Ekonomi Servisi - Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) Başkanı Engin Akçakoca, bankacılık sektöründe dedikoduya bir an önce son verilmesi gerektiğini söyledi. Akçakoca, banka ve banka iştiraklerinin bırleşmesi önündeki her türlü vergi engelini kaldırmak için çalışma içinde bulunduklannı belirterek büyük olasılıkla haziranda ilgili bakanlıklar ile bu işi bitirmiş olacaklannı söyledi. Bu arada, Bankalar Birliği'nin 2000 yılı değerlendirmesine göre zarar eden bankalann bu y ılki 6.9 milyar dolarlık zaranyla birlikte, birikmiş zararlarının toplamı 9.9 milyar dolara kadar yükseldi.