Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 MAYIS 2001 PAZAR 14 KÜLTÜR kultur@cumhuriyet.com.tr Bülent Erkmen'in on yıllık süreci kapsayan kişisel sergiler dizisinin sonuncusu AKM'de Tasarmnn tümüne sığamıyorİLHAN BtLGE Düşünmekten kurtarmak mı, dü- şünmeye zoriamak mı? Grafikerin yaptığı iş tasanmcılık mıdır, sanatçıhk mı? Kafanızdaki so- ruların yanıtlannı önünüze koyup mesajı hızla. yorulmadan. algılama- nızı mı sağlamalıdır; onlara yeni so- rular da ekleyip çözümü size mi bı- rakmalıdır? Eline tutuştumlan me- sajı size olduğu gibi mi aktarmalıdır, onu kendi mesajına mı dönüştürme- lidir? Yaşamı kolaylaştırmakla mı görevlidir; derinleştirmek ve zengin- leştirmekle mi? Grafikerler, bu ko- nularda görüş birliğine varmış değil- dirler. Kimisi. mesajı birtelgraf me- muru sorumluluğuyla. özüne dokun- madan, zedelemeden alıcısına ulaş- tıımayı hedefler; kimisi. ona sezgi- lerini, yaratıcılığını, yani kendi "sö- zünü" ekler. Başkası adına konuşan "tasanmcryla, kendi sözünü söyle- yen "sanatçı" arasmda bir yerlerde- dir grafiker. Bülent Erkmen ise bu çizginin be- lirli bir yerinde durmuyor; daha ge- niş bir alanı işgal ediyor. O, mesajı- ruzı dosdoğru iletmekten de çekinme- yen bir "sanatçı": sizin adınıza yep- yeni şeyler de söyleyebilen bir "ta- sanmcr. Yalın ve zengin Tasanmcılar genellikle anlatacak şeyleri varsa "•anlanr"lar; anlatacak şeyleri yoksa 1 *gösterir"ler, yani süs- lemeye kaçarlar. Erkmen'in genel- likle anlatacak şeyleri vardır; yapıt- lannın yalınlığı bundandır. Ve bu ya- lınhğın içinde bir "Bülent Erkmen es- tetigl'* belirginleşmektedir. 0nun ürünlerinde kendıni gösteren bir başka nitelik de bence, tasanmcı özgmeni. O güne kadar hiç denen- memış anlatım yollannı arar ve bu- lurken ne kadar pervasız ise, kendi- Kum.Pan.Ya. »ülent Erkmen tasanmm tek bir alamna değil, tümüne bile sığamıyor. Tasanm yaparken sanatçı gibi düşünen Erkmen, sanat üretiminde de tasanmcı gibi çalışıyor. ni tekrarlarken de o kadar cesaretli. Uluslararası Okçuluk Şampiyonası için yaptığı çalışmalarda, yıllardır aynı düşünceyi geliştirerek tekrarlı- yor. Arredamento dergi kapaklann- da aynı yaklaşımı sürdürüyor. Ken- di sergilerinin kımliği ise on yıldır hiç değişmedi. Siz mi tasanmı kullanıyorsunuz, tasanm mı sizi? Bir grafik ürün, insanlann kullan- ması için üretilir. Bülent Erkmen'in bazı ürünlerine, örneğin Kum.pan,ya. logosuna bakarken (onu istediğiniz yazı karakteriyle yazabilirsiniz) lo- gonun sizi kullandığını hissediyorsu- nuz. E>ümdüz bir yazı; ama kendisi- ni duraklayarak okumaya zorluyor ve ashnda tiyatronun başlangıç yıl- lannı çağnştırmayı hedefleyerek se- çilmiş "kumpanya" sözcüğü, Erk- men'in verdiği yeni biçimiyle, bır anda çocukluk yıllarınıza götürüyor sizi. Eğer sokaİcta oynayarak büyü- müş nesilden iseniz, tiyatronun "<mın" yanını, coşkusunu, çocuksu saflığını bütün gücüyle hissediyorsu- nuz. Artık kumpanya sizin için baş- ka bir sözcüktür; tiyatro ise bu logo- yu görmeden önceki tiyatro değildir. Istanbul ŞehirTiyatrolan'nın sah- nesi de, sizin Erkmen'in "...Ölüın ve Oyun" afişini görmenizden önceki sahne değildir artık. Başlangıcından bugüne tiyatro sahnesinde görünüp kaybolmuş herkes geri dönmüştür. Ayla Algan'ın arkasında Feriha Tev- fikdurmaktadır; Kenanlşık'ınyanın- da ise Avni DilligU bize göz kırpmak- tadır. Grafık ürün tarafından kullanılı- yor olma duygusunu veren bir baş- ka örnek de Erkmen'in Oaxaca 2000 için halı projesi. Bu halının bulundu- ğu bir mekâna girdiğinizde, dans et- meden durmanız çok zor olmalı. Bize verilen bahçede mi oynamalı, duvarian mı yıkmah? Erkmen, tasanmın geleneksel sınır- lan kendisine dar geldığinde -ki ge- nellikle gelir- onlan yıkmaktan ka- çrnmaz. Bu sınırlan kendisi için yı- kıp genişletirken sizin için de geniş- letmektedir. Bir "tasanmd-marangoz" sizden bir logo isterse, ona bir logo yapar- sınız. Erkmen ise ona. adının deği- şik biçimlerde istiflendiği dört ayn lo- go veriyor ve onu istediği zaman is- tediğıni kullanmakta "serbest" bıra- kıyor. Böyle bir çalışma ancak tasa- nmcı-marangoz Adnan Serfoest için yapılabilirdi ve ancak Bülent Erk- men tarafından... Bülent Erkmen, tüm önemli tasa- nmcılar gibi, suurlardan hoşlanmı- yor. Ne kendisi, ne de başkalan için... Bir kitap sayfasmın (ya da kitabın kendisinin), bir sergi panosunun, bir etıketin sınırlan onun elinde geniş- liyor ve artık hep geniş kalıyor. Tasarmun hangi Hahnria uzmansı- nız? İş bölümünün altın çağmda yaşı- yoruz. Grafikerler de genellikle gra- fik tasanmın belirli bir alanında uz- manlaşıyor ve o alanda siparişler alı- yorlar. lletişim sektörünün sanayi- leşmiş ülkelere nazaran daha küçük boyutlarda olduğu Türkiye'de bile gidiş bu yönde. Bülent Erkmen ise ta- sanmın tek bir alanına değil, tümü- ne bile sığamıyor. Etıketten kitap ka- pağma, afişten sergi düzenlemesine kadar pek çok farklı alanlarda tasa- nm yaparken "Meksika'da Tango" ya da "32 Büst" gibi projelerle de "sa- nafın alanına geçiyor. Tasanm ya- parken sanatçı gibi düşünen Erkmen, sanat üretiminde de tasanmcı gibi çalışıyor. Onunyapıtını adlandınrken ülkemizde zaten sıkça kanştınlan bu iki kavramı iyice bulandırmaktan çe- kinmesem ona "tasanm sanatçısı" diyebilirdim. Walter Salles'ın yöneteceği Juliette Binoche'un yeni filminde rol arkadaşı Benicio Del Toro Kesîs île ııiıı tutkıdu aşloKüKür Servisi- BBC, 15. yüzyıl Itaryası'nda bir keşiş ile bir rahibe arasındaki aşk öyküsünü ko- nu alan bir film çekiyor. "The Assumption of the VTrgm" (Meryem'in Kuşkusu) adlı film- de bir keşişe âşık olup ondan bir de çocuk doğuran rahibe rolünde Juliette Binoche oynuyor. Pek çok sinemaseverin fümde geçen ya- sak aşk sahnelerinden şaşkınlığa uğrarna- sı bekleniyor. Film, aynı zamanda Röne- sans'ın önde gelen ressamlanndan olan ke- şiş Filippo Lippi ile onun "Meryem'in Kuş- kusu" adlı tavan resminde modellik yapan Lucrezia arasındaki aşkı konualıyor. Lıppi'nin bu res- mi, şu anda Kuzey Roma'da- ki Spoleto kilisesinin tava- nında bulunuyor. Bu ilişki, zamanında büyük bir tepki- ye neden olmuştu. Keşişler ve rahibeler, her zaman saflık yemini etmek zorundaydılar. 37 yaşındaki Fransız oyuncu Binoche, filmde 24 yaşında olan Lucrezia'yı canlandıracak. Ayn- ca "Ingüiz Hasta"nın yönetmeni Anthony Mingheüa, filmde hem yapımcı hem de senaryo ya- zan olarak katkıda bulunuyor. Filmin yapımcılanndan olan Minghella'nın eşi Caroiyn Choa da filmde Juliette Binoc- he'un oynamasına ilişkin olarak şöyle diyor: "Onu oynatüm çünkü onda bir tazelik var ve kamera karşısında yaşla ilgisi olmayan yeteneklere sahip." Binoche'un entutkulu rolü 1992'de Jeremy Irons'la bir- likte oynadığı "Ölesrye" adlı filmdeydi. Bu filmde de pek çok açık seks sahnesi yer ahyordu. BBC Films tarafından ya- pılan filmde Lippı rolünde, "Trafik"le en iyi yardımcı ak- tör Oscar'ını alan Benicio Del Toro oynayacak. Filmde rol alması muhtemel isimler arasında Geoffrey Rush, Vanessa Redgrave ve Chloe Sevigny de bulunuyor. Fil- min yönetmenliğini Brezilyalı yönetmen VValter Salles ya- pacak. Senaryo yazarlanndan Leigh Jackson, bunun bir aşk öyküsü olduğunu söylüyor. Lippi'den bölgeye daha çok turist çekebilmek için kilise- nin tavanına bir resim yapması istenir. Lippi de kendisine Mer- yem modeli olarak Lucrezia'yı seçer. Filmde Lucrezia ço- cuğunu doğurduğunda, manastır tarafmdan bir bela olarak nitelendırilir. Genç rahibe, çocuğuyla ve sevgilisiyle birlik- te olabilmek ile manastınn gerektirdiklerini yapmak arasın- da sıkışıp kalır. BBC'nin diğer projeleri arasında ise John Bayle'in anıla- nna dayanarak çekilen Iris Murdoch'la ilgili bir film de bu- lunuyor. Royal Filarmoni Topluluğu Odülleri sahiplerini buldu Yıluı orkestra şefi Pierre Boulez Kültür Servisi - 1813 yılında In- giltere'de kurulan ve dünyadaki en eski konser topluluklanndan biri olan "Royal Filarmoni Toplulu- ğu"nun 1989'dan bu yana düzen- lediği "Royal Filarmoni Topluluğu ÖdûBeri'', bu yılki sahiplerini Dorc- hester Oteli'nde dü- zenlenen bir tören- le buldu. Törende dene- yimli Fransız orkest- ra şefı Pierre Boukz, "jilın orkeslra şefi" seçildi. Boulez ödü- le, Londra Senfoni Orkestrasfnın (LSO) verdiği kon- serlerdeki başarılı performansı ve genç orkestra şefleri ve müzisyenlerle ger- çekleştirdiği çalış- malar nedeniyle de- ğer görüldü. Sunuşlan Sir Pe- ter Halİ'ın yaptığı gecede odülleri Da- nıeJanct Baker ver- di. Gecede VVbifgang Rhim'in "Jagden und Formen" adlı ve Gyfrgy Uge- ti'nin iki çağdaş yorumu ödüle de- ğer görüldü. Çokuluslu, birçok de- ğişik ülke orijinli üyelerden olu- şan The LSO, neredeyse kendisiy- le özdeşleşen şefi Sir Colin Davis ile birlikte "en geniştopluluk" ödü- lünü kazandı. "Oda müziği topluluğu" ödülü de Romanya, Polonya ve Iskoçyah üye- leriyle yine çok uluslu bir topluluk olan Bekea Quartet'e gitti. Bu yılki ödüllerde genç kitlenin beğenileri de göz önünde bulundu- rularak Classic FM'le gerçekleştiri- len ortaklaşa bir ça- lışma bir "özel ödül" oluşturuldu. "Özel ödül", gençler için düzenJedikJeri başa- nlı opera turneleri nedeniyle Glynde- bourneOpera Evi'ne verildi. Aynca gençler için yaptıklan çalışma- lar nedeniyle "Chel- tenham 2000 Festi- vali"ndeki perfor- mansıyla, piyanist Piotr Anderszevvski ve Mark Anthony Turnage'nin operası The Sflver Tassie'de- ki performansıyla şarkıa Gerald Fînlay de ayn ayn ödüllen- dirildi. Barış Pirhasan 'm "O da Beni Seviyor..." adlı yeni filminin başrollerinde Lale Mansur ve Ece Ekşi oynayacak. (Fotoğraflar: KADER TUĞLA) Genç bir kızın yaşamı Kültür Servisi - Banş Pirhasan. yeni filmi "O da Beni Seviyor.J'un çekimlerine haziran sonunda başlıyor. Gül Dirican'm özgün hikâyesinden Banş Pirhasan ve Gül Dirican'm senaryolaştırdığı "O da Beni Seviyon_", 701i yıllann Malatyası'nda bir kız çocuğunun büyüme sürecini, sevgi ve yaşamla tanışmasını anlatıyor. Eurimages'in katkısıyla Tiirk- Macar ortak yapımı olarak çekilecek olan filmin tamamı Malarya'nın Arguvan köyü yakınlannda geçecek. Yapuncıhğını Mine Vargı'nın üstlendiği filmin başrollerinde Lale Mansur'un yani sıra genç oyuncu Ece Ekşi ve Almanya'da yaşayan Haluk Piyes oynayacak. Diğer rollerde ise Rutkay Aziz, Ayla Algan, Serra Vılmaz. Taner BirseL Ayşe Nil Şamhoğlu, Cezmi Baskın ve ŞerifSezer gibi usta oyuncular var. Görüntü yönetmenliğini Jurgen Jurges'in, sanat yönetmenliğini ise Mustafa Ziya Ulkencfler'in üstlendiği filmin müziklennı de Kalan Müzik yapacak. Y A P I Y O R L A R ? Rauschenberg ameliyat oldu • John Lennon ve Paul McCartney'in yakın arkadaşhklannı konu alan proje müzikal bir tanıtımla Manhattan'da gerçekleştirildi. 'Johnand Paul' adlı müzikal genç sanatçılara yardım sağlamak amacıyla "The All Stars Project' tarafından sahnelendi. • NGlson Mandela. yıim büyük kısmını ikinci otobiyografisini yazmakla geçirecek. Nobel ödüllü eski Güney Afrika Cumhurbaşkanı, ilk kitabı 'Long Walk to Freedom'ın ardından yazacağı kitapta, 1994'te Güney Afrika'da yapılan seçimleri, politik şiddeti ve beyaz rejimle arabuluculuk faaliyetlerinin perde arkasını yaşamı çerçevesinde ele alacak. r • Robert Rauschenberg ameliyat oldu. 29 Nisan'da New York'taki evinde düşerek kalça kemiğini kıran pop- art'ın öncüsü, ünlü ressam Robert Rauschenberg, geçen cuma geçirdiği iç kanama nedeniyle ameliyata alındı. Ameliyatı başanlı geçen sanatçının bir an önce evine dönmek istediği belirtiliyor. • Julianne MOOre, Paris'te aynı evi paylaşan biri Amerikalı, bin lngiliz iki kadının Nazilere karşı direnmesini konu alan 'Paris Underground' adlı bir filmde oynayacak. Gerçek bir yaşamöyküden yola çıkılarak çekilecek olan film, Etta Schiber'in 1997'de yayımlanan aynı adlı kitabından sinemaya uyarlanacak. • Ang Lee, yeni filminin hazırlıklanna başladı. Ünlü masal kahramanı Hulk'm serüvenlerini anlatmaya soyunan Lee, bu kez filmini tamamen bilgisayar ortammda, kanlı canlı oyunculara gerek duymadan çekeceğini açıkladı. • Slyvester Stallone, Stephen King'in romanı Dolan'ın Cadillacı'nrn sinema versiyonunda başrolü üstlenıyor. Aktör filmde bir mafya babasını canlandıracak. • Laura Dern ve Sam Neill, Jurassic Park'ın üçüncüsünde de başrolleri üstleniyorlar. Joe Johnston'ın yönettiği, yapımcılıklannı Steven Spielberg ile Michael Crichton'ın üstlendikleri film, bir uçağın dinozorlann adasına zorunlu iniş yapmasıyla başlıyor. • M. Nlght Shymalan, Aitmcı His ve Ölümsüz'le son dönemın en fazla kazandıran yönetmeni unvanını aldıktan sonra büyük projelerle ilgilenmeye başladı. Shymalan eylülde Dısney için yine doğaüstü bir olayı anlatacağı Signs adlı filmi çekmeye başlayacak. • BOn JOVİ'nin 17 yıllık kariyerinde kendisıyle özdeşleşen derı montu ve siyah şapkası Londra'daki Rock and Roll Hall of Fame Müzesı'nde özel btr^ıt -rp sunumla sergilenmeye başlandı. • Laura San Clacomo, 'The Jenifer Estess Story' adlı iki saatlik bir televizyon filmınde oynayacak. Filmde, iki kız kardeşiyle birlikte Alzheimer belirtileri gösteren New Yorklu prodüktör Jenifer Estess "in yaşamöyküsünden yola çıkılacak. • Leif Enger. 'Pıece lıke a River' adlı romanın film haklannı satın aldı. Enger, kitabın Minnesotalı bir ailenin komşulanyla yaşadıklan anlaşmazlıklan ve çıkar savaşımını konu aldığını açıkladı. • Kate Hudson, 'How to Lose A Guy in Ten Days" (Bir Erkek lOGündeNasıl Kaybedilir) adlı bir filmde rol alacak. Film. büyük aşk yaşayan bir çiftin ilişkilerinin lOgünde nasıl kötüye gittiğini ve geri dönülmez bir hale dönüştüğünü anlatıyor. • vverner Herzog, 58 yaşmda 'Murnau' ödülüne layık görüldü. Alman yönetmenden önce bu ödül Rohmer. Rivette ve Wenders"a verilmişti.