Katalog

SAYFA CUMHURİYET 23 NİSAN 2001 PAZARTESİ ROPORTAJ Hacı Bektaş VelVnin hizmetinde bir alperen; mucizelerleşifa dağıtan bir ruh hekimi; bir evliya 13.yûzyüdaki Moğol istilası üzerineHorasan'danAnadohı'yagelen Türkmen beyininoğlu Karacaahmet Sultan'ın bilinen yedi mezanndan biri Üskûdar'da~ tekidünya:Karacaalımet v IfÂA 4i(A,M D E N IZ S O M P armak ucuyla topuklanna basarak çıkarttığım ayakkabılan kapmın önünde bırakıp iki parmak kahnlığında ve iki kanş enındekı mermer eşiğin üzerine çıktığım sırada, koridordaki görevlinin bir kez daha yinelediği "Ayakkabüannıa yan tarafta çıkartabilirsiniz" sözünün ne anlama geldiğinin farkında olmadan Üsküdar'da Karacaahmet Mezarhğı'nın Nuhkuyusu Caddesi ile Gündoğumu Caddesi'nin kesiştiği köşedeki Karacaahmet Sultan Türbesi'ne gırmiştım bile... Çok sonra farkına vardığımda iş işten geçmişti.. çûnkû Alevi- Bektaşi inancında hem dış hem de iç dünyaya açılan bu kapıdan geçerken yapılan eşik niyazı kutsaldı, eşiğe basılmaması gerekıyordu... Ama kimse ne bir söz söyledi ne de kötü gözle baktı... Üstelik, kapı önünde bıraktığım ayakkabılanmı yan taraftaki halının kenanna da koymuşlardı... Geleneklerdeki hoşgörü bu olmahydı ve mahcup olmamak elde değildi... Eşlkten geçme adabı Üzerinde "Bismi Şah Allah Allah" yazan kapıdan girerken eşiğe basmamak bir yana, kimileri diz çökerek eşiği öpüyordu... Sonra yine dizlerinin üzerinde odariın yeşil halısında emekleyerek ilerleyip sandukanın altındaki mermer kaideyi de öperek çevresinde dolaştıktan sonra başucuna geldiğinde doğrulup pirinç parmaklıklan, parmaklığa bağlı iri tanelı tahta tespihleri ve yeşil çuhayı da öpüyordu... Karacaahmet Sultan'a gösterilen saygı olağanüstüydü. Hacı Bektaş. Yeü, hizmetindeki alperene "Karacam, bir yerde mekânın okun, yedi yerde çerağın yansm" dediği için Usküdar'ın yanı sıra Manisa, Akhisar, Aydın, Afyon, Bulgaristan ve Yugoslavya'da olmak üzere yedi mezan bulunan Karacaahmet Sultan'ın yaşamöyküsü de olağanüstüydü... Horasanlı ruh heklml Üsküdar'da, belki de Türkiye'nin en büyük mezarhğına "Karacaahmet" dendiğinden "öteki dûnya" akla gelir hemen... Oysa, burası başlı başına bir dünyadır... Bu dünyada aslolan, cahil girenin taşlarda yazılanlan okuyarak âlim çıkacağı büyüklükte ve dışandan bir servi ormanını andıran mezarhğa adını veren, mezarlıkta atının da anıt mezan bulunan Karacaahmet Sultan'dır... Karacaahmet, Hacı Bektaş Veli'nin kuşağındandır, bir Türkmen beyinin oğludur; genel kanıya göre 1200'lerin hemen başında Horasan'da doğmuş, Moğol istilasıyla Anadolu'ya gelmiş, 1335 gibi Hakk'a yürürnüştür. Bu durumda en az 125 yıl yaşamış olması gerektir ve Karacaahmet, en çaresiz hastalara bile mucizeleriyle şifa dağıtan bir ruh hekimıdir... Rüya İle gelen tarlh Karacaahmet'ın efsane dolu yaşamöyküsünde, yolunun Üsküdar'a düşmesi 1329'da Osman Gad'nin oğlu Orhan GazTnın Bızans Imparatoru III. Andronikos Paleologos'u Maltepe'de yenilgiye uğratmasryla olur. Kocaeli'nden Üsküdar'a kadar olan bölge Osmanlılar'a açılınca Karacaahmet, bugün türbesinin bulunduğu yerde dergâhım kurar... Mezan birkaç yüzyıl sonra, Kanuni Sultan Sükvman'ın haremınden Gûlfem Hatun'un gördügü rüyayla bulunur... Sonrasında efsanenin yerini, tarihin gerçekleri alır.... On dokuzuncu yüzyılda IL Mahmut, Yeniçeri Ocağı'nı kapatırken Bektaşi tekkeleriyle bırlikte Karacaahmet Sultan'ın dergâhım da ortadan kaldınr... Belgeler yok olur... Geriye, bugün türbesindeki cam dolapta özenle saklanan deve tüyünden hırkası kalır... Bu arada dergâh, Nakşibendi şeyhlerinin eline bırakılır... Ardından Bektaşi babalanna göz yumulur ve Osmanlı'nın sonu geldiğinde Karacaahmet Sultan Dergâhı. Mtıstafa Kemal Paşa'nın Anadolu'da başlattığı Kurtuluş Savaşı'na katılanlann tstanbul'dan çıkışta saklandığı ilk durak olur... Cumhunyet, tekke ve zaviyeleri kapattığmda ise dergâhın anahtan saygıyla devlete teslim edilir... Karşı devrim sürecinde şeriatçılar devletin altını oyarken cumhuriyetin yanında yer alanlar bir cemevi yapmak istediğinde îstanbul'un belediye başkanlığı makamını işgal eden Recep Tayyip Erdoğan, Karacaahmet Sultan'ın makamına dozerlerini saldırtır. Canlar direnir ve türbeyi içine alan cemevi yapılır... Anadolu'nun gözcüsü Yüz yıh aşan tanhin efsaneye kanştığı bölümlerinde Karacaahmet Sultan, Hacı Bektaş Veli'nin yandaşlan Abdal Musa, Abdal Murat, Geyikti Baba, Barak Baba, Karadonhı Can Baba, Seyyid Afi Sultan, Kohıaçık Hacnn Sultan, San Saltuk Sultan, Tapruk Emre ve Ahi E\Ten"le de yoldaştır... Hacı Bektaş, Selçuklu'nun dağılışı sırasında Anadolu'yu Alevi-Bektaşi kültürünün saygm adlanndan Karacaahmet Suhan, Üsküdar'da adını venüği ve atmın da kubbeli bir mezannın bulunduğu mezarhktaki tûrbesinde yaüyor_ Karacaahmet Suhan, Horasanlı bir alperen ve aynı zamanda bir ruh hekunL. Hakkuıdaki söyleııceler şaman dûnyasının da kapsmı arahyor» (Fotograflar: DOĞA SOM) toparlamak için erenler arasında görev bölümü yaparken "Karacam, sen oralann Tûrk topraklarma kaalmasına çahşmakla görevlendiriûinw diyerek Karacaahmet'i Manisa'ya göndermiştir. Karacaahmet, bir savaşçı ve Anadolu'nun "g&5cü"südür aynı zamanda... Yine Hacı Bektaş'a mal edilen bir söylentiye göre Karacaahmet "halat-t adbe ve harekâü garibe" tavırlan olan, gözlerini kapatınca iki dünyayı da terk edebilen bir ermiş, bir evliyadır... Bu tanım. "Hastalann içindeki kötü ruhlan çıkanrken sergilediği acayip haller ve garip hareketierfc trans haündeki bir şamanı anlanyor ohnasm" sorusunu akla düşürür... Efsane değil gerçek; Karacaahmet Sultan'ın türbesinin arkasındaki bahçede fanilerin arasında, altı adet mermer sütunun taşıdığı kubbenin altındaki mezarda atı yatmaktadır... Sorunun yanıtı da burada yatmaktadır... Kdk-Tengrl'ye ulaşmak Soru soruyu çağırmaktadır: Islamiyet öncesi Orta Asya'daki Türk geleneğinde atın da kutsanması ve eyeriyle birlikte sahibinin yanuıa gömülmesi göklerdeki Tann Kök-Tengri'ye ulaşmak için değil midir? Karacaahmet Sultan da "Beni zryarete gelenler, önce atıma gitsinkr" demiştir... Yürümekte geciken çocuklar için adımlannın arasına arpa atılarak talim yeri olmuş Karacaahmet'in atmın mezan, dualann döküldüğü dudaklar mermer sütunlara kondurularak günümüzde de kutsanıyor; mezann çevresindeki fidanlara bez parçalan bağlanıyor... Özbeöz Türk gelenekleri uzak bozkırlardan Anadolu bozkınna taşınırken, Arap çöllerindeki kum firtınası içinde kurda kuşa ve bugün de ortalıkta dolaşan bozkurtlara yem yapıhnadan korunuyor, Karacaahmet'te yaşatıhyor... İki ayrı dünya Yaşam, Karacaahmet Sultan'ın türbesinde cam kenanndakı saksılarda yetiştirilen çiçeklerde kendini buluyor; yedi pencereden içeri giren gün ışığı hayatın devamını sağlıyor... Bedenlerbu dünyada kalsa da ruhlann öteki dünyaya göç ettiğine inanıldığı için sandukanın çevresinde diz çöküp oturanlar saatler boyu Karacaahmet'le dertleşiyor, yanıbaşındaymışçasına sohbet ediyor. Karacaahmet Mezarlığı'nı ortadan ikiye bölen Nuhkuyusu Caddesi'nde ise Zeynep Hanım'la Kamfl Bey'in adını taşıyan doğum hastanesi yeni yaşamlara tanıklık ediyor... Karacaahmet'in çevresinde biri bitmek üzere başlayan, öteki bittikten sonra başlayan iki ayn dünya dönüyor... ENTERNET M E H M E T S U C U mehmet@cumhuriyet.com.tr Bilişim Deklarasyonu Günümüzde birçok ülke, vatandaş- lannı bilişim kültürü ve internetle tanış- tırmayı hedefliyorken, Türkiye ise "ül- kelerin rekabet gücünü", "ekonomi ve mesleklerin yapısını" değiştiren bu sü- rece ayak uyduracak, yeterince çalış- ma yapmıyor. Bugün "Çocuk Bayra- mı" kutlanan Türkiye'de birçok çocuk internetin ne olduğunu, neye yaradı- ğını bile bilmiyor. Bilişim Sivil Toplum örgütleri Plat- fomnu, Türkiye'nin internet ve bilişim teknolojilerindeki soaınlanna dikkat çekmek amacıyla bir deklarasyon ya- yımladı. "Internet ve bilişim devrimini kaçımnanın sonuçlan, sanayi devrimi- ne oranla kıyaslanamaz ölçüde ola- caktır" denilen deklarasyonda, bu devrime ayak uydurulması ve sonuç- lanndan yararlanılabilmesi için çeşitli önerilerde bulunuldu. Deklarasyonda şu ifadeler yer aldı: • Internet ve iletişim bir "taşıyıcı" sistemdir. Evrensel hizmet anlayışıyla tüm yurttaşlara, tüm işletmelere, u- cuz, kolay bir şekilde sağlanmalıdır. • Internet hizmetlerindeki KDV ora- nı, internetin temel bir kamu hizmeti olması sebebiyle gıda grubuna uygu- lanan KDV oranı düzeyine çekilmeli- dir. • ABD'de okullann hemen hepsi in- temete bağlanmış, Avrupa Birligi'nde ise 2001 yıh sonunda okullann tama- mının internete bağlanması hedeflen- miştir. Biz Miili Eğitim Bakanlığı'nın ye- rel ağını internete bağlayamadık. • Bilgi İletişim Teknolojileri (BİT) in- san gücü eğitiminde radikal karaıiar almak zorundayız. Üniversiteler yeniden yapılandırılarak, BİT konu- lanna önem venlmelidir. • Ülkenin içinde bulunduğu kriz or- tamına girmemesinin ön koşullann- dan biri bu teknolojileri üretmek ve kullanmaktan geçmektedir. Çocuklar Dikkat! Bugün 23 Nisan, o nedenle köşemizi internetteki çocuk sitelerine ayırdık. Ancak öncelikle intemette gezinirken dikkat etmeniz gerektiğini düşündüğüm birkaç önerim var. - Açık tsim, adres, telefon, okuduğunuz okul, bilgisayar şifreniz, resminiz ve buna benzer kişiset bilgilerintzi internetortamında tanıştığınız kimsetere söylemeyıniz. - Internet ortamında karşlaştığınız uygunsuz durum ve kişilerden anne babanız ya da ögretmeninizi haberdar edinız. (Mesela tanımadığınız kişi lerden rahatsız edici mesajlar alıyorsantz.) - Anne babantzın sizin için uygun görmediği chat odalan ve sitelere girmeyiniz. Bu türs/fe/eruygunsuz içeriklerin yanısıra bilgisayannıza zarar verebilecek virüs ve trojanlar içerir. - Internette tanıştığınız kişiterte anne babanızın haberi olmadan her- hangi bir yerde buluşmayınız. Eğer buluşacaksanız kesinlikle anne ba- banıza danıştnız. - Kuilandtgınız nicknamein öz bitgilerinizi icermernesine dikkat edtniz. - ICQ ya da Mirc gibi eşzamanlı sohbet programlannın kişisel bilgi bölümlerine aynntılı bilgi girmekzorunda değilsıniz. Chat programlannın güvenlik ayarlamalannı aktif hale getırmeyi ihmal etmeyiniz. - Internetten dosya indirirken (download) dikkatli olunuz. Indirdiğiniz dosyalar virüs içerebilir. Uygunsuz maillist ya da kulüplerden gelen mail- teri cevaplamayınız (reply etmeyiniz). Durumdan anne babanızı haijer- dar ediniz. - Interneti kullanacağınız zamanlan anne ve babanızla görüşüp a- yartayınız. Küçiik Gezginin Not Defteri http://www.turkishkids.com/ Kendilerini sınır tanımayan çocuklann dünyası olarak adlandıran siteye uğ- ramayı sakın ihmal etmeyin. turkish- kids, içerik kalitesi ve sunduğu yarar- lı bilgiler nedeniyle, hokkabaz edrtor- lerinin seçimi ile "Internet Kalite ödü- /ü'nü kazanmış. http^/www.yahooligans.com/ Çocuklar için muhteşem bir arama motoru. Büyüklerin Yahoo'su varsa çocuklann da yahooligans'ı var. http^/www.ada.nettr/çocuk/in- dex.rrtmJ Resimlerinizi, işlerinizi, ne sergilemek isterseniz bu adresten yararlanabilir- siniz. Aynca kendi oyuncağını kendin yap ve eğitim safyalan çok ilginç ve yararlı. . http://www.netbul.com/cocuk/ Oyundan muzığe, roportajlardan ser- gilere uzanan geniş bir çocuk sitesi; bana sorarsanız mutlaka uğrayın. http-7/www.afacancocuk.com/ Atatürkköşesi, oynayalım, boyayalım ve 9-15 yaş arası e-mail grubu sitenin ilgi çekici bölümleri. http://www.oxopixo.com En neşelı çocuk sitelerinden birtane- si bu adreste. Derslerinizde takıldığı- nız sorulan sorabileceğiniz öğretmen- ler sizi burada bekliyor. ve köyde yaşayan Asteriks ile arka- daşlannın maceralan... home.sol.no/intemet/asteriks/as- teO1.htm www.wi.leidenuniv.nl/home/ho- ogeboo/asterix.html Disney kahramanlan Mickey Mouse, Donald Duck, Goffy, Alaaddin, Hercules, Cindrella, Peter Pan, VVinniethe Pooh, Pinokyo, Anas- tasya, Pocohantas, Mısır Prensi, As- lan Kral ve daha niceleri. www.disney.com www.ducktales.freeservers.com Asteriks Goscinny and Uderzo tara- fından yaratılan küçük bir Galya köyü Ten Ten Defalarca sinemaya da akta- nlan ünlü çizgi kahraman Ten Ten ve onun yaratıcısı Herge hakkında bil- mekistediğinizherşeyi, diğermeşhur karakterleri ve ilgi çekici resimleri bu adreslerde bulabilirsiniz. www.tirrtin.be/Quicklndex/in- dex.gb.htm www.i-page.nl/kuifje www.kuifiemuseum.com Rugrats Son yillarda çocuklann göz- de kahramanlan olan Rugrats, Ame- rika'da yaratıldı ve tüm dünya tarafın- dan sevildi. www.nick.com/rugras/flashin- dex.htmi www.cooltoons.com/shows/rug- rats/home.html www.ozemail.com.au//kalel/rug- rats.html ,- Tom&Jerry Küçük büyük herkesin sevgilisi hırçın kedi Tom ve küçük fare Jerry'nin hay- ranlan bu adreslerde istediklerini bu- labilirier. www.netbandit.com/tomandjerry www.geocities.com/Col- legePark/Class- room/9963/tom2.html — www.cnw.com//d- nei/tom&jerry.html www.geocities.com/Heart- Iand/Hollow/5419/T And J.html Snoopy 1950 yılında Charles M.Schulz tarafından yaratılan ve o günden bu yana küçük büyük herkesin gönlünü çelen Snoppy'ye ulaşmak için bu ad- resleri kullanabilirsiniz. www.snoopy.com www.snoopygrft.com/gallery/fas- hion.html www.geocities.com/Enchanted- > Forest/Meadow/2728/snoop.htm