Katalog

2001CUMA CUMHURİYET SAYFA 1 13 imarkararkırınduneldeedilenkentrantkırınınTürkiye dut Beşiktepe, bütçesikadar olduğunadikkatçekti ‘4, (lelal BeşiItepe göre,binleıreyıllık Çözüm,demokratikdenetim olan yerel yönetimlerinbüyük kısmi,bugün Dünya Bankası’nınkaynaklarını kullanıyor.Altyapı, kanalizasyonyatırımları yabancı tekellertarafından yapılıyor.Niye yapılıyor? Çünkü yatırdıklarınınen az 67 katmı geri alabitiyorlar. w u>gaılığın kentler olamkatgzlawm bugün ekolqiik bozulmaıun> bir >okvun yedeşim sahnesioldu; halklsıda artık degil edici bir niteliğeburundu. FATMA KOŞAR Bir yandan verilen hizmetlerinkalitesi düşüyor, ödettirılenfaturalarıntutan yükseliyor,diğer yandan belediyelertrilyonlarcaliralık borçla gündemegeliyorlar. Kamusalhizmetlerihale ediliyor; sabahlarıçöp toplamayaçıkan araçlar belediyenin,kullananlarise özel fırmamn çalışanları. Belediyeninkaynaklarını kullanarakiş yapan firmalar Ne karşılığındakredi kullanıyorlar?Sistemnasıl TMMOB YönetimKurulu üyesiCelal Bcşiktepe’ye yüzde 30’unukendesılcidimar karıırlanndan eldeedilenhaksız kazanç göre,toplam rant gebulerinin kazandıklarıher ihaleden sonra trilyorılarıkasaya dolduruyor.belediyenin yönetimi de ihaleyi kazandırdığıfirmadan payma düşeni Alan memnunsatan memnun.Her geçen gün hizmetler karşılığındaödediği faturası kabaran, alınanher imar karanndan binalar yükseldiktensonra haberi olan kent halkı ise kentin yönetiminielinde tutan kurumlann borçlarına anlam veremiyor.Ulaşım, su, . kanalizasyon,çöp gibi kentsel hizmetlerinbedeli her geçen gün arttı ama belediyeler yoksullaştı.Yerelyönetimlerin her biri küçük birer Türkiye; borç almadan yaşayamaz duruma geldiler.Türk Mühendisve MimarOdaları Birliği (TMMOB)Yönetim Kurulu üyesi Celal Beşiktepe’nin söyleyişiyle binlerce yıllıkgeçmişinde özgürlüğünve uygarlığın kaynağıolarak algılanarı kentlerde bugün giderek yalnızlığın,dışlanmışlığın, ekolojik bozıılmanın, estetiktenyoksun bir yerleşim fornıununsahnesioldu: “Kentlerinhavasıartık özgürleştiriddeğil,hasta edici bir nitdiğe büründü.” Celal Beşiktepe’yegöre, yerel yönetimlerdedemokratik katılımve denetiminönemini, kentleri yaşanmazhale getiren imarkararlanndanelde edilen rarıtınboyutuaçıklıyor. Yapılaşmakararlarındanelde edilenhaksız kazancıntutan Türkiyebütçesineeşit. Beşiktepe’ylebelediyelerin sürüklendiğiborç batağımn nederılerim.neler yapılması gerektiğinive Bakanlar Kurulu’ndakiyerel yönetimler yasa tasarısınıkonuştuk. Belediyeler orç çaresiriiği b yaşıyor.Bu duruma nasıl geldiler? Borçlar. 1980,hatta 1974 sonrasındauygulanmaya başlananliberal, küresel politikalarınsonucu.Temel kent hizmetlerini,kamu hizmeti olarak yürüten gelenekselbelediyeciliğinterk edilerek özelleştirmeve taşeronlaştırma uygulamalarınageçilmesi belediyeleribu hale getirdi. Belediyelerinbütün araçları özel şirketlerinhizmetine sunuldu. Belediyelerbu uygulamalarla.. sermayeye kaynaktransferininaraçları haline getirildiler.Başta metropollerolmaküzere Türkiye’de3 binin üzerinde İşletmeci beled4’ecıtıgınonu açılıyor TMMOB Yönetim Kurulu üyesi Celal Beşiktepe. yakında Meclis’te görüşülmesi beklenen yerel yönetimler yasa tasarısının, yerel yönetimleri borç batağma sürükleyen işletmeci belediyeciliğın önündeki engelleri tamamen kaldırdığını söyledi. Tasarının yabancı yatırımları. yağmayı teşvik ettiğini anlatan Beşiktepe, “Tasarı iyi niyetle hazuiandıysa da şirkedeşme süred özendirlliyor.12Eylül smniar çede hamianan tasarı meslek odalannın, bdediyelerin merlLs toplantılarını katıhp görüş rebileceğini,ancak oy kuftanamayacağuusöylüyor” dedi. Meslek odalanmn görüş bildirmeleri için yasaya ihtiyacı olmadığını belirten Beşiktepe şöyle devametti: “OnemDolan kente sahip çıkarak sorunları büilkte tartışacak mıyız,yatırım karaıian dahil birlikte alacak nuyız? Tasarının bu 2n1*mda, kentlerin en çok ihtiyacıolduğu demokrasinin yereldüzeyde en gelişmesine ufak bir kadnı yok. Son sonra zamlar sonra da vergiler Depremden geimiştLHatulıyın, aşağıyukarı 5 milyar dolar toplandı. Bölgeyeharcanan ise kaba konutlar dahil 1 milyar dolar. I iyileştirilmesi çinvergitoplandı, ama bölgeyegitmedi. daşı Sayıştayde’.’re bıralaIdL Demokratik denetim olmadığıiçin r .1. .. .. BelediyelerDünya Bankası’ylayaptıkları anlaşmalardahizmetleri özelleştirme.yani piyasa ölçütleriiçindeyapma taahhüdündebulunuyorlar. Belediyebaşkanlarınayabancı firmalardaninanılmaz teklifler geliyor.Şu yatırımı yapalım, bunu bitirelinı diye. Bu tekliflerinnedeni yüksek kar beklentisi.Örneğin depremden sonra, İngiliz Çevre, Ulaştırmave Bayındırlıkbakanlığıyla YalovaBelediyesi.3 temel konudabir anlaşmayaptı. İlk etapta 100 milyon dolarlık Yalova’mn yeniden yapılandınlması,mastir planı, katı atık konusunda.Tüm hizmetleri yerinegetirip parayı da kendilerinealıyorlar. Belediyeyeayrıca. “kredinin geridönüşünü sağlama 400milyon dolara kadar arttırahiliriz” diyorlar. Kredininsağlama bağlanması kenthalkının borçiandıniması demektir. YalovaBelediyesielde edilecekhizmetlerinparasını yıllarca yabancıyatırııncılara alutacaiL 4 J verenleric Tüıidye’nin IMFyIe ilişldslndenfarklı değiL Doğiu bir tespit. Önemli olan borç ve faizinin geri dönüşü. Kamuhizmeti yok. Bu noktada, yerel yöneıimlerinyerel vergi kaynaklarıarttırılsabile yine bunun transferi söz konusu oluyor. TMMOB Yönetim Kurulu 1 paranm ne olduğu belirsiz.Yerel yönetimlerde de demokratik denetim wk. Karar süreçlerinde halk devre dışı.Oysa yerelyönetim, halkın katılımınınen kolayolduğu yer.Seçilmişlerinseçtilderinigeri çağırma olanağıyok. Hak ihlallerindetazminat istemebakIn parası olana var, bu nedenleaslında yok. Bunlar saği2nm2k Demokratik katılım kanalları kurulmalı. Tasarı bunların hiçbirinigetirmiyoE” yönetimleryosa tasaflsmlfl, en çok olduğu Ne yapılmalı? Tek çözüm demokratik katılım ve denetim Yerel yönetim alanındakiyasal düzenlemelerindeoturması gereken zemintemel insan haklarıolmalı. en ı(akbirkatkı.sı>vlc ‘Ranta dayalı soygunun boyutu büyüyecek’ Beşiktepe.yerel yönetimler yasa tasarısındaranta ve spekülasyonadayalıfaaliyemi sürmesinin yönelimi olduğunu ifade etti. Tasarının yerelyönetimleregayriinenabmsa*ınlanwboııaınekakül yatırım ortaklığı (GMYO) kurmasınaolanak tanıdığımbildirenTMMOB yönetimkumlu üyesiBeşiktepe, Hazine’ye ait araziletim bağlı bulunduğu Milli Emlak Genel Müdürlüğü’nün GMYO’ları kurduğımu anımsattı. Şimdi belediyeleri de bu alanaçektiklerinidile getiren kent Beşiktepe, nuiın lçindckiaraılleıibelediyelae devrediyodarw bek1 ila bu isıliyelere sonra satın. Elde gdbieıi bölüşeilın”diye konuştu. Bu alandan Maliye Bakanlığı’naaktarılacakgelirle ilgili olarak oran tamşmnalarınm yapıldığınıdilegetiren Beşiktepe. bu alandan 300 milyar dolar kaynakhcdeflendiğinikaydetti. OlayınashndaHazinearazilerinin satışı olduğu belirten Beşiktepe,gelişmişülkelerde kent ortammdakamunuriarazi stoknııuyükselttiğini ifadeederek yok. Kapltalinnin kuralın be yerel yönetimlerin pydmenkul devreyegfriyecSoyboyutubüyüyor” değcrlendinnesiniyaptı. Kent randannm Türkiye’nin ekonomisindeid nedir? yeıi 1999’daTürkiye’ninbütçesi 60 milyar dolardı. Gayri safi milli hasılasıda (GSMH) 220 milyar dolar.GSMH içinde yüzde 60’a varanve üretim yapmaksızınelde edilen gelirlerinyüzde 30’unu kentlerdekiimarkararlarından elde edilen haksız kazanç oluşturuyor.Bu da 60 milyar dolar ediyor,yani Türkiye’nin akan bütçesi kadar. R.antiyeye bu paranın önü kesilnıedikçe sorunların çözülmesi mümkün değil. Dalgalı kur sisteminin benimsenmesiyle döviz kurlarmda yaşanan hızlı artış, seyahat acentelerini farklı etkiledi Piyasalardayaşanandalgalanma. ekonomidekibelirsizlik,dövizin değerinin sürekli artış kaydetmesi tam da KurbanBayramıöncesinde yurtdışına Türkturist götüren tur acenteleriniborcabatırdı. Satışlarınınçoğunu döviz cinsinden yapan acenteler,tatilcilerinkredi kartiarından,o günkü döviz kurundan seyahat tutarlarınıçekmiş bulunuyor.Ancak acenteler tatil için kiraladıklarıuçakların ödemnelerininüçük bir bölümünü k uçak şirketlerineyatırmış durumdalar.Bir uçağı gidişdönüş ortalama30 bin dolara kiralayan acenteler,bayram sonrasıödeme günleri geldiğindebu borç batagından nasıl kurtulacaklarını düşünüyorlar. Kurban Bayramırezervasyontanım geçen yıllara oranlazaten çok az Turızıneilerın kimi gulcıu,kimi borca bant Sektorel Arayışlar AYNUR KESKİNTÜRK olduğunu belirtenacente yetkilileri yaşanan son krizle içinden çıkılamayacakbir duruma girdiklerinibelirtiyorlar. Seyahatacentelerininçoğunun kriz karşısındadayanamayacağınıifade eden yetkililer,yaz aylarındabirçok acentenirıkapanma durumuna geleceğine işaretediyorlar. Ekonomikknzın ctkilenyie .. .. bi. Ekonomideki belirsizlik, dövizm değer artışı, Türk turist taşıyan tur acentelerini borca batınrken yurtdışmdan turist getiren tur operatörleri dövizin yükselişinden memnun. Oger Grubu yetkilileri, günde 5 bin rezervasyon aldığmı ifade ederken yerli turisti yurtdışma götüren pek çok acentenin yaz aylarında kapanma noktasına geleceğine de dikkat çekiliyor. Turizmciler, Türk insanrnm katılmadığı bir turizm hareketinin başarıya ulaşamayacağı görüşünü dile getiriyor. hareketindenbahsetmekyanlışolur” dedi. Kurun dalgalanmaya bırakılmasınınuzun vadede yabancı turiste de olumsuzetkisi olacağım ifade eden Duru. enflasyonun artacağını.hayatpahalılığının yaşanması halinde yabancı turistinde gelmeyeceğinisöyledi. ‘Ucuz turist cenneti’ Yurtdışından yabancı turist getiren tur operatörleri ise krizin yarattığı piyasa koşullarında en çok gillen kesim oldu. Kurun sabitlendiği günden beri şikayet eden, sürekli cepten ödediklerini savunan operatörler, Türk halkının bunalinhı günlerde Türk turizminin canlanacağını belirtiyor. Türkiye’nin ucuz turist cenneti olacağım savunan operatörler. bu yaz Türkiye’ye gelen turist sayısında patlama olacağını, bunun da ekonomiyi canlandıracağını ifade ediyor. Joliy Tur Yönetim Kurulu Başkanı Sinan Vardar, “Yabana turist için Türkiye daha da ucuzladı” dedi. Vardar, Türk Lirası ve döviz arasındaki makasm genişlemesinin tur operatörlerinin sıkıntılarım aşmasına yardımcı olacağını belirtti. insanlarınönce temel ihtiyaçlarını karşılayacaklannı,tatili ikinci plana atacaklarınıifade eden aceııte sahipleripiyasalarındengeyegelip bir an önce kriz havasından kurtulmakistediklerinibelirtiyorlar. Duru TurizmGenel Müdürü Duru, turizm deyince akla hemen yurtdışındangelen yabancı turistleringeldiğini.bunun yanlış olduğunu ifade etti. Duru. “Türk insanınınkatılmadığıbir turizm Öger Grubu olarak bugünlerde günde 5 bin rezervasyon aldıklaru ifade eden Sinan Vardar, özellikle Almanya, İngiltere gibi pazarlarda artış yaşandığma dikkat çekti. Vardar,dalgalı kur sisteminin etkilerinin hemen hissedildiğini, buyıl 10 milyon turist ve 1213 milyardolar tı.uizmn geliri beklediklerini kaydetti.