Katalog

16 MART 2001 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMIDE KRIZ /ekonomi(S cumhuriyet.com.tr 13 KARDBVÜR ürünJerine zam • ZONGULDAK (AA) - Karabük Demir ve Çelik Fabrikalan (KARDEMÎR) AŞ ürünlerine, dünden geçerli olmak üzere yüzde 3.9 ile yüzde 23.3 arasında değişen oranlarda zam yapıldığı bildirildi. KARDEMİR AŞ Genel Müdürlüğü'nden yapılan açıklamada, ton başına, düz ve nervürlü yuvarlaklar, pikler, kütükler, kok ve yan ile kırpıntı ürünlerine bu ay ikinci kez zam yapıldı. KARDEMİR, 12 Mart tarihinde de ürünlerine yüzde 11.5 ile yüzde 19.9 arasında değişen oranlarda zam yapmıştı. lUPkcsflzspar açMadı • Ekonomi Servisi - Istanbul Menkul Kıymetler Borsası'na 2001 yılı Ocak ayına kadar bilançolannı açıklamak zorunda olan borsa şirketleri, 15 Mart'a kadar verilen ek sürenin dolduğu son gün bağımsız denetım raporlannı ilan ettiler. 1999 yılında 85 trilyon 398.8 milyar lira kâr açıklayan Turkcell îletişim Hizmetleri AŞ, 2000 yılını 172.2 trilyon lira zararla kapadı. BattkredHer arüyor • ANKARA (ANKA)- Şirketlerin zamanında geri ödeyememeleri nedeniyle bankalar ve özel finans kuruluşlannın tasfiye olunacak alacaklar hesabında izlemeye başladıklan kredilerin tutan 2.6 katrilyon liraya ulaştığı kaydediliyor. Bankalar ve ÖFK'lerin şirketlere kullandırdığı nakit krediler, 25 katrilyon 189.5 trilyon lira olarak belirtildi. Buna karşılık, zamanında tahsil edilemeyen kredilerin toplam tutan 2 katrilyon 512trilyondan2 katrilyon 584.6 trilyona kadar yükseldi. Tüketici IVFden ştkâyetçi I Ekonomi Servisi - Tüketici Haklan Derneği (THD) Başkanı Turhan Çakar, "IMF dışa bağımlı, rantçı ve spekülatif ekonomik politikalar tüketicileri ve halkımızı perişan etti" dedi. Dünya Tüketici Haklan Günü'nde düzenlenen toplantıda konuşan Çakar, tüketicilerin çoğunluğunun yanlış ekonomik politikalardan kaynaklanan yoksulluk nedeniyle varhğını sürdüremediğini belirtti. Deniz Veral TEB Factoring'de • Ekonomi Servisi - TEB Factoring Genel Müdürlük görevine Deniz Veral gefmldi. 1 Mart 2001 tarihi itibanyla yeni görevine başlayan Veral, daha önce TEB bünyesinde ticari bankacılık direktörlüğü yapıyordu. TEB Factoring 1997'de factoring hizmeti vermek üzere kuruldu. Erol Aksoy'un sahibi olduğu bu bankanın da devredilmesiyle Fon'daki banka sayısı 13'e ulaştı İktisat Bankası da Fon'daEkonomi Servisi - Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kuru- lu (BDDK), mali bünyesi bozulan Iktisat Bankası'na el koydu. BDDK'den yapılan açıklama- da, "kaynaklanıu, emin bir şekü- de çalışmasını tehlikeye düşüre- cek şekilde hissedariannın oluş- turduğu sermaye grubuna aktar- dığı" ve mali yapısının sistemi tehdit edecek biçimde bozulduğu için îktisat Bankası'nm yönetim ve denetiminin Tasarruf Mevdu- atı Sigorta Fonu'na (TMSF) dev- rine karar verildiği bildirildi. Ka- rar, Resmi Gazete'nin mükerrer sayısmda da yayımlandı. BDDK açıklamasmda, zaran özkaynaklannı aşarak yabancı kaynaklara sirayet eden Îktisat Bankası'nın, mali bünyesindeki zaafiyetin taahhütlenni karşıla- yamayacak boyutlara ulaştığı ve faalıyetıne bu haliyle devam et- mesinin mevduat sahiplerinin K Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen Îktisat Bankası, 1 katrilyon 2 trilyon 741 milyar liralık aktifle Türkiye'nin 20. büyük bankası. haklan ile mali sistemin güven ve istikrannı tehlikeye düşürdüğü ifade edildi. Bankanın TMSF sahipliği al- tmda tüm faaliyetini sürdüreceği, yasalara uygun her rürlü yüküm- lülüğünü yerine getireceği belir- tilen açıklamada, bankanın Fon'a devrine ilişkin karann hüküme- tin bankacılık sektörü için açıkla- dığı ve BDDK'nin sorumluluğu- nu üstlendıği garantiye uygun bir karar olduğu vurgulandı. Açıkla- Avrupa ve Amerika Holding AS'nin çatısı altındaki sirketler Nepaş Pazarlama, Akşam Grubu (Çukurova Holding Ortaklığı ile), Universal AŞ, Show Radyo. Turlzm: Edamir AŞ, Edamar, Erol Kerim Aksoy Vakfi. EnerJİ: TEKAŞ Elektrik Dağıtım ve Tic AŞ, Çatalağzı Elektrik Üretim ve Tic. AŞ : Îktisat Bankası, Banque Internation- al de Commerce (BIC), Park Avenue Bank (PAB), Üctisat Finansal Kiralama, Atlas Finansal Kiralama, Factofinans, Emek Sigorta, Emek Hayat. Medya: AKS AŞ (SHOVV TV), Dijital AŞ, Eksen AŞ, CINE 5, Showpa, CINE 5 Pazarlama, mada, "Gerek bankayla, gerekse Türk bankacıhk sistemiyle ilişld- de bulunan yerti ve yabancı tasar- ruf sahipleri ile diğer alacaklılann endişe etmelerini gerektirecek bir durum söz konusu olmamakta- dff" denildı. îktisat Bankası'nın da devredil- mesiyle Fon'daki banka sayısı 13'e ulaştı. Fon'da bulunan dığer bankalar ise şöyle: Esbank, Sü- merbank, Egebank, Bank Kapi- tal, Ulusal Bank, Yurtbank, Bank Ekspress, Yaşar Bank, Türk Ti- caret Bankası, Etibank, Interbank ve Demirbank. Fon'a devredilen Öctisat Ban- kası, 1 katrilyon 2 trilyon 741 mil- yar liralık aktif büyüklükle Tür- kiye'nin 20. büyük bankası. Türkiye Bankalar Birliği'nin 30 Eylül 2000 tarihli verilerine göre 369.5 trilyon lira kredi hac- mi bulunan îktisat Bankası, 73 trilyon 231 milyar lira öz kayna- ğa, 63 trilyon 688 milyar liralık ödenmiş sermayeye sahip. Ban- ka, aynı dönemde 738 milyar lira kâr açıkladı. Avrupa ve Amerika Hol- ding'in ana ortağı olduğu, Ak- soy ailesine ait îktisat Bankası Fon'a devredildiğinde, eski Ha- zine Müsteşar Vekili Cüneyt Sel'in Yönetim Kurulu Başkan- lığı, Tanju Oğuz'un Genel Mü- dürlüğü yönetiminde görev yapı- yordu. 1999 yılı sonu itibanyla bankanın biri yurtdışında 62 şu- besi, yurtdışı 2 mali iştiraki, bir temsilciliği ve bin 321 çalışam bulunuyor. 1927 yılında kurulan banka, 1984 yılında Aksoy ailesi tara- findan satın alındı. Bankanın in- ternet sitesindeki bilgiye göre, Türkiye'nin dış ticaret işlemle- rinde yaklaşık yüzde 10 payı olan banka, 1986 yılında Türki- ye'nin ilk leasing şirketi Üctisat Leasing'i kurdu. Iktisat'ın kuru- luşunda pay sahibi olduğu Facto- finans da Türkiye'nin ilk facto- ring şirketi olarak hizmete girdi. Îktisat Bankası ile Societe Ge- nerale Bank arasındaki muhtemel ortaklık görüşmeleri, şubat ayın- daki kriz üzerine ertelenmişti. îktisat Bankası'nın yeni yöne- tim kurulu başkanhğına, Fon Bankalan Ortak Yönetim Kuru- lu Başkanı Tevfîk Aranok getiri- lirken Genel Müdürlüğe de Yal- çın Amanvermez atandı. KTtSATTA 14BINKİŞİMAĞDUR Bankazedeler çoğahyor Ekonomi Servisi - tktisat Bankası'nın iştiraklerine yatınm yapan 13 bin 927 kişinin hisseleri Takasbank'ta bloke olurken Fon'a devrolan bankalann borsa mağdurlannın sayısı 50 bine ulaştı. Îktisat Grubu'na bağlı şirketlerden Emek Sigorta'da 5 bin 579, îktisat Leasing'de 6 bin 340, îktisat Facto Finans'ta ise 2 bin 8 yatınmcmın hisse senedi kilitli kaldı. Daha önce el konularak Fon'a devredilen bankalann borsada 35 bini aşan yatınmcısı vardı. Fon'a devredilen Demirbank, Esbank ve Yaşarbank hissezedelerinde mali boyut 65 trilyon lirayı aşıyor. Istanbul Menkul Kjymetler Borsası'ndaki Demirbank hisseleri 55 trilyon 614 milyar 900 milyon lira, Esbank'ın hisseleri 1 trilyon 179 milyar 900 milyon lira, Sümerbank • bünyesinde birleştirilen Yaşarbank'ın hisseleri de 8 trilyon 466 milyar 120 milyon lirayı buluyor. Etibank'ın fona devriyle de yatınmcının Medya Holding'de 99 trilyon 35 milyar 700 milyon lira, Sabah Yayıncılık'ta71 trilyon 816 milyar lira, Sabah Pazarlama'da da 9 trilyon 11 milyar lirası bulunuyor. Interbank'a el konulmasıyla ise yatınmcının Nergis Holding'ın halka açık hısselerinde 6 trilyon 105 milyar lira, Polylen'de 479 milyar lira, Intermedya'da 468 milyar lira bulunuyor. Aksoy: Biz istedik Ekonomi Servisi - Tasarruf Mevduatı Si- gorta Fonu'na devre- dilen îktisat Banka- sı'nın eski sahibi Erol Aksoy, mevduat çıkış- lan üzerine bankanın Fon'a devredilmesini kendilerinin istediği- ni bildirdi. Aksoy yapöğı yazı- lı açıklamada, banka- lann iflası konusunda oluşan spekülasyonla- nn, îktisat Banka- sı'nda mevduat çıkışı- na neden olduğunu kaydetti. Fona 13 banka devredildi Batık yükü ağır Ekonomi Servisi - Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na devredilen 13 bankanın yükümlülükleri devlete pahalıya mal olacak. Fona devredilen bankalann zararlannın karşılanması ve likıdıte ıhtıyaçlannın giderilmesi için kamu bankalanna benzer bir yöntemle Hazine'nin özel tertip tahvil çıkaracağırun açıklanması, söz konusu bankalann yükünün yine devlete kaldığım ortaya koyuyor. Batık bankalar için çıkanlacak olan katrilyonlan aşan tahviller, piyasadaki bankalann kasalannda arz fazlasma yol açacağı için piyasada faizlerin yüksehnesine neden olabilecek. Yükselen faizler de yine devletin iç borçlanmasında maliyeti arttıracak. Hazine tarafından çıkanlacak tahviller ise faizleriyle birlikte geri ödenecek. Henüz zaran açıklanmayan Demirbank, Ulusal Bank ve îktisat Bankası dışmdaki 10 bankanın 11 katrilyonu aşan zaranmn yanı sıra bankalann yerine getinnesi gereken yükümlülükleri de devlet karşılamak durumunda kalacak. Batık bankalara bağlı şirketlerin giderleri de, söz konusu bankalann devlete yükünü arttıracak. Örneğin fona devredilen Ulusal Bank'a ait şirketlerden Ulusal Yatırım, Ulusal Faktoring, Ulusal Finansal Kiralama'nın borçlu olduğu Nurol Gayrimenkul gibi birçok şirket, bankalar söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmediği için dava açarak devletin kapısına dayanacak. 1980 sonrası artan iflaslarda magdur durumda kalan yaünmcılar, eylemlerie çözûm antdılar. Tarihe karışan bankalartSTANBUL (AA) - Türk ban- kacılık tarihinde 30'un üzerinde bankanın tasfiyeye uğradığı be- liriendi. Tasfiye olan 34 banka- dan 6'sını kamu, 17'sini özel ti- caret, 4'ünü mahalli, 4'ünü ya- bancı ve 3'ünü kalkınma ve ya- tınm bankalan oluşturuyor. 1938'de kurulan Ankara Halk Sandığı, 1964'te T. Halk Banka- sı şubesi oldu. Anadolu Banka- sı, 1988'de Emlak Kredi Banka- sı ile bırleştı. Istanbul Emniyet Sandığı 1983'te tasfiyeye uğra- dı. 1938'de kurulan Istanbul Halk Sandığı ile Izmir Halk San- dığı, tasfiye edilen kamu banka- lan arasına katıldılar. Türkiye öğretmenler Bankası (TO- BANK) da 1992'de T. Halk Ban- kası'na devredildi. Özel bankalar Özel sermayeli bankalardan 17'si detasfiye olarak tarihte ye- rini aldı. Efesbank, Afyon îe- rakki Servet Bankası adıyla 1926 yılında kurulan Hisarbank ve Işçi Kredi Bankası tasfiye ol- du. Istanbul Bankası, 1983'te tasfiye edildi. 1958 yılında kurulan Maden Kredi Bankası, Netbank adıyla 1988 yılında kurulan Marmara Bankası, Ortadoğu tktisat Ban- kası ve Raybank tasfiye edilen bankalar arasında yer alırken 1917'de kurulan T. Bağcılar Bankası 1983 'te faaliyetini nok- taladı. Impexbank'ın 1994 yılın- da bankacılık izru kaldınurken bu kervanaT. Kredi Bankası, TYT Bank, Turum Bankası da katıldı. BDDK'nin karanyla 1928'de kurulan Egebank, Ya- şarbank, Yurtbank ve Bank Ka- pital, Sümerbank bünyesinde birleşti. Milyonun öyküsü: Tahttan sefalete ANKARA (AA) - Merkez Bankası'nın, dün itibanyla 1 Amerikan Dolan'nın gösterge niteliğindeki efektif satış fiyatını 1 milyon 6 bin lira olarak açıklamasıyla Kuveyt Dinan, Ingiliz Sterlini ve Irlanda Lirası'ndan sonra 1 Amerikan Dolan da 1 milyon liranın üzerinde işlem görmeye başladı. Atatürk'ün sağlığında hemen hemen bütün yabancı para birimlerinden daha değerli olan Türk Lirası, Cumhuriyet'in 77. yılında 1 Kuveyt Dinan 'nın 3 milyonda biri ile ifade edilirken Ingiliz Sterlini'nin 1.5 milyonda biri ve Amerikan Dolan'nın ise milyon biri ile ifade edilecek. Cumhuriyet tarihinin ilk kâğıt paralan 1,5, 10, 50, 100, 500 ve bin lira olarak 1927 yılında basıldığında 1 Türk Lirası, 1 Amerikan Dolan'ndan bile daha değerli idi. Türk Lirası, 1927'de 1.33 Amerikan Dolan'yla ifade edilirken 1930'lu yıllann sonuna kadar hemen hemen her yabancı para binminden daha yüksek bir seviyede seyretti. Cumhuriyet'in ilk yıllannda 1 milyon lira ise çok az kişi tarafından telaffuz edilebiliyordu. 'Milyon' ancak bütçede yer alıyor, ne kadar değer ifade ettiği halkm büyük bir kesimi tarafından bilinmıyordu. 1 milyon lira, 1940'larda 100 bin adet Cumhuriyet Altını, 1950 ve 196O'lı yıllarda bir TIR dolusu araba ile ifade edilirken 1980'li yıllann başında başkent Ankara'nın güzıde ilçelerinden Cankaya'da lüks bir ev satın almak mümkündü. Bugün ise 1 milyon lira ile kasaptan yanm kilo et dahi alınamıyor. 1995'tetedavüle çıkanlan 1 milyon lira, 1967 yılında Milli Pıyango tarafından büyük ikramiye olarak verildiğinde Türkiye'de yer yerinden oynamıştı. Bugün ise aynı 1 milyon lira, Milli Piyango Idaresi tarafından 'amorti' olarak dağıhhyor. 1980'e kadar en büyük kâğıt para bin lira iken ülke. 1981 'de 5 bin lira ile, 1982'de 10 bin lira ile tanıştı. 1 milyon liranın piyasadaki en büyük kâğıt para olma özelliği ancak ıki yıl sürdü ve 1997'de 1 milyon lira çok geçmeden tahtını 5 milyon liraya bıraktı. VRUPA 'DAN TTHALATA YASAK Şaphastabğı küresel tehdit Ekonomi Servisi - BM Gıda ve Tanm Örgütü (FAO), şap hastalığınm küresel bir tehdit haline geldiği uyansında bulun- du. FAO Veterinerlik Bö- lümü Başkanı Yves Cha- neau, uluslararası ticaret, turizm, hayvan ve hayvan ürünleri hareketleri nede- niyle hiçbir ülkenin şap hastalığı açısından gü- vende olmadığını kaydet- ti. Avrupa'nın korkulu rü- yası haline gelen şap has- talığına karşı Türkiye'de de önlemler artınldı. BM'nin uyansına ilk yanıt ABD'den geldi ve hastalığm yayılmasını önlemek amacıyla Avru- pa ülkelerinden et alımı- nı yasaklayan ABD, şim- di de Avrupa'dan havayo- luyla gelen yolculan de- zenfekte etmeye başladı. VVashington'daki Dulles Havalimanı'nda "AB- D'ye ulaşmadan önce Av- rupa'da hayvan çiföikle- rinde bulunup bulunma- dıklan" soruluyor. Bu so- ruya "Evet" yanıtını ve- ren yolculann üzerlerin- deki giysiler de dezenfek- te ediliyor. AB Parlamentosu'nda şap hastalığınm yayılma- sının önlenmesi için daha çok çaba sarf edilmesi ve önlem alınması çağnsın- da bulunuldu. Çiftçikrinintihan Bu arada Ingiltere'de şap vakalannın sayısının 234'e çıktığı, krizden en çok etkilenen kesim olan çiftçiler arasında intihar- lann başladığı bildirildi. Daha önce deli dana kri- zi nedeniyle bunalıma girdiği belirtilen 54 ya- şındaki Brian Oakfcy'uı bu ikinci krızın arduıdan "Uçurumun kenarma it3- dik" dedıkten sonra ken- disini asarak yaşamına son verdiği bildirildi. Portekiz'de ıki sığır ön- lem olarak itlaf edildi. Bu arada Güneydoğu Asya ülkelerinin tamamı, AB ülkelennden canlı et ve et ürünleri ithalatına yasak getirdi. Güney Ameri- ka'da önlemlenrarttınldı. Hollanda, Fransa'dan alınan hayvanlan imha etmeye başladı. Fas ve Slovakya, Ingiltere ve Fransa'dan canlı hayvan ve et ithal etmeyeceğini bildirdi. Ekmeğezam tstanbul'un bazı böigeierinde 200 gram ekmeğin saoş fiyati 125 bin Kradan 150 bin liraya çıkankh. Is- tanbulFmnalarOdası Başkanı FahriÖzer, son eko- nomik krizin ardmdan un, elektrik ve akaryakıt fi- yatiannda büyük miktarda aröşlar kaydedfldiğnıi betirterek "Kkriz nedeniyle fryatlan arrnrmak zo- runda kakhk. Ama ekmek fîyatımn 150 bin liranın üstünde olmasma izin vermejBceğiz." dedL Asgarî ücret, bunahmla 70 dolar aşındı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-Brüt 139 milyon 950 bin, net 102 milyon 369 bin 600 lira olan yürürlükteki as- gari ücret, ekonomik kriz ne- deniyle yaklaşık 70 dolar dü- zeyinde aşındı. Brüt 205, net 178 dolara denk gelen yürür- lükteki asgari ücret, krizin ar- dından brüt 148, net 108 do- lara düştü. Asgari Ücret Tespit Komıs- yonu'na işçi tarafının başkanı olarak katılan Türk-lş Genel Eğitim Sekreteri Salih Kıhç, yürürlükteki asgari ücretin DÎE'nin saptadığı yüzde 29 oramnda değil, 6'şar aylık dö- nemler için hedeflenen enflas- yon olan yüzde 22 oramnda arttınldığını kaydetti. Mevcut asgari ücretin, tespit tarihinde 7 puan eksik olarak belırlen- diğine dikkat çeken Kılıç, ekonomik krizden dolayı üc- rette 70 dolara yakın aşınma meydana geldiğini söyledi. Yeni zamlarla asgari ücret- linin satuı ahna gücünün de büyük ölçüde azaldığını vur- gulayan Kılıç, şunlan söyle- di: "Asgari ücrette meydana gelen bu aşınmanuı hükümet taranndan iyi nryet doğnütu- sunda yeniden gözden geçirü- mesi zorunluluğu doğmuştur. Hükümet asgari ücretteki bu reel erimeyi dikkate almabdır. Burada görev Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nu çağır- maya yetkfli olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Yaşar Okuyan ile ekonominin yeni patronu Devlet Bakanı Kemal Derviş'e düşmektedir."