Katalog

14 MART 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA J Y L J I _ J 1 U l \ kultur@cumhuriyet.com.tr 15 ALLEGRO EVtN İLYASOĞLU Türk bestecisinîn sesi• AliDarmar'ın 'Metroda' başlıklı bale müziğinin dünya prömiyeri Bursa'da yapılacak. Budapeşte'de yapılan Bahar Festivali'nde Cemal Reşit Rey'in oda müziği yapıtı seslendirilecek. Avrupa'nın bütün konser salonla- n bu yıl çağdaş Alman bestecisi Hans \Verner Henze'nin (d. 1926) 75. yaşını kutluyor. Kimi onun hiç çalınmamış bir yapıtını ilk kez ses- lendireceğini duyuruyor. kimi bes- tecisini de davet ederek söyleşili konser dizileri düzenliyor, kimi de bale yapıtlannı sergiliyor. Henze ve dönemi hakkında kitaplar basılıyor, incelemeler, açık oturumlar yapılı- yor. Bu devrimci fikirlerin besteci- si, geniş halk kitlelerinin sesini du- yurmak amacıyla birçok koro yapı- tı bestelemiş. Onlar da değişik or- tamlarda gündeme geliyor. Ne mut- lu Henze'ye ki yaşarken değerlen- diğini, önemsendiğini görüyor. Bi- zim de Henze gibı çağdaş dili ko- nuşan, belki sayıca Henze'den da- ha da fazla bestesi olan ve bu yıl 80. yaşını tamamlayan bir bestecimiz var: llhan Usmanbaş (d. 1921). Hem de atalan Henze gibı Bach, Beetho- ven, Brahms, Scmımann, RStrauss gibi bestecilerden oluşmayan, ken- di el yordamıyla çağdaş müziği ya- kalamış bir besteci. Bakalım onun adı ülkemizde ne kadar gündeme gelecek. Orkestralanmız onun yurt- dışındaödüllerkazanmış, ilk seslen- dirileri yine yabancı topluluklarca yapılmış çalışmalannı arayıp ses- lendirmek için ne kadar çaba harca- yacaklar. Yapıtlanna ulaşmak zor, or- kestra partileri yazılmamış, telifi yüksek gibi bahaneler de yok bu kez. Çünkü Usmanbaş'ın tüm yapıt- ları son derece düzenli bir şekilde çalınmaya hazır beklıyor. Kendisi- ne başvurulduğunda mutlaka yar- dımcı olacaktır. Bayramdan önceki hafta beni en çok heyecanlandıran olaylar, vki ay- n kuşak Türk bestecisinin, Yaİçm Tb- ra ve Ekrem Zeld Ün'ün yapıtlan- nı dinlemek oldu. Türa'nın keman- piyano sonatını Boğaziçi Üniversi- tesi'nde, gencecik bir keman sanat- çısı olan kendi oğlu Hasan Tura'dan, deneyimli piyanist Mehru Ensa- ri'nin eşliğinde dinledik. Temiz bir tonlama ile yapırın derin karamsar çizgilerini de, neşeli, coşkulu yön- lerini de yansıtıyordu. iDSO'nun değerli flütçüsü Gü- nay Yetiz ise yıllardır dinlemediği- miz Ekrem Zeki Ün'ün Flüt Kon- çertosu'nu bestecisinin öngördüğü karanlık ve ışık karşıtlıklan içinde seslendirdi. Ekrem Zeki Ün için mü- zik bir 'rehavet' değil, uyuşturucu niteliklerle bezenmiş bir düş değil- dır. Tersine, yeni güzelduyum işin- de uyancı olmalıdır. Günay Yetiz, Ek- rem Zeki'nin bu nitelikleri gerekti- ren Flüt Konçertosu'nu sert, yalın yaklaşımla lirik, folklorik çizgileri üstün tekniği ve kendine özgü yo- rumuyla sundu. Büyük bir çaba is- teyen bu çalışması için Günay Ye- tiz'i ne kadar alkışlasak az. Belçikalı şef, NorbertNozy yöne- timindeki ÎDSO'nun diğer solisti Muhiddin Dürrüoğlu Demiriz ise FaDa'mn 'İspanyaBahceterindeGe- ce' adlı yapıtında harika piyanistli- ğini bir kez daha kanıtladı. Bis ola- rak çaldığı kendi yapıtında çağdaş yenilikleri alımlı bir deyişle sunu- şunu dinledik. Mart ayında Türk bestecileri Türk bestecileri ne kadar günde- me geliyor diye elimdeki mart ayı programlannı taradım: GürerAykal yönetimindeki Borusan Filarmoni Orkestrası, SunaKan'ın solistliğin- de (27-28 Mart) Saygun'un keman konçertosunu çalıyor. Borusan Oda Orkestrası, Cemal Reşit Rey' in *Saz- brm Sohbeti' başlıklı oda müziği ya- pıtını Aipasian Ertüngealp yöneti- minde, Budapeşte'deki Bahar Fes- tivali'ne götürüyor. Izmır Opera ve Balesi, NevitKodalh'nın 'Hürrem Sultan' ve Türgay Erdener'in 'Afi- fe' balelerini sahneliyor. îstanbul Opera ve Balesi, Okan Demiriş'in '4. Murat' operası ve Kamran tn- ce'nin (Üç Bale kapsamında Ce- mal Reşit Rey Salonu'nda) 'Çekme- cder' adlı balesini sahneliyor. Bur- sa Devlet Senfoni Orkestrası ise Orhan Şalbel yönetiminde AB Dar- mar'ın 'Metroda' başlıklı bale mü- ziğinin dünya prömiyerini yapacak (30-31 Mart). Çok aralıklı da olsa Türk bestecisinin sesi yer yer ken- dini duyuruyor. Son aylardakiyüksek nitelikliyayınlar önemli adımlar atmakta olduğumuzu gösteriyor katan kitaplar • ~ü Tbnuçin Şahin, emin ve kararh adımlaria ilertiyor. Başanii, genç bir besteci Kültür Servisi-Caz sanatçısı Timuçin Şahin, besteleri ve verdiği konserlerle pek çok Avrupa ülkesinde ün yapmış genç bir sanatçı. Sanatçımn eserlen Amsterdam Kültür Sanat Fonu tarafından başanlı bulundu ve Avrupa'nın önemli perküsyon gruplan arasında yer alan Yeni Amsterdam Perküsyon Beşüsi için eser yazmaya hakkazandı. 2002 yılında klasik beste dalındaki mastınnı tamamlayacak olan sanatçı, konserlerine halen devam ediyor. Timuçin Şahin en son Haziran 2000 tarihinde Amsterdam Konservatuvan' nca düzenlenen konserde katıldığı beste ile birinciliği elde etti. Sanatçı, Buca Eğitim Fakültesi Müzik Ögretmenliği Bölümü ile Dokuz Eylül Oniversıtesi Müzikoloji Bölümü'nü bitirdikten sonra Rotterdam Jazz Konservatuvan 'nda eğitime devam etti. Eğitiminin Avrupa'da müzik alanında önemli bir yere sahip olan Hilversum Jazz Konservatuvan'nda tamamladı. Şahin, aynı okuldan öğretim üyesi ve müzik doçenti unvanını aldı. Timuçin Şahin 1998 yılında Güney Hint müziği ve klasik beste dallannda mastır yapma hakkını kazandı. 1997-2000 yıllan arasında verdiği konserlerden ve yaptığı başanlı bestelerden dolayı çalışmalan Çağdaş Oda Müziği Festivaîi'nde iki yıl üst üste seslendirilmek üzere seçildi. Avrupalı müzik otoriteierinin ve yonımculannm Timuçin Şahin için ortak görüşü şöyle: "Şahin, | modernjazzöğelerim, klasik ve çağdaş müziğin öğeteriyle bütünteştirerek { Güney Hindistan müziğinin ritmik ve kompKke yapısını en güzeî şekilde kombine edebilen, değerii bir besteci ve yorumcudur. Emin ve kararh adnnlarla zirveye doğru yürumektedir™" • Evin îlyasoğlu'nun 'Ölümsüz Deniz Taşlanydı', ÜnerBirkan'ın 'Dinleyicinin Kitabı', Erdoğan Okyay'ın' Johann Sebastian Bach'ı, Igor Stravinski'nin 'Müziğin Poetikası' dikkat çeken kitaplar arasında yer alıyor. ÖNDER KÜTAHYALI İZMİR - Müzik yaşantımız, her ge- çen gün büyük kentlerin dışına taşıyor. Bursa'da, Adana'da ve Antalya'da sen- foni orkestralanmız var. Mersin ve An- talya operalan, çeşitli olanaksızlıklara karşın etkınliklerini sürdürmektedir. TRT'nin yayınlan da müzikteki güzel- likleri Anadolu'ya taşıyor. tçine düştü- ğümüz bunahmın doruk noktasına ulaş- tığı şu günlerde müzik kurumlanmız, halkımıza hizmet verirken olabildiğın- ce fazla sayıda dinleyiciye seslenmenin yollarını bulmalıdır. Aynı tümceyi gü- zel sanatlann öbür dallan açısından da yineleyebiliriz. Birçok ülkede tarih bo- yunca yapılan budur. Evrensel müzik sanatında kitlelere ulaşmanın en etkili yollanndan biri, ondaki soyut niteliklerin halka açık- lanmasıdır. Müzik üzerine yazılan ki- taplar, aynı zamanda CD'ler, işte bu noktada gündeme gelir. Son aylarda bana ulaşan yüksek nitelikli yayınlar, müzik kalkınmasında önemli adunlar atmakta olduğumuzu göstermesi bakı- mından yüreklendiricidir. Evin tiyasoğlu'nun, değerli besteci- miz ve hocamız tlhan Usmanbaş'ı de- nnlemesine ınceleyeTek tanıttığı "Ohnn- süz Deniz Taşlanydı" başlıklı kitabı, geride bıraktığımız yaz aylannda yaza- nn büyük inceliği sayesinde elime geç- mişti. ÜnerBirkan'ın "Dinkyicinin Ki- tabi" ise yeni bir yayın. Cumhuriyet, bu yapıtlan okurlara aynntılanyla tanıttı. Erdoğan Okyay'ın geçen aralık ayın- da Sevda-Cenap And Vakfi Yayınla- n'ndan çıkan "Johann Sebastian Bach"ı, "Bach" sözcüğünün Almancada "De- re" anlamına gelmesinden esinli, il- ginç bir almtıyı taşıyor: "O bir dere de- ğil, o bir deniz." Yazar, Bach'ın doğum yeri olan Eisenach'tan yola çıkıyor, Ohrdruf 'a ve Lüneburg'a uğruyor, ar- dından bestecinin görev yaptığı ve ya- pıtlannı ortaya koyduğu Arnstadt, Mühl- hausen, Weimar ve Köthen gibi kent- lerde okurlannı gezdiriyor ve Leipzig Thomas Kantonı'nu tanıtıyor; sonun- da olgunluk aşamasma ulaşmış bir mü- zik büyüğü ile karşılaşıyoruz. Bugüne dek müziğin bütün dallanndaki sanat- severlere seslenmeyi başarmış olan Bach, Okyay'ın kitabı okunduktan son- ra daha iyi anlaşılacak, müzikseverle- re dağrttığı mutluluk daha engin olacak- tır. Son aylarda elime geçen başka bir il- ginç kitap da Igor Stravinski'nin "Mü- zik SanatT başlığı altında dilimize çev- rilen "Poetique Musicale"dir. thsan Akay'uı nefis Türkçesiyle dilimize ak- tardığı kitap, Ahmet Say'm Müzik An- siklopedisi Yaymlan'ndan çıktı ve ün- lü bestecinin altı konferansmı içeriyor. Kitabın başında Stravinski'nin yaşa- möyküsü de var. Bu yapıtta, 196O'lı yıllara dek sergilediği yaklaşunlarla herkesi şaşuiımş olan Stravinski'nin, 20'nciyüzyılmüziğinde 1930'lu yılla- ra dek gelinen aşama ile dönemin mü- zik anlayışı hakkındaki görüşlerini oku- yoruz. Aynı kitabın Ingilizce baskısmdan yapılan çevirinin, "Müziğin Poetikası'' başlığı altmda Pan Yayınlan'ndan çık- mış ohnası da mutluluk vericidir; an- cak bu kitabı henüz göremedim. Îlyasoğlu'nun kitabı ile Stravinski'nin konferanslan, besteci kimliğine ilişkin görüşümüzü de değiştirmektedir. Bize göre besteci, geçmişin ve günümüzün müzik teknikleri konusundaki derin bilgisini, sahip olduğu yaratma yeti- siyle birleştirir; böylece dinleyicisini etkileyecek ve kendisine inandıracak olan müziği arar. Sözünü ettiğim kitaplan okuduktan sonra bu görüşe yeni bir boyut ekleme- miz gerekiyor. Besteci aym zamanda fi- lozoftur. Ürettiği değer yargılanm söz- le ya da yazıyla açıklar ve bunlar onun ınsanlığa sunduğu müziği etkiler. Yazunda bazı CD'leri de tanıtmak is- temiştim; fakat yerim bitiyor. Sözleri- mi, bir dileğimi kısaca belirterek nok- talayacağun: Pek haklı olarak 2001 'e "Verdi Yıfa" dedik; ama "ttafyan Yıh" tamlaması belki daha yerinde olurdu; çünkü 2001, Domenico Cimarosa'nın (1749-1801) 200. ölüm, Vmcenzo Bel- lini'nin (1801-35) de 200. doğum yılı- dır. Büyük Verdi ile birlikte bu değer- li yaratıcılann da anılması, kendileriy- le ilgili yazılann ve kitaplann kaleme alınması, müzik sanatına duyduğumuz sevginin ve saygının belirtisi olacaktır. İNüm Uykudaydı' 30 Martta Avrupa tupnesine çıkıyop • Kültür Servisi - Bizim Tiyatro, kuruluşunun yırminci yılında, 'Ölüm Uykudaydı' adlı oyununu bugün saat 20.30'da Kadıköy Banş Manço Kültür Merkezi'nde sahneledikten sonra turneye çıkacak. Cuma Boynukara'nın yazdığı Ölüm Uykudaydı adlı oyunu Zafer Diper yönetip sunuyor. Mart ve nısan aylannı kapsayan turnede oyunun sahneleneceğı şehırler: Malatya (15 Mart), : Batman (16-17 Mart), Diyarbakır (18-19 Mart), Ankara (21-23-24-25 Mart) ve Zonguldak (26 Mart).Oyunun yurtdışında sahneleneceğı duraklar ise Berhn (30 Mart), Hamburg (31 Mart), Dortmund (1 Nisan), Brüksel (6 Nisan), Paris (8 Nisan), Denhaag (13 Nisan), Bielefeld (14 Nisan), Duisburg (15 Nisan), Köln (16 Nisan), Nürnberg (20 Nisan), Ulm (21 Nisan), Stuttgart (22 Nisan), Zürih (27 Nisan), Bern (28 Nisan) ve Basel (29 Nisan). Oyun mayıs ayının ilk haftasında Samsun, Trabzon, Giresun, Rize, Artvin, Ordu'nun yanı sıra 12 ve 13 Mayıs tarihlerinde Londrâ'da sahnelenecek. Marlene Dtetrich'in aşk mektuplam Almanya'da açıklandı • Kültür Servisi - Efsanevı yıldız Marlene Dietrich'in yazdığı aşk mektuplan, ülkesi Almanya'da halka açıklandı. Alman yıldızın 1921 yılında 19 yaşındayken sevgilisi olan Willy Michel'e yazdığı bir mektup, Dietrich'in, sevgilisinin başka binne âşık olup olmadığı yönünde kafasında soru işaretleri olduğunu gösteriyor. Geçen yıl yayımlanan bir kıtapta Dietrich'in 1962 yılında Beyaz Saray'da dönemin Amerika Başkanı John F. Kennedy ile bir kerelik ilışkısı olduğu, Greta Garbo ve Frank Sinatra ile de romantik bir bağlanhsı olduğu iddia edilmiştı. Michel'in de yaşadığı yer olan Hanover'deki bir müzayede salonu, Dietrich'in eski sevgilısine yazdığı sekiz mektubu, gelecek ay gerçekleşmesi planlanan müzayededen önce kamuya açıkladı. 1993 yılında Dietrich'in kıyafetlerinden, mücevherlennden ve şov kıyafetlerinden oluşan bir koleksiyon, Berlin'deki bir film müzesine 5 milyon dolara satıldı. Esfcişehir'de film şenügi • ESKİŞEHİR (,\A) - Anadolu Üniversitesi tletişim ve Sınema kulüplennin düzenlediği 'Öğrenci Kentı, Öğrenci Filmleri ve Kısa Film Şenliği' dün başladı. 16 Mart'a dek sürecek olan etkinlıklerde, öğrenci yönetmenler ve bağımsız kısa filmciler Eskişehir'de bir araya geliyor. Üniversite öğrencilerinin ve bağımsız kısa film yönetmenlerinin fılmlerınin gösterim olanağı bulamaması sorunundan yola çıkılarak düzenlenen şenliğe 12 üniversite ve bağımsız kısa film yönetmeni katılıyor. Kurmaca, belgesel ve deneysel türlerde gösterilecek filmlerin yanında 'Kısa Filmin Dünü, Bugünü ve Yannı' ile 'Sınema Eğıtımı' konulu iki de panel yer alacak. Yazar Robert Ludlum öldü • Kültür Servisi - Casus romanlan yazan Robert Ludlum, pazartesı günü Florida'daki evinde geçirdiğı kalp knzı sonucu 73 yaşında öldü. Tiyatro oyuncusu ve yapımcı olan Ludlum'un 'the Matarese Circle' ve 'The Bourne Identity' gibi 20'den fazla romanı 40 ülkede ve 32 dilde 220 milyondan fazla sattı. Yayımcısı Matthevv Shear, yazann, ölümünden önce bırkaç kitap üzerine çalıştığını ve bu kitaplann yazann anısına yayunlanacağını bıldirdi. 1980 yılında yayımlanan 'The Bourne Identity' adlı kitabı da Universal Pictures tarafından fılme çekilıyor. Başrolünde Matt Damon'm oynayacağı film. bu yılın sonunda gösterime girecek. Ludlum, romanlannı çoğunlukla tarihsel karakterlerin etrafinda kurgulayan bir yazardı. 1971 'de yayımlanan ilk romanı 'The Sacarlatti Inheritance'ta, Hitler'in Üçüncü Reich'ını finanse eden bir grubun öyküsünü anlatmıştı. 'The Chancellor Manuscnpt'te ise FBI şefi J. Edgar Hoover'ın ölümünü anlatıyordu. Ludlum aynca, bellek yitiren casus Jason Bourne'ün öykülerini anlatan bır dizi roman kaleme almıştı. Ludlum'un 1951 'de evlendiği tiyatrocu eşi Mary Ryducha'dan bir oğlu ve bir kızı var. BUGÜN • İTALYAN KÜLTÜR MERKEZİ nde saat 19.00'da Borusan Oda Orkestrasf nın şef Aipasian Ertüngealp yönetimindeki konserinde Genco ErkaL Stravinski'den 'Askerin Öyküsü' ve Poulencden 'Babar'ı seslendirecek. (292 06 55)