Katalog

14 MART 2001 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 ŞİRKETLERDEN • E-MANIA Intemet Teknoloji Mağazalar Zinciri, www.emania.com.tr ile P&P Home Video tarafindan kurulan DVDnight.com sayesinde DVD fılmler E-mania mağazalanndan kiralanabilecek ve satın alınabilecek. • ROTAFORTE FUARCILIK tarafindan 15-18 Marttarihleri arasında, Yeşüköy Uluslarası Fuar Merkezi'nde, 16. Uluslarası Mücevher, Takı,Saatve Malzemeleri Fuan gerçekleştirikcek. Fuarda, Türkiye dahü 17 ûlkeden 488 kâülımcı yer alacak. • THEMARMARA ÎSTANBUL, 16-21 Mart tarihleri arasuıda Tunus Geceleri'ne ev sahipliği yapıyor. Tunus'un geleneklerini ve yemeklerini tanıtmak amacıyla düzenlenen "Tunus Geceleri" Brasserie'de gerçekleştirilecek • NETVVORK2001 CkbaharVaz Koleksiyonu, bahar heyecanı ve dinamizm taşıyor. Kadın koleksr/omında yer alan vercv kesimü çizgiler erkeksi takımİarda kullanılan beürgin çizgileröneçıkıyor. • AXA OYAK, OYAK RENAULT, ELF SELYAK ve RENAULT MAİS şirketleri, çalışanlannın da katkılanyla Kocaeli'ne bağlı thsaniye ilçesinde bir ilköğretim okulu yaptırdılar. Yaptınlan Oyak İlköğretim Okulu'nun, 240 öğrenci kapasitesi bulunuyor. • ARISTON, 1 Şubat-31 Mart tarihleri arasuıda gerçekleştirdiği kampanyada, 4 farklı paket 7 ayn fiyat seçeneği sunuyor. Söz konusu pakeüer, perakende fiyat Kstelerine göre yüzde 15- 20 oranında bir avantaj sağüyor. • AXK'in doğumundan 18 ay sonra çıkan erkek parfiimü Octane, gerek dizaynı gerekse kokusuyla tüketicilerini adeta uzay yolculuğuna davet ediyor. Octane ürün çeşitliliği ve fiyatlan ile dikkat çekiyor. • PERFETTISPA şekerleme sektörûnde faaliyet gösteren Hollanda Merkezfa' Van MeDe N.Vyi satm akh. • PINAR SU, TSE'den ISO14001 "Çevre Yönetim Sistemi" belgesinı alan Türkiye'deki ilk içecek fîrması oldu.PINAR SU, TSE'den ISO14001 "Çevre Yönetim Sistemi" belgesini aldı. Türkiye bugün yine büyüme hızının eksi 2 olacağı öngörüsü ve yüksek enflasyon beklentisiyle programın başlangıcına döndü 15 ay sonra aynı• Bankacılık, sosyal güvenlik ve tanm alanlannda "dünyaya uyum" adı altında hızla düzenlemeler gerçekleştirdiyse de yüksek enflasyon ve faizle mücadelede yaklaşık 1.5 yılını kaybetti. IMF'nin baskısıyla bankacılıkta reformun hızlı biçimde uygıılanmaya çalışılmasının krizlere neden olduğu tespiti gündeme ğeldi. Kamu maliyesi yönetimi ve şeffaflık konusunda ise ciddi adımlann atılma- dığı programda kayıtdışına yönelik herhangi bir önlem alınmadı. YAPILMAYANLAR NELER YAPILDI Ekonomi Servisi - Tür- kiye rafa kaldırdığı eko- nomik istikrar programı kapsammda bankacılık, sosyal güvenlik ve tanm alanlannda "dünyaya uyum'' adı altında hızla düzenlemeler gerçekleş- tirdiyse de yüksek enflas- yon ve faizle mücadelede yaklaşık 1.5 yılını kay- betti. istikrar programı- nın uygulanmaya kondu- ğu 1999'da büyüme hızı eksi 2'ye düşen Türkiye, büyüme hızının yine ek- si 2'ye düşeceği öngörü- sü ve enflasyonun yüzde 8O'leri devireceği bek- lentisiyle aynı noktaya döndü. Uygulanan istikrar programından geriye ka- lanlar ise ek vergiler, zamlar. hala 'yaralı' bir sosyal güvenlik sistemi ve satışa hazır olduğu halde alıcı bulmakta zor- lanankamu kurumlan ol- du. Öngörülen düzenleme- lerden büyük bir kısmı- nın gerçekleştirildiği bankacılık bugün hâlâ ik- tidar partileri arasmda anlaşmazhk yaratırken bu alana dönük düzenle- melerin IMF'nin baskı- sıyla çok hızlı biçimde uygulanmaya çalışılma- sının knzlere neden oldu- ğu tespiti gündeme geldi. Kamu maliyesi yöneti- mi ve şeffaflık konusun- da ise cıddi adımlann atümadığı programda ka- yıtdışına yönelik herhan- gi bir önlem alınmadı. Yeni Bakanı Ketnal Derviş'le yeni bir prog- ram oluşturan hükümetin kayıtdışmı kayıt altına al- maktan hiç söz etmeme- si dikkat çekiyor. Kayrtdışı Derviş'le yeni bir baş- langıç için kollan sıvayan hükümet ortaklan, her alanda özelleştirmeyi hızlandumayı "temel fl- ke" olarak benimserken enflasyon hedefini yüzde 45-49 aralığnıdatutması, Bankalar Yasası'nda "tasfıyeye olanak vere- cek" yönde değişiklik ön- görmesi, Merkez Banka- sı'nı özerkleştırmeyi he- deflemesi bekleniyor. "UhısaP olacağı savla- nan ve toplumsal destek aluıarak uygulamaya sc- kulacağı belirtilen yeni ekonomik programın en önemli ayağınm "kayrt- dışına dönük önlemler" olması gerektığını belir- ten ISMMMO Başkam Yahya Ankan, kayıtdışı ekonominin kayıtlunn 1.5 katma ulaştığım ve ortalama 100 milyar do- larla ifade edildiğıni be- lirtti. Ankan, "Her tûrlü giderin vergi matrahın- dan düşürühnesini sağla- yacak düzenlemeleryanı sıra ekonominin 'hamili- ne' ofanasından kurtan- larak 'nama yazılı' hale getirilmesi ve 'Nereden Buldun Yasası'nın' yü- rürlüğe sokulması ge- rekir"dedi. Ankan, sigorta prim oranlannda yapılacak ayarlamalarla kayıtdışı istihdarmn da azaltılabi- leceğini dile getirdi. Sanayici zam hazırbğında 6 milyar dolariık gelir ekte edılmesı Enerjı sektorundekı kamu ıştetmeten ıçm lyıteştırme planı Elektnk sektorundekı devlet vartıklannın doğrudan satış yoluyla elden çikarılması Uluslararası tahkım konusunda Anayasa değişiklikleri Tetekomınikâsyon Yasası'nın çıkanlması GSM satşlannın gerçekleştırilmesı özelleştirilecek şirketterin portföye eklenmesi Telekom'un ihaleye çıkanlması THVnın ihaleye çıkantması Bektrik Pıyasası Yasası'nın çıkanlması Ekonomi Servisi - Bayram sonrası ilk zam yağ- muru taşkömürü ile başlarken sanayici de zam ha- zırlığında. Taşkömürü veyan ürünlerine, bugün- den geçerli olmak üzere yüzde 12 oranmda zam yapıldı. Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Mü- dürlüğü yetkililerinden alınan bilgiye göre, bu ay ikinci kez yapılan ayarlamayla Zonguldak parça kömürün KDV dahil ton fiyatı 53 milyon 937 bin liradan 60 milyon 489 bin liraya yükseldi. Öte yandan, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanvekili Mahmut Yrimaz, dalgalı kursistemine geçilmesinin ardından. petrol, do- ğalgaz ve elektrik gibi girdi maliyetleri fîyatlan- nın arttığmı belirterek "Ana girdi malryetlerinin artışgöstennes!,sanayidninzamyapmasuııkaçı- nıfanaz hale getirmiştir" dedi. Sstoku bulunan ih- racatçınınavantajlısanıldığını ifade edenYıhnaz, 2-3 ay sonra firmalann artan girdi maliyetleri ile üretim yapacaklannm ve o zaman, sadece TL'nin devalüe edilmesiyle, dış ticarertte avantaj sağla- yacağınm altmı çizdi. Yeni ekonomik programın bir an önce açıklanması gerektiğine dikkat çeken Yılmaz, hükümetin, Türkiye'nin geleceği için toplumun tüm sosyal tarafİanyla uzlaşmasınm hayati öneme eahip oldugunu ifade etti. Doğrudan gelir desteğı ststemine geçtlmesi DesteMeme alımlanndafiyaüanndünyaya uyarianması Kredı sübvansıyonlannın kaldınlması Buğday destek alım fjyatfarmın hedeflenen enflasyon sevıyesını aşmayacak oranda arttmlması ve dünya fiyatlan ile arasındaki farkın en fazla yüzde 20 olması Piyasayı libaretce eden Şeker Kanunu'nun çıkanlması Bakan Cökalp Çiftçi gübre bulamıyor Ekonomi Servisi - Ta- nm ve Köyışleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, ta- nmsal üretimde kullanı- lan kimyevi gübrede te- kelleşme ve fiyat karga- şası yaşandığniı, bundan dolayı da çiftçinin gübre tedarik edemez hale gel- diğini söyledı. Gökalp, çiftçiye gübre ulaştırması gereken bü- tün kurum ve kuruluşla- n göreve çağırarak "Çiftçinin gübre ahmın- daki olumsuzluklan aş- mak için iki senedir fer- yat ediyorum. Çiftçimiz bugün gübre alamıyor, sorumluluğu olan herke- si görevini yapmaya çağV nyorum" dedı. Fiyat tekeü kınlacak Gübrede fiyat tekelini kınnaya çalıştıklanru, almantedbirlerle, devle- tin bugünkü değerlerle yaklaşık 30 trilyon lira- lık zarara uğramasımn önlendiğini de kaydetti. Ancak çeşitli engeller- le karşılaştıklannı kay- deden Gökalp, bu engel- leri teker teker aşacakla- nnı ifade ederek bakan- lığm, gübre, üretün, da- ğırmıı, tedariki konusun- da bir yetkisı olmaması- na karşm üretici ülkeler- le görüşerek Türkiye'ye ucuz gübre temini konu- sunda girişimlerde bu- lunduklannı belirtti. Newsweek dergisi Vîrüs, domino gibiyaytiacakmı? Ekonomi Servisi - Tür- kiye'de yaşanan ekonomik krizin "domino" etkisiyle yayıhnası olasılığı tartışı- İıyor. Newsweek dergisi- nin son sayısmda yer alan makalede, Uluslararası Para Fonu (IMF) güdüm- lü programı uygulayan ül- kelerden olan Arjantin ve Türkiye ekonomilerinde yaşananlar ele alınıyor. Aynca, makalede, 1997'de Asya Kaplanla- n'nın yaşadığı ve tüm dünyayı etkisine alan kriz hatırlatılarak, geçmişle bugün karşılaştınhyor. Makalede, bazı ekono- mistlerin Türkiye'de yaşa- nan ekonomik krizin baş- ka ülkelere yayılmasının söz konusu olabileceği ve özellikle 'IMFzede ülke- lerden olan Arjantin'in bir sonraki mağdur olarak gösterilebıleceğini konu- sunda görüşlerine yer ve- riliyor. Ancak makalede, Türkiye'deki ekonomik krizi bir çeşit "yirüs" ola- rak nitelendiriliyor. Asya Krizi'nin de anla- tıldığı makalede, Türkı- ye'yle Asya Krizi'ni tetik- leyen Tayland'da yaşanan- lar karşılaştınhyor. Tay- land, Güney Kore ve En- donezya'mn 97 krizi ya- şanmadan önce Banlı ban- kalardan "pervasızca" borç aldıklan ve dış re- zervlerinin daha çok borç- lannın bulunduğuna işaret edilen makalede, " Şimdi ise yeni bir dünya var. Ba- ûh bankalar, gelişmekte olan piyasalara borç ver- me konusunda gayet açık- gözkr" denılıyor. IMFzede Arjantin halkı da ekonomi poütikalanm eleştiriyor. BlLGİ Yeni teknolojilerle tanışmak verimliliği arttıracak ^Kurtulııs tamııda' • Ekonomiyi düzeltmenin yolunun üretimden geçtiği anlaşılırken tanm ve hayvancılıktaki gelişmelerin yakalanmasının da ülke ekonomisine önemli-katkı sağlayacağı ifade ediliyor. NILCFERŞENSÖZ Verimsizliğının faturasını krizlerle ödeyen Türkiye'nin düze çıkabılmesi için özel- likle tanm ve hayvancılıkta yeni teknolojileri yakalama- sı gerektiği belirtiliyor. Şubat aymda ithalatın pat- lamasına neden olan ekono- mik programın çökmesiyle birlikte, Türkiye'nin çıkışı- nm üretimden geçtiği anlaşı- lırken özellikle de ihracat po- tansiyeli en yüksek ürünle- rin tanm sektörûnde olduğu ifade ediliyor. Türk çiftçisinin yeni tek- nolojıler konusunda bilınç- lenmesi için önümüzdeki günlerde Türkiye'de ulusla- rarası bir fuar yapılacak. "Growtech Avrasya 2001" Uluslararası Sera, Tanm Ekipmanlan ve Çiçek Fu- an'm düzenleyen lstanbul Rai finnasmm Proje Müdü- rü Serkan Tığhoğlu, Türki- ye'nin bir tanm ülkesi oldu- ğunu anımsatarak "Ülkenin kurtuhışu sanayiyle değil ta- nm ve hayvanolıkla olacak- ör" diyor. Kaübm yüksek olacak Tığhoğlu, pek çok konuda ülkede yaşanan verimsizli- ğin tanmda da yaşandığına işaret ederek "Türkiye ta- rundan kazanabiür, ancak Türk çiftçisinin modern tek- nolojiyle buluşması lazun" diye konuşuyor. Antalya'da 22-25 Mart ta- rihleri arasmda yapılacak fu- ann Avrasya bölgesinin en önemli tanm ve çiçek fuan oldugunu belirten Tığhoğlu, fuara 120 firma katılacağını söylüyor. Tığhoğlu, fuara Israil, Is- panya, Hollanda, Fransa, Italya, Yunanistan ve Rusya gibi ülkelerden firmalann katılacağını ifade ederek Türkiye'nin dört bir yarun- dan da çıftçiler ve sektör temsilcilerinin katılacağını belirtiyor. Doğru ürünlerin doğru yerlere ihraç edilmesinin önemine dikkat çeken Tığh- oğlu, "Türkiye yüksek ve- rimli ürünler üretmek duru- munda. Artık çok üretmeniz de bir şey ifade etmiyor. Önemli olan ürettiklerinize pazar bulabümeniz" dıye ko- nuşuyor. Yabancı konuşmacılann katılacağı bir seminerler di- zisinin düzenleneceğı fuar- da, domates yanşması da ya- pılacak. TOPLUMUNA DOGRU/ÖZLEMYÜZAK ozlemyu@yahoo.com IMF'nin Yörüngesine Girmeden Kalkınanlar da Var... IMF destekli ekonomik istikrar programı iflas etti. Ve yine IMF ko- şullannda yeni bir (bu kez önünde ulusalü! sözcüğü var) program ha- zırlanıyor. IMF Dış llişkiler Direktö- rü Tom Dawson, "Dunın baka- lım, önce programınızt görelim, kredi ondan sonra" diyerek tavn- nı koyadursun, diğer yanda, ABD Kongresi'nde Türkiye ve Arjan- tin'de uygulanan IMF politikalan- nın başansızlığı örnekgösteriliyor. Kongrede gerek fona gerekse Dünya Bankası'na reformlann da- ha yapısal olması için baskı kurul- ması karan tartışılıyor. Sonuçta bu gelişmelere kulak tıkayan Türkiye, IMF yörungesinde yeni kambur- lan sırtlanmaya hazırlanırken fo- nun çekim alanı dışında kalmayı başarabilen ve üstelik kalkınan ül- keler arasında çarptcı bir biçimde ortaya çıkan Çin örneğini biraz gündeme getirmek istedik. 1978 yılında kapılannı serbest piyasa ekonomisine açan Çin, dünya ekonomik konjonktürünü kendisine uyarlayabilmeyi başa- rabilmiş ve "sosyalist piyasa eko- nomisini" benimseyebilmiş ender ülkelerden. Belki 1.2 milyar nüfus- lu Çin hâlâ yoksul bir ülke, ortala- ma kişi başına gelir 950 dolar se- viyelerinde, zengin ve yoksul ara- sında hâlâ çok büyük uçurumlar var... Ancak 20 yılda ekonomisini 5'e katladı, gelirlerini 3 misli arttır- dı, 270 milyon yurttaşını yoksulluk sınınndan kurtardı. Bugün dünya- nın ikinci büyük ekonomisi olma yolunda emin adımlaria ilerliyor. Çln'ln reçetesl üretim Belki de en çarptcı olanı, 1945 yılında Uluslararası Para Fonu'nun üyesi olan Çin'in, IMF'nin politika- larına prim vermemesi. Bugüne kadar yalnızca iki stand-by dene- mesi yapılmış. Biri 1981 yılında 450 milyon dolariık bir kredi anlaş- ması, diğeri ise 1986 yılı sonunda, • • 'yesi olmasına karşın IMF'yi kapısından içeri bile sokmayan Çin, dünyanın ikinci büyük gücü olmaya aday. Çin, dünya ekonomik konjonktürünü kendisine uyarlayabilmeyi başarabilmiş ve "sosyalist piyasa ekonomisini" benimseyebilmiş ender ülkelerden. Gücünü ise üretimden ve kendi insanına yatırımdan alıyor. 598 milyon dolar tutannda. Bun- lann ardından ise IMF, Çin'in kapı- sından içeri adım bile atamamış. Peki, nereden kaynaklanıyor Çin'in bu baş döndürücü gelişme- si? Üretimi, kalkınma için "temelre- çete" olarak kabul etmesinden. Sahip olduğu ucuz işgücünü tu- tariı ihracat politikalan ile besle- mesinden, insanına yatınm yap- masından, bilgi toplumuna dö- nüşme sürecini göz ardı etmeme- sinden... Bugün Çin'de de kırsal bölge- lerde yaşayanlar topraklannı terk ediyorlar, ancak diğer pek çok ül- kenin aksine, şehiriere göç etmek- tense buralardaki yerel sanayiler tarafindan istıhdam ediliyoriar. Kır- sal kesimin sanayileşmesinın des- tektenmesi uzun dönemde kentle- re göçün engellenmesi açısından büyük önem taşıyor. Olkede demlr yolu ataflı Çin tüm ülkeyi demiryolu ağlan ile örüyor. Bu sayede hem demir- yolu taşımacılığı ile ihracat mali- yetleri düşürülüyor hem de rayla- nn döşenmesi çalışmalan sırasın- da milyonlarca işsiz Çinliye istih- dam yaratılmış oluyor. Çin yönetimi bilişim teknolojile- rinden de yararlanarek şeffaf ve verimli bir vergi sistemi uygulama- sına çalışıyor. Böylece hem yerel yönetimlerde hem de hükümette- ki yolsuzluklann önüne geçilmesi planlanıyor. Bugün dünyada ABD ve Ingilte- re'den sonra doğrudan yabancı sermaye yatınmını en çok çeken üçüncü ülke olan Çin (350 milyar dolar), bu sayede bir çeşit ihracat makinesi gibi çalışıyor. Dünya Ti- caret örgütü'ne üyeliğinin kabulü ile 2020 yılında kişi başına milli ge- lirin 6 bin 700 dolara çıkması ön- görülüyor. Çin'in güyencesi ise yalnızca ucuz işgücü değil. Bir yandan bu avantaj ile oyuncak, tekstil ve ayakkabı üretiminde ilk sıralarda varlık gösterirken öte yandan eği- timli ve bilgi teknolojileri donanım- lı büyük bir genç ordusu, imalat sanayiinde dev atılımlar yapılma- sının önünü açıyor. Çin bugün ya- n-iletkenler ve bilişim teknolojileri donanımında dünyanın üçüncü büyük üreticisi konumunda. Keşke Türkiye, geçmişte 'kork- tuğu' Türklerden konjnmak için ki- lometrelerce uzunluğunda Çin Seddi'ni inşa eden bu ülkeyi daha yakından izleyip anlamaya çalış- sa. Hazır IMF reçetelerini "başka çıkış yolu yokmuşçasına " yıllardır halkın önüne koyarak gelirlerini dış borç ve faiz ödemelerine aktaran zihniyetinden uzaklaşabilse...