Katalog

23OCAK2001SALJ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI /ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Faizoranlan inişegeçti • Ekonomi Servisi - Kasım ayında başlayan mali piyasalardaki krizin etkisini yitirmesinin ardından banka faizleri normale dönüyor. Bazı bankalar, dün kısa vadeli mevduat faiz oranlannı düşürdüklerini açıkladı. 1 aylık mevduatta faiz oranlannı 4 puan düşüren Dışbank'ın yanı sıra Yapı Kredi, Oyakbank ve Citibank da faiz oranlannı yeniden düzenlediğini duyurdu. AB 1 de enflasyon yüzde 2.3 • BRÜKSEL (AA) - AB Istatistik Kurumu Eurostat, AB üyesi 15 ülkede 2000 yıh enflasyonunun ortalama yüzde 2.3 olduğunu açıkladı. Bu rakam 1999 yılında ortalama yüzde 1.7 olmuştu. Eurostat'uı verilerine göre 2000'de en yüksek enflasyonun gerçekleştiği AB ülkeleri arasında Irlanda (yüzde 4.6), Lüksemburg (yüzde 4.3) ve Ispanya (yüzde 4) bulunuyor. En düşük enflasyon oranlan ise Ingiltere (binde 9), Isveç (yüzde 1.3) ve Fransa'da (yüzde 1.7) kaydedildi. Kapasite kulammı duştü • ANKARA(ANKA)- Finansal krizin yol açtığı faiz oranlanndakı yükselişin iç talebi baskı altına alması imalat sanayiinde kapasite kullanım oranının yüzde 74.5'e kadar gerilemesine neden oldu. Işyerlerinin yüzde 57.5'inin üretiminde azalma oldu. DİE, aralık ayına iliskin imalat sanayıı eğılım anketı • • sonuçlanna göre, ekimde yüzde 81.9, kasımda da yüzde 79.8 olarak gerçekleşen imalat sanayiinin kapasite kullanım oranı aralık ayında bir anda yüzde 74.5'e kadar geriledi. Anadolu Isuzıı'da üretimeara • ANKARA(ANKA)- Mali piyasalarda ortaya çıkan kriz nedeniyle mevcut stoklannı eritemeyen Anadolu Isuzu Otomotiv Sanayi ve Ticaret, 2 Şubat'a kadar üretimine ara verdi. TÜSİAD'ın yeni Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan'm yönetim kurulu üyesi olduğu Anadolu Isuzu, yaklaşık 470 işçiyi ücretlerinin yüzde 50'sini, sosyal haklannın ise tamamını vererek izne çıkardı. 4 Hdeki vergi • ANTALYA (AA)- Antalya Gelirler Bölge Müdürlüğü'ne bağlı 4 ilde yapılan denetimlerde 51 trilyon 169 milyar lira vergi İcaçağı tespit edildi. Antalya Gelirler Bölge Müdürü Metin Küçükyağlıoğlu eksik ve yanlış beyan ederek vergi kaçağına neden olan vergi mükelleflerine, 13 trilyon 163 milyar lira ceza kesildiğini belirtti. Antalya, Burdur, Isparta ve Denizli illerinde en çok inşaat ve tekstil sektöründe vergi kaçınldığı saptandı. 'Sütkonseyi yasası çıkmata' • ANKARA(AA)- Tanm ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, Avrupa Birliği'ne (AB) uyum çalışması yapan Türkiye'de bir süt konseyi kanununun kesinlikle çıkması gerektiğini söyledi. Hava-İş ve KİGEM, kurumun özelleştirilmesini engellemek amacıyla dava açacak THY içîn hııkıık savaşımıFATMAKOŞAR KİGEM ve Hava-lş Sendikası, kâr ederek 217 trilyon 400 milyar lira ya- tınm gerçekleştirdiği halde 1999'da mali durumu "zarar" olarak açıkla- nan ve geçen yıl da amortisman ayır- ma yoluyla yine "zarar ettirilen" THY'nin özelleştirilmesini engelle- mek amacıyla dava açmaya hazırla- nıyor. Sendika, açılması planlanan dava- nın gerekçesini "geriyedönükdüzen- iemeler yapıiabileceği'' kaygısıyla açıklamaktan çekiniyor. Havaş'ın özelleştirilmesi sırasında, davaya da- yanak oluşturan verilerin açıklanma- sıyla geriye dönük düzenlemeler ya- pıldığı ammsatılırken ihale için son başvuru tarihi 28 Şubat olan THY'ye talip olan firmalar da belli olmaya başladı. "Yapay zarar" yaratılarak değeri- nin çok altında satılmak istenen THY'yi alacak kuruluşun bilançoda- ki 257 trilyon liralık amortismanlan aktifleştirerek, üstelik vergi ödeme- den 300-400 trilyon lira kâr elde ede- bileceğini hesaplayan Hava-lş, THY'nin özelleştirilmesine karşı ey- • Kâr ederek 217 trilyon 400 milyar lira yatınm gerçekleştirdiği halde 1999'da mali durumu "zarar" olarak açıklanan ve geçen yıl da amortisman ayırma yoluyla yine "zarar ettirilen" THY, yabancı yatırımcılann iştahını kabartıyor. lemlerini de sürdürecek. THY'nin özelleştirilmesinin ulusal çıkarlarla çeliştiğini kamuoyuna afışler ve bil- dirilerle anlatmayı planladıklannı söyleyen Hava-îş Başkanı Atilay Ay- çin. "Bizbütünyasal haklanmızıhetn eylemleıie hem dehukuki mücadeley- le kuDanacağız" dedi. Türkiye'nin sivil havacılıkpolitika- smda belirleyici konumda olan THY'ye talip olmaya hazırlanan aday firmalar belli olmaya başladı. Isviçre'nin havayolu şirketi Swis- sair ve Alman havayolu şirketi Luft- hansa başta olmak üzere çok sayıda yabancı firmanın, ihalesine katılma- ya hazırlandığı THY'ye Koç Grubu ve Ata Yatınm'ın da talip olacağı be- lirtiliyor. Doğuş Grubu'nun da bir yabancı ortakla çahşmalar yaptığı, ancak he- nüz resmileşmediği dile getirilirken îngiliz Havayolları BA'nm ve Fransız havayolu şirketi Air France'ın da iha- leye katıhnası bekleniyor.- Svvissair'e satılan ve 12 bin calısanı olan Sabena krizde Özelleştirüen havayoluşirketi iflasta Ekonomi Servisi-Belçika'da özelleştirmeden sonra ha- vayollannda yaşananlar, Türkiye'de özelleştirme karşıt- lannın haklılığını ortaya koyarken satışa çıkarılan THY'nin de nasıl birrisklekarşı karşıya olduğunu göz- ler önüne serdi. Hisselerinin yüzde 49.5'i Swissair'e sa- ölan Belçika havayolları Sabena, tarihinin en büyük kri- zini yaşıyor. Yüzde 50.5'lik hissesi hâlâ kamuda olan Sa- bena'da yaşananlar, THY'de devletin hisse payının koru- nacağmı, böylece ulusal çıkarlann zedelenmeyeceğini savunan hükümetin tezini de çürürüyor. Iflasın eşiğinde olduğu resmen açıklanan Sabena'nın yaklaşık 12 bin ça- lışanı. işsiz kalmak tehlikesiyle karşı karşıya. Belçikalı ve îsviçreli yetkililer, en geç 8 Şubat'a kadar, sürekli za- rar eden şirketin "faaliyetine sonverifcbflecegni'' ifade et- tiler. Kurtarma planı çerçevesinde, "son defe 100 mtyon Euro" vereceğini belirten Belçika hükümeti, tsviçrelile- rin de 150 milyonEuro katkıdabulunacaklannı bunakar- şıhk Sabena'nın yüzde 85'ine sahip olacaklannı beürtti. isvlçre hükümeti. Dünya Ekonomlk Forumu sırasında yasanabilecek protestolara karsı önlem alıyor Davos'ta 'aykırı' sese geçit yok EMİNE KARAKİTAPOĞLU CENEVRE - Isvıçre hükü- meti, Davos Ekonomik Foru- mu sırasında meydana gele- bilecek olaylan engellemek için her geçen gün yeni ön- lemler alıyor. Adalet Bakanı Rutfa Metzler dün bir açıkla- ma yaparak yabancı ülkeler- den Isviçre'ye gelmek isteyen küreselleşme karşıtlanndan 300 kişinin ülkeye sokulma- yacağını açıkladı. Metzler, bu kişilerin şiddet kullanma eği- ^Bmjjj&e^oidtjklannın saptan- dığını belirtkken ABD de toplantıya katılacak vatan- daşlannı uyararak Davos 'ta "teröristsakürTriskininyük- sek olduğuna dikkat çekti ve gerekli önlemleri almalannı istedi. 25-30 Ocak tarihleri arasın- da gerçekleştirilecek 31. Dünya Ekonomik Foru- mu'nun (DEF) bu yılki Da- vos toplantılan, içeriği ile tar- tışacağı konulardan çok, kü- reselleşme karşıtlarının olası eylemleri ile öne çıkıyor. Dünyanın en büyük çokulus- lu şirketleri ile 20'den fazla devlet ve hükümet başkanı, 2 binden fazla üst düzey kişinin katılacağı toplanhlar, hem Is- viçre hükümeti hem forum öyneticileri hem de "küresel- leşmenin kazananı" ABD'yi endişelendiriyor. lsviçre, ABD ve forum yöneticileri yaptıklan açıklamalarla kü- reselleşme karşıtlannın "şid- det yanlısr olduğunu vurgu- larken sivil toplum örgütleri ise şiddet yanlısı olmadıklan mesajını vermeyi sürdürüyor- lar. 27 Ocak'ta Davos'ta gös- teri düzenleyecek olan küre- selleşme karşıtlan, yaptıklan açıklamalarda, polisin saldır- gan tutumunun, eylemlerin yönünü değiştirdiğine dikkat çekiyorlar. Seattle, Prag. Nice ve ge- çen yılki Davos toplantılann- da küreselleşmenin zararlan- na dikkat çekmeyi başaran si- vil toplum örgütleri, hüküme- tin yasağına karşın 27 Ocak'- ta izinsiz bir gösteri yapılaca- ğım duyururken lsviçre hü- kümeti, halkın korunması için ordudan destek istemesi- nin ardından, lsviçre'ye gele- cek yabancılann girişlerini de denetim altına aldı. Adalet Bakanı Metzler. 300 kişinin ülkeye girmesine ke- sinlikle izin verilmeyeceğini açıklarken bu sayının artabi- leceği kaydediliyor. Geçen yılki toplantılarda şiddet kul- landıklan belirlenen bu kişi- lerin hangi ülke vatandaşlan olduğuna ilişkin ise bilgi ve- rilmiyor. ABD ise dün Davos'a gi- decek vatandaşlannı gerekli önlemleri almaya çağırdı ve "toplantüar sırasında İsviç- re'dekiterörist saldın riskinin Fihpinler, Kırgızistan ve Sier- re Leone'den daha az olmadı- ğına" dikkat çekti. A sviçre, ABD veforum yöneticileri yaptıklan açıldamalarîa küreselleşme karşıtlannın "şiddet •* H yanlısı" olduklannı vurgularken sivil toplum örgütleri ise şiddetyanlısı olmadıklan mesajını vermeyi sürdürüyoTİar. Aynı günlerde, Brezil- ya'nın Porto Allegro şehrin- de 900 sivil toplum örgütü- nün katılımıyla toplanacak "Dünya Sosyal Forumu"nun Davos'la sürekli bağlantı ha- linde olacağı bildirilirken "Kamunun Gözü Davos'ta" adlı girişim, Davos'ta 4 gün- lük alternatif bir uluslararası konferans düzenleyecek. Zü- rih'te ise 26 Ocak'ta "Öteki Davos" adlı bir konferansın hazırhklan sürüvor. 32.4 ABD DOLARI'NA ÇIKTI Petrolfiyatları tırmanıyorEkonomi Servisi - Petrol îhraç Eden ÜlkelerTeşkila- tı'nın (OPEC) üretimi kıs- ma karan sonrasında, pet- rol fiyatlan yeniden tırma- nışa geçti. Asya'daki borsa- larda ham petrolün varil fi- yatı yaklaşık 7 haftanın en yüksek düzeyine çıktı. Sin- gapur borsasında şubat ayı teslimah Batı Teksas petro- lünün varil fıyatı 14 sent ar- tışla 32.05 dolara çıktı. Ba- tı Teksas petrolünün varil fiyatı New York borsasında da cuma gecesi 1 dolar 74 sent artmıştı. Bu arada, Flnancial Ti- mes gazetesinde yer alan bir makalede, OPEC'in petrol üretim kısıntısı ka- ranyla içinde bulunduğu açmazlara değinildi. Makalede, 1990'lıyıllar- da "makul" olan petrol fi- yatlannın dünya ekonomi- sinin gelişmesine yardım ettiği belirtilerek, "OPEC ülkelerinin. petrolden dü- şük gelir elde etmelerine karşın Bah'da büyük yab- nmlanoklıı'' denıldi. Ham petrol fiyatlannın 22-28 dolar düzeyinde seyretme- sinin de önerildiği makale- de, OPEC'in günde 1.5 milyon varillik kısıntı ka- ran fazla bulundu. OPEC'in Batıh ülkelere zarar vermeden politik ve ekonomikolarakçıkarelde etmeyi amaçladığı belirti- len makalede, "Ancak Ba- tüı ülkelerin petrole olan hağımlılığının gün geçtikçe azalmaya başlamasıyla, OPEC'in uvgulamalan, ekonomikolarak BatTyıar- nk tehdit etmivor" denildi. Iki şirkete 4 banka tarafından ihtiyati haciz uygulanacak Süren'in şirketlerine yeıri darbe İSTANBUL (AA) - Trans Türk Holding A.Ş. Yönetim Kulubü Başkanı ve Galatasaray Spor Kulubü Başkam FarukSûren'in iki şirketine 4 banka tarafından ihtiyati haciz uygulanırken, 14 banka ile bir özel finans kuruluşu da 28.9 milyon dolar tutanndaki kredilerini yenilemeyerek geri çağırdı. Transtürk Holding AŞ'den Borsa'ya gönderilen açıklamada, yenilenmeyen ve geri çağnlan krediler ile ihtiyati haciz uygulamalan hakkında bilgi verildi. Açıklamada, yenilenmeyen Bu kez Maliye Bakanlığı devreye girdi Kepez Elektrik'e 1.6 trilyonluk haciz ANKARA (ANKA) - Ma- liye Bakanlığı, 1998 yıh he- saplannı incelediği Kepez Elektrik'e vergi, ceza ve ge- cikme faizi olarak toplam 16.6 trilyon liralık ihtiyati haciz uyguladı. Kepez Elektrik'ten yapılan açıkla- mada, Antalya Defterdarhğı KurumlarVergi Dairesi tara- fından, şirketin 1998 yıh vergi incelemesi çerçevesin- de, 2 trilyon 983.8 milyan vergi, 9 trilyon 584.1 milya- n ceza ve 4 trilyon 20.3 mil- yan da gecikme faizi olarak toplam 16 trilyon 588.1 mil- yar liralık borç çıkanldığı belirtildi. Bu borca karşıhk olarak da ihtiyati haciz karan alın- dığı büdirildi. Açıklamada, alınan haciz karanna ve bor- ca karşı yasal süre içerisin- de gerekli itirazın yapılaca- ğı belirtildi. ve geri çağnlan kredilerle görüşmelere konu edilen kredilerin toplam tutannın 28 milyon 909 bin 676 dolar (yaklaşık 19.4 trilyon lira) olduğu büdirildi. Transtürk'ten açıklama Kredilerin ödeme şekil ve esaslannın belirlenmesi amacıyla aralık ayından itibaren görüşmelerin başladığı kaydedilen açıklamada, Toprak Yatınm Bankası, Sümerbank, BNP Ak Dresdner, Albaraka Türk, GSD Bank, Türk Ticaret Bankası, Bayuıdırbank, Etibank, Akbank, Vakıflar Bankası, HaUc Bankası, Koçbank, Iktısat Bankası, Pamukbank ve Finansbank ile görüşmelerin yürütüldüğü duyuruldu. Açıklamaya göre, Makina Takım Endüstrisi ve Transtürk Holding aleyhine de geçen ay ve bu ay toplam 754 milyar 272 milyon 378 bin 827 liralık ihtiyati haciz uygulaması gerçekleştirildi. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Polisiye Bir Geri Adım Daha Uğur Mumcu'nun ölüm yıldönümü bağlantılı "Demo/cras/Haftas/"etkinlikleri, Mumcu kimliğinde geniş cepheli buluşmayı getiriyor. Türkiye'nin her yerinde siyasi partiler ve çeşitli demokratik kitle ör- gütlerinin düzenledikleri etkinlikler ya biriikte hazır- lanıyor ya da ortak katılımla gerçekleşiyor. Uğur Mumcu'nun ölümünde alanlarda buluşan yüz binler, sonraki yıllarda ayn ayn kapalı salonlar- da belki yüz binler olduklannı algılayamadan yine de buluşuyorlar. Uğur Mumcu sayesinde pek çok ilde, ilçede oluşan demokrasi platformlan ilk yıllann he- yecanı olmasa da varlıklannı koruyorlar. Uğur Mumcu'nun öldürülmesi ile gelişen refleks, kalıcı bir dayanışma ve örgütlülüğü getirdi. Sol yel- pazedeki siyasi partiler, sendikal örgütlenmeler, meslek odalan, demokratik örgütlenmeler, gereksi- nim duyduklannda ortak eylemler için buluşuyorlar. En azından, bir diğerinin sorunları ile ilgileniyor, önemli dayanışma örnekleri veriyoriar. Bu yılın ilk etkinliği ve haftayı, Eskişehir'de ağır- lıklı Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği gençleri- nin emeği ilegerçekleştirilen "UğurMumcu'yu Anı- yoruz" kültür ve sanat gecesi ile açtım. Az daha ka- zaya uğrayacak, Çağdaş Yaşamı Destekleme Der- neği'nin düzenlediği etkinlik iptal edilecek, üniver- site gençliğinin onca çabası, hazııiığı boşa gidecek- ti. 12 Eylül sürecinde yaşadığımız yasaklı düzen, bu yıl yeniden hortlatılmıştı. llgili yasalara göre izne de- ğil, ancak bildirime bağlı olması gereken etkinlikler kelimenin tam anlamı ile polisiye "zapturapt" altına alınmıştı. Etkinliği düzenleyen kuruluşlardan, top- lantya katılacak bütün konuşmacılann nüfus ve ika- metgâh bilgıleri isteniyordu. Kendi adıma, sayısız toplantıya katılan biri olarak, hertoplantı için muhtarlıktan ikametgâh ve nüfus su- reti çıkartmak gibi bir ek külfete katılmanın maddi olanaksızlığı bir yana, insan haklan ve yasalara ay- kın olduğu için bu uygulamanın yıllar önce savaşı- mını vermiş bir kişi idim. Pek çok gazeteci, yazar, bi- lim insanı gibi, suç işlemeden, önceden nüfus ve ika- metgâh ömegi vererek toplantıya katılmak zorunda bırakılmayı, hukuka, insan haklanna aykın, baskıcı bir uygulama olarak protesto etmek sorumluluğum vardı. Sonradan öğren- diğirne göre, Eskişehir'de demokratik kitle örgütle- ri için yaygınlaştınlmış bu türden bir uygulama yü- zünden meslek odalannın pek çok seminer, bilim- set toplantısı dahi iptal edilmek zorunda kalınmıştı. Işadamlan, siyasiler için söz konusu olmayan, an- cak bilim insanlanna, yazariara yönelik uygulamayı protesto edenler nedeniyle etkinlikler yapılamamış- tı. Görevli ari<adaşlar üzüntü içinde, izin alamadık- lan için toplantının iptal edildiğini bıldirdiler. Tabii toplantı düzenlemenin izne değil ancak bil- dirime bağlı olduğunu bilmek, emniyetin böyle bir yasal yetkisi bulunmadığını söylemek, demekler, de- mokratik kitle örgütleri için pek bir işe yaramıyor. Po- lis uygulaması fıili dayatma olarak yaşamda geçer- li okîyor. Eskişehir'de Uğur'u, bizi buluşturan gazeteci kim- liği ile bir kez daha anabildik. Çünkü emniyet, bu top- lantrya özel durumu valiliğe bildirmek gereğini duy- muş, özel izin verilmiş. Belli ki Çağdaş Yaşamı Des- tekleme Derneği tarafından düzenlenen Uğur Mum- cu etkinliğinin bu yüzden yapılamamasının ayıbı gö- ze alınamamıştı. Polisin, kişileri önceden toplantılarda suç işleye- cek varsayarak önlem alma adına bu türden belge istemeye hakkı yoktu. 12 Eylül'ün getirdiği bu uy- gulama, yıllar önce demokratik örgütlerin verdiği bir savaşımla kaldınlmıştı. Ortada haklı ve yasal bir zo- runluluk olsa, iş dünyasının, siyasetin her gün, gün- de birkaç kez konuşan kadrolanna da uygulanma- sı gerekmez mi? örgüt ve kimlik aynmı yaparak ya- saklama neyin nesi? Polis bu çağdışı uygulamanın gerekçesini, suç iş- lenmesi halinde konuşmacının bulunması güçlüğü- ne dayandınyormuş. Bu kadar safıyane bir gerekçe olsa, önceden muhtarlıktan belgeler istenmez, ya- salar işletilir, suç oluşmuş konuşma, etkinlik üzeri- ne yargıya başvurulur. Kayıtlı kuyutiu derneğin et- kinliğinde, sorumluluğunda konuşmuş kişilerin her- halde kimlik ve adresleri bulunur. Etkinlik için emni- yete başvurmuş yasal örgütlenme, kendisini kapat- tıracak illegalite yolunu seçecek değil ya... Eskişehir'e özgü, o emniyetteki görevli arkadaş- lann işgüzariığı, polisiye yaklaşımı gibi gelen bu uy- gulamadan zaten bu köşede söz edecektim. Ama dün aldığım yeni bir haber, güncel konulan atlaya- rak bu konuya öncelik vermemi gerektirdı. Çünkü Tekirdağ'da Uğur'un öldüğü 24 Ocak günü yapıla- cak etkinlik, aynı gerekçelerie iptal edilmek zorun- da kalınmıştı. Daha doğrusu, yasalarda "izin ver- mek" gibi bir hukuki durum, yetki olmadığı halde po- lis etkinliğe izin vermemişti. Gelişme, Sayın Içişleri Bakanı, Başbakan Bülent Ecevit, koalisyon ortaklannın başkanlannın dikka- tine sunulur. Olay hiç de bir Uğur Mumcu etkinliği- nin iptal edilmesi ile sınıriı değil. Çok ciddi bir du- rum. Yasaklı düzenin, hukuka aykın polisiye uygu- laması hortlatılmış bulunuyor. Dünyanın hangi demokrasisinde, bir toplantıda bilim insanı, gazeteci, yazar, mesleği her ne ise ko- nuşma yapacak kişilerden, muhtarlıktan nüfus, ika- metgâh sureti istenebilir; suç işleyecekleri varsayı- lıp böyle aşağılanarak güvensizlik gösterilebilir? sukransoner@yahoo.com Tekstil îşyerlerinde lokavt karan İSTANBUL (AA) - Tekstil sektöründe top- lu iş sözleşmesi görüş- melerinin anlaşmaz- hkla sonuçlanmasuun ardından, işçi sendika- smın grev karanna karşı, işveren sendika- sı da lokavt karan aldı. Türkiye Tekstil Sa- nayi ve Işverenleri Sendikası Yönetim Kurulu, üye tüm işyer- lerinde lokavt karan uygulanmasına karar verdi. Lokavt karan, dün Borsa'da hisseleri iş- lem gören şirketlere de tebliğ edilmeye başla- dı. îş bıraktınmı kara- rı, Aksu Iplik, Karsu Tekstil ve Berdan Tekstil 'e iletildi. İşveren sendikası yetkilileri, lokavt kara- nnın grup toplu iş söz- leşmesi görüşmelerine taraf 65 işyerinde yak- laşık 30 bin işçiyi kap- sadığını belirttiler. TEKSlF, 10 Ocak'ta grev karan almış ve 21 Şubat'ta greve çıkıl- masını kararlaştırmış- tı. Öte yandan Karton- san idare meclisi de lo- kavt ilan etti