Katalog

> ŞUBAT 2000 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA Ü I Ş H A B E R L E R dishab@cumhuriyet.com.tr 11 , Tüpklye'den • BRÜKSEL (AA) - AB Komisyonu'nun genişlemeden sorumlu âyesi Günter Verheugen, Helsinkı zırvesinden sonra Türkiye'den bazı r>eklentilenn gerçekleşmekte olduğunu söyledi. Brüksel'de, genışleme konusunda bir basın toplantısı düzenleyen Verheugen, Helsinki zirvesınde Türkiye'nin adaylığının resmen tanınmasının en fazla tartışılan karar olduğunu, zirve sonrasında Tûrkiye'den bazı beklentilenn gerçekleşmeye başladığını söyledi. Türkiye ile Yunanıstan arasında ilişkilenn geliştiğini belirten Verheugen, Ege'den btr banş denizi olarak söz edilmeye başlandığını, bu durumun "cesaret vencı" olduğunu kaydetti. Kıbns sorunu konusunda da "bir pencere açıldığııu" söyleyen Verheugen, çözûmûn ne zaman geleceğinin bilinmediğıni, ancak çabalann yeterli bulunduğunu açıkladı. Pinochet gidenifyor • LONDRA(AA)- Serbest bırakılmaya çok yakınlaşan eskı Şili diktatörü Augusto Pinochet'nin urautlan bir kez daha suya düştü. Londra'da üç yargıçh yûksek mahkeme jûrisi tarafindan ıkincı kez ele alınan ıtiraz davasında bu kez, tçişleri Bakanı Jack Straw'un Pinochet'nin sağlık nedenleriyle serbest bırakma gınşımıne yapılan ıtiraz haklı bulundu. Yüksek Mahkeme, itıraz içerığinde yer alan sağlık raporu da dahil pek çok noktayı derinlemesine ıncelemek ûzere yeni bir yargı aşaması başlatıyor. Jürinin Uk duruşmada olduğu gibi, Belçıka ve 6 ınsan haklan örgütünüu ıtirazını haksız bulacağı beklentısı nedeniyle Bınochet'nın serbest bırakılabüeceği . . belirtiliyordu. Kolombiya'ya bveç sosyaüzml • STOCKHOLM (AA) - Kolombiya'da uzun yıllardır büyük sonm teşkil eden Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) örgütüyle hükümet temsilcilerinin, Filistin-Israıl banşı gibi eşine nadır rastlanan siyasi diyalog yoluyla tsveç'te bir haftadır gızlı görüşmeler yürüttüğü bildirildi. Ingilız Reuters ajansınının haberine göre, FARC örgûrünü üst düzey kumandanlanndan Raul Reyes, Kolombiya hükümetini ise müzakere heyeti başkanı Victor Ricardo temsil ediyor. tki heyet arasındakı müzakerelenn bütünüyle "îsveç sosyalizminin ekonomik toplumsal kalkınma modeline" pdaklanmış bulunduğu belirtildi. Yettshı anriarm yanyop • NEWVORK(AA)- Istifasıyla dûnyayı şaşkına çeviren Rusya'nın eski Devlet Başkanı Boris Yeltsin, liderlik yülan hakkında bir kitap yazıyor. Public Affairs yayımcısı Peter Osnos, Yeltsin'in kitap ûzerinde çalışmaya başladığını, başlığı şimdilik Geceyansı Günlükleri adı konulan kitabın ekimde Rusya ve diğer ülkelerdeki okurlara sunulmasının beklendiğını kaydetti. Mtroviça'da sdoyonetinı • PRİŞTtNE(AA)- Kosova'nın Mitroviça kentınde 10 kışinın ölûmüne, 30 kışinın yaralanmasına neden olan etnık cauşmalann ardından 20.00-05.00 saatleri arasında 3 gün süreli sokağa çıkma yasağı karan aluıdı. Tûrk Demokratik Birliği Mitroviça ll Başkanı Ergin Köroğlu, Sırp milislerin katlettikleri 2 kadının cenaze töreninde yaptığı konuşmada, Sırplann katliama doymadığını ve savaştan 7 ay sonra bile ınsan öldûrdüklerini söyledi. 18 sivilin yaralandığı misilleme bombardımanmm ardından Hizbullah da saldınp bir askeri öldürdü Israil Lübnan'da ateşkesi bozduDış Haberter Servisi - tsrail uçak- lannın dûn sabaha karşı Hizbullah örgûtûnün geçen ay 5 Israil askerini öldünnesine misilleme olarak Lüb- nan'ı bombalaması sonucu 1 'i ağır 18 kişi yaralanırken Hizbullah da aynı gün dûzenlediği saldında btr Israıl askerini öldürdü. Karşüıklı saldınlar bölgede gerginliği arttınrken Isra- il'in temmuza kadar Lübnan'dan tek taraflı olarak çekileceğı bildirildi. Israil, 1996'da Hizbullah'a karşı dûzenlediği Gazap Üzümlen Ope- rasyonu'nun ardından imzalanan ve operasyonlarda sıvillerin hedef alın- mamasını öngören Gazap Üzümlen ya da Nisan Ateşkes Antlaşması ola- rak bilinen antlaşmaya uymayacağı- nı açıkladı. Operasyo- — ^ - ^ ^ ^ _ na karşın, Isrâıl Dışiş- leri Bakanı David Le- vi'nın sözcüsü Oddya Karmon-Lazar, "Da- vid Levigörüştüğü ti- derlere,Suriye'yte ba- nşyapümasabüetem- mıızayına kadar Isra- fl'in Lübnan'dan tek taraflı olarak çekflece- ğini söyledi" dedı. Muhalefet lideri AridŞaron,"Op«ras- yon doğru yolda aül- nnş bir adım.Aruk ke- sin bir çeküme tarihi beüriemeüveçeküme konusuyla Sariye'yle yürütükn sryasal sü- red Mrbirinden ayır- mabyız" dedı. tsrail, Lübnan'da 50 bm as- ker bulunduran Suri- Sarak, Israillilerin korunması için her şeyin yapılacağını söylerken îsrail'in temmuza kadar Güney Lübnan'dan tek taraflı olarak çekileceği açıklandı. ye'yi Hizbullah saldınlannı önleme- mekle suçluyor. Îsrail'in Lübnan'da- ki üç elektrik santralını bombalama- sı sonucu ülkenin büyük bölümünde elekthkler kesildı. Bombalanan istasyonlann, Beyrut yakınındaki Camhur, doğudaki Ba- albek ve kuzeydekı Tripoli kentle- rinde olduğu ve istasyonlarda yan- gm çıktığı kaydedildi. Baalbek'e yö- nelik saldında 18 sivıl yaralandı. Hizbullah üslerinin bulunduğu te- peler de bombalandı. Lübnan Başba- kanı Salim Hoss, bombardımanın, Is- rail'in Güney Lübnan'ı ışgaltne kar- şı mücadele etmekteki kararlılıklan- nı değiştirmeyeceğini vurguladı. Dev- let Başkanı Emile Lahud ise anlaş- manın çökmesınuı sorumlusununJs- rail olduğunu bildirdi. Israil Başba- kanı Ehud Barak, dün operasyondan sonra yaptığı açıklamada, "Israflyurt- taşlaruu, ordumuzu ve bizimk çabşan GüneyLübnan Ordusu'nu korumak için ne gereldyorsa yapmaya kararb- yım" dedı. îsrail hükümetı bakanla- nndan HayimRamon, "Israfl arnk Ni- san Antiaşmasr'na ırymayacak" de- dı. 'Antiaşmaya uymayacağız' Ramon, Lübnan'dakı taraflann Ga- zap Üzümlen Antlaşması dönemi- nin bittiğini anlaması gerektığmi bil- dirdi. Hizbullah'tanyapüan açıklama- da, lsrail'ın sıvıl hedeflen vurması- nakarşılık venleceğı bıldınlerek "lş- gal askerleri hedefi- rniz olmaya devam edecekler" denildi. Orgüt dün akşamüs- tü Güney Lübnan'uı Dabşeh bölgesinde- ki bir Israil mevziine roket atarak bir tsra- ü askehnin ölümüne, birinin de yaralanma- sına yol açtı. Hizbullah saldın- sına karşı Îsrail'in ku- zeyinde yaşayanlar sığuıaklara indi. Hiz- bullah'ın dını lideri Şeyh Muhammed Hüseyin Fadlallah. ABD'nin desteğiol- masaydı Îsrail'in bu çapta bir saldtn dü- zenlemestnin müm- kün ohnadığmı öne sürdü. Suriye Dışişleri Bakanı Faruk El Şara, îsrail'in "banşsürecinin temd- lerinisarsöğmı'" bıldirerek bunun so- nuçlanna katlanması gerektiğinı söy- ledi. Olağanûstû hal ilanı Îsrail, Hizbullah'ın saldınlannı sürdüreceğini açıkJamasının ardın- dan dün ülkenin kuzeyinde olağanüs- tü hal ilan etti. Îsrail televizyonunun haberinde, hükümet ülkenin kuzeyınde özel- likle Lübnan sınır boyunca güven- lik güçlerine geniş yetki verdi. Bu yetkınin verilmesı tsrail güçlerinin G. Lübnan'a yeni saldınlar düzen- Jqyeceği an&aynâ gekhğı belirtüıyor. Santrallann enkazı temizleniyor tsrail'in Lübnan'a karşı dûzenlediği hava saknnsmda vurulan elektrik santrallan dün temizlendL İsrail'in kuzeyindeki halk, Hiztmllah sakfansı korkusuyla sığuıaklara indL (Fotoğraf: •,. REUTERS) CAZAP UZUMLERİ ANTLAŞMASI Sivillerin korunmasını hedefliyordu Dış Habeıier Servisi - tsrail, 11 Nisan 1996 tanhmde Lübnan'a karşı "Gazap Üzümieri Operasyonu"nu başlatmış, 16 gün süren saldında 175 Lübnanlı ölmüştü. Bombardımanm ardından tsrail'in güneyini ışgal altında tutan tsrail ordusu basta Hizbullah örgütü olmak üzere Îsrail karşıtt örgütlerle 'Gazap Üzümkri' antlaşması ya da 'Nisan Ateşkes Antlaşması' olarak bilinen antlaşma imzalanmışh. Ulusiararaa kurul Antlaşmada, taraflar sivilleri koruma ve yerleşim bölgelerine saldırmama sözü vermişlerdi. Antlaşmaya uyulup uyulmadığı; Fransa, ABD, Israjfe Lübnan vcs,ı Suriye tarafindan oluşturulan uluslararası ateşkes kurulu tarafindan denetleniyor. Lübnan ya da Îsrail'in ateşkesin ihlaliyle ılgılı şıkâyetlerini görüşmek üzere birkaç haftada bir toplanan kurulun yasal bağlayıcılığı yok. Îsrail, artık antlaşmaya uymayacagını açıkladı. tstanbul Üniversitesi Uluslararası Ilişkiler Başkanı Prof. Sönmezoğlu, siyasi ortamı değerlendirdi 'Iran'da kısa vadede rejimin değişmesi zor9 EFECEYLAN Istanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakül- tesi Uluslararası Ilişkiler Bölümü Başka- nı Prof. Faruk Sönmezoğlu Iran'da geçen gün- lerde yaşanan saldınlan ve seçimler öncesi ar- tan gerginliği bu ülkenin Ortadoğu'nun gelişen dengelerinde oynadığı rol çerçevesinde Cum- hurnvt'e değerlendırdi. - fran'daki son oiaybır, rejime karşı dddi bir tehdit oluşturuyor mu? Hatemi'nın cumhurbaşkanı seçihnesiyle bir- ükte tran'da rejımin bu- yumuşama yoluna gır- diği izlenimi uyandı. Ancak bu süreç, Iran'da- ki sıstem içinde dirençle karşüaşıyor. Son dö- nemde yaşanan saldınlar, rejimin tehdit altın- • Prof. Faruk Sönmezoğlu, "Mollaların tran halkı ûzerindeki etkisi, sistem içi muhalefetin önemli bir liberalleşme gerçekleştirmesini engelliyor. Bu dini aristokrasi kısa vadede bir halk hareketini de engelleyecektir" diye konuştu. da olduğu izlenimi yaratarak otoriter tedbırle- re meşnıiyet kazandırmayı hedefleyen bır komp- lo teorisini akla getiriyor. Ancak tabıi bu konu- da ciddı istihbarat bilgılennden yoksunuz. bu yüz- den bu tür bır analıze ıtıbar etmek güç. - Muhakfeti nasıl değeriendirrvorsunuz? Mollalaruı halk ûzerindeki etkisi, sıstem içı muhalefetin önemli bır liberalleşme gerçekleş- tirmesini engelliyor. Bu dini aristokrasi kısa va- dede bir halk hareketini de engelleyecektir. Ihm- h devlet başkanına verilen halk desteğınin, re- jimin evriminde suıırlı bir etkisi olacakur. - Peki Halkm MücahitJeri? Bu örgüt birbinnden farklı muhalif unsurla- n bır araya getiriyor Halkm Mücahitleri'nde, cumhuriyetçı kimliğe mensup dünyevı düşün- cede insanlar ağırlıkta. Örgütün Irak'ta üslen- mış olmasuun, Iran hallonda HMÖ'nün Irak ta- rafından kullamlan bvc örgüt olduğu düşüncesi uyandınyor 9 yıllık savaşm ardından Iran hal- kı buna sıcak bakmıyor ve bu da örgütün bugü- ne kadarki başansızlığmda en büyük etken. - Muhakfeti Ban mı desteknvor? Iran'daki muhalif unsurlara Baü'nın destek ver- dığıni söylemek mümkün. Ancak bu noktada "birbirinin içine geçmiş ve birbiriyle çefifen'' pek çok politika söz konusu. Özellikle ABD'nin, Irak yönetimıyle olan ilişkileri düşünüldüğün- de, HMÖ'ye açık bir destek vermesi güç. ABD açısmdan Iran'ın rejim ihraç etme motivasyo- nu tehlike oluşturuyor. Bu nedenle ABD'nin tran'dakı muhalif gruplara desteği akla yakın. Washington, Iran'm rejim ihraç etme tehlikesi- ni, Ortadoğu ittifaklanyla önlenmeye çalışıyor ve Iran bölgede yalnızlığa itiliyor. Şii bir ikti- dann mevcut olduğu Sunye'yle tran'ın ortak çı- karlan dikkate ahndığında Suriye-lsrail banş görüşmeleri bu süreçte kilit bır rol oynuyor. 1.5 ton kokain elegeçirildi ABD'de uluslararası kokain trafiğinin yoğun olduğu Florida eyaletinde 1^ ton kokain ele geçirüdL Haiti uyuşturucu karteüne ait olduğu betirtilen kokainin 4 ayn gemide bulunduğu bildirildL Florida gümrük yetidBlerinin, 1997 Eldm aymdan bu yana ele geçirdikleri kokain miktannın, 5 tonun ûzerinde olduğu kaydedfldi Uyuşturucu trafîğinin yoğun olduğu Florida, ABD'nin uyuşturucu cenneti olarak biüniyor. (Fotoğraf: REUTERS) îkinci tur olumlu biterken yeni görüşmeler 23 Mayıs'ta Denktaş Cenevre'den memnun ayrıldı Dış Habeıier Servisi - Cenevre'de 10 gün süren dolaylı Kıbns görüş- melerinin ikinci turu dün sona erdi. KKTC Cumhurbaşkanı RaufDenk- taş, Cenevre'deki görüşmelerden memnun kaldığını söyledi. Denktaş, dûzenlediği basın toplan- usında, toplanülarda KKTC'nin kon- federasyon tezinin anlatıldığını be- lırterek "Bu konuda anlayış gönnek- teyiz'' dedi. Dünku toplanunın topar- lama nitelıginde olduğunu söyleyen Denktaş. "Sadece taraflardan bir kıpırdama bekleyerek bir yere ula- şıbnaz. 36 yıldır Rumlann Kıbns Cumhuriyeti hükümeti olarak ta- nmmag düsüncesinden vazgecilme- si gerekir" dıye konuştu. Denktaş, Kıbns sorununun çözümsüzlüğün- deki en büyük etkenin Rumlann uz- laşma ıhtıyacı hıssetmemesı olduğu- nu vurguladı. Denktaş, cuma günü Almanya Dı- şişlen Bakanı Joschka Fischer'ın davetlısı olarak Almanya'ya gidecek. Denktaş ıle Fischer, Kıbns konusu- nu ele alacaklar IHALEDE REKABETKIZIŞIYOR Türkiye helikopterde dengeleri gözetecek WASHINGTON (AA) - ABD'de savunma çevrelerinin dergisi olarak tanınan Defense News, Türkiye'nin 4 müyar dolarhk dev taamız helikop- teri ihalesinde, bir ABD ve bir Av- rupa şirketini birinci ve ikinci ola- rak ilan etmeye ve bu şirketlerden da- ha iyi koşullan sağlayacak olanla anlaşma imzalamaya hazırlandığım yazdı. Derginin Ankara çıkışh habe- rinde, projeyle ilgilı temel sorunun, helikopterlerin Türkiye'ye satılabil- mesi için şirketlere il- gili devletlerden "ih- raç üsana" verilmesi olduğu savunuldu. Defense News, ko- nuyla ilgili olarak An- kara'dayakınlarda top- lanması beklenen Sa- vunma Sanayii lcra Kurulu'nun, hem ih- raç lisansı sağlanma- smda rekabet sağlan- ması hem de ABD ile Avrupa ara- sında diplomatık denge tutturulma- sı amacıyla, ihaleye katılan 5 fırma arasında bu- Amenkan, bir de Avru- pa fırmasım seçmeyi planladığmı belirtti. Birinci olmazsa ildnci Derginin haberine göre, binncı se- çilecek şirketin ABD'den olması ha- ünde, Dcıncının Avrupalı bir fırma ola- rak belirlenmesi beklenirken Türk hükümetınin, önce bırinciyle ihraç Z/efense News dergisine göre Ankara, bir ABD ve bir Avrupa şirketini birinei ve ikinci olarak ilan etmeyi planlıyor. lisansı ve diğer ilgili unsurlar olan teknoloji transferi ve üçüncü ülke- lere satış hakkı konulannda masaya oturacağı kaydedildi. Birinci seçilen ABD veya Avru- pa firmasımn Türk hükümetinin bu taleplerini karşılayamaması halin- de, ikinci şirketle anlaşma zeminı aranacağı belirtildi. Bir uzman, der- giye yaptığı açıklamada, "Türkiye, ABDve Avrupa şirketicrini kendB iç- lerindeyanşbrarak, hem diplomatik denge gözetmek hem de helikopterierin ubş- masını garanti ahma ak makistiyor"" dedı. Defense News'm ha- berinde, Türk-Yunan ilışkılenndekı olumlu gelişmeler ve insan haklan konulanndaki ılerlemelere karşın, ABD'deki Türkiye kar- şıtı bazı lobilerin, hâlâ taamız helikopteri transferini engel- lemeyeçalışüklanhatırlatıldı. 145 ta- arruz helikopterinm Türkiye'de or- tak üretilmesıni öngören ihaleye, ABD'nin Boeing şirketi, AH-64 Apache Longbovv; yine ABD'nin Bell Helicopter Textron şirketi, AH- 1W King Cobra; Fransız-AJman or- taklığı Eurocopter, ÜHU-HAS Tigaf Italyan şuiteti Agusta, A-129 Inter- national; Rus-tsrail ortaklığı Ka- mov-IAI da, Ka-50/2 Black Shark modellenyle kanlıyor. KRONOLOjt Saldınlar 22yıldır sürüyor • tsrail'in 1982'deki Lübnan işgali sırasında, Lübnan'daki Hıristiyan Falanjist milislerin Sabra ve Şatila Filistin kamplanna saldınsı sonucu 1500 sivil katledildi. Olayda îsrail'in 'doiaylı' sorumluluğu olduğu ortaya çıktı. Dış Haberter Servisi - Îsrail, 1978'den bu yana Lübnan'a pek çok kez saldın düzenledi. Bu operasyonlann tarihçesi şöyle: 14 Mait 1978: Güney Lübnan'a düzenlenen ilk büyük saldın olan "Lftani Operasyonu" Filistin Kurtuluş örgütü (FKÖ) genllalannın tsrail'in kuzeyine yönelik saldınlanna karşı yapıldı. Birleşmiş MilJetler (BM) Güvenlik Konseyi'nin, îsrail birliklerinin Güney Lübnan'dan çekilmesini öngören 425 No'lu karanna karşın tsrail sınırdakı tampon bölgedekı denetımıni sürdürdü. 6 Hazlran 1982: tsrail -Cetüe'de Bans Operasyonu"yla Lübnan'ı ışgal etti. 1 AfiUStOS: Beyrut Havaalanı ışgal edildi. 21 AÛUStOS-S Eylttl: FKÖ lideri Yaser Arafat ve 11 bin gerilla Beyrut'u terk etti. 17-18 Eylttl: Beyrut'taki Sabra ve Şatila sığmmacı kamplanndakı 1500 Finstinli > sivil, Hıristiyan Falanjist müisler tarafindan katledildi. Yapılan soruşturma sonucu Îsrail'in katliamda "dolayh" sorumluluğu olduğuna karar verildi. 1982 SOnU: Celile Banş Operasyonu 20 bin kişinin ölümü, 30 bin kişinin de yaralanmasıyla sonuçlandı. 5 Ocak 1984: Lübnan'ın Baalbek kentine yönelik hava saldınsında 100 kişi öldü. Hazlran 1985: tsrail Lübnan'dan çekildi, ancak uluslararası sınırlarda oluşturduğu tampon bölgede asker bıraktı. Güney Lübnan Ordusu (GLO) ile birlikte "güvennkbölgesini" denetliyor. 5 EylÛ11987: Güney Lübnan'daki Ayn Helve Filistin sığmmacı kampına yönelik saldında 46 kişi öldü. Mait 1988: Bir dizi misilleme saldınsında 100 kişi öldü. 16 Şllbat 1992: Hizbullah'ın Genel Sekreteri Abbas Musavi Güney Lübnan'a yönelik hava saldın sında öldü. 25-31 Temmuz 1993: Hizbullah ve çeşıtlı Filistin örgütlerinin saldınlanmn ardından "Sorumluiuk Operasyonu" düzenlendi. Çoğu Lübnanlı sivil olmak üzere 132 kişi öldü, binlerce Lübnanlı ülkenin güneyüıden kaçtı. 2 Hazlran 1994: Sunye sımnndaki Bekaa Vadisi'ndeki Hizbullah eğitim kampına düzenlenen saldında 32 kişi öldü. 11 Nisan 1996: îsrail Hizbullah'a karşı "Gazap Üzümieri Operasyonu" başlatn. 16 günde 600 hava akını düzenlendi. 26 Nisan 1996:175 LOhnanlının ölümüne, 351 'inin yaralanmasına yol açan olaylar, vanlan ateşkesle son buldu. Saldınlardan kaçanlann sığmdığı Kana'daki BM kampının vuruhnası sonucu 100'den fazla sivil öldü. 5 Eylttl 1997: Lübnan'daki hedeflere yönelik komando operasyonunda 12 komando öldürüldü. 24-25 Hazlran 1999: Îsrail uçaklan, Hizbullah'ın tsrail'in kuzeyine dûzenlediği roket saldınsına misilleme olarak Beyrut ve ülkenin güney ve doğusundaki sivil hedeflen vurdu. 2 kişi öldü, 54 kişi yaralandı. tki elektrik santralı ve 5 köprü yok edildi. Israil'de de 2 kişi öldü. L