Katalog

1 ARAUK 2000 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI /ekonomi@ cumhuriyet.com.tr 13 Dünya ticareti yüzdeiOartacak • CENEVRE (AA)- Dün ya Ticaret Örgûtû (DTÖ), 2 yıLlık durgunluğun ardından toparlanmaya başlayan dünya ticaretinin bu yıl yüzde 10'lukbirbüyüme göstereceği tahmininde bulundu. DTÖ'nün istatistiklerine göre, geçen yıl yüzde 5 olarak gerçekleşen büyümenin 2 katına varan artışın, ABD'de ve krizden çıkan Asya ülkelerindeki ekonomik büyümeye bağlı gûçlü talepten kaynaklandığı belirtiliyor. Afrika'daki havayolları • ADDIS ABABA (AA) - Yeniden yapılanma çalışmalannın giderek hızlandığı Afrika ülkelerindeki havayolu şirketlerinin, hayatta kalabilmeleri için bölgesel ve global ittifaka gitmeleri gerekiyor. Gana Havayollan Şirketi Başkanı E.L. Quartey, 1960'lardaki bağımsızlık döneminde kurulan Afrika havayollannın çoğunun para kazanmaktan ziyade sembolik anlam ifade ettiğine dikkat çekti. İsrail'den Ceylan'a darbe • ANKARA (ANKA)- Sahibi olduğu Bank Kapital'e el konulduktan sonra Bulgaristan işleri iptal olan Ceylan'a bir darbe de îsrail'den geldi. Bulgaristan Başbakanı'nın inşaat işlerinden vazgeçerek Başbakan Bülent Ecevit'e başvunnasının ardından lsrail de Ceylan Holding'ın Tel Aviv Yeni Havaalanı inşaatıyla ilgili sözleşmesini 'yeterli mali gücü bulunmadığı' gerekçesiyle iptal etti. Ziraat için bono ihracı • ANKARA (ANKA)- Hazine Müsteşarhğı, Ziraat Bankası için 100 milyon dolar ve 180 milyon Euro (yaklaşık 155.8 milyon dolar) tutannda iki ayn bono ihracı gerçekleştirdi. Hazine'den yapılan açıklamada, Ziraat Bankası'ndan gelen talep çerçevesinde doğrudan satış yöntemiyle 1 Mart 2001 itfa tarihli 3 ay vadeli bono ihracı gerçekleştirildiği belirtildi. Japonya'nm Aş yardımları • TOKYO(AA)- Japonya'nın dış yardım poitikalannı sorgulayan koılisyon ortağı üç siyasi pa-tinin politika şefleri, dii yardırnlannın geniş ölcüde gözden gejirilmesini istiyor. Lberal Demokrat Pati'nin (LDP) politika şel Shizuka Kamei. rvüliye Bakanlığı'ndan reami kalkınma yardımlannın (ODA) nian ayında başlayacak 2(01-2002 mali yılında yüzde 30 kısılmasını taep etti. lfcrgi dairesmde smal hizmet •İZMtT (AA) - Kocaeli Erfterdarı Yücel Onizhan, bünyelerindeki 3 r ergi dairesinin, internet fcmalıyla hizmet vermeye fetşladığıııı söyledi. M*nizhan Tepecik, .^Aemdar ve Körfez Vergi Mtireleri'nin, •ikelleflere internet •nalıyla hizmet verdiğini •ürttı. Ekonomi 3. çeyrekte yüzde 6.9 büyürken dış ticaret açığı yüzde 97.6 arttı ama büyüme tehdidi• Eski Dış Ticaret Müsteşan Yavuz Ege, ekonomideki temel sorunun iç talepteki patlama ve ciddi cari açık olduğunu kaydetti. Büyümenin iç talebe dayandığını ifade eden Ege, bunun istikrar programının ruhuyla çeliştiğini belirterek "istikrar programı var mı, uygulanıyor mu diye insanın aklına birtakım sorular geliyor" dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Hükümetin yıl başında yüzde 5-5.5 açıkladığı büyüme hedefinin yüzde 7 düzeyine uLaşması beklenirken üçüncü çeyrekte ekonominin yüzde 6.9 büyüdüğü açıklandı. Dış ticaret açığı da, ocak-eylül dönemi iti- banyla yüzde 97.6 artışla 18.9 milyar dolara ulaştı. Cari açık ise ocak-ağustos döneminde 6.7 milyar dolara ulaştı. Cari açığın, yıl başında 3 milyar dolar olarak hedefle- nirken yıl sonunda 10 milyar dolan aşması bekleniyor. Cari açık ve büyümede beklenme- Uiusalgelirden üçüncüçeyrekte yaşanan büyümenin yüzde 25'le en çok ithalat vergisinde gerçekleşmesi dışalımdaki büyük arüşı da ortava koydu. yen artış istikrar programı için tehdit oluşturuyor. Devlet Istatistik Enstitüsü (DlE), 2000 yılı üçüncü çeyre- ğinde ulusal gelirin yüzde 6.9 büyüdüğünü açıkladı. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 4.1, ikinci çeyreğinde yüzde 4.6 büyü- meyle, ilk 9 ayda ortalama bü- yüme rakamı yüzde 5.4 oldu. Ulusal gelirde üçüncü çeyrek- te yaşanan büyümenin yüzde 25'le en çok ithalat vergisinde gerçekleşmesi dışalımdakı bü- yük artışı da ortaya koyarken ticaret, büyümede yüzde 12.2'yle ikinci sırada yer aldı. Finans kesimi yavaşladı En az artış gösteren sektör ise yüzde 0.1 'le konut sahipli- ği ve yüzde 0.7'yle kâr amacı olmayan kuruluşlar oldu. Mali kuruluşlann da geçen yıl tüm sektörlerde yaşanan gerileme- ye karşın ciddi büyümeler gös- terirken 2000 yıhnın 9 ayında yalnızca yüzde 1.9 büyümesi dikkat çekti. Dışsatım ocak-eylül döne- minde yüzde 4 artarken dışalım yüzde 35 arttı. Dışsatım 20 mil- yar dolarken dışalımın 38.9 milyar dolara ulaşmasıyla dış açık 18.9 milyar dolar oldu. Dışsatımın dışahmı karşılama Sanayi üretimiyüzde 5.6 arttı ANKARA (AA) - Türkiye'nin sanayi üretimi, geçen yılın aynı dönemine göre, temmuz-eylül döneminde yüzde 9.7, ocak- eylül döneminde de yüzde 5.6 artö. Devlet IstatistikEnstitüsü'nün (DÎE) ve- rilerine göre, yılın ilk 9 ayında sanayi üre- timinde, kamu sektöründe yüzde 7.3 geri- leme olurken özel sektördeki artış yüzde 11.1 düzeyinde gerçekleşti. Ocak-eylül döneminde, özel sektöriin sanayi üretimi artarken elektrik, gaz ve su sektörü dışında, kamu sanayi sektörü üre- timi geriledi. Verilere göre"; 9%da, madencüik sektö- rü üretimi, özel sektörde yüzde 5.5 artma- sına karşın kamu sektöründeki yüzde 6.5'lik gerilemeden dolayı yüzde 4.2 duş- tü. Imalat sanayıı üretimi de kamuda yüz- de 11.9 gerüerken özel sektörde yüzde 10.6 arttı. Imalat sanayiindeki 9 aylüc üre- tım artışı yüzde 5.8 oldu. En fazla arfaş taşrtta Elektrik, gaz ve su sektöründeki üretim artışı, kamuda yüzde 3.2, özel sektörde yüzde 30.8 düzeyinde gerçekleşirken top- lam üretim artışı yüzde 8.6 olarak hesap- landı. Bu dönemde en fazla üretim artışı, yüzde 55.4 ile taşıt araçlan ve karoseri, yüzde 34.3 ile radyo, televizyon ve haber- leşme araçlan, yüzde 245 ile de basım ve yayım sektörü üretiminde oldu. Ocak-eylül döneminde kamu imalat sa- nayiinde, derinin işlenmesi, bavul ve çan- ta üretimi yüzde 59.7, mobiryaüretimi yüz- de 58.8, ağaç ve mantar ürünleri imalaü yüzde 56.3 azaldı, radyo, televizyon, ha- berleşme cihazlan üretimi yüzde 82.7'ye varan oranda arttı. Türkiye'nin temmuz- eylül döneminde ise sanayi üretimi top- lamda yüzde 9.7 artarken özel sektördeki üretim artış.1 yüzde 14.1 'e ulaştı. oram ise geçen yıl yüzde 66.7'yken bu yıl yüzde 51.4'e kadar düştü. Dışalımın 25.7 milyar dolannm ara mallan, 8 milyar dolannın sermaye mal- lan, 5 milyar dolannm da tüke- tim mallannda gerçekleştiği görülüyor. 'Programla çeüşiyor'' Eski Dış Ticaret Müsteşan Yavuz Ege, piyasalarda yaşa- nan gelişmelerin yalnızca biri- lerinin "ortahğı kanşorması" olarak düşünülemeyeceğini vurgularken ekonomideki te- mel sorunun iç talepteki patla- ma ve ciddi cari açık olduğunu kaydetti. Ege, devalüasyonun yapılacağını zannetmediğini belirtirken "O, programın sonu demek ohır" dedı. Ege, "Buyıl için görükn iç ta- lepteyüksek bir arnşo. Büyüme var ve iç talebe dayanıyor. Bu is- tikrar programının ruhuyla çe- lişen bir şey. İstikrar programı var mı, uygulanıyor mu diye in- samn aklma birtakım sorular getiyor" dedı. Son günlerde pi- yasalarda yaşanan gelişmeler- de "baa olaylann tetiğe basmış olabileceğini", ancak ödemeler dengesmde cari açıktan kay- naklanan ciddi bir sorun oldu- ğunu vurgulayan Ege, "Bunun arkasında da ciddi dış ticaret açığı yaüyor. Sabit kuıîa birie- şince bu çok ciddi sonuçlar do- ğurabUir hale gekfi" uyansında bulundu. Olaylann bütünden soyutlan- ması durumunda yanlış yerlere vanlacağına ve buna göre alına- cak önlemlerin de yanlış olabi- leceğine dikkat çeken Ege, eko- nomi yönetimınin de iç talepte- ki patlamanın farlona vardığını, IMF'nin de farklı şeyler söyle- mediğmi anlattı. Yavuz Ege, iç talebi daraltıcı birtakım önlem- lerin yürürlüğe konulmaya ça- lışıldığını. ancak bunun da baş- ka sonuçlara neden olabilecegi- m belirtti. Yabancı sermayenin büyük miktarlarda çıkışına izin verilmemesi gerektiği bildirildi Sayıştay'dan sıcak para uyansı THY'nin özelleştirilmesine karşıçıkan Hava-lş Sendikası'na diğer sendikalardan ve Bergama köylülerinden de destek geldL (Fotoğraf: GÖZDE AKGÜNGÖR) 'Önce hükümeti özelleştirsinler' Ekonomi Servisi - Hava- tş Sendikası Genel Başkanı Atilay Ayçin. "Onlar özelleş- tirmeye kararfa, bizde özefleş- tirmemeye'' sözleriyle hükü- meti eleştirerek, Türk Hava Yollan'nın (THY) özelleşti- rilmesini protesto etti. THY Genel Müdürlü- ğü'nün önünde basuı açıkla- ması düzenleyen Hava-Iş Sendikası'na Petrol-Iş, Bir- leşik Taşunacılık, Tüm-Tis, Deri-Iş, Özgürlük ve Daya- mşma Parrisi (ÖDP) ve Ber- gamalı köylüler de destek verdi. Hava-Iş Başkanı Ay- çin, kurumun verimlilikte Avrupa standartlarmı yaka- ladığuıı, hizmet kalitesinde her yıl ödül aldığuu, yolcu sayısı, kargo taşımacüığında gelişme gözlendiğini, uçak sayısı ve uçuş noktalannın son 10 yılda yüzde 200 arttı- ğını belirtti. THY'nin bu ge- lişimine karşın özel sektöriin batınldığmı ve yağmalandı- ğını söyleyen Ayçin, geçen yıl 217 trilyon lira yatırım ya- pan bir şirketin 70 trilyon li- ra zarar etmesinin mümkün oknadığını vurguladı. Ayçin, IMF güdümlü politikalan da eleştirerek "birikrininhesap vermesigerektiğini'' söyledi. Ülkedeki uçuş haklannın ortadan kaldınlması ve taşe- ron bir sivıl taşımacılığm 'utanç' olduğunu ifade eden Ayçin, "Özel sektör bu ka- dar başanlıysa önce hükü- meti özeüeştirsinkr" diyerek hükümeti istıfaya çağırdı. ANKARA(ANKA)- Ekim ayında ha- zırladığı 2000 Yılı Mali Raporu'nda Türkiye'nin son haftalarda yaşadığı ve piyasalan sarsan sıcak para çıkışı konu- sunda uyanda bulunan Sayıştay, yaban- cı sermayenin ekonomiye zarar verecek şekilde kısa sürede ve büyük miktarlar- da çıkışına izin verilmemesi gerektiği- ni bildirdi. Kısa vadeli sermaye hareketlerinin krizlere neden olabildiği ve mevcut krizleri ağırlaştırabildiğine dikkat çeki- len raporda, Türkiye'deki toplam yaban- cı sermayenin dönemsel dalgalanmalar yaşamakla birlikte uzun dönemde arttı- ğı, ancak bu hareketlerin kontrolsüz ol- duğu ve miktannın izlenmesinde güç- lük bulunduğu belirtildi. 'Zincirieme etki bulaşıcı' Raporda, "Kısa vadeti sermaye hare- kederi spekülatif amaçlıdır. Çıkışlarda zincirleme etki doğmakta ve bu edd bu- laşıcı ohnaktadır" görüşü savunuldu. Portfby yatınmı, mevduat ve kısa vade- li kredi şeklinde gerçekleşen yabancı sermaye hareketlerinin kendi başına kri- ze neden olabildiği ve var olan bir kri- zi derinleştirebildiği ifade edilen rapor- da; 1991,1994ve 1998 krizlerinin, ya- bancı sermaye hareketleriyle sıkı bağ- lantısı olduğu vurgulandı. Rapora göre bir kriz durumunda özel sektöriin kısa vadeli dış borçlannın da kamu kesimi tarafindan üstlenümesi ris- ki bulunuyor. Raporda, yabancı serma- ye hareketlerinin getirdiğirisklerinya- kından izlenmesi ve kontrol mekaniz- malan kurulması gerektiği belirtildi. Kamu bankalannca özel sektöriin borç- lan için verilen teminat mektuplannuı hacmini yakından izlemesi istendi. Faizden gelir elde edenler ne kadar kazanırsa kazansın gelir vergisi ödemeyecek Ranöyeye kazancından vergiyokANKARA (AA) -Devlet tahvili ve Ha- zine bonosu ile yatınm ortaklıklan kâr payı olanlar bu yıl ne kadar faiz geliri el- de ederlerse etsinler yeni yılda söz konu- su gelirler için beyanname vermeyecek ve gelir vergisi ödemeyecek. Yeniden değerleme oranının yüzde 56 çıkması ile yeni yılda birçok vergiye bu oranda bir artış beklenirken yüksek oran- lı yeniden değerleme, rantiyeyi beyanna- me ve vergiden kurtaracak. Ge- lirler Genel Müdürlüğü'nde yapı- lan hesaplamalara göre, menkul sermaye iratlannın indirim oram 1.51 olarak hesaplandı. Kanun gereğince, gerçek kişi- lerin yıl içinde elde ettikleri faizin indi- rim oranuıa isabet eden kısmı, vergiye ta- bi bulunmuyor. indirim oranı da, yeniden değerleme oranının ortalama devlet tah- vili ve Hazine bonosu faizine bö- lünmesi sonucu bulunuyor. Yeni- den değerleme oranının yüzde 56 şeklinde belirlenmesinin ardından, ortalama faiz de yüzde 37 olarak hesaplandı. Bu durumda indirim oranıda 1.51 oldu. indirim oranının 1 'in üstünde gerçek- leşmesiyle birükte de gerçek kişilerden bu yıl içinde Hazine bonusu ve devlet tahvi- li faizi ile Toplu Konut Idaresi, Kamu Or- taklığı Idaresi ve Özelleştırme Idaresi'nce çıkanlan menkul kıymetlerden gelir elde edenler, menkul kıymetler yatınm ortak- lıklanndan kâr payı olanlar 2000'de bu kalemlerden ne kadar gelir elde ederler- se etsinler, 2001 Martfndabunlar için be- yanname vermeyecek. Aynı şekilde gelir vergisi dilimlerine göre vergi ödemesinde bulunmayacak. ÇİFTÇİ DOSTU SADULLAH USlM Türkiye'de Insanlık Dramı Yaşamyor... Erdal Atabek'in 13 Kasım 2000 tarihinde Cum- huriyet gazetesinde yayımlanan yazısını okuma- yan var mı? Cumhuriyet gazetesi ne kadar sattıysa, o ölçü- de okunduğuna inanıyorum. Zira, Erdal Atabek esprileri ve görüşleri ile sevilen, sayılan ve aranan bir yazarımızdır. Sayın Atabek'in 13 Kasım tarihli yazısını gurur- la, ancak içimiz burkularak okuduk. Ama, devle- ti ve hükümeti yönetenler acaba okudu mu? Gelişmelere bakınca bu konuda kuşkum var. Yazının bazı bölümlerini köşeme almak istedim. Ama, mümkün değil. Çünkü, yazı bütünü ile bir harika ve yol göste- rici... Türkiye'de yaşayan insanların, özellikle "Atatürk"çüyüm diye geçinenlerin mutlaka oku- ması gerek... Ancak, Türi<iye'yi köşe bucak tanımayanlann, insan sevgisinden yoksun insanlann Erdal Ata- bek'in görüşlerini değertendirmeleri çok zor. Atabek'in yazısının bir bölümü aynen şöyle: "Yapılması gereken, Atatürk''ün yaraücı deha- sını keşfederek 'Atatürk'ü üretmektir. Atatürk'ü üretmek, onu anlamak, keşfetmek, geleceğin bilinci yapabilmektir. Çünkü, Atatürk geçmişin değil, arayışın insa- nıdır. O, alışılmışın değil, arayışın insanıdır. O, durağanın değil, devinenin insanıdır. O, beklemenin değil, yapmanın insanıdır O, boyun eğmenin değil, başkaldırmanın insa- nıdır O, geride kalmanın değil, ileriye gitmenin in- sanıdır O, bulanıklığın değil, berraklığın insanıdır." ••• Erdal Atabek'in yazısının bir başka bölümü de şöyle: "Atatürk, bir strateji dehasıydı. En başta bize olmak üzere bütün dünyaya öğ- rettiği de doğru bir strateji ile daha küçük güç- lerle, en uygunsuz koşullarda bile daha büyük güçler yenilerek hedefe ulaşılabilir. Bunlan başarmak için de sahip olduğun güç- ler yeterlidir." Hadi bakalım, iş yerine mazeret üretenler.. Başarıyı başkalanndan bekleyenler.. Üretmeden tüketmeye çalışanlar.. Babam sağolsun diyenler.. Köşe dönmeciler, işini bilenler, soyguncular, vurguncular.. Bunlara özenen fırsat çaylakları... Atatürk'ü anmadan önce, "O'nun yaptıklannı, yapmak istediklerini düşünün..." • • • Ege'de 5 günlük bir araştırma gezisi sırasında ülkeyi yönetenlerin Atatürk ilkelerine nasıl ters düştüklerini bir kez daha gördüm. Türk ekonomisini, kurtarmak gerekçesi ile IMF ve dünya bankasının kucağına iten bir anlayışın halkamızı nasıl bir soygun ve vurgun düzenine teslim ettiğini görmek gerçekten hüzün verici. İş başındaki hükümet, IMF ve Dünya Banka- sı'ndan gelecek üç, beş yüz mllyon dolar karşılı- ğında Türkiye'yi sömürüye karşı koruyan en önemli kuruluşlanmızı tekerteker kurban verme- ye devam ediyor. Tanmın battığını, çiftçinin can çekiştiğini, Ege'de bile açlığın başgösterdiğini yazdığımız zaman kı- zanlar, edebiyat yaptığımızı ıddia edenler zahmet edip Anadolu'da bir geziye çıksınlar. Tuzu kuru olanlann belki haberi yok ama, Tür- kiye'de bir dram yaşanıyor. İnsan hakkı degil, ya- şama hakkı bile kalmamış. Atatürk'ün daha Cum- huriyet'in kurulduğu yıllarda başlattığı kooperatif- çilik hareketi çökertilmiş. Hepsi batmatehlikesin- de. Artık, Türk vatandaşlarının geleceği ile ilgili ka- rarları IMF ve Dünya Bankası veriyor, yetkili ma- kamlanmıza sadece uygulamak kalıyor. Türkiye'yi bu hale düşürenler de Atatürkçü ge- çiniyor. Meydanlarda Atatürk için nutuklar atıyor... Acı ama gerçek... Erdal Atabek'in yazısını okuyan bazı sahte Ata- türkçülenn acaba yüzü kızarmış mıdır? Litre başına 10 bin liraya cıktı Süt teşvik primi arttınldı ANKARA (ANKA)- Tanm ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp. süt üreticilerine 5 bin lira olarak uygulanan süt teşvik priminin, süt işleme tesislerine süt satan soykütüğüne kayıtlı işletmeler için 10 bin liraya çıkanldığını söyledi. Gökalp'in yaptığı açıklamaya göre, Tanm Bakanlığı tarafindan hazırlanarak Tanmda Yeniden Yapılandnma ve Destekleme Kurulu'nda kabul edilen süt teşvik priminin arttınlmasına ilişkin karar, Para Kredi Koordinasyon Kurulu'nda da kabul edildi. Litre başına 5 bin lira olarak uygulanan süt teşvik priminin, 1 Hazıran'dan geçerii olmak üzere soykütüğüne kayıtlı işletmeler için 10 bin lira olarak uygulanacağını belirten Gökalp, "Süt teşvik primi uygulaması ile de süt üretimi ve süt üreticilerimiz ve dolayısryla süt sığırcıbğı da desteklenmektedir" dedi. Süt teşvik primi olarak yılbaşmdan bugüne kadar üreticilere 10 trilyon liralık ödeme yapıldığını bildiren Gökalp, yıl sonuna kadar bu rakarmn 12 trilyon liraya ulaşacağım söyledi.