Katalog

A KASIM 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr 15 TİYATRO DÜNYASINDAN DtKMEN GÜRÜN Bir ateşkuşu; Semiha Berksoy• Bu yıl hem 90 yaşı hem de 72. sanat yılı kutlanacak olan Semıha Berksoy, "Bende bır kuvvet var. Hayatım boyunca karşıma çıkartılan bütün engellen aştım, her zaman takdır edıldım ve bugünlere ulaştun" dıyor. 7 Kasım 2000 Değerlı sa- natçı Semıha Berksoy'un 72 sanat yılını kutla>acağımız ta- nh Semıha Berksoy'la bugune kadar pek çok kez buluştuk, ko- nuştuk Hep hayranlıkla dınle- dım anlattıklannı Hayranlık- la, çunku başanlannı, mücade- lecı ruhunu, dırencını sevdım Saatler suren bu buluşmalarda kımı zaman esıp kopurur. kımı zaman sakm akan bırnehre ben- zerdı Sanatla boylesıne yoğ- rulmuş bır yaşamın nabzını tut- mak oldukça zor Bu kez, hem 90 yaşı hem de 72 sanat yılı nedenıyle daha ozelbıryerdebuluşuyoruz Tu- nel'ın tam karşısındakı geçıt- te, benı genlere goturen zanf bır mekânda yudumluyoruz çayla- nmızı Berksoy, yıne her za- nıankı çekıcı uslubuyla soze başlıyor "Son zamaıüarda bi- eaaller kat edUdı ve buralara büyük kuratörier gekh. Bu bıt- yük kuratörier benı tstanbul Kultur ve Sanat Vakfı'nııı dü- zenlediğı bıenalde gördûler, seç- tiler. Oyunculuğumdan, sesim- den,resmimdendoiayı buyaşnn- da bir defa daha keşfedildim. Neden'keşfedıldım dıyorum? Çünkfi Avrupa'ya yerieşmiş bir insan değilim. Gençliğimde bü- •'Beni idam ettiler, ama başaramadılar. Parça parça oMu ciğerim... Yine dedimdik ayakta kaldım. Sanatundan dolayı hep takdiredikum." tün tekUfleri reddettim ve kai- madnnoralarda.Tûrkiye'de ya- şamayı tercih ettim." Semıha Berksoy, Berlın Dev- let Yuksek Muzık Akademı- sı'nde dramatık soprano olarak mezun olmasına, Berlın Opera- sı'na kabul edılmesıne, 1939'da RichardStrauss'un 75 doğum yılı kutlamalan nedenıyle "an- adneaufNawDs"ta başrol oyna- masına karşın, kalmıyor Ber- lın'de ve Turkıye'ye donuyor Amacı, ıdealı. yenı kurulmuş olan Ankara Devlet Operası'nda hızmet vermek Donuşunu ız- leyen yıllar haylı mücadeleh geçıyor Ama, Berksoy sanat gucune ınandığı ıçın odun ver- mıyor Sanatçı, 7 Kasım'ın heyeca- nıyla dolu, ama yaşamak zo- runda kaldığı olaylar nedenıy- le de buruk Fazla konuşmuyor o konuda, "Benim bulunduğum mesiekte gruplaşıkk, ktikler ya- pıkü, şahsı hırslar baskın çıktı. Sanatta bu rûr hırslara ver ol- mamaİHİır Bu bİTkültur eksik- liğidır. Benı ıdam ettiler, ama başaramadılar. Parça parça ol- du ciğerim... Yıne de dimdik a>akta kaJdını. 1951 'de hakkım olan baş artısthk kadrosunu da aldım. Bazı çevreler vaşatmak istemediler. amaben sanaümdan dola>i hep takdır edıldım. Çün- kfi 'bıhm' var. Bilim, benim se- sime 'buyuk sestır' diyor. Ben. yuksekdramanksopranoyum." Semıha Berksoy'dan çocuk- luk ve gençlık yıllanna geçıyo- ruz "Ben sanatın biıtûn dalla- nna doğuştan ısadatlryım" dı- yerek anımsıyor o gunlen *Ha- tırüvorum, dört yaşımdayken annem bana oyunlar gösterirdi oynardım. Şarkı oğretirdi, söy- lerdım. Sureklı resim yapıyor- dum." Berksoy, Kadıkoy Orta- okulu'nu bınncüıkle bıtınyor ve lıseye aynı semtte değıl de Şehzadebaşı 'nda başlıyor, çun- ku orada bır konservatm ar açıl- dığını duyuyor "Bir gün, çat kapı, gıttim konservatuvara. Os- man Hamdı Be\ 'in torunu olan Nımet Vahıt Hanım da Mü- nih'ten yeni gelmış veorada ho- ca. Sesimi o kadar beğendi ki Y A Y I N E V L E R İ N D E N Y E N İ K İ T A P L A R ( 1 ) INaznn dan Abıcün LNno ya... ADAM YAYINLARI Memet Fuat, 'Nâzım Hikmet' başlık- b kıtabında 4 yaşından 24 yaşına dek ken- dısıne babalık eden şaınn, 'anlanlanJa- nn arkasına uiaşmaya' çalışarak Nâ- zım'ın 'ruhsal yapısının yaşamöykü- sû'nu sunuyor Yaklaşık 50 yıl sonra ge- leceğe bırbelge nıtelığı taşıyan 703 say- falık kapsamh çalışmasmda Memet Fu- at, Nâzım'ı ılk kez tûmuyle ınsanı yon- lenyle anlatırken 'sevdaayladavas iç içe' yapıtlannı, davalar, tartışmalar, baskı- lar, sevdalar, aynhklar, ozlemlerle do- lu bır yaşamı aktanyor okura Bu kıtap aynı zamanda yıllardır suregelen dedı- kodulara, yanlış yonımlara da bır yanıt nıtelığı taşıyor Abidin Dino'nun 1938-1993 yıllan arasında yazdığı 'Kultür. Sanat ve Pöti- tika Cstüne Yazılar'dan sonra anılar kı- tabı 'Kısa Hayat Oykum', Aziz Nesin'ın yaşamı boyunca okuduğu kıtaplar üze- nne tuttugu notlardan oluşan 'Okudu- ğum Kitaplar' Adam Yayınlan'nın ye- nı yapıtlarından FakirBaykurt'un'Eşek- B Kuruphaneci" adlı son romanı, Ozde- mirlnce'nın 'Evren Ağacı' adlı yenı şı- ır kıtabı ve 'Şıirde Devrim' adlı dene- me kıtabı, NalütUM Akgün'ün toplu şı- ırlen 'Birisi'. çevın şıırdalında CevatÇa- pan'ın hazırladığı 'Çağdaş tngihz Şııri' ıle Ataol Behramoğhı'nun hazırladığı 'Çağdaş Rus Şiiri'nın genışletılmış ye- nı basımlan yayımlandı Refîk Durbaş'ın Haöram Oisun". Şükran Kurdakul'un 'Seçme Şürteri', Hakan Savh dan *Go DersİerT Muslim Çelik ın *Ur Kuşu', AH \sker Barut un 'AySozluğu', RoniMargulies ın 'Lzak- hklar' başhklı toplu şıırlen (85-95 şıır- len) ve Havdar Ergulen'ın toplu şıırle- nnden oluşan 'Nar' Adam Yaymlan'nın zenguı şıır dızısının yapıtlanndan MeJih Cevdet Andav'ın Cumhunyet gazetesınde cuma gunlen yayımlanan de- nemelennın kıtaplaşmamış olanlan ve Yaşar Kemal ın 'Fırat Suyu Kan Ak>- yor Baksana' adlı son romanının deva- mıolan'KarmcanmSutçtiğjAn'ıseönu- muzdekı gunlerde yayımlanacak Çevın roman dızısınde ıse çağdaş Yu- nan edebıyatından Dimitri Haci'nın 'Çif- te Kitap' adlı yapıtı Ahmet Yorulmaz'ın Tûrkçesıyle yayımlanacak Kıtapta ya- zar Yunanıstan'dakı sol harekete içer- den' ama mızahı bır bakışla vaklaşıvor Nietzsche'nın 'Kız Kardeşım ve Ben" adlı anı kıtabı Suphi Aytimur'un çevı- nsıyle yayımlanacak Şur dızısınde bu yıl Salah Birsel'm toplu şıırlen yenı bır düzenlemeyle yayımlanacak Aynca Oscar VVüde' ın 'Readıng Zuıdanı Bala- dı' ÖzdemirAsaTın çevınsıyle sunula- cak okura Server Tanilli' nın 'tnsanhğı Nasıl Bir Aziz Nesin Abidin Dino M,.emet Fuat'ın genış kapsamlı 'Nâzım Hıkmet' kitabı, Abidin Dino'nun 'Kültür, Sanat ve Politıka Ûstüne Yazılar'ı, Aziz Nesin'm 'Okuduğum Kitaplar'ı Adam Yayınlan'nın; Brecht, Memet Baydur,George Tabon, Lillian Hellman ve Tennessse Williams'ın oyunlan, Ayşegül Yüksel, Dıkmen Gürün'ün kıtaplan Mıtosboyut'un yeni yayınlan. Melih Cevdet Andav Gelecek Beklivor' ve 'Strasbourg Yaa- lan' başlıklı yenı kıtaplanndan sonra 'Nasü Bir Eğitiın btiyoruz?' ve 'Naal Bir Demokrasi tstiyoruz' adlı kıtaplan yenıden hazırlandı MITOSBOYUT TİYATRO YAYINLARI Bertolt Brecht'm 'Bütun Oyunlan' on uç cıltten oluşacak olan 'ButunOyun- lan' cıltlen bu yıl tamamlanacak Yenı yayımlanan 6 cıltte'KüçukBurjırvaıutı Yedi Ölümcûl Günahı', 'Horasvahlar Kuriasyahlar', 'Carrar Ananın Silahla- MemetBaydur n\ 'DL Reich'inKorku ve SefaletT (Çe- vıren, Yılmaz Onay), 9 cıltte ıse 'Pun- tila Ağa ve Lşağı Matti', 'Arturo Ui'nin YükseBşi'(Çevıren Özdemir Nutku) •SimoneMachard'mDusleri' adlıoyun- lar yer ahyor Ayşegul Yüksel'ın'Sahneden İzdu- şümler 1975-2000' başlıklı kıtabında bu süreç ıçınde tıyatrolanmızda sahnelen- mış 72 oyunun eleştınsı yer ahyor Ul- kemızuı tıyatro yaşamında onemlı ızler bırakan bu oyunlann eleştınlen, yenı kuşaklann sanatsal çabalanna katkı sağ- layacak ozgun yorum ve gozlemlen ıçe- nyor Dıkmen Gurun'Tıyatro Yazuan'nda tıyatromuzun yapılanmasına yönehk düşuncelennı, tıyatro yasası uztûne ya- pılan gınşımlen, Tûrkıye'dekı tıyatro- ya uygulanan baskı ve sansur konusunu ışlerken uluslararası festıval, semmer ve bulasmaldrdan ızlenımlennı aktanyor Memet Baydur un 'Toplu Oyunlan 5' yazann gunumuze dek hıç basılmamış olan ıkı oyunu"ViaskeüSuvari' ve 'Me- nekşe Korsanlan' yayımlandı 'Maske- H Suvari' uç sozde aydının yaşam bo- yu taktıklan maskelennın bır hayalı kah- raman Maskelı Suvan tarafından söku- lerek gerçek kımlıklennı ortaya çıkan- şını anlatıyor 'Menekşe Korsanlan' oyunu ıse Edip Cansever ve Turgut Uyar'ın şıır ve konuşmalanna yazann kendı düşuncelennı de katarak tiyatro oyıınculuğunu' tartışmaya açıyor Erman Canatan'ın 'Tophı Oyunlan 1' de "BatakhaneGuzeli', 'ÜygunsuzJar', 'Evin Kaduuan' adlı oyunlan bulunu- yorSavaş A\kılıç'ın 'Toplu Oyunlan l'de ıse 'Ah Şu Bujııkler' v e 'Aşk Gre- vi' adlı oyunlan yer aüyor Ulker Kök- sal'm 'Toplu Oyunlan 4' yedı kısa oyu- nu ıçenyor Güngör Dttmen'ın 'Toplu OyunlanS' te 'AkTannlarVHasanSab- bah' ve 'Troya IçindeVurdular Beni' ad- lı uç oyunu bır arada Xh Berktay 'Be- nim Meskenim Dağlardır" da Sabahat- tm Ah 'nın yapıüanndata kahramanlar- dan yola çıkarak yazan anlatıyor GeorgeTabori'nın geçen yıl Berluıer Ensemble'da sahnelenen son oyunu 'Brecht DosyasT Bertolt Brecht'ın Ame- nka'dayken FBI ajanlan taranndan ta- kıbını, Brecht'ı de sahneye çıkararak, eğ- lencelı bır dılle anlatıyor LUban Hellman nın Tûrkçe ve Ingı- lızce yayımlanacak olan 'KuçükTilki- ler' adlı oyunu kendı oz çıkarlan ıçın bır aıle bıreylennm bırbırlenne ve topluma karşı acımasızca davranışlannın oyku- sunü ıçenyor Tennessee VVilliams'ın Tûrkçe ve tngılızce yayımlanacak 'Sır- ça Hayvan Koleksiyonu' adlı bol odül- lu oyununda 1930 lardan sonra sanayı- leşmenın hızlandığı kapıtalızmın ezıcı gücünu gosterdığı Amenka'da orta sı- nıftan bır aılenın parçalanışı ve aıle bı- reylennın kınlganlığı ıle çaresızlığı an- latılıyor Tıyatro/Kultur dızısınde ıse Italyan halk tıyatrosu Commedıa dell'Arte'ı ta- nhsel ve sanatsal boyutu ıle ınceleyen John Rudhn ın Commedia deU'Arte' adlı kıtabı fotoğraflarla desteklenmış bır başvTiru çalışması Pandomımcı An- ke Gerber'ın kıtabı ıse 'Pandomimin Anatomisi' Tıyatro profesorü Jan Kott un Ahmet Cemal'ın çevınsıyle su- nulan 'Tragedyalann Çozumlenmesi', antık Yunan tragedyalannın karşılaştır- malı çozumlemelennı kapsıyor ücretsiz olarak kabul etti beni Jûbuemi de konservatuvara gı- ris tarihimden, vanı 1928den itibaren hesaphyorum. A> nı yü, Wagner'in 'Lohengnn'indede oynadım. 1929'da ilk konseri- mi verdim." Semıha Berksoy, yıne 1929'da bu kez de yaptığı resımlen ahyor kolruğunun al- tına ve Guzel Sanatlar Akade- mısı'ne, Namık lsmail Bey'e gıdıyor ve Namık lsmail Bey re- sımlen ınceledıkten sonra 19 yaşındakı bu oğrencıyı ucret- sız olarak ahyor atolyesıne "1930'da Muhsın Ertuğrul, Şe- hir Tiyatrosu'nda bir tiyatro okuhı açtı. Hemen gittinı. Muh- sin Be> bana Shakespeare'in 'Hu-çın Kız'ından bir bölüm okuttu, beğendi ve ücretsiz ola- rak aJdı." Gulerek noktahyor sozlennı Berksoy "Göruyor- sun, bende bütün sanatlar bir aradagküyor. 1928,1929,1930_ Opera, resim, tiyatro... Bu bü- tünhlk, bana has bir karakter özefliğL- Semıha Berksoy'u kısa bır yazıya sığdırmak olanaksız Bır kez daha, "Lütfen vasamınızı kalemeahn, bir kitap yazm" dı- yorum Bu kıtap, onun ozel ya- şamı kadarbır donemı belgeler- le aktaracak bıze Şehu- Tıyat- rosu'nda oynanan onca başro- lün, Pans'te çevnlen ılk seslı Tûrk fılmımn ve ardından Su- reyya Opereü'nde LütfiıHah Su- ruri ıle estınlen operet ruzgâr- lannın, "Emir"ın, "Çardaş"ın, "Ma*ot"un, "ŞenDul'Hm renk- len hayata geçecek Yıne Şe- hır Tiyatrosu'nda Ekrem Reşıt Rey'ın Berksoy ıçın yazdığı "Lüküs Hayat" canlanacak 1934, Ankara "ya gıdış ve ılk Türk operası tt Ozsoy"da Aysim rolunün Atatürk'un huzurun- da oynanışı dıle gelecek. Carl Ebert, Paul Lohmann gıbı uz- manlartarafindan untıhan edüerek burslu olarak Ber- lın'e gıdış oykusu yer ala- cak ve de orada bırbınm kovalayan başanlar, kon- serler 1940'larda Ismet İnönü huzurunda venlen bır Rıchard Wagner kon- sen ve "Tosca", "Fkfefio", "Madame Butterfty", "Hensel veGreteT opera- lan bır kez yankılanacak Tıyatro sahnelennde elde edılen başanlar sıralana- cak Hıç sönmeyen bır sanat ateşı bu belgelenn temelını oluşturacak. Ük Türk opera sanatçı- sı olarak Atatürk Opera Ödühl sahıbı olan Semıha Berksoy bugün 90 yaşm- da, ama \ew York'tan Lüksemburg, Milano, Bono,Viyana yadekuza- nan ve onumüzdekı yıllar- da başka dunya kenüenne de taşacak olan bır sanat et- kınlıklen çemben ıçınde kendıne olan guvenını bır kez daha kanıtlıyor ve "Bendebir kuvvetvar.Ha- yanm boyunca karşıma çı- kartılanbütün engeDeri aş- tnn, her zaman takdir edfl- dimve bugünlere ulaştun" dıyor lyı kı bugünlere ulaştı- nız ve ıyı kı varsınız Semı- ha Berksoy New York'ta Ömer Kavur filmleri toplu gösterimi 'Zamanın kaşifl' Kültür Servisi - Nevv York Fılm Festıvalı ıle Anthology Fılm Archı- ves'ın ortaklaşa duzen- ledıklen ve 7 Kasım'a dek surecek toplu goste- nmde, 'Zamanmkâşifi' olarak tanımlanan Omer Kavur un, 'YiısufileKe- nan', 'Anayurt Oteli", 'Gece Yokuluğu', 'Giz- BYüz've'AkrebinYol- cuhığu' adlı filmlen gos- tenlecek 6 Kasım Pazartesı gu- nu Omer Kavur ıle bır söyleşı de gerçekleştın- lecek 1974 yıhndan bu yana 12 fılm yapan Ömer Kavur'un filmle- n, Antology ve Nevv York Mayfest yurutucu komıtesı tarafindan 'Za- manın Kâşiff başlığı al- tında sunuluyor ömer Kavur'un füm- lerı, >abancı basın- da"Ka\ r ur, imgeleri çok- katmanh bir vönetmen. Yaşamı >ansıtan karele- rinin (ki Türkrve'nin fi- ziksel durumunun çok keskın bırer ımgesı bu kareler) altında uzam, zaman, bellek ve düşün içiçe girdiğiayn bir dun- ya yatmakta" bıçımınde değerlendınlıyor V. Mistik Müzik Festivali H Kultur Servisi - Cemal Reşıt Rey Konser Salonu etkınlıklen ıçınde yer alan V Mıstık Muzık Festıvalı. 4-12 Kasım tanhlen arasında gerçekleştınhyor Festıval, 4 Kasım'da saat 19 30'da tstanbul Tanhı Türk Muzığı Topluluğu'nun gerçekleştıreceğı Mevlevı Ayını ıle başlayacak Fesrıvalde yer alacak dığer etkınlıklerden bazılan ıse şoyle. Hındıstan'dan Dhroeh Nankoe Grubu, Phılıppopolıs Bulgar Ortodoks Erkek Korosu, Nefes ve Semah gostensı, Al Farabı Grubu, Clyde Wnght & The Gospel Caravan konsen, Kızıldenh Ayını BUGÜN • BtLGt ÜNtV ERSlTESİ'nde saat 14 OO'te Laeütıa Masson'un 'A Vendre', saat 16 30'da ıse Bertrand Tavernier'ın 'Yüzbaşı Conan' adlı filmlen yer alacak (216 22 22) • İŞ SANAT'ta saat 19 30'da şef Alparslan Ertnngealp yönettmınde Savaria Senfoni OrkestrasL solıst Gölsin Onay 'la bırlıkte bır konser verecek (316 00 00) • BABYLON'da saat 23 OO'de DJ Richard Dorfmeister & Dzian & Kamien'ın 'Mavi Müzik' adh dınletısı yer alacak (292 73 00) TÜYAP KİTAP FUARI'NDA BUGÜN A SALONU • 12 30-13 30 Panel 'Yüzuneu Doğum Yıhna Doğnı Nâzun Hikmet Bivografıleri' • 13 30-15 00 Soylcşı Kureselleşnıeye Karşı Kûresel Hareketkr' • 15 00-16 30 Panel 'Eski Bir Öyküye Yeni BirAd' • 16 00-18 00 Panel 'tnsanhğı Nasü Bir Gelecek Bekuyor- KüreseDeşme ve Sorunlan' • 18 00-20 00 Söyleşı/Murathan Mungan 'Bir Rüya tmkâm Olarak Sanat' B SALONU • 13 30-15 00 Panel 'KüreseBeşme ve Kadm' • 15 00-16 30 Soyleşı/Demır Özlu 'Stockhohn Öykukri' • 16 30-18 30 Konferans 'Küreselleşme' • 18 30-20 00 SöyleşLTank Alı 'Avrupa Romanı' ODO YAPI KREDİ YAYINLARI # Galatasaray Kitabevinde... Imza günü Kasım Cumartesi 2000 Balkan dumasmın unlu romancı&ı \e ayrıcalıklı bır tanığı Luan Starova saat 14:00-16 00 Şiirleri)le olduğu kadar o\kü. roman, deneme \e sozluk çalışmaları ile unlenen Hulki Aktunç saat 16-30-18-30