Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
Imtiyaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı: Orhan Erinç
9 Gene] Yayın Koordınatörii Hikmet
Çetinkava 9 Yazıışlen Muduru. Ibra-
him Yüdız 9 Sorumlu Mudür. Fik-
ret tlkiz # Haber Merkezi Müdürir
HakanKara
tstıhbarat. Cengiz Yıldınm # Ekooonu Özlem
Yfizak 0 Kultur Handan Şenköken 0 Spor
Abdülkadir V ücelman • Makaleler Sami
Karaören • Duzeltme Abdullah Vazıcı •
Fotoğraf- Erdoğan Köseoğln • Bılgı-Belge
Edibe Buğra • Yurt Haberlen Mehmet Karaç
Yayın Kurulu tlhan Selçuk
(Başkan), Orhan Erinç,
Hikmet Çetinkaya, Şükran
Soaer, tbnbim YİIdız.Orhan
Bursalı. Mustafa Balba>,
HakanKır*.
Ankara Temsılcısı Mustafa Balbay Atatürk Bulvan No'
125,Kat4.Bakanlıklar-AnkaraTel 4195020(7hat). Faks
4195027 • îzmır Temsılcısı Scrdar Kınk, H Zıya Blv
I352S 2/3Tel 4411220. Faks 4419117«AdanaTemsdcısı
Çetin Yiğenoğlu, tnönüCd 119S No.l Katl, Tel: 363
12 11, Faks 363 12 15
Müessese Müdünr Üstfin
Akmen # Koordınatör
Ahmet Korulsan •
Muhasebe- Bülent Yener
• Idare Hüseyin Gürer
• Saüş FaziIetKuza
MEDYA C: • Yönetım Kurulu
Başkam - Gene! Müdur Gölbin
Erdnran # Koordınator Reha
Ijıtman 9 Genel MüdürYarduncısı
SevdaÇoban Tel 514 07 53 -
51395 80-5138460*1,KÎ*S:5I38463
Yftyifnfatao *e Basaa: Venj Gün Haber Ajansı, Basın ve Yayincıiüc A Ş
Türitocağı Cad 39 41 Cagaloglu 34334 Istanbul PK 246 - Sltkecı 34435 lslanbul
Tel (0212)51205 05 (20hat)
Faks (0/212)513 85 95 www.cumhunyet.com.tr 23 EKİM 2000 Imsak:5.51 Güneş:7.18 Öğle: 12.56 Ikindi: 15.50 Akşam: 18.20 Yatsı: 19.41
Yazsaati
uygulaması
bitiyor
• ANKARA (AA) - Gün
ışığından daha fazla
yararlanmak amacı ile 15
yıldan bu yana yapılan
yaz saati uygulamasının
bu yılki bölümü
önümüzdeki hafta sona
eriyor. Buna göre 26 Mart
Pazar günü saatlenn saat
01.00'debirsaâtileri
alınmasıyla başlayan
uygulama, 29 Ekim Pazar
günü saat 02.00'de
saatlenn bir saat geri
alınmasıyla sona erecek.
Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı'ndan alinan
bilgiye göre Avrupa
ülkeleri ile eşzamanlı
götürülen ileri saat
uygulaması, bu yıl 217
gün sürdü ve uygulamayla
yaklaşık 15 trilyon liranın
üzerinde enerji tasarrufu
saglandı.
Discovery'nin
a
• • • • • •
donuşu
ertelendi
• CAPE CANAVERAL
(AA) - Dünya
yörüngesinde inşası süren
Uluslararası Uzay
îstasyonu'na iki bölüm
ve denge aygıtı jiroskop
(düzdöner)
yerleştirmekle görevli
olan ve bunu başanyla
tamamlayan uzay mekiği
Discovery'nin dönüş
yolculuğu bugüne kaldı.
ABD'nin Ulusal
Havacılık ve Uzay
Dairesi'nin (NASA)
Texas-Houston uzay
merkezi ve mekiğin
fırlatıldığı Florida eyaleti
Cape Canaveral Kennedy
Uzay Üssü'nden verilen
bilgiye göre sert rüzgâr,
Discovery'nin Florida'ya
dönüşünü engelledi.
/UzMner'de
büyükumut
• LONDRA(AA)-
Ingiltere'de 70 yaşındakı
bir Alzheimer hastasının
"Aricept" adlı ilacı
kullanmaya başladıktan
sonra konuşma, yürüme
ve anımsama
yeteneklerine yeniden
kavuşması, bu hastalığa
yakalananlar için yeni bir
umut kapısı açtı.
Southhampton
Ünıversitesi
doktorlanndan Prof. Paul
Kemp, yaşlı kadının aylar
önce çekilen röntgeninde
beyninin birçok
bölgesinde kısa geçmişe
yönelik hafızayı ve
düşünme yeteneğini
kontrol eden hücrelerde
onanmı mümkün olmayan
hasar saptadıklannı, yaşlı
kadına Aricept ilacını dört
ay süreyle kullandırdıktan
sonra beyinde yeniden
yaptıklan kontrolde
hücrelerde yenilenmeye
tamk olduklanm kaydetti.
Aricept, beynin bütün
bölgelerine kan akışını
sağlayarak hücreleri
yeniden canlandıran bir
ilaç olarak biliniyor.
Ölümü, geri dönülebilir bir olay olarak algılayan küçük çocuklar intihar girişiminde bulunabiliyor
Beş yaşmda ölümle oyıın...İSTANBUL (AA) - Istanbul Üniversi-
tesi (ÎÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk
Acil Servisi'nde son 2 yılda yatarak te-
davi gören hastalann kayıtlarj, 5 yaşın-
dakiçocuklannda "intihar girişimirHfebu-
lunduklarun" ortaya çıkardı.
Çocuk Acil Servisi'nde son 2 yıl içe-
nsınde yatarak tedavi gören çocuklardan
yüzde 7.5'inin, ilaçla zehirlenme veya
"intiharteşebbüsü"nedenıyle hastaneye
yatınldığı belirlendi. Bu çocuklann yüz-
de 25'inin de antidepresan ilaçlar aldık-
lan tespit edildi. AJt yas grubu 5 'e kadar
düşen bu çocuklardan, ilaçla zehirlenme
sonucuyannlanlarise tedavilerinin ardın-
dan "intihar girişHni" şüphesiyle psiki-
yatristler tarafından muayene edildi.
1Ü Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Sağ-
lığı Enstitüsü Adolesan Bilim Dalı Baş-
kanı Prof. Dr. Aysel Ekşi, "tiaç alma yo-
luylahastane>ı
egetirüen 5-6yaş grubu ve
• IÜ Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Acil Servisi'nde son 2 yılda
yatarak tedavi gören hastalann kayıtlan, 5 yaşındaki çocuklann da
intihar girişiminde bulunabildikkrini ortaya çıkardı.
üstü çocuklann çoğu inühara teşebbüs
etmişlerdir" dedi. Çocuklann, ölümü "ge-
ri dönülebilir bir olay" olarak gördükle-
rini vurgulayan Prof. Dr. Ekşi. şunlan
söyledi:
"Çocukintiharianmn gerçek nedeni, ai-
le içi probJemlerin çok olması, annenin
sevgisizüği veya ciddi sorunlan olduğu
içinçocuğunaflgisizdavranmasKhr. Bu du-
rumda olan 5-6 yaş grubu çocuklar, ölü-
mü gerçekçi değerlendirmedikleri için de
intiharedebiürveya intihargirişimindebu-
lunabifiıier. Ölüm onlara göre geridönü-
lebilen bir olaydır."
Prof. Dr. Ekşi, "çocukJannistedikleri-
ni eide edebümekya da ailelerini korkut-
makamacıyla da intihara kalkışabilecek-
lerini" dile getirdi.
Bu yaşlarda meydana gelen ve kaza
sanılan bazı ölüm vakalannm incelen-
mesi durumunda, bunlardan bir bölümü-
nün aslında "intihar" olduğunun görüle-
ceğine dikkat çeken Prof. Dr. Ekşi, "Ço-
cuklann sıkhkla başvurduklan intihar
yöntemleri, arabalann önüne firlama ya
da yüksek bir yerden atlama şeklindedir.
Ülkemizde üaçlann rasgefc ortahkta bt-
rakılması nedeniyie ilaç alma da çokyay-
gmdır" dedi.
5-6 yaş grubu bazı çocuklarda intihar
öncesi hareket fazJahğının görülebıldığı-
ne ışaret eden Prof. Dr Ekşi. "Böylesi
dönenüerde büvükierde olduğunun aksi-
neaşın hareket, sakhrganhk, vunna-lor-
ma görülür. Bunlar da çoğu zaman aile
tarafından yaramazük olarak nitelendi-
rflrvor" dıye konuştu.
Ozellikle gençlık ve çocukluk cağın-
da depresyonun dışandan belli olmaya-
bileceğine değinen Prof. Dr. Ekşi, aüe-
lerin çocuklardaki ani aşın hareketlenme-
lerde, nedeni olmayan bedensel yakınma-
larda, yersiz davranışlar ve yersiz duygu-
sal tepkilerde dikkatli davTanmalan ge-
rektiğini bildirdi.
Türkiye'de antidepresan ilaçlann reçe-
tesiz sahlmasının cıddi bir sorun olduğu-
nu belirten Prof. Dr. Ekşi, uygun yaştaki
bazı çocuklann bu ilaçlan bilinçli olarak
alıp "intihara teşebbüsettiklerini", yaşla-
n uygun olmayanlann da "sdanüdankur-
tulmak" için bu tür ilaçlan kullanan an-
nelerini taklıt ettiklerini söyledi.
Günümüzde gehşmiş ülkelerin hiçbirin-
de ılaçlann reçetesiz satılmadığını kaydetti.
8 bin sattı
Japonya'da
FazdSay
rüzgân
• Say'ın,
Stravinsky'nin
eserlerini
yorumladığı CD,
Japon klasik
müzik piyasasını
altüst etti.
TOKVO(AA)-Dün-
yaca ünlü piyanist Fazd
Say, ABD ve Avru-
pa'dan sonraJaponya'da
verdiği konserle sanat-
severleri büyüledı. Genç
piyanistin Tokyo'daki
konserini izleyen bin-
lerce kişi, kendisini da-
kikalarca alkışladı.
Sanatçuun, bir ay ön-
ce piyasaya çıkan Stn-
virâfcy'nin eserlerini yo-
rumladığı ÇD, bu ülke-
de 8 bin satarak Japon
klasik müzik listesi To-
werRecords'ta 1 numa-
raya yerleşti.
Say, önceki gece Tok-
yo'daki Triphony
Hall'da,NewJapanPhil-
harmonıc Orkestrası eş-
lığinde muhteşem bir
konser verdi. Say, yak-
laşık iki saat süren kon-
serin ilk bölümünde,
Bacfa'm eserlerini solo
olarak seslendirdi. Say,
konserin ikinci bölü-
münde ise orkestra eş-
liğinde Gershwin'in
"Rhapsodj in Blue" ve
"I Got Rythm Variati-
ons" adlı eserlen yo-
rumladı.
Konserin bitiminde
1800kişiliksalonudol-
duran Japon sanatsever-
ler sanatçıyı uzun uzun
alkışladı. Izleyicilerin
dakikalarca süren alkı-
şı üzerine Say tekrarsah-
neye dönerek, düzenle-
mesini kendisinin yap-
üğı"BlackEarth''(Ka-
ra Toprak) adlı parçayı
seslendirdi. Izleyiciler
Say'ı bir kez daha alkış
yağmuruna tuttu.
Bakan Üsenmez acıkladı
Tapuda rüşvet ve
torpile önlem
• Devlet Bakanı Şuayip Üşenmez, tapu
kadastronun 157 yıllık tarihinde ilk kez
"Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme
Suretiyle Atanma Esaslanna Dair
Yönetmelik" çıkanldığını söyledi.
ANKARA (AA) - Ta- dastromüdürveyardım-
pu ve Kadastro Genel cılan rotasyona tabi tu-
Müdürlügü'nden sorum- tulacak. Müdür ve yar-
lu Devlet Bakanı Şuayip dımcılan, 5 gruba ayn-
Üşemnez, tapuda yapılan lanTürkiye'nınherböl-
işlemlerden haksız ka- gesinde belirli sürelerle
zanç elde edıldığinı söy- görev yapacaklar. Buna
ledi. Üşenmez, "Haksız göre, 1. grupta 6 yıl, 2.
parakazanıbnasmakar- grupta 5 yıl, 3. grupta 4
şryım. Ben zengin olma- yıl, 4. grupta 3 yıl ve 5.
ya merakhyım, zengin grupta da 2 yıl çalışma
insanı da severim. ama zorunluluğu getiriliyor.
namusuyla zengin ola- Müdür ve yardımcılan-
nı" dedi. run ardından memurlar
Şuayip Üşenmez, ta- da rotasyona tabi tutula-
pu sicil ve kadastro mü- caklar. ilk olarak 1 ve 2.
dürlüklerinde 25-30 yıl gruptan bin kişinin ata-
müdürlük yapan, 30-40 ması yapıldı. 3, 4, 5.
yıl aynı yerde çeşitlı un- gruptaki müdür ve yar-
vanlar ile çalışan perso- dımcılannın atamalan
nelinbulunduğunuhanr- ise 2001 Şubat ayında
latarakbukişilerinyerel gerçekleştirilecek.
birtakım güçler ve çev- Tapu ve kadastroda
reler ile menfaat sağla- torpil ve rüşvete son ve-
masının ve kamu gücü- rileceğini de belirten
nü kötüye kullanması- Üşenmez, tapu sicil ve
nın önüne geçileceğini kadastro işlernlerininka-
bildirdi. yıt alnna alınacağını be-
Üşenmez, bunlan ön- lirterek sözlerini şöyle
lemek amacıyla tapu ka- sürdürdü:
dastronun 157 yıllık ta-
u
Türkiye'de ne kadar
rihinde ilk kez "Görev- gayrimenkul varsa on-
de Vüksebne ve Yer De- larm tapu sicillerini bfl-
ğiştinne Suretiyle Atan- gisayarortammakayde-
ma Esaslanna Dair YÖ- deceğiz.Bunundamab-
netmefik" çıkanldığını yeti, 25-30 trilyon lirayı
anlatü. bulacak. Otomasyona
Yönetmeliğe göre, ilk geçildiğinde hiç kimse
aşamada tapu sicil ve ka- vergi kaçuramayacak."
SÖYLEŞİ ATTİU\ İLHAN
Gâzi/İnönü 'Uyuşmazlığı'
1 0 taksit
O faiz O peşinat
Pimapen yetkili bayilerinde,
çok çeşitli ürün seçenekleri ve
çok uygun ödeme koşullarıyla.
t Mega Plaslik Ud. Şti. W 216 377 36 94 • Avotar Temsef Ltd. Şti. Tel: 212 55100 23 •
Kaıtat Cam Ud Şti Tel: 212 55152 96 • 8afcırkSy Çetın Ltd. Şti. Tel: 2u 66019 32 • Bakırtdy Palkü A.Ş. TH:
212 572 06 50 • Be^lkaş Biilur Ltd Şti. Tel: 212 25810 88 • Ccbllyc Seffcs ltd. Şti. Tel: 212 885 « 29 • D
Pensan Ltd. Şti. Tel: 216 364 32 11 • GuJasıiMiipaşa Netcam Plastik Ltd. Şti. Tel: 212 627 45 59 •
Dorun Ud. Şti. Tel: 212 657 03 21 • IftmUyMetal San Ltd. ŞU. Tel: 216 443 8816 • KadıUy Pantofc Ltd.
Şti. Tel: 216 346 7114 • Kaiıttıaae Y1Uİ12 Ltd. Şti. Tel- 212 383 38 00 • Kaıtal Oumanpen Ltd. Şti. Tel: 216 360
46 42 • KflfOkcekmece Nornı A4 Tel: 212 549 63 57 • Lewııt Alpi A4. Tel: 212 264 56 78 • l » « * Umut Ltd.
Şti. Tel. 212 270 07 33 • Mattepe Ant Ltd. Şti. Tel: 216 355 5» 95 • MecMlyeMy Makro Ud. Şti. Tel: 212 216
00 44 • Sarıyer Ozelış Ltd Şti. Tel: 212 285 93 66 • SuHançlftlltl özseçkinler Ltd. Şti. Tel: 212 667 78 30
• Şetıremini Aydın Ltd. Şti. Tel: 212 5291120 • ŞtfU /Ucpen Ud Şti. Tel: 212 225 1127 • Oaıraıriyt Kubatoflu
Ltd. Şti Tel: 216 466 05 92 • OsUMv Nurcivan Ltd. Şti Tel: 216 492 95 18 • Yenibosu Artı Ltd Şti. Tel: 212
652 88 98 • Zeytlnbumu özkayalar Ltd Şti. Tel' 212 65144 27
V
• HMIn 0 800 211 41 55 C Hal)
e-posta: tan @ prizma. net tr
• KoçMnM Tük»0d Kndisi H*.
PİItf/^PEftl
"Başkapen'le karıştırmayın lütfen!"
www.pimapen.com tr
15 Haziran 1936'da Anadolu Ajansı'nın Ankara
marıreçli bir haberi, bütün gazetetercte yer almıştı:
"...CumhuriyetHalkPartisı'nln GenelSekreteri'ni,
Atatürk vazıfeden affetmiştır; şimdilik bu vazifeyi
Atatürk'ün 'vekili
1
olarak Inönü ifaedecektir..."
Olaydan üç gün sonra, Başbakan ve Cumhuriyet
Halk Partisı Genel Başkan vekili Ismet Inönü, bir be-
yanname yayınlayacak; bu beyannameyi de yurda
ve dünyaya, Anadolu Ajansı yayacaktır.
'"...CumhuriyetHalkPartisi'nin, memleketinsiya-
si ve içtimaı hayatında, güttüğü yüksek maksatlann
tahakkukunu kolaylaştırmakiçin, bundan sonra, par-
tı faaliyeti ile hükümet idaresi arasında, daha sıkı bir
yakınlık ve daha ameli (pratik) bir beraberiik temin
edilmesine, Genbaşkur"ca (Genel Başkanlık Kuru-
lu) karar verilmiştir. Bu maksatla:
1/ Dahiliye Vekili Genyönkurul (Genel Yönetim Ku-
rulu) üyeliğine alınmış ve kendisine Parti'nin Genel
Sekreteriık vazifesi verilmiştir.
2/Bütünvilâyetlerde, vilâyetpartibaşkanlığına, vi-
lâyetin vaJisi memur edilmiştir.
31 UmumîMüfettişler, mıntıkalan dahilinde, bûtûn
devlet işlerinin olduğu gibi, parti faaliyet ve teşkilâ-
tının da en yüksek mürâkabe ve müfettişidiner.
41 Vilayetlerde parti ilyönkurul'unca (ll Yönetim
Kurulu) ihtihap edilmiş bulunan başkanlar, ûye du-
rumunu almış ve nasup veya mahallince müntehap
(seçilmiş) başkanlann vazifeleri hrtam bulmuştur.
51 Bu beyannamenin icaplannı, parti Genel Sek-
reteri olmuş bulunan Dahiliye Vekili tanzim ve takip
edecektir.
6/ Yukardaki maddeler bütün parti teşkilatlanna,
vilâyetlere ve umumi müfettişliklere teblığ olunmuş-
tur...M
.
Totaltterffk kesinleşiyor
Bu iki haberi lâyıkıyfa anlayabilmek için, iki savaş
arasındaki ülke yönetimini, 'resmi tarihr
\n dışın-
da izlemek ve inceliğini kavramak gerekiyor. Mus-
tafa Kemal Paşa, Cumhurbaşkanı srfatryla, ancak
yasalann ona verdiği hak ve yetkiyi kullanabiifyorrJu;
'işleri' Başvekil Ismet Paşa'ya 'bırakmıştı', üçü hâ-
riç! Gâzi'nin yakınlan, -hemen hepsi- şu konuda
mutâbık sayılabilir: dahiliye, hâriciye ve iktisat'a, o,
özel bir alâka gösterirdi; Inönü kabinelerinde, bu
üç bakanlık, daima 'Atatürk'ün adamlan'na ve-
rHmjşti ki, bunlarŞükrü Kaya, Dr. Tevfik Rüşti)Aras
ve Celâl Bayar'dı! Aynca Gâzi, valilerin ve büyükel-
çilerin tâyinlerini de denetliyordu. Bunun açıklaması
nedir? Gâzi'nin 'devlet1, denetimi altında tutmak is-
temesi mi?
Peki bu durum, herkesten önce Parti teşkilâtjnı, ay-
nca iktidardaki hükümeti rahatsız etmeyecek midir?
Ediyordu: Gâzi, CHP Genel Sekreteri Recep Peker'in,
sudan nedenlere bağlayarak -ozellikle vali, kayma-
kam, nahiye müdürierini- şikâyet etmesinden bîzar
olmuştu (Bkz. Hasan Rıza Soyak) Ismet Paşa'nın
'rahatsızlığı' ise, dolaylı olarak açıklanır: cumhurbaş-
kanı olduktan sonra, onayladığı ilk kabinede, iki ki-
şiyi tasfiye etmişti: Şükrü Kaya ve Dr. Tevfik Rüs-
tü Aras! Zaten daha sonra Başbakan da Celâl Ba-
yar olamayacak, Inönü'ye 'sadakatı müsellem' Dr.
Refik Saydam tercih edilecektir. Böylece 'MillîŞef
Cumhurbaşkanlığı'na, Gâzi gibi sadece üç bakanlı-
ğı 'kontroluna' alarak değil; o üç bakanı tasfiye ve
hükümetin tamamını tâyin ederek başlıyordu.
Parti ve Devtet'in 'özleştirilmesini' Gâzi ve Ismet
Paşa, ayn ayn şebeblerden ıstemışler: Gâzi, o dö-
nem Türkiye'sinde, devletin yönetiminde özel ve
önemli bir yer tutan üç (Trakya, Doğu ve Güney-
doğu) Genel Müfettiş'le, parti'nin faaliyetini denet-
leyebilecek, bu, vali ve kayrnakamlann denetimini güç-
lendirecekti. Ismet Paşa'ysa, -bakanlannın Gâzi'ye
bağlılığı dolayısıyla,- tam denetleyemediği idare âmir-
leri ve genel müfettişleri, daha yukardan izleyebile-
ceği için, yeni durumu kabul ediyordu. Zira, bazı 'ec-
nebi' araştırmacılann da altını çizdiği gibi, Mustafa
Kemal Paşa, Ismet Paşa'nın 'yoğunlaşan' nüfu-
zunu dengeteyebitecek, yeni bir 'güç' aramaktay-
dı; Inönü derseniz, Gâzi'nin hastalığını ve muh-
temel sonucu öğrenmiş, arbk 'ondan sonrasının'
hesaplannı yapmaya başiamıştı.
Bir manada Recep Peker'in, daha sonra da Inö-
nû'nün, görevden affedilmetenne neden olan, CHP'nin
yenitüzük ve programı, bu hesaplann hem sebebi, hem
sonucudur; Mustafa Kemal Paşa'nın vefatından son-
ra, hartl harfine uygulamaya konulması da, niyetin ve
amacın, 'totaliter bir yönetim' olduğunu gösteriyor.
Façlzan've totaltter...
Bizim nesil dahil- sonraki 'Cumhuriyet' çocukla-
nna, 'Resmî Tarihin, 'Atatürk/lnönü, birbirintn
devamı' fikrini ısrarla işlemesi, zamanla, CHP'nin de,
dolayısıyla Rejim'in de, hem yanlış anlaşılmasına,
hem de yanlış yollara sapmasına neden olmuştur.
Çünkü, düşünmek lâzım: ınkılâplar, yâni 'Kuruluş'
yılannda 'muhafazakâr' bir hal tarzı için, daha son-
ra Terakkiperver Fırka muhalefetini kuracak ki-
şilerden (Rauf bey ve arkadaşlan) bir cunta öne-
risi gettren Mareşal Çakmak'ı, adeta tersleyerek
reddeden Ismet Paşa; nasıl oluyor da, Recep Pe-
ker'in hazıriadtğı, meclisüstü bir Faşist Konseyi'ni
(adeta, bîr 'cunta') içeren, yeni CHP Tüzük ve
Programını, Gâzi'ye onaylatmayı düşünebiliyor?
Çünkü, 'Gazi sonrası' hesaplan vardır; bu hesap-
larda, kendisine 'tekbaşına' güvenemediği için, 7n-
kılâpçı otoriteriiği', 'totaliteriiğe' dogru itecektir; bu
da muhtemel rakipleri böyleyüksek bir 'divanda' ono-
re etmekle mümkün olabilir. Peki, uygulama nasıl ol-
du? Aynı değilse bile, benzeri bir uygulama! Gâzi'nin
öfkeli müdahalesiylegerçi 'yüksek konsey'tasandan
çıkanlmışt ama; Rejim konusunda Gâzi'yle ciddi ih-
Dlafa düşmüş ne kadareski Müdafaa-i Hukukçu var-
sa -Rauf bey, Kâzım Karabekir, AJi Fuat Cebesoy
ve Refet Paşa"lar- Inönü Cumhuriyetj'nin en yük-
sek makamlanna getirilmiştir.
Buna mukabil, -eskiler hatırlayacaktır- Gâzi Mus-
tafa Kemal Paşa'nın portresi; hem Türkiye Cum-
huriyeti'nin resmî ofislerinden, hem de paralanndan
ve pullanndan kaldınlmıştır.
CHP artık 'faşizan' ve 'totaliter' bir parti olmuştu.
http^/www.prizma.nettr/AILHAN
http^/www.bilgiyayınevi.com.tr7ailhan
Faks: 0-212/26019 88