Katalog

14 EKİM 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA JJIŞ dishab@cumhuriyetcom.tr 11 Îsrail 'inFilistin topraklanna düzenlediği hava saldırısı Arap ve Müslüman ûlkelerinde büyük tepjdyle karşılandı. Bangladeş, Ürdün, Lûbnan, Irak, Iran, Güney Afrika, Paldstan ve Afganistan'da da çeşitli gösteriler düzenlendi. Cakartada parlamento ve BM binalan önünde toplanan öğrenciler BM binasına taş attılar. Paris'in banüyösündeki Bondy mahallesindeyse bir sinagoga düo sabaha karşı molotofkokteyli atıldığı, olayda can kaybı olmadığı bildirildi.Londra'da da cuma namazı sonrası camiden çıkan bir grup Îsrail karşıtı sloganlar attılar (FotografrREUTERS) Kofi Annan'la görüşen İsmail Cem karamsar 'Ortadoğuda işler umut verici gözükmüyor' • Türkiye'nin talep gelmesi dunımunda taraflan Ankara'da biraraya getirmeye hazır olduğu bildirildi. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu)- Ortadoğu'daki gerginli- ğin artması nedeniyle Ankara'da yaşanan diplomatik trafik de ar- tarak sürüyor. Başbakan Bülent Ecevit, Fıîistin Devlet Başkanı Arafat ile; Dışişleri Bakanı İs- mail Cem BM Genel Sekreteri Kofi Annan ile telefonda görü- şerek gelişmeler hakkındagörüş alışverişi yaptılar. Türkiye'nin talep gelmesi dunımunda taraf- lan Ankara'da biraraya getirme- ye hazır olduğu bildirildi. Dip- lomatik kaynaklar, ABD ya da başka bır ülkeninböyle biristem- de bulunmadığını bildırdiler. Ecevif in bugün de îsrail Baş- bakanı EhudBarak'la görüşme- si bekleniyor. Görüşmelerin ağır- lıklı olarak ıleriki günlerde ya- pılması beklenen zıryeyle ilgili olduğu ve Türkiye'nin katkıla- nnın ne yönde gerçekleşebilece- ğinin araştınldığı kaydedildi. Ecevit'in Arafat'la yaptığı görüş- mede Filistin'in elınde tuttuğu 3 Îsrail askerinin serbest bırakıl- masını, taraflann gerginliği ar- tıncı hareketlerden kaçınmala- nnı istediği öğrenildi. Cem'in Annan'la yaptığı görüşme sıra- sında Türkiye'nin ne tür katkı- lar yapabileceğinin ele alındığı ve gelişmelerie ilgili bazı gö- rüşlenni dile getirdiğı bildinldi. Türkiye, Uluslararası Soruştur- ma Komisyonu'nun hükümet yetkililerden değil akil adam- lardan oluşması yönündeki öne- risi taraflarca kabul görmüştü. Toplantının ardından gazete- cilere açıklamalarda bulunan Cem, "Itirafetmekgerekirki, iş- lerbu şiddetin dinmesinedönük çok umut verici bir noktada gö- zükmüyor" dedi. Toplantıda, Mısır'da yapılması beklenen ts- rail- Filistin zirvesinde Türki- ye'nin nasıl bir rol oynayabile- ceği de tartışıldı. Ecevit, Cem ve diplornatlar, Türkiye'nin zirvede temsil edi- lip edilmemesi, edilecekse han- gı düzeyde katılımnı gerçekle- şeceğini tartıştılar. Cumhurbaşkanı Sezer'in Dış Politika Danışmanı ve Özel Ka- lem Müdürii Tacan tldem, haf- talık bilgilendırme toplantısın- da Ortadoğu'daki gehşmelen de- ğerlendirdi. Ortadoğu sorunun- da Kudüs gıbi bir çok zorlu so- run bulunduğunu belirten Udem, "SaymCumhurbaşkanımıZfliiç- ten temennisi, bu ünümüzdeki günlerinçaaşmalann,tahrikedi- ci olaylann sürade sona ermesi ve taraflann yeniden banş süre- cinde ilerleme sağlannıasını mümkün kılacakgjrişimtereola- nak >erecek bir noktayadönme- leridir" dıye konuştu. Îsrail ile Filistin arasmdaki gerginliği gidermek amacıyla zirve yapılması yönündeki umutlar giderek azalıyor Ortadoğu içîıı son çabalar [NKARA ÖNE ÇIKABÎLİR Bölgede güvensizlik ortamı egemen • 'Fanatizm Topraklan' olarak bilinen Ortadoğu'da yaşanan sıcak felişraeler, Anîcara tarafından aynntılı bir içimde değerlendiriliyor. SERKANDEMİKIAŞ ANKARA - Ortado- ğu'da sıcak savaş tehlike- sinin giderek güçlenmesi ve yüzlerce kişinin yaşa- mını Tİtirmesi Tûrkiye'de de kaygıyla ve üzüntüyle izleniyor. Güçlü ordusu, laik ve demokratik yapı- sıyla farklı bir nıtelık ta- şıyan Türkiye, başta ABD olmak üzere uluslararası kamuoyunun bir türlü ba- nş bulamadığı Ortado- ğu'da dengelerin "güven- siztik" üzerine kurulduğu teşhisinden hareket edil- mesı gerektiği görüşünde. Filistin'in Yahudı lobi- sinin elındekı ABD'ye, Îs- rail'in Birleşmiş Milletler (BM) ve Araplara, Filistin üe Israil'in birbirlerine gü- venmedığini saptayan Tür- kiye, Yaser Arafat' ın Ha- mas ve Hizbullah'a hâkim olamadığını, ancak Isra- il'in de orantısız güç kul- landığım düşünüyor. "Fa- nadzmtopraklan" olarak bilinen Ortadoğu'da yeni- den savaş manzaralan ya- şanıyor. Türkiye'nin de et- kin bir rolle devreye gir- diği banş sürecinin Ku- düs'e takılmasmın ardın- dan başlayan gerginliğin sıcak savaş tehlikesine dö- nüşmesi Ankara'da aynn- tılı değerlendirmelere ne- den oluyor. Dışişleri'ndeki değerlendirmelerde şunlar ön plana çıkıyor: BarakveArafat sı- klftl: Îsrail Başbakanı Ehud Barak, banş görüş- meleri nedeniyle ülkesin- deki muhalefet tarafından köşeye sıkıştınldı. Barak, îsrail içindeki pozisyonu- nu kuvvetlendirmek için gerilimin tırmanması yo- lunu seçmiş olabilir. Ara- fat da sokağı kontrol ede- medi. Banşgörüşmelerin- de halkın istemlerini kar- şılayamayan Arafat, olay- lann tırmanmasına göz yummuş olabilir. Arafat hâklm de- 011: Arafat'ın Hamas ve Hizbullah'a eskisı gibi hâ- kim olamadığı anlaşılıyor. Intıfada hareketlerinde Tel Aviv ya da Kudüs gibi kent- lerde büyük bombalama olaylannnı yaşanmaması olumlu bir gelişme. Isra- il'in de orantısız güç kullan- maması ve kitlesel saldın- lara girmemesi önemli. israll'den tavlz: BM Genei Sekreteri Kofi Annan, gerginliği azalt- maya çalışıyor. Annan'm devreye girmesi Îsrail için birtaviz anlamına geliyor. Îsrail, sürecin BM'ye çe- kümesine karşı olda ABD, seçimler nedeniyle An- nan'uı rolünü üstlenme- di.ABD, olaylann başla- masından Arafat'ı suçla- dı. Filistin ABD'ye inan- mıyor. Îsrail, Filistin ve Araplara güvenmiyor. Konjonktürü kul- laniriZ: Türkiye olarak Îsrail ve Filistin'de güven kazandık. Görüşlerimizin Filistm'le daha çok örtüş- tüğünü söyleyebiliriz ama her iki taraftan izin alma- dan kimsenin görüşünü di- ğerine aktarmıyoruz. Bi- zim ABD gibi stratejik ya da iç politik çıkar kaygı- mız yok. Bu konjonktür- de sorumluluğu bilerek hareketegeçtik... JJİUHAMMED 'İN ORDUSU YAPTI Yemen <deki îngiliz elçiliğinde patlama Dış Haberler Servisi - Yemen'in Aden kentinde- ki limanda demirli ABD destroyerine yönelik saldı- nnın ardından dün de bas- kent Sana'daki Ingiltere Büyükelçiliği'ne bomba- lı saldın düzenlendi. İki saldınyı köktendinci Muhammed'in Ordusu ör- gütü üstlendi. Ingiltere Dı- şişleri Bakanı RobinCook, olayın bir terör saldmsı ol- duğunu, elçiliğin bahçe du- vanndan içeri bomba atıl- dığını söyledi. Patlama so- nucu binada hafif hasar meydana geldi. ABD'ye ait USS Cole destroyerine önceki gün limanda patla- yıcı yüklü bir şişme bot çarpmış,en az 1 asker öl- müş, 10 asker kaybolmuş ve 35 kişi de yaralanmış- tı. ABD, patlama ve Filis- tin'deki olaylardan sonra yurtdışmdaki vatandaşla- nnm güvenlik önlemlerini artörmalannı istedi. ABD, Afrika'daki Kenya, Tan- zanya, Moritanya, Nijerya, Senegal ve Cibuti'deki bü- yükelçiliklerini geçici bir süre için kapattı. Dış Haberler Servisi - îsrail'in önceki gün 3 Îsrail askennın Ramallah'ta linç edilmesi- nin ardından Ramallah, Gazze, Nablus ve El Halıl kentlenne düzenlediği hava saldınlan böl- geyi barut fıçısına çevırdi. Filistinlilerin Ha- mas örgütünün çağnsıyla düzenlediği u öfke vürüvüşünde 1 ' çaüşmalarçıkn. Mısır'da birzir- ve toplantısı düzenlenmesi yönündeki ulus- lararası çabalar da sürüyor. Filistin Devlet Başkanı YaserArafat, dün ga- zetecilere yaptığı açıklamada, 3 Îsrail askeri- nin linç edilmesıyle ilgili olarak ciddi bir so- ruşturma başlattıklannı bildirdi. Dün Gaz- ze'de tngiltere Dışişleri Bakanı Robin Co- ok'la görüşen Arafat, Cook'a Îsrail askerle- rinin linç edilmesini kmadığım söyledi. Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mfibarek'in Israil'in saldınlannı durdurması koşuluyla önerdiği zirveye, ABD Başkanı BfllCHnton'ın da kaülabilecegi belirtilmıştı. Ancak Beyaz Sa- ray'dan dün yapılan açıklamada zirve için ön- celikle şiddetin tamamen sona erdirilmesi ge- • Hamas'ın çağnsıyla Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde 'öfke yürüyüşü' düzenleyen Filistinlilerle îsrail askerieri arasında çıkan çatışmalarda çok sayıda kişi yaralanırken Mısır'da yakın zamanda bir zirve düzenlenmesi beklenmiyor. rektıği bildirildi. Israil'den yapılan açıklama- da da şu an için bir zirve yapılmasmın düşü- nülmedıği ifade edildi. Mısır Dışişleri Bakanı Amr Musa da ABD- tsrail- Filıstin-Mısır arasında yapılması öngö- rülen zirve için gerekli koşullann henüz oluş- madığmı söyledi. Musa, bütün Filistin kent- lerinin kusatma alûnda olduğunu belirterek zir- ve için öncelıkle ablukanın kaldınbnasmı ve operasyonlann durdurulması gerektiğini bil- dirdi. Arafat da zirve için öncelikle Israil'in askeri operasyona son vermesini istedi. Arafat, zirveye katılmak için ateşkes yapıl- masını, Îsrail'in aniaşmalara uymasını ve ulus- lararası soruşturma komisyonunun şiddet olay- lannı soruşturmaya başlaması koşullannı da öne sürüyor. Rusya'nın ise gerginliği sona er- dirmek için yeni bir tasan hazırladığı belirtil- di. Îsrail Başbakanı Ehud Barak, aşuı sağcı ArielŞaron lıderlığındekı Likud Partısi'yle bir ulusal acil durum hükümeti kurulabileceğini bildirdi. 17 gün önce Haremüşşerif'e giderek şiddet olaylannın başlamasına neden olan Şa- ron'la bir hükümet kurulmasının Filistinlile- ri daha da öfkelendireceği ifade ediliyor. 45 yaşından kûçûklere namaz yasağı Dün cuma namazınm ardından olay çıkma- sından korkan Îsrail, Kudüs'teki Haremüşşerif'e 45 yaşından küçük erkeklerin namaz. içm gir- mesıni yasakladı. El Aksa Camisi çevresine yüzlerce polis konuşlandınldı. Camiye gire- meyen yüzlerce genç ise polisle çaöşmaya gir- di. Hamas örgütünün önceki gün Filistinlilere "Sfkevûrûvûsû" çağnsı yapmasının ardından Filistin topraklannda çok sayıda gösteri düzen- lendi. Ramallah'ta Îsrail tariklanndan Filistin- lilerin üzerine ateş açıldı. Ölü ya da yaralılar konusunda bilgi edinilemedi. Gazze İcentinde Islamcı bir grup bır oteli ve içki sattığını öne sürdükleri bir Hıristiyanın evinı yaktı. El Ha- lil, Cenin ve Beytüllahim'de de çatışmalar çık- tı. Batı Şeria ve Gazze Şeridi 'ndeki çatışmalar- da toplam 49 Filistinli yaralandı. îsrail güvenlik güçleri Filistin yönetiminin önceki gün Hamas militanlanm serbest bı- rakmasıyla alarma geçirildi. Bir Îsrail güven- lik yetkilisi, hava saldınlanna misilleme ama- cıyla "her an" saldın düzenlenebileceğini be- lirterek ordu ve polis birliklerinin alarma ge- çirildiğını söyledi. , Iscail, Filistin'in serbest bıraktığı Hamas militanlannı yeniden tutuklamasım istedi. Îs- rail tek taraflı olarak Mısır sınınnı kapattı. Israil'in önceki gün Ramallah, Gazze, Nabhıs ve El Haöl kentierinc düzenlediği hava saldınlan bölgeyi savaşın eşiğine getirdL (Fotoğraf: REUTERS) îsrail ve Filistin'in büyükelçileri Ortadoğu'daki gelişmeleri Cumhuriyet'e değerlendirdiler Filistin leÎsrailbirbirinisuçluyor AYHANŞİMŞEK ANKARA(CuınhuriyetBârosu) -Türkiye'nın, Îsrail ve Filistin ara- sında gerilimin düşürühnesi ama- cıyla olaylan inceleyecek dünya- ca tanınan, prestijli ve güvenilir "akfl adamlardan" oluşacak "LTus- lararası Soruşturma Komisyomı" kurulması önerisi iki ülke yönetim- leri tarafından değerlendiriliyor. Füistin, öncekTdi olarak Israil'in sal- dınlanna son vermesi koşulunu öne sürerken isterken, îsrail, komis- yonda banş sürecinde arabulucu ABD dışmda başka ülkelerin yer almamasım ve komisyonun yar- gıda bulunmamasını istedi. Israil'in Ankara Büyükelçisi Uri Bar-Ner ve Filistin'in Ankara Bü- yükelçisi Fuad Yasin Ortadoğu'da yaşanan son gelişmeleri ve Türki- ye'nin önerisini Cumhuriyet'e degerlendirdiler. îsrail Büyükelçisi Bar-Ner, Isra- il'in önceki gün gerçekleştirdiği operasyonun Filistin yönetiminin göz yumduğu şiddete bir yanıt ol- duğunu belirtirken, "Banşsüred- ni dondunnadık. Banş süreci de- vam ediyor. Bizün mesajımız açık- ör. Arafat, şiddeti bir an önce dur- durmah vemasava oturmayıkabul etmeüdir" dedi. Arafat'm Camp David ve son- rasmda masadan kaçtıgım ve sü- reci kitlemeye çalıstığını, elmi kuv- vetlendirmek amacıyla şiddet olay- sı inceleme komisyonunun kurul- ması önerisini değerlendirirken, şunlan söyledi:"Bu zaten Parfc te- ki zirvede gündeme geunişti. Ara- fat bunu kabul etmedL Arafat bu- nu sorunu "uluslararasılaştırma*' amacı ile savunuyor. ABD'nin dışında diğer ülkeierin de bu ko- misyonda yer almasıru, komisyo- nun karar çıkannasını istiyor." Filistm Büyükelçisi Fuad Yasin /srail Büyükelçisi barış sürecini dondurmadıklannı belirtirken Filistin Büyükelçisi îsraü'in banş istemediğini söyledi. lannı başlattığını kaydeden Bar- Ner, gerçekleştirdikleri operasyon- da yalnızca şiddet olaylannm ar- kasında bulunan Filistin yöneti- minin binalannı bombalandığını söyledi. Bar-Ner, kendilerine sal- dın olmadıkça buna yanıt venne- yeceklerini vurguladı. Büyükelçi Bar-Ner, uluslarara- ise a lsraisakhnnıdurdursun,bım- dan sonra her türlü önerrve açığız, memnuniyetle karşüanz." dedi. Farklı çevrelerden çeşitli önerile- rin bulunduğunu kaydeden Yasin, "Güvenilir isimlerden, uzmanlar- dan ohışan bir komisyonun kurul- ması da bunlardan biri Îsrail, bu- günekadarakmaimzakoyduğu bir- çokanlaşmayı,çeşitJi BM kararla- rmı uygulamadL Bu komisyonun ulaşacağı sonuçlan da büyük ihü- malle inkar edecekkrdir. Dahası bu komisyonun karar çıkarnıama- sı gerektiğini savunuvoriar. o za- man bunun ne anlamıolur? Ashn- da bu kümisyonu istemiyoriar, çün- kü sonuçta bu çatışmalann sorum- lusunun kendileri olduğu ortaya çıkacak" diye konuştu. Israil'in banş istemediğini vur- gulayan Yasin, "israiL banşistemi- yor. Kendi istediğini 'banş' olarak sunuyor. Müzakerelerde her za- man alan taraf olamazsınız. An- laşma için birşeyler aurken, bir- şeyier vermek zonındasnuz. Isra- fl bunu anlamıyor. Onlar aynada kendileri ile müzakere ettiklerini zannediyorlar" dedi. Israil'in banş için kendilerine sunulan altın şansı "aptalca" kay- bettiğini belirten Yasin, kendileri- ne tek çıkar yol bırakıldığını, bu- nun da mücadeleyi sürdürmek ol- duğunu vurguladı. İLK ÎSRAİL ELÇÎSİ Türkiye daha etkin olmalı'• Türkiye'nin îsrail'deki ilk büyükelçisi Güvendiren, çatışmalann sıçramasından ülkemizin de zarar göreceğine dikkat çekti. istanbulHaberServisi-Türkiye'nin Îs- rail'deki ilk büyükelçisi Ekrem Güven- diren, Türkiye'nin Israil-Füistin arasın- daki çatışmalann sona erdirihnesi konu- sunda daha etkin bir rol oynaması ge- rektiğini söyledi. Emekli Büyükelçi Gü- vendiren, "Çanşmalaretrafasıcrayacak olursa ortaya çıkacak sonmlardan Tür- kiye de zarar görür. Bu nedenle Türkiye çabasııu, taraflara telkinde buhuunanm ötesine taşımaİKÜr" dedi. Bölgedekı son gelişmelen gazetemize değerlendiren Güvendiren, Türkiye'nin pozisyonunu daha aktif duruma taşıyarak îsrail Baş- bakanı Ehud Barak ve Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat'ı tstanbul'da bir araya getirmesini önerdi. Mısır'ın sergilediği yoğun banş giri- şimlerine dikkat çeken Güvendiren, "Mı- sır bizden daha mı güçlü" diye sordu. Olaylann, banş sürecinin önemli aktörü ABD'de başkanlık seçimlerinin yapıldı- ğı döneme gelmesinin banş süreci açı- sından bir talihsizlik olduğunu ifade eden Güvendiren, Başkan BUlCnnton'ın eski etkinliğini sergileyemediğine, yeni baş- kanm da 3 ay süreyle bölgeye yeteri ka- dar yoğunlaşamayacağına dikkat çekti. Arafat'la Barak güç kaybeder Çatışmalann Barak ve Arafat'm ko- numlannı zayıflatacağını ve iki ülkede- ki radikalleri güçlendireceğini anlatan Güvendiren, Israil'deki banş yanlılan- nın ağırlıklannı koyacaklanndan yana umutlu olduğunu belirtti. Güvendiren şunlan söyledi: "Çaüşmalann topyekûn bir Arap-tsrail çaoşmasma dönme olası- hğızayn". Çabsmalann karşıhkh intikam sakhrrianşeklmdedevam etmesigüçlü ob- sıhk. Intifada ve çatışmalann cocuklaruı ötaıesinden başka bir sonucu ohnaz. Bu nedenle Barak ve Arafat banş masasına geri ddnmetidhier. Harem-üş Şerif Müs- lümanlann kutsal yerkfir, alnndaki Ağ- lama Duvan da Yahudüerin. Kudüs so- runu bu gerçeğuı her iki tarafça da ka- buuenilmesi ile bir sonuca ulasabiür."