Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
11OCAK2000SALI CUMHURİYET SAYFA
JiiJVt_f11 U İ T J J . / ekonomi(g cumhuriyet.com.tr 13
Vakıfbank'ın
kpedishıe
GAP'tan destek
• ŞANLIURFA(AA)-
Vakıflar Bankası'nın 20 yıl
vadeli konut kredisi
uygulamasına GAP'tan
destek geldi. Şanlıurfa
Ticaret ve Sanayi Odası
(TSO) Başkanı Israail
Demirkol, karann
hükümetin uygulamaya
koyduğu iktisadi politikaya
destek mahiyetinde
olduğunu söyledi. ŞTO
Başkanı Demiıkol, Vakıflar
Bankası'nın 20 yıl vadeli
konut edindirme kredisi ile
ilgili karannın yerinde
alınmış bir karar olduğunu
belirtti.
Çimento üretimi
yiizde 2 arttı
• Ekonomj Servisi - Çevre
sorunlan nedeniyle Avrupa
ülkelerinde terkedilerek
yurtdışına kaydınlan
çimento üretiminde Tûrkiye,
Avrupa'da ilk sıraya
yükseldi. Orta Anadolu
Ihracatçı Birlikleri (OAİB)
raporuna göre dünya
çimento üretiminin 1998
yıhnda yüzde 2 azalarak
1.48 milyar tona gerilediği
belirtildi- Dünyanın en
büyük çimento üreticisinin,
1998'deki tahmini 500
milyon tonluk üretimiyle
Çin Halk Cumhuriyeti
olduğu ifade edilen raporda
Türkiye'nin ise, 1998'deki
37.5 milyon tonluk
üretimiyle dünyada 7'nci,
Avrupa'da ise 1 'inci sırada
yeraldığı bildirildi.
GAP'ta geclkme
kayıp yaratıyor
• ANKARA (AA) -
Güneydoğu Anadolu
Projesi'nin (GAP), başladığı
tahhten bugüne kadar geçen
22 yılhk sürede
tamamlanamamış olmasının
önemli bir kayıp olduğu
vurgulandı. Dış Ticaret
Müsteşarlığı'nın (DTM)
"GAP ve Dış Ticaret
Raporu"nda, projenin
tamamlanmasını geciktiren
engellerin başında, yeterli
kaynak tahsisinin
yapüamamasının geldiği
belirtildi.Enerji projelerinde_ ^
gerçekleşme oranının yüzde
90 olduğu, buna karşmk
sulanıa projelerinin
ertelenmesi sonucu
gerçekleşme orannun sadece
yüzde 10 olduğu vurgulandı.
Türk Telekom'un
2000hedefi
• İSTANBUL (AA) - Türk
Telekom, 1999 yılı revize
yatuım program ödeneği
olan 260 trilyon 900 milyar
lira ile 1999 sonunda, 18
milyon 59 bin 500 aboneye
ulaştı. Şırketın 1999 abone
yoğunluğu da yüzde 28
dolaymda oldu. Türk
Telekom 2000 yıiı
sonunda, otomatik telefon
santral kapasitesmi 22
milyon hatta, fiber optik
kablo uzunluğunu 77 bin
kilometreye, abone sayısıru
22 milyona ve telefon
abone yoğunluğunu da
yüzde 30'a yükseltmeyi
amaçlıyor.
Bakkal sayısı
azalıyor
• İSTANBUL (AA)-
Türkiye'de bakkal sayısı ve
ciro payları hızla erirken,
2000'li yıllarda
perakendecilik sektöründe,
özellikle indirim mağazalan
ve benzin istasyonlan
marketlerinin büyük önem
kazanacağı bildirildi.
ACNielsen ZET fınnasuım
araştuması, bakkal
sayısındaki erimenin,
market sayısında ise artışın
devam ettiğıni ortaya
koyuyor. Araştırmaya göre,
hipermarket, zincir maıket
ve süpermarket sayısı, son 2
yüda yüzde 43.94
büyüyerek 2 bin 42 l'e
yükseldi. Bu sayınnı, 2003
yılında yüzde 44.5 artışla 3
bin 500'e ulaşması
bekleniyor.
Güçbtrliği'ne
Yunan ortaklığı
• tZMİR (AA) - Yunanistan
sennayeli Rokas, Güçbirliği
Holding'e, rüzgâr enerjisi
konusunda ortak yatınm
yapma teklifinde bulundu.
Merkezi Atina'da bulunan
şirketin teklif metninde,
fırmanuı enerji sektöründe
40 yıllık tecrübesi olduğu
belirtilerek, Güçbirüği ile
Yunanistan ve Türkiye'de
rüzgâr enerjisi
yatnmlannda ortaklık
yapmak isteği belirtildi.
TemizeVin adı geçen Bankacılık ÜstKurulu Başkanhğı içinyeni isimler konuşuluyor
Kulislerde DemimlprüzgânANKARA(CumhuriyetBûn)-
su) - Hükümet, Bankalar Yasa-
sı'na aykın olarak geçen yıl ey-
lül ayında oluşturmadığı Banka-
cılık Düzenleme ve Denetleme
Kurulu (BDDK) üyelerini, yeni çı-
karılan yasaya ve IMF'ye sundu-
ğu taahhüde göre mart ayı sonu-
na kadar belirleyecek.
Üst kurul olarak bilinen BDDK
Başkanlığı 'na eski Maliye Baka-
nı Zekeriya Temizel'in atanması
beklenirken, kulislerde Hazine
Müsteşan SdçukDemiralp'ın adı
dolaşmaya başladı. Hazine Müs-
teşar Yardımcılığı'ndan Ziraat
Bankası Genel Müdürlüğü'ne ata-
nan Osman Tunaboylu'nun da
DemiraJp yerine Hazine Müstesa-
n olarak atanabileceği savlandı.
BDDK'nin kuruluşuyla eko-
nomi bürokratlan arasında yeni bir
yapılanma beklentisi oluştu. Ze-
keriya Temizel'in bankacılık çev-
relerinin yoğun lobisiyle DSP ls-
tanbul Büyükşehir Belediye Baş-
• Mart ayı sonunda belirlenecek üst kurul üyeleri ile ilgili
başta Hazine Müsteşan Selçuk Demiralp olrnak üzere yeni
beklentiler ortaya çıkarken, bankacılık lobisinin eski
Maliye Bakanı Zekeriya Temizel'in başkanlığına asla sıcak
bakmayacağı ileri sürülüyor.
• Zekeriya Temizel'in bankacılık çevrelerinin yoğun
lobisiyle DSP Istanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı 'nı
kazanamamasının ardından Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulu Başkanlığı konusunda da harcanma
planı ortaya çıktı.
kanlığı'm kazanamamasmın ar-
dından BDDK Başkanlığı konu-
sunda da harcanma planı ortaya
çıktı. Bankacılık çevreleri Temi-
zel'in bankacılık sistemini düzen-
leyecek kurulun başına getirilme-
sine karşı çıkıyorlardı.
Kulislerde, BDDK'ye siyasi
kimlikleri olanlann atanmayabi-
leceği belirtiliyor. Bu çerçevede
adı geçenlerden ANAP'lı eski
TBMM Plan ve Biitçe Komisyon
Başkanı Biltekin Özdemir'in de
atanmayabileceği savlanıyor. Ha-
zine Müsteşan, eski Ziraat Ban-
kası Genel Müdürü SelçukDemi-
ralpın BDDK Başkanlığı'na ata-
nabileceği savlanıyor.
Hazine'}e yeni isim
Ziraat Bankası genel müdürle-
rinin Hazine'ye müsteşar olarak
atanması geleneği oluşurken, Ha-
zine Müsteşar Yardımcılığf ndan
Türkbank'la ilgili bürokratlarhak-
kında soruşturma başlatılmasının
hemen ardından Ziraat Bankası
Genel Müdürlüğü'ne atanan Os-
man Tunaboylu'nun müsteşar ola-
rak geri dönebileceği belirtildi.
Ziraat Bankası Genel Müdürlü-
ğü'ne ise Genel Müdür Yardım-
cısı Mahmut Haboğlu'nun getı-
rilebileceği ileri sürüldü.
Bu arada BDDK için geçen yıl
kurumlann bildirdigı adaylar üze-
rinde de duruluyor. Yeni yasaya
göre kurum ve kuruluşlann aday
bildirme yetkileri bulunmuyor.
Adaylan Hazine'den sorumlu ba-
kan olarak DSP'li Recep Önal
bildirecek. Yasada kaç aday bil-
dirileceğinin belirtümemesi ne-
deniyle, Önal'm belirleyeceği ki-
şilerin Bakanlar Kumlu'ndan
BDDK üyesi olarak atanması ge-
rekiyor.
Koalisyon anlaşacak
Bakanlar Kurulu karanyla ku-
rul üyelerinin belirlenecek ohna-
sı nedeniyle söz konusu aday be-
lirlemelerinde hükümet ortaklan-
run kendi aralannda anlaşacakla-
nna dıkkat çekiliyor. Böylece ku-
rul üyelerinin 3 koalisyon partisi
arasındapaylaşılacagı belirtiliyor.
Üst kurul için eski SPK Başka-
nı Ali thsan Karacan, daha önce-
ki adaylar arasında yer alan Meb-
met Çekinmez, Merkez Bankası
Başkan Yardımcısı Aydın Esen,
Hazine Banka ve Kambiyo Genel
Müdürü Adnan Yayüıa'nın adla-
n da geliyor.
Devrin yıldonümü
KARDEMÎR,
işçinin elinde
5 Hnciyıhnda
ANKARA (AA) - Türkiye'de ilk kez
hisseleri çalışanlara devredilerek özel-
leştirilen Karabük Demir Çelik îşlet-
meleri (KARDEMİR AŞ, çalışanlara
devredilmesinin 5. yılını kutluyor.
KARDEMÎR'de çalışan ışçilenn üye-
si bulunduğu Özçelik-lş Sendikası Ge-
nel Başkanı Recai Başkan, 1994 yılı so-
nu ıtibariyle kapatılması kararlaştırılan
kuruluşun, çahşanlann özverisiyle ka-
patılmaktan kurtuldugunu bildirdi.
Başkan, Türkiye'de ilk kez diğer ku-
ruluşlara örnek olacak şekilde KAR-
DEMÎR AŞ'nin hisselerinin yüzde
51'inin çalışan işçilere devredildiğini
belirterek, kuruluşun bugünkü ortak sa-
yısının yöre halkıyla birlıkte 30 bini
bulduğunu kaydettı.
Geçen yıl Uzakdoğu'da yaşanan eko-
nomik krizin Türkiye'ye yansunası ve
ühal edilen dem*r-celık nedeniyle kuru-
mun çok zorluklar yaşadığım anlatan
Başkan, gerçekleştirilen 160 milyon do-
larlık yatınm ve yenilenen teknoloji ile
KARDEMÎR'in örnek bir uygulama
olarak dimdik ayakta durduğunu söyle-
di. KARDEMÎR'in devlete 300 milyon
dolar tutannda katma değer üreterek
katkı verdiğini bildiren Başkan, yakla-
şık 4 bin çalışanın kurumu yaşatmak
için elindengelen çabayı gösterdiğini ifa-
de etti.
Özçelik-iş Sendikası Genel Başkanı
Recai Başkan, hissedarlann kuruluşun
geleceği açısından ellerindeki hisse se-
netlerini satmamasını isteyerek bu mo-
delnı batmasını isteyenler bulunduğunu,
ancak buna çahşanlann ve yöre halkı-
mn olanak tanmıayacağmı kaydetti.
Batıda Idşibaşınagdir 4.364dolarken, doğuda 1.565dolarda kahyor
Bölgelerîn uiusal geiirden aldığı pay fföss;
BOgator
Batı
Orta
Doğu
Güney
Kuzey
Türkiye
113.518
232.573
270.468
95.930
66.959
779.452
Nûfua
(bin)
22.378
14.075
12.581
9.027
5.397
63.459
KBMG
(Dolar)
4.364
2.971
1.565
3.183
2.483
3.176
GSMH
(Milyar $)
97.65
41.82
19.69
28.73
13.40
201.55
%6.6 / 78.2
KBMG (KısıBaşına
MmiGeliİjOlke
ortaiaması 100
kabul ecMğindeki
seviyeleriri gösterir.
• Doğu bölgesi, 270 bin
468 kilometrekare alanla
Türkiye'nin büyük
bölümünü kaplamasma
karşm, nüfus ve ekonomide
küçük kalıyor.
Ingiltere'den daha büyük bir
alana yayılan doğu illerinde
12 milyon 581 bin nüfus
yaşıyor. Kişi başma 1.565
dolarlık geliriyle Türkiye
ortalamasının yansını bile
tutturamayan doğu illeri,
19.69 milyar dolarlık
GSMH ile Türkiye milli
gelirinin sadece yüzde
9.8'ini karşılıyor.
eşitsizliksürüyorANKARA (AA) - Türkiye nüfusunun
üçte binnden fazlasını banndiran batı il-
leri, milli gelirin de yansmı yaratıyor.
Batıda kişi başma gelir 4.364 dolan bu-
lurken, doğuda 1.565 dolarda kalıyor.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütle-
ri Enstıtüsü'nün smıflanduması baz alı-
narak, Devlet Istatistik Enstitüsü (DÎE)
verilerinden yapılan hesaplamaya göre,
batı bölgesi, 113 bin 518 kilometrekare
yüzölçümü, 1998 yılı rakamlanyla 22
milyon 378 bin nüfiısu olan bir bölge.
Türkiye yüzölçümünün 7'de birini kap-
layan bu bölgenin gayri safi milli hası-
lası (GSMH) 97.65 milyar dolan, kişi
başma milli geliri (KBMG) ise 4.364 do-
lan buluyor. Bölge, Türkiye nüfusunun
yüzde 35.3'ünübaımdırmasma karşm, mil-
li gelirdeki payı yüzde 48.5 düzeyinde.
KBMG'de batmın ardından Adana,
Antalya, Burdur, Gaziantep, Hatay, Ispar-
ta, Içel, Muğla, Kilis ve Osmaniye ille-
rinden oluşan güney geliyor.
Zaten, batı ve güney dışında milli ge-
lirde Türkiye ortalamasmı tutturan baş-
ka bölge bulunmuyor. Toplam 95 bin 930
kilometrekare yüzölçümü, 9 milyon 27
bin nüfiısu olan güneyin KBMG'si 3.183
dolan, toplam GSMH'si ise 28.73 mil-
yar dolan buluyor.
Kuzey, doğuyu geçiyor
Zenginlikîe baü ve güneyin ardından
Türkiye'Hİn orta bölgesi geliyor. Bölge
alan açısından doğunun, nüfus ve toplam
GSMH açısından batının ardından ikin-
ci geliyor.
Kişi başma gelirde bölgeler içinde sa-
dece doğuyu geçen kuzey illeri, alan, nü-
fus ve GSMH açısından en küçük bölge.
Artvin, Giresun, Kastamonu, Ordu, Ri-
ze, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak,
Bartm ve Karabük'ten oluşan bölgenin,
66 bin 959 kilometrekare alanı, 5 milyon
397binnüfusu, 13.4milyar dolarGSMH&
ve 2,483 dolar KBMG'si var.
Doğu bölgesi, 270 bin 468 kilometre-
kare alanla Türkiye'nin büyük bölümü-
nü kaplamasma karşm, nüfus ve ekono-
mide küçük kalıyor.
îngiltere 'den daha büyük bir alana ya-
yılan doğu illerinde 12 milyon 581 bin
nüfus yaşıyor. Kişi başma 1.565 dolar-
lık geliriyle Türkiye ortalamasının yan-
smı bile tutturamayan doğu illeri, 19.69
milyar dolarlık uiusal gelir ile Türkiye mil-
li gelirinin sadece yüzde 9.8'ini karşılı-
yor. Öyle ki Türkiye'nin batıdaki illeri-
nin kişi başma geliri, doğu illerinin üç ka-
tma yaklaşıyor.
Yargı kararlanna karşın 'promosyonu' sürdüren gazeteler, satılmayan ürünleri pazarlıyorlar
Gazeteler eşantiyon kiıııliğiiîi benimsedi
• Yoğurttan yemek takımlanna
kadar çok çeşitli ürünler için
"sertifika binktirenlere gazete
bedava" sloganlanna sanlan
gazeteler, akaryakıt bayilerinde,
alışveriş merkezlerinde,
lokanta zincirlerinde,
tüketicilere ürün eşliğinde
eşantiyon olarak sunuluyor.
FATMAKOŞAR
Yasalar ve yargı kararlanna karşm pro-
mosyon çılgınlığmı sürdüren gazeteler,
"eşantiyon" kimliklerini giderek daha
çok benimsemeye başladılar. Gazetele-
rin bazılan petrol istasyonlannda, bazı-
lan da alışveriş merkezlerinde "bedavjı"
veriliyor.
Bankacılıktan enerjiye, otomobil pa-
zarlamaya kadar çok sayıda sektörde fa-
aliyet gösteren basın kuruluşlan, buna pa-
ralel olarak ekonomik çıkarlara dayalı
ve siyasal amaçlı haberler verirken çe-
şitli ürünleri satın alan "okurianna'' ken-
di kendilerini de "hediye ediyortar".
Önceleri "promosyon" adı altmda oto-
mobilden beyaz eşyaya, elektronikten
züccaciyeye kadar geniş bir yelpazede ürün
pazarlamaya sanlan gazeteler, bugünler-
de Promosyon Yasası, Tüketici Yasası
başta olmak üzere çeşitli yasalan ve yar-
gı kararlanm etkisiz kılmak için de fark-
h yöntemlere başvuruyorlar.
Bu çerçevede, yoğurttan yemek takım-
lanna kadar çok çeşitli ürünler için "ser-
tifika biriktirenlere gazete bedava" slo-
ganlanna sanlan gazeteler arasındaki
Hürriyet, Milliyet, Radikal ve Fanatik
akaryakıt alanlara Türk Petrol'de hediye
ediliyor. Sabah gazetesi, îzmir genelin-
de Tansaş'ta, îstanbul 'da da iki Tansaş ba-
yiinde, Hürriyet McDonald's'ta, Milli-
yet de Burger King'de veriliyor.
Hürriyet ve Milliyet gazeteleri aynca
Migros'larda belli bir miktann üzerinde
alışveriş yapanlara dağıtılıyor.
Son olarak, Sanayi ve Ticaret Bakan-
lığı ile diğer kuruluşlann görevlerini ye-
Tüketicibilinçleııdikçeşikâyet değişiyor
Ekonomi Servisi- Bireylerin
haklarını öğrenmeleri ve top-
iumda giderek artan bilinçlen-
me tüketicişikâyetlerine yansı-
yor. Gazetepromosyonlan ileka-
pıdan satışlarla ilgili sorunlann
hâlâ yanya yakınını oluşturdu-
ğu tüketici şikâyetleri, çok çe-
şitli alanlardan da gelmeye baş-
ladı. Bilgisayar ve program sa-
ncüanyla ilgili şikâyetler ya-
pılmaya başlarurken sosyal hiz-
metlere yönelik satışlarla da il-
gili olarak dıkkate değer artış-
lar olduğu kaydedildi. Şikâyet-
lerinbüyük kısmını, gazete pro-
mosyonlan ve kapıdan satışlar-
la ilgili mağduriyetler oluşhı-
rurken tüketicinın artık trafîk
hizmetlerinden, kaldınmlara
araç park edilmesinden dolayı
da şikâyetçi olması, "'bilinçten-
menm göstergesi" olarak kabul
ediliyor. Tüketicinin, aynca,
elektrik, su ve telefon hizmet-
lerindeki fabiş fıyatlan da şi-
kâyet konusu yapması, bilinç-
lenmeye bağh olarak şikâyet-
lerin çeşitli alanlarakayması bi-
çiminde yorumlanıyor.
Yetkililer, tüketicinin toplu
taşımayla ilgili şikâyetlerde bu-
lunduğuna dıkkat çekerken bu
gelişmelere paralel olarak tü-
ketici derneklerine yansıyan şi-
kâyetler de gün geçtikçe deği-
şiyor.
Bilinçlenmeninhergeçengün
arttığına dıkkat çekenTüketici-
yi Koruma Derneği (TÜKO-
DER) Antalya Şube Başkanı
Abffadlah Özçufcu, gazete pro-
mosyonlan ile kapıdan sanşlar-
da çok sayıda şikâyetçi olduğu-
nu anımsatarak geçen yılın ikm-
ci yansından Jtibaren tükeücı-
lerin şikâyetlerinin farldı sektöi-
lere yansıdığını vurguladı. Öz-
çulcu, TÜKODER'e başvura-
rakaldığı mallardaki sorunlann
çözümüne yardmıcı olunması
için binden fazla tüketicinin
kendîlerine baş\iırduğunu bil-
dirdi. Bu şikâyetlerin 300'den
fazlasının gazete promosyon-
lan, yansının kapıdan sanş ya-
pan şirketlerie ilgüi olduğunu an-
latan Özçulcu, şikâyetlerin yüz-
de 99'unun tüketici lehine so-
nuçlandığnu ifade etti. Özçul-
cu, tüketicilerin bankalardaki
provizyon ve havale ücretleri
konusunda sürekli şikâyette bu-
lunduğunu kaydetti.
rine getirmemesi sonucu, kampanyalar-
la ilgili Ankara 8. Asliye Ticaret Mah-
kemesi'nce alınan ^yürûtmeyi durdnr-
ma" karannı uygulamayan gazeteler, ay-
nca çok çeşitli ürünlerin yanmda da ve-
rilebiliyor.
ilk olarak Milliyet'in, bir süt ürünleri
firmasıyla anlaşarak "yDğurt alanlara"
verilmesiyle başlayan "bedava" çılgın-
lığı, piyasada saölrnayan her tür üriinü pa-
zarlamaya kadar ulaştı.
'Mizah bovııtunda'
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKO-
DER) Genel Başkanı Mehmet Sevim,
gazetelerin tirajmı arttırması gibi ma-
sum gerekçelerle yapılan bu uygulama-
larmkaramizahboyutunda sürdüğünü be-
lirterek "Tüketiri Yasası'nuı 11. madde-
si gazetelerinkültürel ürünlerdışmda bir
şey pazarlayamayacağuu söylüyor. Hü-
kümeüer bunu uygulama yürekliliğini
göstermeyeceldersebarimaddeyikaldır-
suüar" dedi. ;
Tüketici Yasası'nın bu alanı düzenle-
yen hükümlerini son 4 hükümetin uygu-
lamadığmı belirten Sevim. siyasilerin
maddeyi kaldırarak, "basm tekeflerivle obn
Uişkilerini de" rahatlatacağını vurgula-
yarak "Avrupa Birüği'ne girmeye hazır-
lanriıgımiT bu dönemde yasalann uygu-
lanmaması kabul edilemez" diye konuş-
tu.Gazetelerin satışını sağladığı ürünle-
rin kalitesinin de bilinmediğini anlatan
Sevim, şöyle devam etti:
" Verdiği ya da önerdiği ürünler ne du-
rumda. Belki de piyasada sanlmavan
ürünlerin pazarlamasmı yapryoriar. Ör-
neğin gıda ürünlerinde son kııllanma ta-
rihi yaklaşmış olabilryor. Bu durumda
uygulama firmalar için stoklan da erit-
meniniyi bir yolu. Tüketkilerson kuDan-
ma tarihi yaklaşan ürünlere dikkat et-
snüer. Bu arada basının saygınhğı da s
hyor."
İSONtNEVRElNİNDElV
ŞÜKRAN SOIVER
Kokusu Çıktı
Dünyanın en zengm ülkesi ABD'de en çok
reklam veren kurumlV arasında özel sigorta şir-
ketleri vardır...
"Sizin sigortanız, kanser olursanız ayda birkaç
günlük masrafınızı ancak karşılar. Bizim sigor-
tamıza gelin, aylık hastane masrafınızın yüzde
etösini karşılasın..." türünden reklamlan kimse yad-
sımaz.
ABD'de yaşlılığını, hastalığını güvence altına
almak isteyen ücretli. işçinin birden fazla sigor-
taya, ortalama üç sigortaya birden prim ödeme-
si olağan sayılır. Yine de yaşlılığı, sağlık hizmet-
lerinden yararianma hakkı hiçbirzaman güven-
cede değildir. Işçi toplusözleşmeli işyerinde ise,
sosyal güvenlik hakkı aynca toplu iş sözleşme-
si ile özel güvenceye almır.
örneğin dünya lastik tekelleri dünya ölçeğin-
de aldıklan sendikasızlaştırma karannı ABD'de-
ki işyerierinde de uygulamak istediler. Sözleş-
menin yenilenmemek istenmesi üzerine ABD
lastik işçileri aylar yıllar süren grevler yapmak zo-
aında kaldılar. Sendikalan, çökmemekiçin baş-
ka işkollanndan, otomobil işkolu gibi sendika-
laria birieşerek ayakta kaldılar. Ülke ve dünya ça-
pında kampanyalaria, güçlükle sözleşme yeni-
İemeyi başardılar.
Grev aşamasında dünyayı dolaşan grevci iş-
çilerin temsilcileri kardeş sendikalan ziyaret et-
mek, dayanışma için, Türkiye'ye de gelmişler-
di. Yaptığımız söyleşide, grevci işçinin en çok
üzerinde durduğu konulardan biri, sözleşme ile
sağlanmış sigorta haklanna ilişkindi. Prim öde-
dikleri resmi ve özel sigortalann sağlık harcama-
lannı karşılamadıklarını, işyeri sözleşmesi ilefar-
kın tamamlandığını anlatıyordu. Işveren sözleş-
meden söz konusu hükmü kaldırmak, daha doğ-
aısu sağlık harcamalannın yüzde yirmilik payı-
nı işçiye ödetmek istiyordu.
Grevci işçi duaımu yaşamından örneklemek
isteyince, "Ben geçen yıl ameliyat olmuştum. Iş-
verenin istediği gibi ameliyat harcamamın yüz-
de yirmisini karşılamam söz konusu olsaydı, bu
benim, iki buçuk yıllık çalışma karşılığı alacağım
ücretin tamamına eşit gelecekti ki, bunun an-
lamı asla ameliyat olamayacağım, ölümle karşı
karşıya kalacağım demekti.." sözleri ile özetle-
yivermişti.
Dünya Bankası kaynakları aslındadurumu çok
daha çıplak ortaya koyup, genelliyor:
ABD'de yıllara göre sağlık harcamalanna ya-
pılan yatınmlar grafiği hızla yukan doğru çıkar-
ken, ABD vatandaşlarının sağlık hizmetlerinden
yararianabilme eğrisi aynı hızla ters yönde aşa-
ğı doğru iniyor.
Para karşılığı sağlık hizmeti, giderek çok bü-
yük bir hızla pahalılaşırken, hizmetlerden gerek
sayısal, gerekse kalite olarak yararianabilme ola-
nağı aynı hızla düşüyor. Dünyanın en zengin ül-
kesi ABD'de insanlann büyük çoğunluğu, çok
gejişmiş, o ölçüde de pahalılanmışsağhk hizmet-
lerinden yararlanamıyorlar. Dahası parası olan-
lar bile, sağlık hizmeti ticaret aracı haline geldi-
ğinde para için ameliyat edilen, gereksiz ilaçlar
ve tedavi hizmetleri uygulanan kişiler konumu-
na düşüyorlar.
Kamu sigorta sisteminden almalan söz konu-
su emeklilik ücreti ise bizdekinden beter düşük
birdüzeyde kalıyor. Emeklilikte insanca yaşaya-
bilme ücret geliri için, çalışanın birçok sigorta-
ya birden prim ödemiş ve onlann üçünden, dör-
dünden birden emeklilik ödentisinde yararlana-
bilecek durumda olması gerekiyor.
Dünyanın en zengin ülkesinde bile, yaşlılığını,
sağlığını güvence altına almak isteyen bir işçi,
ücretlinin çok uzun yıllar, çoğunlukla birden faz-
la işte çalışıp gerek sağlık gerekse emeklilik hak-
lan için birçok sigortaya prim ödemeye zoriayan
sistem, kötü kopyalan ile ülkemizde de uygu-
lanmak isteniyor. Konu ısıtılıp ısıtılıp Türkiye'nin
gündemine sokulmaya çalışılıyor.
Çalışma Bakanı Yaşar Okuyan'ın geçen ay SSK
aleyhine giriştiği teşhir kampanyası ile hedefle-
nen anlaşıldı. Kokusu, bayram öncesi sızdınlan
bir yasa tasansı ile ortaya çıktı. Bir kez daha
SSK'nin yetersiz işlevinin daha da güdükleşti-
rümesi, yerine özel sigorta sistemlerinin getiril-
mesi gündeme getirildi. Sözde gönüllülükle,
SSK'nin gerek emeklilik gerek sağlık hizmetleri
aşağı çekilerek, çalışanların ek özel sigorta sis-
temlerine yönlendirilmesini öngören yasa tasa-
nsı piyasaya sürüldü.
Türk-lş, diğer işçi ve kamu çalışanlan konfe-
derasyonlan sessiz, tepkisizyakalanırsa, bu kez
iş kotanlacak, özel sigorta sistemleri yasallaşa-
cak. SSK'nin önemli birkaç ayağı daha kınlacak.
Yok tepki güçlü, caydıncı olursa, bir başka za-
man yeniden gündeme getirilmek üzere bir ke-
nara çekilecek.
Sermaye kesiminin aklı başında olanlannın bi-
le, "Türkiye için gerçekçi değil, uygulanamaz"
dedikleri, sosyal güvenlik sisteminin özelleştiril-
me adı altmda, önemli bir budamadan daha ge-
çirilmesi operasyonu, kaşla göz arasında kota-
nlmaya çalışılıyor.
e-posta: sukransoner@yahoo.com
Time warner - America Online
Medyada dev
şirket evliliğiEkonomi Servisi-
Dünyamn en büyük
înternet hizmeti
sağlayan
firması
America Onhne
(AOL), yine
dünyamn en büyük
medya fîrması Time
Wamer'ı satın alacağım
açıkladı. Üci şirketten
yapılan ortak
açıklamada, dünyamn en
büyük medya grubunu
oluşturacak evlilik
çerçevesinde AOL,
hisse senedi
bazmda, Time
Waraer firmasını
190 milyar dolara
satın alacak. CNN
televizyonunun da
sahibi olan yeni
grubun borsadaki
değerinin 360 milyar
dolar olacağı belirtiliyor.