Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 AĞUSTOS 1999 CUMA DEPREM DUNYADA BUGUN ALİ SİRMEN Bişiy Olmaz Abir İdare Et Abi Sarmalında Deprem Dün Türkiye'de Corierra della Serra gazetesi- nin manşeti "La Terra a Tramma" idi. Yıllar öncesine. Luchino Vısconti'nin ünlü fil- mine daldım gittim. Onun da adı aynıydı: "Yer Sarsılıyor." Bir balıkçı köyünde, sarsılan kokuş- muş düzenı anlatıyordu. Film boyunca düzen sar- sılıyordu. Yer sarsıntısı bu olayın kreşendosu ola- rak gösteriliyordu. Yıllarca Türkiye'nin başı bozuk düzeni anlatıldı. Herkes kös dinledi. Ne dersen yanıtı hazırdı: "Bişiy olmaz abi." "Bişiy olmaz abi" zihniyetini suçüstü yakaladı- ğında, aynı pışkinlik ve aynı sırıtkanlık, bu kez bi- raz mahzun, biraz melul, biraz boynu bükük, ama aynı vurdumduymazlıkla hemen "idare et abi"ye dönüşüyordu. Kaosu, dınamızm diye niteleyenler, sistem dışı- lığı teşvik edenler, topluma gerçekten bir şey ol- madığına ya ınanıyorîarya da gerçek çareleri ara- yıp, yaşama geçiremedikleri için bu iki def'iye sı- ğınıyorlardı. Sonunda salı sabahı "Bişiy olmaz abi ve idare et abi" sarmalındaki Türkiye'yi vurdu deprem. • • • Batı Anadolu'daki iki büyükfaydan birinde mey- dana gelen ve merkezi Izmit-Adapazan olan dep- rem, sonradan anlaşıldığına göre 7.4 Richter şid- detindeydi, 42 saniye sürmüştü. Depremin şiddeti müthişti, hiçbir hasar yapma- ması beklenemezdi. Başka bir yerde de olsa, çağ- daş koşullara uyan bir ülkede bile zarar meydana gelirdi. Ama hasarı, can ve mal kaybını, yalnızca dep- remin şiddeti ile açıklamamız mümkün değildi. Hele deprem kuşağı üzerınde olduğu biiinen, üs- telik bu iki faydan birinde, deprem olacağı iki yıl- dır söylenen bir ülkede... Unutmayalım, 7.4 Richter ölçegi, depremin şid- deti açısından her yerde aynı şeyi ifade eder. Ama yol açtığı hasar açısından değil. Adamsendecilik, avantacılık-lavantacılık, kolay köşe dönmecilik, kısacası açıkgözlük sanılan, bi- reye köşe döndürürken nicesini umarsız eli bög- ründe bırakan, toplumsal ahmaklık, 7.4 Richter şıddetini birkaç kez daha çarpacak sonuçlar do- ğuruyor. Gemisinı kurtaran kaptan toplumunda, devleti avantacı ile talancı karşısında etkisizleştiren sis- tem, depremin öncesindeki hatalarını, gördüğü- müzgıbı deprem sonrasındada, sürdürüyor veyı- kım daha da büyüyor. • • • "Bişiy olmaz abi, idare et abi" toplumunun son büyük buluşu da, ki bir on yıl kadar önce yaşama geçti, sorumlu canavarlar bulmaktır. Bu kez de sorumlu canavarlar bulundu: Namus- suz müteahhitler. "Onlar malzemeden çaldılar, onlar kavaf işi bi- nalaryaptılar, bütûn bunlarondan oldu"sanılıyor. Hâlâ böylesine uyumak isteyenler varsa, hab-ı gafletlerine devam etsinler. Ama biz açalım gözümüzü! Bu felaketten yalnız kimi müteahhitler sorumlu değil. Aynı zamanda, oy hesaplarıyla, olmadık alanlan imara açan politikacılar, yerel yönetimler de sorumlu. Sorumluların listesini nereye kadar isterseniz uzatabilirsiniz. Ama ne olur, bir tek canavara mesuliyeti ihale ederek işin içinden sıynlanlardan olmayalım! Kimse çıkıp, "Bir musibet bin nasihattan evla- dır" demesin. Binlerce insanın yaşamını yitirdiği, on binlercenin maddi ve manevi kayıplara uğradı- ğı, milyarlarca dolara mal olan musibetlerden ders almak marifet değil. Hoş, sistem ve toplum onu da almıyor ya! Bolu'da organizasyon bozuk Çahşmalar ü üağır yürüyorBOLL' (Cumhuriyet) - Bolu'nun Düzce ilçesinde enkaz kaldırma çalışmalan devam ediyor. Bolu'dakı hastanelere getirilen yaralılar, yakınlannı kaybetmenin acısıyla ağlıyor. Kentteki kurtarma çalışmalannda büyük bir organizasyon bozukluğu yaşanıyor. Bazı binalara 20 ekip müdahale ederken, kimı binalarda ise yurttaşlar kaderleriyle başbaşa. Kentte yağmacılar ve karaborsacılar işbaşında. Depremin en çok etkiledıği Düzce'de özellikle Alman ve Ingiliz kurtarma ekipleri ile Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ekiplerinin ortaklaşa enkaz kaldırma çalışmalan dün yoğunluk kazandı. Alman ve İngiliz ekipler. kalp atışlanni belirleyen cihazlar ve eğitilmiş köpeklerkullanıldı. Bolu Komando Tugayı'ndan askerler de kurtarma çalışmalanna katılıyor. Gönüllü olarak Bolu'ya gelen kurtarma ekipleri. organizasyon bozukluğu nedeniyle sıkıntı çekiyor. Bir apartmanın enkazında 20nin üzerinde kurtarma ekibinın çalışması dikkat çekiyor. Bu enkaza 50 metre uzaklıktaki bir başka apartman enkazında ise 4 vatandaş kendi çabalanyla kurtarma çalışmalannı yürütüyor. Enkaz altından yaralı kurtulan çok sayıda insan da hastanelerde yakınlanndan haber alamamanın üzüntüsüyle ağlıyor. Hastane koridorlan bu ınsanlann çığhklanyla inliyor. Ölü sayısının 210'a, yaralı sayısının da 654'e ulaştığı Bolu'da. Vali Nusret Miroğlu. zamanının çoğunu Düzce"de geçiriyor. Bolu'dan Düzce. Çilimli, Gölkaya, Cumayeri. Akçakoca ve Gümüşova'ya çadır, battaniye ve gıda yardımı sürüyor. Çevre illerden gönderilen sağlık personeli, yaralılara müdahale ediyor. Düzce'de salgın hastalık tehlikesi üzerine belediye bölgeyi ilaçlamaya başladı. Evlerinin yağmalanmasından korkan yurttaşlar çevrede nöbet tutuyor. ilçede camilerin birçoğunun yıkik olması nedeniyle cenazeler yıkanamıyor, defin işlemleri yapılamıyor. Bolu'nun Düzce. Gölkaya, Çilimli ve Gümüşova ilçelerinde fırsatçılar işbaşında. Gölkaya'da ekmeği 1 milyon liraya satan bir kişi. yurttaşlar tarafından tartaklandı. Adapazan'nda yardım malzemelerinin ulaşmasmda ve kurtarma çalışmalannda yoğun bir artış oldu 70 Idşi 48 saat sonra kurtarddıADAPAZARI (Cumhuriyet) - Adapa- zan'nda dünden itibaren yardım malze- melerinin ulaşmasmda ve kurtarma ça- lışmalannda yoğun bir artış oldu. Türki- ye'nin çeşitli yerlerinden gelen sivil sa- vunma elemanlan, Zonguldak'tan gelen maden işçılen \ e çeşitli ülkelerden gelen uzmanlardan oluşan toplam bin kişilik kurtarma ekibi, enkaz altından 48 saat sonra 70 kişiyi kurtardı. Kentte grayder- leri kullanacak operatör bulunamıyor. Adapazan'nda dün geceden itibaren finn ve hastane gibi önemli yerler ile bü- yük caddelere kısmen elektrik verilme- ye başlandı. Enkaz kaldırma işlemine ka- tılacak iş makineleri sayısında önemli ar- tış oldugunu kaydeden yetkililer, ancak bu makineleri kullanacak operatör bul- Kocaeli • Adapazan'nda dün geceden itibaren finn ve hastane gibi önemli yerler ile büyük caddelere kısmen elektrik verilmeye başlandı. Enkaz kaldırma işlemine katılacak iş makineleri sayısında önemli artış oldugunu kaydeden yetkililer, ancak bu makineleri kullanacak operatör bulmakta zorlandıklarını söylediler. makta zorlandıklannı söylediler. Enkaz altında yaşayan olup olmadığını kontrol etmek için egitilmiş köpeklere gereksi- nim bulunduğunu belirten yetkililer. va- tandaşlara da paniğe kapılmadan görev- lilere yardımcı olma çağnsında bulundu- lar. Kurtarma çalışmalan, sabahın erken saatlerinden itibaren tekrar başladı. Kriz merkezine, enkaz altında çok sayıda can- lı bulunduğuna ılişkin ihbarlar geliyor. Uzman ekipler, öncelikle canlı ihban ya- pılan bölgelere giderek kurtarma çalış- malannı sürdürüyor. Enkaz altmdaki cesetler sıcakJar nede- niyle kokarken kurtarma ekipleri mas- keyle çalışıyor. Kentte çöplerin toplana- mamasından dolayi ağır bir koku yayılı- yor. Salgın hastalıklardan korkan yetki- İileT. yurttaşlan açıktaki sulan içmeme- leri konusunda uyardı. Bu arada, depremden bu yana Yeni Yüksektepe Kültür Derneğı Aktif Eko- loji Grubu ile daha önceki depremlerde büyük hizmetler veren AKUT elemanla- rı kurtarma çalışmalanna katılıyorlar. AKUT elemanlan, enkaz altından 5 ki- şiyi, Ankara Sivil Savunma Birliği 50. Aktif Ekoloji Grubu da 3 kişiyi sağ ola- rak çıkardı. Mithatpaşa Mahallesi'nde üç gün aradan sonra Melahat Erdem ve 6 yaşındaki kızı Hatke ile kendi işyerin- de mahsur kalan Selami Oznar da kur- tanlanlardan. Önceki gün enkazdan ge- linı ve kansını kurtaran Muzaffer Berk, kızını kaybetmenin çaresizliği içinde yet- Ceset ve çöp kokulan KOCAELİ / GÖLCÜK (Cumhuriyet) - Depremin merkez üssü Kocaeli'de ce- set kokulan, toplanmayan çöp kokulanna kanşıyor. Kriz masası yetkilileri ile en- kazın kaldınlmasını isteyen vatandaşlar arasında sert tar- tışmalar yaşanıyor. Kentte incelemelerde bulunan Cumhurbaşkanı Sûkyman Demirel depremi değerlen- dirirken, "Erzincan depremi çok büyük depremdir, ama bu on tane Erzincan'dır" de- di. Devletin yardım elini geç uzatmasından yakınan Göl- cüklüler ise tüm yardımlann Donanma Komutanlığı'na yapıldığını öne sürüyor. Gölcük'e her yardım etmek isteyen ekmek göndermiş. Ekmekler küfleniyor, ama enkaz altında kalanlan kur- tarmak için iş makinesi bu- lunamıyor. Gölcük'te elekt- rik yok, su yok, telefon yok, ceset torbası yok, kurtarma aracı yok, benzin yok... Her yer ceset dolu ve Gölcük ölenlerine ağlıyor. Göl- cük'te, bazı kişilenn yağma- lama girişimine vatandaşlar müdahale etti. Olayı görün- tülemek isteyen basın men- supları ile yağmacılar ara- sında tartışma çıktı. Tartış- ma, vatandaşlann ve emni- yet güçlerinin araya girme- siyle büyümeden önlendi. Depremden hasar gören ba- zı dükkânlann gece yağma- landığı görüldü. Kocaeli Valiliği'nin bah- çesinde kurulan kriz masası yetkilileri, zaman zaman iş- lerin koordinasyonunda kontrolü kaybediyor. Akın akın kriz masasına başvuran vatandaşlar, aradan 3 gün geçmesine rağmen yıkıntı- lann arasından yakınlannın seslerinin geldiğini ve şu ana kadarhiçbir yardım gitmedi- ğinı belutiyor. Acılı vatan- daşlarla kriz masası görevli- leri arasındaki diyaloglar za- man zaman sert tartışmalara dönüşüyor. Yurtdışından ge- len kurtarma ekipleri de, özel eğıtimli köpekleri ve gelişmiş aletleriyle bazı bi- nalarda enkaz altmdaki sağ vatandaşlan bulma ve çıkar- ma çalışmalannı sürdürüyor. Vatandaşlar da, kazma- kü- rekle enkaz kaldırmaya çalı- şıyor. Kızılay Genel Müdür- lüğü tarafından Kocaeli Va- liliği'nin yan tarafından bu- lunan Uğur Mumcu Par- kı'na kan alma çadın kurul- du. Kocaelililer buraya baş- vurarak kan bağışında bulu- nuyor. Yurdun dört bir ya- nından Kocaeli'ye yardım yağıyor, ancak dağıtım ken- tin belirlı bölgelerinde ya- pılıyor. lzmit Devlet, SSK lzmit ve Kocaeli ile Kocaeli Üni- versitesi Tıp Fakültesi hasta- nelerinin ve diğer sağiık ku- ruluşlannın morglan yüzler- ce ölüyle tamamen dolduğu için cesetler sürekli olarak lzmit Şirintepe'deki Büyük- şehir Belediyesi"ne ait Buz Sporlan Salonu'na getirili- yor. Ancak buz patenindeki jeneratör dewe dışı kalmca buz pateni çevresinden ağır kokular yayılmaya başladı. Enkaz altmdaki ceset sayısı- nın çokluğu ve havanın sı- cak olması nedeniyle şehir ağır bir koku altında. Ceset- ler bu nedenle kentin çeşitli yerlerinde kısa sürede sahip- leri bulunarak toprağa veril- meye çalışılıyor. Kentin depremden en az hasar gören merkez bölgesi- ne dün akşamdan itibaren kanştıelektrik verilmeye başlandı. Derince'nın Altmışevler ve Kaşkaldere bölgelerinde yeraltındaki su borulannın hasar görmesi nedeniyle bu bölgelerde su sıkıntısı yaşa- nıyor. Halk çadır alabilmek için muhtarlıklann önünde uzun kuyruklar oluşturuyor. Kamu kurum ve kuruluş- lan ile işyerlerinin açılmadı- ğı Kocaeli'de toplu taşım araçlan da sağlıklı olarak ça- lışamıyor. Ankara'dan. va- tandaşlann tuvalet ihtiyacını karşılamalan için seyyar tu- valetler istendi. Kocaeli'de belediyeler çalışmadığı için 4 günden bu yana çöpler de toplanamıyor. Kirliliğin ve sıcak hava- nın etkisiyle sinekler de ço- ğalırken, yer yer çöplerin pis kokular yaymaya başladığı lzmit'te bu nedenle salgın hastalıkların başgösterme- sinden endişe edıliyor. Cep telefonlan ve normal telefonlar da daha sağlıklı çahşmaya başladı. Bazı fı- nnlar. büfe ve bakkallar da halka hizmet vermeye başla- dı. Kriz masasının isteği doğ- rultusunda açtınlan market- lerden ise vatandaşlara gıda maddesi dağıtılıyor. Bu ara- da vatandaşlara gıda yardımı sürüyor. IĞNELİ FIRÇA ZAFER TEMOÇÎN kililere başvurdu. Kızmdan ümidi kesen Berk, büyük acı içinde kansı ve geliniy- le Aktaş Köyü'ne gitti. Ancak dün sivil savunma ekipleri Berk'in kızı Rukiye'yi yıkıntılar altından canlı çıkardılar. Kızla babanın kavuşması herkesi ağlattı. Kentte 459'u yabancı olmak üzere bin kışılik bir kurtarma ekibi canla başla ça- lışıyor ve enkaz altında canlı insan an- yor. Vatandaşlara, sabah saatlerinden iti- baren ekmek, su ve yiyecek dağıtımına da başlandı. Yetkililer, Adapazan'nda şu anda ekmek sıkıntısı bulunmadığını bil- dirdiler. Öte yandan. çok sayıda yardım konvoyu da Adapazan'na gelmek üzere yollarda ilerliyor. Kent içinde yoğun bir trafik yaşanıyor. Özellikle yakınlannı aramak için Türkiye'nin her yerinden Adapaza- n'na gelen vatandaşlar ile Adapazan'ndan çıkmak ısteyenlerin araçlan, kent ıçi trafığı tam anlamıyla kilitliyor. Bu dunım ise yardım araçlan, ambulans ve itfaiye araçlannın kent içindeki hareketıni aksa- nyor. Adapazan'nın çeşitli yerlerinde küçük çaplı yangınlar da devam edi- yor. Bu arada Telsiz ve Radyo Amatörleri Cemı- yeti Sakarya Şubesi ele- manlan ile Türkiye'nin çeşitli yerlerinden gelen cemiyet üyeleri, Adapa- zan'nda örnek bir çalış- ma sergiledi. Depremin olduğu ilk saatlerde Tür- kıye ve dünyayla ilışkısi kesilen Adapazan'nın gö- zü ve kulağı. amatör tel- sizciler oldu. Adapaza- n'ndaki depremin büyük- lüğü hakkında Kızılay Genel Müdürlüğü ve Tel- siz Genel Müdürlüğü'ne bılgi veren telsizciler, Ko- caeli ve lstanbul'daki kriz merkezlen ile de bağlantı kurdular. Yardım konvoy- lannı yönlendiren, ambu- lans ve doktor ihtiyacını diğer illere aktaran telsiz- ciler, polis telsizlennin ro- le istasyonlannın hasar görmesi nedeniyle, emni- yet birimlerine de hizmet verdiler. 3 gündür uyku- suz calışan telsizciler, tra- fik sorunundan yardımla- nn dağıtımına kadar pek çok konuda yetkililere yardımcı olmaya devam ediyorlar. Karanlığın çökmesiyle evlerin bir bir boşaldığı İstanbul'da açık alanlar insanlarla dolup taşıyor Korku Istaıılnıl^a hâlâ egemen İstanbul Haber Servisi - Yaşa- nan büyük depremin sarsıntısını üzerinden atamayan İstanbul'da karanlığın çökmesiyle birlikte evlerin büyük bölümü boşalıyor. Caddeleri ortadan ayıran bö- lümler, parklar, meydanlar hatta bazı stadyumlar, sabahlayan in- sanlarla dolup taşıyor. Çünkü korku, her şeye ağır basıyor... Her biri uykuda yakalandı bü- yük depreme... Iskambil kâğıdı gibi çöken binalann tonlarca ağırlığı altında kaldılar. Enkaz altlanndan ölü olarak çıkanlan insanlann yakınlan, ya- ralı da olsa yaşama tekrar kavu- şanlar ve halen polis kordonunun arkasında endişeyle yakınlannın sağ olarak çıkanlmasını bekle- yenler... Bütün bu insanlann or- tak duygusu: Acı... "Geçmiş olsun" diye girilen her sohbetin ardında bir sıtem ge- liyor. Ailesıyle birlikte çadırda kalan Mesut Akyol, müteahhitle- re çıkışıyor hemen... Acı ve ölümlerin sorumlusunun müte- ahhitler oldugunu belirtiyor ve ekliyor: "Onlarbir kez daha elini kolu- nu sallayarak kaçacaklar, bunu biliyonım. Yakalayın onlan. Pa- ra için katil olanlan yakalayın. Devlet yakalayamaz, siz yakala- yın bari." Akyol'un hemen yanında yere serilen yorganlann üzerinde eşi ve çocuğuyla yıldızlara bakarak uyumaya çalışan Osman Güroğ- lu. bir katliamın yasandığını be- lirtiyor. Güroğlu "Bu katliamın asıl sorumlulan belediye başkan- lan.« İnsanlan öldüren deprem değil. Buna inanmıyorum_~ di- yor. Zeytinburnu Stadyumu da sa- bahm karşılandığı yerlerden biri. Tribünlere kurulan yorgan ve battaniyelerin üzerinde kalan in- sanlardaki en belirgin duygu ise tedirginlik. Stadın çimlerinde ya- tamamaktan şikâyetçi Zayide SuJtan adlı kadın: "Bak şu veşil saha, bizlerden dahaönemli. Görevliler çimterde yatmamıza izin vermryor. Biz de soğuk taşlann üzerinde u>ııyo- ruz." Kiminin kulağı transistörlü radyoda; depremde son durumu öğrenmeye çalışıyor. Kimi man- gal başında, kimi çay demliyor... Ancak sokaklarda sabahlayanlar >nne de şanslı say ılırlar çünkü ai- leleri yanlannda... Ama lstanbul- lulardan bazılan bu kişiler kadar şanslı değil... Avcılar Vatan Hastanesi'nin bahçesinde ise bir o yana bir bu yana ağlayarak yürüyor Methiye Serer: "Ben ne yapacağım şimdL Oğ- lum, kocam morgda vaOyor._ On- lar yatıyor orada... Onlar öldü ama ben mezara girdim." Deprem sırasında 18 yaşında- ki oğlu Cem ve eşi Mustafa Se- rer'in ellerinin altından kayıp git- tiğini anlatıyor Methiye Serer: "Üçüncü katta oturuyorduk. Ben uyuyordum.. Oğlum.^ Oğ- lum beni kurtarmak için yanıma geldi. 'Anne' dedL 'Anneciğim.. Can pazannuı yaşandığı depremde, enkaz yığuu haline gelen binalann altında kalanlann çıkanlmasını umuda bekleyenler de var. Kalk deprem oluyor' dedL Ne ol- dugunu hatuiamıyonım. Sadece kulağunda oğlumun çığiıklannı duydum." Sonra birden boşalıyor göz- yaşlan Methiye Serer'in.. "Daha 18 yaşmdaydı oğfum. Kocam da öldü- Deprem bir saniyede aldı onlan benden. Ben ne yapacağım şimdL." Özel Avcılar Anadolu Hastanesi, deprem sonrası yara- lılarla dolup taşmış.. Ancak şu an hastanede bir iki depremzede var. Bunlardan biri 6 yaşındaki Burak KoçaM. Küçük Burak, Av- cılar'daki göçen evlerinden yara- lı olarak kurtanldı. Annesi Fatma. ınşaat işçisi ba- bası Yünus Koçali. küçük çocuk- lan kadar şanslı değildi. Burak enkaz kurtarma çalışmalanna kan1an yurttaşlann alkışlanyla yaşama merhaba dedi. Annesi ve babası ise ceset tor- baiannın içinde morga kaldınldı. "Neler hissettin" sorusuna tek kelimelik yanıt verdi: "Kork- tum." Anne ve babasının yaşa- mını yitirdiğinden haberi olma- yan Burak, annesinin kendisine yemek yapıp getimıesini istiyor ve "Buradan çıkmca arkadaşla- runia top oynamak istiyorum" diyor. Hastane görevlileri ise enkaz altında akciğeri yırtılan ama ya- şama dönen küçük çocuğun tek yakınının amcası oldugunu be- lirtiyor. Yıkılan binanın hemen önün- de polis kordonunun arkasından yalvanyor Fatma adında bir ka- dın: "Ne olur memur bey, ben de yardım edeyim. Ellerinıle taşlan atanm, Tarkanımı, geünimi ben de arayayım.. Bak ellerime güçlü, gördün mü? Ne olun." Tarkan'ın ve bir ay önce ev- lendiği eşi, hamur haline gelen Avcılar'daki 8 katlı binanın enka- zı altında kaldığını söylüyor... Ve yaşh gözlerle deprem öncesi çok kötü bir rüya gördüğünü belirti- yor: "Anam derdi.. Anacığım.. Rüv-amda gördüm. Kötü bir otay olacaktı. Tarkanım, gehnim çok gençtL Nerdesiniz."