Katalog

19 AĞUSTOS 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DEPREM Yardım ekipleri deprem bölgesine bir gün sonra ulaşırken Başbakanlık Kriz Merkezi işlevsiz kaldı Devletin eli geeiktiANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Tür- kiye, cumhuriyet tarihinın en yaygın dep- remiyle karşılaşırken deprem bölgelerine müdahalede geç kalındı. Uzmanlar, dep- rem sonucunda en kısa sürede enkazlann kaldınlmasının yaşamsal önemde oldu- ğunu vurgularken. yardım ekipleri bölge- ye ancak bir gün sonra varabildi. Başba- kan yardımcılan Hüsamertin Ozkan ve Devlet Bahçeli yönetiminde oluşturulan Başbakanlık Kriz Merkezi işlevsiz kaldı. Deprem bölgesınden çıkmak isteyen yurttaşlarla bölgeye yardım ulaştırmaya çalışan ekıplenn ve yakınlannı merak edenlerin yollara çıkması bölgeye ulaşı- mı tıkadı. Hükümet, ancak dün akşam sa- atlerinde yaralı nakli ve yardım sevki için belirledıği yollan diğer trafiğeyasakladı- ğını duyurdu. Saglık Bakanı Osman Dur- muş. Kızılay'ın trafik tıkanıkhğı nede- niyle 17 saat süreyle Adapazan'naulaşa- madığını söyledi. Depremin etkili olduğu Izmit merkezi, Gölcük, Yalova gibi bölgelerin denizden ve havadan ula$ım köprüsü kurulma ola- nağı bulunmasına karşın bu yola başyu- rulmadı Yalnızca Gölcük Deniz Üs- # Depremin etkili olduğu bölgelerin denizden ve havadan ulaşım köprüsü kurulma olanağı bulunmasına karşın bu yola başvurulmadı. Enkaz kaldırma ve kurtarma çalışmalanna katılan ekiplerin yetersizliği dikkat çekti. Sakarya'da incelemelerde bulunan Sağlık Bakanı Osman Durmuş, aksaklıklara dikkat çekerek elektrik, su ve telefonun olmadığı konusunda bölgedeki yetkilileri uyardı. sü'nde enkaz altından çıkanlan yaralı as- kerler ile yaşamını yitiren personel deniz yoluyla tstanbuPdaki çeşitli askeri hasta- nelere gönderilebildi. Özellikle Gölcük ve Yalova'ya sabah saatlerine kadar kur- tarma ekipleri ve iş makineleri giremedi. Bölgedeki yurttaşlar kendi olanaklanyla enkaz altında kalan yakınlanna ulaşma- ya çalıştılar. Enkaz kaldırma ve kurtarma çalışmalanna katılan ekiplerin yetersizli- ği dikkat çekerken, daha çok'"AKUT" adlı gönüllü grup ile Yıldız Teknik Üni- versıtesi Dağcılık Kulübü öğrencileri en- kaz altındakilere ulaşmaya çalıştı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Başbakan Bülent Ecevit ve diğer bazı ba- kanlar bölgeye hava yoluyla giderken, kurtarma ekiplerinin bölgeye karayoluy- la ulaştınlmaya çalışılması dikkat çekti. Hükümet üyesi bakanlar, deprem önce- sinde planlama yapmak yerine inceleme- lerde bulunup Ankara'ya dönerek Bakan- DEPREMBÎLÎMCÎ NUSRET SANCAKLI 'TÜPRAŞ vePetkim tehlikelibölgede' lar Kuruhı toplantısında alınacak önlem- leri belirlediler. Ancak kabineden afet bölgesi ilanmdan başka bir karar çıkma- dı. Deprem bölgesine yardım için hemen hemen bütün ilgili bakanlık ve kurum- larda oluşturulan kriz merkezleri işlevsiz kaldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan- lığı, Bayındırlık Bakanlığı, Köy Hizmet- leri Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığı, Türk Telekom, DevTet Su Işleri (DSİ) ve diğer kurumlarda oluşturulan kriz mer- kezleri bölgenin gereksinmelerini karşı- lama çabalanna girdi. Telefon ve elektrik sorunlannı çözmek için gönderilen ekip- lerile iş makineleri, sağlık personeli, tıb- bi cihaz ve ilaçlann ulaşımdaki tıkanık- hk nedeniyle bölgeye girmeleri geeikti. Sağlık Bakanı Osman Durmuş, Sakar- ya'da incelemelerde bulunurken, çalış- malar sırasında meydana gelen aksaklık- lara dikkat çekti. Elektrik, su ve telefonun olmadığı konusunda bölgedeki yetkilile- ri uyaran Durmuş, yollardaki hkamklı- ğın da bir an önce aşılmasmı ıstedi. Deprem sonrasında kırsal kesimde bu- lunan köylerin büyük bölümüyle de ile- tişim kurulamadı. Köy Hızmetleri Genel Müdürü Güner Say gıh. kent merkezlerin- de yaşanan felaketin köylere yansımadı- ğını ve şu ana kadar ulaşılan köylerden can kaybı gelmediğini, ufak çaplı hasar bulunduğunu söyledi. Depremin ardından Tüpraş Rafineri- si'nde çıkan yangının ılk önceöğlen sa- atlerinde kontrol altına alındığı bildirildi. Meydanagelen artçıl depremler nedeniy- le rafinerideki diğer yakıt depolannda da yangın çıktı. Rafineride bulunan yangm söndürme ekipmanı ve personelinin ye- tersiz olması, patlama tehlıkesının günde- me gelmesi nedeniyle bölge boşaltılarak. dün akşam saatlerinden bu yana kaderi- ne terk edildi. Bakanlar Kunılu'nun önceki gece yap- tığı toplantının ardından açıklama yapan hükümet sözcüsü Şükrü Sina GüreL ha- va meydanlanndaki uzman yangın perso- nelinin bölgeye gönderileceğini ve sön- dürme çalışmalanna katılması için diğer ülkelerden yardım almak için görüşme- lerin sürdüğünü bildirdi. Depremin ardından Tüpraş'taki yangı- nın söndürülememesi üzerine Kanada'da konuşlu bir acil yardım örgütünün yangı- nı 2 saatlik bir çahşma sonunda söndüre- bileceğini açıkladığı ancak taleplerine ya- nıt verecek resmi bir kuruma ulaşama- dıklan öğrenildi. Dünyanın önde gelen petrol şirketlerinden BP'nin Tüpraş'taki yangıru söndürebileceklerini Ingiltere hü- kümeti aracılığıyla ilettikleri bildirildi. Yurtdışından gelecek yardımlann Dışiş- leri Bakanlığı' nda kurulan bir kriz masa- sı aracılığıyla koordine edilmesi öngö- rülmüştü. Türkiye'nin yardım çagnsı üzerine Yu- nanistan'dan rafineri yangınlannda uz- man 20 kişilik bir ekip. bir yangın sön- dürme uçağı ve bir helikopter bölgeye gönderildi. Ekonomi Senisi - Korkunç depremle birlikte yanmaya başlayan Izmit'teki TÜPRAŞ Rafinerisi, alevlerin akaryakıt depolanna sıçraması ile birlikte tüm böl- ge için büyük bir tehlike olmayı sürdürür- ken, rafinerinin neden deprem bölgesine kurulduğu ve neden yeterli önlemlerin alınmadığı sorulan kafalan kurcalıyor. Tokyo Üniversitesi'nde eğitım alan, Kan- diIIi Rasathanesi' nde bir süre görev yapan deprembılımci Nusret Sancakli. Gölcük ile lznik Gölü arasında sısmık boşluk dı- ye tanımlanan tehlikeli bir bölge olduğu- nu, Edinburgh Üniversitesi'nden bir eki- bin 10 yıl boyunca Izmıt-Kocaeli bölge- sinde araştırmalar yaptığını belirterek, l Türkiye'deki yetkilîlerin bu Ve benzeri araştırmalara kayıtsız kaldıklannı ve bu bölgede TÜPRAŞ ve Petkim gibi rafine- rilerin kurulmasına izin verdıklenni be- lirtti. "Türkiye'yi ziyaret eden ve araştırma- lar yapan Japon hocalanmdan. Kocaeli bölgesi ile ilgili çok çarpıcı sözkr duydum. Hangi akla uyarak orada rafineri kurul- masına izin verildi? Gölcük \e tznik Gölü arasında sismik boşluk olarak tanımlanan bölge. veralunda biriken deprem enerjisi- nin en kolay dışanya çıküğı bölge. Bu bü- tün dünyada biliniyor. Onun için Edin- burgh Üniversitesi bu bölgede 10 yıl araş- ürma yapü. Bu bölgenin burnunun dibin- de bir rafineri kuruluyor ve Türkiye'nin bütün sanayisi bu bölgeye akıülıyor, bü- yük şehirier, yeıieşim birimleri oluşturu- luyor" dıye konuşan Sancakli. eskiden de aynı bölgede şiddetli depremler yaşandı- ğını, ancak kırsal alan olduğu için can ve mal kaybının son derece az olduğunu arurnsattı. TÜPRAŞ'ta yaşananlan 'olabileceğin en iyisi' diye tanımlayan Sancakli, "Mer- kez üssü tam Tüpraş'ın altında olabilirdi ve daha deprem anında atom bombası gi- bi patJay abilirdi. Şans eseri 12-15 kilomet- re daha kıyıya doğnı oldu" diye konuştu. Marmara Bölgesi'nde yaşanan depre- min artçı depremleri olduğu kadar öncü depremleri de olduğunu söyleyen Nusret Sancakli. bu konunun rasathane yetkilile- ri tarafından gündeme getirilmediğine dikkati çekti. Oncü depremlerin bir dep- remin mutlaka olacağını belirtmediğini de belirten Sancakli. "TÜPRAŞ, Petkim ve İgsaş gibi tesislerin bulunduğu deprem bölgesinde en azından bu öncü sinyaller bir uyan olarak görükbiiir, bu tesislerin yöneticfleri ve rasathane çok sıkı işbirligi- ne geçebilüierdL Deprem kuşağuıda olan bütün ülkelerde bu sistem gecerhdir" di- ye görüşlenni dıle getırdi. Nusret Sancakli, Türkiye'nin deprem kuşağında bulunmasına karşın bugüne ka- dar kapsamlı toplantılar ve uzmanlar ara- sında görüş alışverişleri yapılmadığma da değindı. Sancakli sözlerini şöyle sürdür- dü: u Japonya'da her Ud yılda bir mutlaka depremle ilgili toplantılar yapıhr; herkes ne yaptığını anlatır. tarüşıhr. Türkiye'de bugüne kadar böyle koordinasyonlu bir topianb yapılmadı. Edinburgh L nrversite- si'nin yapmış olduğu bu 10 yıUık çauşma- dan de yeterli şekilde yararlanmadık. Hiç bir Türk öğrencisine ne bir master ne bir doktora çaiışması yapünldı. Türkiye'de yalnızca birtakım insanlar tarafindan bir sahne yarablıyor ve medy atik insanlar şov yapıyorlar. Türkiye'de de birçok üniversi- tenin deprem araştırma birimi var. An- cak, örneğin Erzurum Üniversitesi'nin el- de ettiği bulgular ile Atatürk Üniversite- si'nin ya da ODTÜ'nün araştırmalan bir araya getirUip değeriendirUmiyor." Türkiye'yi asıl felakete görürecek ola- sı depremın Istanbul'da beklenmekte ol- duğunu belirten Sancakli. "Bufelaketibiz bu ya da şu şekUde arJaünz. Ancak bu dep- remden dersler almazsak ikinci bir büyük felaketi asla adatamavTz" dedi. Büyük can kaybının yaşandığı Yalova'dan bir görüntü... Birbirine dayanarak çöken ild binanın enkazlan arasında kurtarma çalışmalan sürüyor. Âskeri biıükkrle yurttaşlar, enkaz altında kalanİan anyor». Donanma Kuvvetleri Lojmanlan'nın yerle bir olduğu ve çok sayıda asker ve yurttaşın öldüğü Gölcûk'te ilginç bir görüntü ob- jektiflerimize takıldı. Son yülaruı en büyük depreminde sanki bir eL, bu minibüsü hanıur haline gelen binanın içine gömmüş._ Burası ne bir ev ne de çok katlı bir yerleşim yeri. Burası depremden et- ldlen yerler arasında bulunan tstan- bul Üniversitesi'nin Eczacüık Fakül- tesi... Çöken duvann altında kalan koituklar.. Masalarveayakta kalan Atatürk portresi... TOKI, Bakanlar Kurulu'ndan talimat bekliyor Depremzedeler laşa evsizgirecek ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Tür- kiye'nin Marmara Böîgesi'nde büyük hasara yol açan depremde evlen yıkılan yurttaşlar kışa evsiz gırecekler. Toplu Ko- nut tdaresi Başkanı Kamil Lğurlu. ev ya- pımının 10 aylık bir sürecı kapsayacağı- nı bildirdi. Uğurlu. TOKİ olarak günlük işleri askıya aldıklannı, yardım konusun- da Bakanlar Kurulu'ndan talimat bekle- diklerini belirtirken ev yapımı konusun- da bütçeden ve Emlak Bankası gibi kay- nak kuruluşlanndan aktanm olabilece- ğini kaydetti. Uğurlu, depremden etkile- nen bölgelerde inşaat halindekı binaların kredılendirilerek yapımına öncelik venl- mesı projesi üzerinde çalışhklannı bil- dirdi. Uğurlu. kurumun, depremzedelere ev yapımı konusunda devreye girip girme- yeceğı konusunda Bakanlar Kurulu'ndan talimat beklediklerini bildirdi. TOKl'nin bütün birimleriyle yardım konusunda ha- zır olduğunu belirten Uğurlu, depremze- deler için yapılacak bir evin tamamlan- masının en kısa 10 aylık bir zamanı ala- cağını bildirdi. Uğurlu. "Çünkû bu ko- nuyla alakalı bir fon teşkilinden hemen sonra çok uzun sürmeyen bir süreçte me\- zuat değişikliği yapıhr ve faaliyete geçflir. Bu harekete geçme, mev^uat dahil her şe- yiyle 10 aylık bir süreci kapsar" dedı. Uğurlu, ev yapımı için ek kaynağa ge- reksınim olduğunu belirtirken şöyle ko- nuştu: "Bu kaynağın, bu fonun nasıl teş- Idl edileceği hususunda daha önce dene- yinümiz var. Bu. Dinar depreminde ya- şanoj. Genel bütçeden bir aktarma yap- maksöz konusu. Buyapdanfonaktarma- SL normal mevzuaüa değil de. daha ça- buklaşünlmış bir mevzuatla de\Teye so- kulabilir. Emlak Bankası dahil. birtakım kaynak kuruluşlan bu konuda devreye sokulacaknr. Fakatbunlan Bakanlar Ku- rulu karara bağtıyor. Bakanlar Kunı- lu'nun dünkü toplannsuıdan bu konuda bir karar çıkmadı. Bu konuda Ba>ındır- lık Bakanlığı ve Afet İşleri görevlendiril- di. Biz, onlarla paralel çahşabilmek için Bayındırhk Bakanhğı'ndan işaret bekli- yoruz." Uğurlu, depremzedeler için yapılacak bir evin mahyeti konusunda verilecek ra- kamlann yanıltıcı olabileceğini, seçıle- cek yere göre bu maliyetin değişeceğini söyledi. "Izmit'te harekete geçme söz ko- nusuoiursa. seçilecek arazjnin değerûıden itibaren bu maüyet değişebiUr" diyen Uğurlu, sürecı hızlandıracak inşaat halin- deki binalann yapımına öncelik tanın- ması projesinden söz ettı. Çalışmalara 120 kişilik ekiple katılıyor SivilSavunma yetersiz kaldıANKARA (CumhuriyetBürosu)-Buı- lerce yurttaşın yaşamını yitirdıği ve ya- ralandığı depremde, enkaz altında kalan- İan kurtarma çalışmalan yetersiz kaldı. Fransa'nın 60, tsrail'in 126, Rusya'nın 52, Avusturya'nın da 60 kişilik ekıpleri- ni gönderdiğı kurtarma çalışmalanna Si- vil Savunma Genel Müdürlüğü yalnızca 120 kişilik ekiple katılabildi. Kadro ve ekipman konusunda büyük sıkıntı yaşa- ruyor. Marmara'nın büyük bölümünü et- kileyen depremin üzerinden 48 saat geç- mesine karşın, enkaz kaldırma ve kurtar- ma çalışmalannda büyük yetersizlikler ve sıkıntılar yaşandı. Ilk 48 saatten son- ra geçen her dakıkanın, enkaz altında ka- lanlann canlı kurtanlabılmesi açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceğine ışa- ret edilirken çahşmalarda ciddi eşgüdüm sıkıntılan yaşandığı belirtildi. Içişleri Bakarüığı'na bağlı Sivil Savun- ma Genel Merkezi'nde oluşturulan kriz masasından dışanya bilgi venlmesi ke- sinlikle yasaklandı. Yabancı ülkelerin or- talama 60 kişilik ekip gönderdiği depre- me Sivil Savunma Genel Müdürlüğü an- cak 120 kişilik ekiple katılabildi. Türki- ye'de lstanbul, Ankara ve Erzurum'da ol- mak üzere 3 yerde bulunan sivil savun- ma ekipleri, ekıpmanlan ile birlikte dep- rem bölgesine gittiler. Istanbul'daki eki- bin hemen müdahale edebildiği. Anka- ra'daki ekibin ise depremden ıki saat son- ra bölgeye gitmek üzere yola çıktığı öğ- renildi. frabzon Valiliği de bölgeye bir si- vil savunma birliği gönderdi. 120 kişilik ekip Avcılar. tzmit. Gölcük ve Adapaza- n'na dağılırken Yalova'ya da Trab- zon'dan gelen ekibin gideceği öğrenildi. Aynca, il acil kurtarma yardım ekipleri- nin de deprem bölgesine gitmek üzere harekete geçmeye başladıklan belirtildi. Bölgeye gönderilen araç-gereç ve ekipman kapasitesi açıklanmadı. Ekip- manın yeni ve gelişmiş olmasına karşın sayıca son derece yetersiz olduğu ve ge- niş bir bölgeyı kapsayan bu depremde ol- dukça büyük sıkıntılar yaşandığı kayde- dildi. Sivil Savunma Genel Müdürlü- ğü'nün kadrosunu arttırmasına ve aynca 4 ilde daha ekip kurmasına izin veren ya- sa tasansı geçen yasama döneminde Plan ve Bütçe Komisyonu'nda göriişülmüş, ancak daha sonra kadük olmuştu. Tasa- nnın yeniden Başbakanhk'a gönderildi- ği öğrenildi. Tasanya göre, Sivil Savun- ma Genel Müdürlüğü'ne bağlı olarak 7 ilde ekip oluşturulması ve her ilde 110 ki- şi olmak üzere 770 kişilik bir kadro açıl- ması öngörülüyordu. Ankara Japon uzmanları dinlemedi Dış Haberkr Senisi - "Bu doganın değil insanlann saçu." Bu sözler Japonya Deprem önleme Çalışmalan Enstitüsü Başkan Yardımcısı Tsuneji Rikitake'ye ait. Türkiye'deki deprcmi değerlendiren Rikitake, Türk hükümetini birçok kereler uyardıklannı, ama hükümetin kendilerini dinlemediğini söyledi: "Depremleri önceden tahmin edemezsiniz. Ama biz bölgenin dünyanın en tehlikeli deprem bölgefcrinaen biri olduğunu söytaniştik. Türk hüküroeti uyanlanmızı görmezlikten gekü." AFP haber ajansırun ilettiği habere göre 1995 yılındaki Kobe depreminde edındiklen deneyimle Türkiye'ye gelen Japon uzmanlar, tehlikenin büyüklüğünü gördüler. 1995 yılında gerçekleşen Kobe depreminde 6430 kişi ölmüş, 880O'ü ağır 44 bin kişi yaralanmıştı. Depremin 77 milyar dolarlık bir hasara yol açtığı tahmin edilmişti. Türkiye'cfe de Kobe'de olduğu gibi bir facia olmamast için önerilerde bulunan Japon uzmanlar, maalesef istediklerini gerçekleşriremediler. Rikitake "Türkiy* Kobe depreminden dersler almahydı" diyor. Ajansın da belırttiği gibi Türkiye ise şimdi kalitesiz inşaatlann bedelini ödüyor. Kobe depreminden sonra Japonya inşaat standartlannda yeni düzenlemelere giderken, Türkiye hiçbir şey yapmadı. Türkiye'nin bu konudaki vurdumduymazlığını Tokyo Üniversitesı'nde deprem araştırmalan yapan Profesör Ryohei Morimoto şöyle ifade ediyor: "Türldye'de deprem yüzünden evlerini kaybeden insanlann çoğunluğu bir başka yere gidiyor ve orada yine aynı dayanıkstz evi inşa ediyor. Ve bu facialar da durmadan devam edfyor," Morimoto, Rikitake 'nin iddıalannı tekrarlıyor ve hükümetlerin kendilerini dinlemediğini söylüyor. Rikitake, konuşmasınm devamında, Türkiye'nin içinde bulunduğu ikilemı anladığını söylüyor: "Türkiye'nin asıl sorumı para. Bunu biliyoruz. Fakir ülketer inşaat standarüarındaki pahah getişmeleri karşday amıyoriar." AFP'ye göre Türkiye'nin şimdi Kobe depreminden alabileceği son ve acı bir ders daha var, o da hasarlann kolay kolay giderilemediği... Dünyanın en büyük ikinci ekonomik gücü Japonya'nın önemli bir limanı olan Kobe'de bile, depremin üzerinden dört yıl geçmesüıe karşın, hâlâ 5841 aüe geçici konutlarda yaşıyor. Japonya'da deprem tatbikatı Kobe depreminden sonra inşaat standanlannda köklü değişikliklere giden Japonya, depremlerde hasarlan önlemek için yoğun çalışmalar yapıyor. Çoğu Japon ailesinin evinde, özellikle de Tokyo çevTesinde yaşayanlarda deprem yardun çantalan bulunuyor. Bu çantalann içinde ilkyardun kutusu, pil, cep feneri, su ve konserve gıda gibi deprem sonrasında yaşamı sürdürmek için gerekli malzemeler bulunuyor. Japonya'nm depreme karşı savaşı bireylerle sınırh kalmıyor. Her sene l Eylül'de milyonlarca insan Japon hükümetmin düzenlediği deprem tatbikatlanna katılıyor. Bu seneki tatbikatta, sadece Tokyo ve çevresinde kara, deniz vc hava kuvvetlerine bağlı 500 birlik, 14 uçak ve helikopter, 50 tane kamyon ve jip yer alacak. Japonlar bununla da sınırh kaJmayıp "Ofur ya depremde topiu taşiBia sistenümiz çöker" diyerek bir destroyer ile denizden sevkıyat tatbikatı de yapacaklar. Kobe depreminden sonra inşaat standartlannda köklü değişikliklere giden Japonya, depremlerde hasarlan önlemek için yoğun çalışmalar yapıyor. Çoğu Japon ailesinin evinde, özellikle de Tokyo çevresinde yaşayanlarda deprem yardım çantalan bulunuyor. Bu çantalann içinde ilkyardım kutusu, pil, cep feneri, su ve konserve gıda gibi deprem sonrasında yaşamı sürdürmek için gerekli malzemeler bulunuyor.