Katalog

Cumhuriyet Imtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni. Orhan Erinç 0 Genel Yayın Koordinatörü Hikmct Çetinkaya • Yazıişleri Müdürü: tbrahim Yıldız '• Sorumlu Mûdür Fikret llkiz # Haber Merkezi Müdürû: Hakan Kara • Görsel Yönetmen: Fikret Eser Istihbarat. Cengjz Yıldınm t Ekonotni Özlem Yüzak 9 Kültür Handan Şenköken # Spor: Abdülkadir Yücelman • Makaleler: Sami Karaören # Diizeltmc Abdullah Yazıcı # Fotoğraf Erdoğan Köseoğlu • Bılgi-Belge- Edibe Buğra 0 Yurt Haberleri Mehmet Faraç Yayın Kurulu: tlhan Sclçuk (Başkan). Orh«n Erinç, Oktay Kurtböke. Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner. tbrahim Yüdız, Orhan Bunah. Mustafa Balbay. Hakan Kara. Ankara Temsilcisı: Mustafa Balbay Atatürk Bulvan No: 125, Kat:4, Bakanlıklar-Ankarâ Tel: 4195020 (7 hat), Faks:4195027#IzmırTeınsilcisi.SerdarKızık, RZiyaBlv. 1352 S.2'3Te!-4411220, Faks: 4419117 • AdanaTemsilcisı: Çetin V iğenoğlu, tnönüCd 119 S.Nol Kat:l,Tel:363 12 11, Faks: 363 12 15 Müessese Muduru Cstün Akmen 0 Koordmatâr Ahmel Koruban 0 Muha- sebe Bûl«it Yener • Idare HÜKym Gûrer9 Bılgı-lşlem N«ilİnal#Bılgı- sayar Sıstem Möravet Çiler • Saöş FazaetKnzı MEDYA C: • Yönetim Kurulu Başkanı - Genel Müdür: Golbin Erduran # Koordinatör: Rcna Iptmm • Genel MüdürYarduncısı: Sevd»Çoöan Tel 514 07 53 - 51395 80-5138460-61, Faks. 5138463 Ya\ımla\an ve Basan: Yenı Gün Haber Ajansı. Basın ve Yayıncıhk A Ş Turkocagı Cjd W 41 Cağalcğlu 34334 kanbul PK 246 - Sı'rkecı 34435 Istanbul Tel. (0 212(512 05 05 l20hatp Faks(0'212l513 85 95 www.cumhunyet.com.tr 19AĞUSTOS1999 lmsak:4.33 Güneş:6.10 Öğle: 13.15 tkindi: 17.01 Akşam: 20.06 Yatsı: 21.37 Göniillü tercümanlar aramyor • SİLİFKE(AA)- Kocaeli Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Tanay Sıdkı Uyar, deprem bölgesine dış ülkelerden uzman kurtancılar gelmeye başladığını ve yenilerinin de yolda olduğunu öğrendiklerini belırterek, bu kişilerin çalışmalarda iletişim kurmakta güçlük çektıklerini bildirdi. Uyar. faks zinciri kurarak, "Yabancı kurtancılara tercümanlık yapabilecek tngilizce ve Almanca bilen gönüllüler aranıyor" çagnsında bulundu. Uyar, gönüllülerin 0 532 774 45 25 no'lu telefonla kendisiyle irtibat kurabileceklerini söyledi. Bektrik veriliyor • ANKARA (AA) - Afet bölgelenne elektrik, can ve mal güvenliğı kapsamında kontrollü verilmeye başlandı. Dağıtım tesıslerinin hasar gördüğü bölgelerde jeneratörler kullanılıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nda oluşturulan kriz merkezinden yapılan açıklamaya göre, afet bölgelerinde elektriğin kontrollü ve noktasal olarak verilebildiği belirtilirken, bakanlık tarafından bölgeye gönderilen jeneratörler de, su pompalan ile hastane ve gece kurtarma çalışmalannda aydınlatma amacıyla kullanılmaya başlandı. Sözkonusu bölgelerde enkaz kaldırma çalışmalanyla biriikte, zarar gören trafo merkezlerinin tamir edilecegi, dağıtım hatlannda meydana gelen anzalann da giderilecegi bildırildi. Yunanistan'da deprem • ATtNA(AA)- Yunanistan'da dün orta şiddetli 4 deprem meydana geldiği, depremlerde can kaybı ya da maddi hasar olmadığı bildirildi. Atina Jeodinamik Enstitüsü'nûn açıklamasına göre, yer sarsıntıları ülkenin çeşitli bölgelerinde TSt 01.22, 01.45. 01.53 ve09.50'de 4.1 ve 4.2 şiddetlerinde oldu. Sarsıntılar sırasında can kaybı ya da maddi hasar meydana gelmediği belirtilen açıklamada, "Bu bölgelerde meydana gelen sarsıntılann Anadolu'daki felaketle bir baglantısı olmadıgı" kaydedildi. Depremzede askerlere izin • ANKARA (AA)- Milli Savunma Bakanı Sabahattin Çakmakoğlu deprem bölgesmde yakınlannı kaybedenler ile ailesınde yaralı bulunan ve maddi hasara uğrayan askerlere 45 gün izin verildıgini açıkladı. Deprem bölgesinde celbi çıkanlann askerligini de kasım ayına kadar ertelediklerini kaydeden Çakmakoğlu, "Analan, babalan, kardeşleri, eşleri bu bölgede vefat etmiş, yaralanmış veya konutu, işyeri ciddı şekilde hasara uğramış olan bölge askerlerimiz için böyle bir tedbir düşünüldü" dedi. Kocaeli'nde • KAYSERİ(AA)- Kayseri Hacılar Dagcılık ve KJŞ Sporlan Merkezi (HADAK) üyesi 4 dağcı, deprem bölgesindeki arama-kurtarma çalışmalanna başladılar. HADAK Başkanı Ismail Yılmaz, önceki gün yola çıkan dört dagcının dün sabah Kocaeli"nde arama- kurtarma çalışmalanna başladıkJannı belirtti. Yılmaz, "'Dağcılanmız, enkaz altından kurtarma konusunda daha önce egitım almışlardı. GerekJi teknik malzeme sağlanırsa, 15 dagcımızi daha bölgeye göndermeyi düşünüyoruz" dedi. DEÜ Jeofizik Mühendisliği öğretim üyesi Pınar depremlerden gerekli dersleri çıkarmadığımızı anımsattı Inşaat izninden önce yapay depremİZMİR/TRABZON (AA) - Bılim adamlan. yüzde 90'ı deprem kuşağında bulunan Türkiye'nin, tarihten bu yana "faturası ağır" büyük depremler yaşamasına karşın tarihten gerekli dersin çıkanlamadıgını belirterek, deprem konusundaki önlemlerin yasalara girmesi gerektigini savunuyorlar. Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Jeofizik Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Rahmi Pınar, bilimsel çalışmalarda, "Pöisson dağüunına" göre. geçmişte meydana gelen depremler dikkate alındığında Türkiye'de 5-10 yıl yanılma payı ile meydana gelebilecek büyük depremlerin tahmin edilebildiğini savundu. Yüzde 9O'ı deprem kuşağında Türkiye'nin yüzde 90'ınm deprem kuşağında olduğunu, bunun yüzde 85'inın ise aktif fay zonu içinde olduguna dikkati çeken Rahmi Pınar, böylesi depremlerin, Türkiye'nin her yanında yaşanma ihtimalinin çok yüksek olduğunu bildirdi. • Prof. Rahmi Pınar, devletin inşaat izni verirken ABD ve Japonya'da uygulanan "yapay deprem" olarak adlandınlan sistemin yani inşaata başlamadan önce "zeminin depreme vereceği tepkinin ölçülmesini" sağlayacak yasal düzenleme yapılmasının önemine dikkat çekti. Türkiye'nin, 1960'h yıllarda gelişen "plakalar tektoniği kuramı"na göre, deprem konusunda "çok riskli noktada" bulundugunu kaydeden Rahmi Pınar, tüm kıtalann "yüzen levhalar" olarak kabul edildigini söyledi. Anadolu'nun, bu levhalann çarpışmasımn odağında olduğunu anlatan Pınar. kuzeye dogru hareket etmediği ve güneyde Arap levhası ile çarpışması nedeniyle. her yıl Batı'ya doğru 3 santimetre kaydığını söyledi. Pınar, MÖ'den beri Anadolu'nun şiddetli depremlere sahne olduğunu belirterek, tzmir'de 1680 yıhnda meydana gelen şiddetli depremde 30 bin insanın yaşamını yitirdiğini kaydetti. tstanbul ve çevresinin, Kuzey Anadolu fay hattınm "kuzey kanadı üzerinde" kaldığını anımsatan Rahmi Pınar. yaşanan depremin yaralannın sarılması dışında bilimsel anlamda yapılabilecek bir şey olmadığını, ancak üniversite bünyesinde oluşturulan bir ekibin deprem alanında inceleme yapacağını ve bir rapor oluşturacağını söyledi. Katindirimi Depremin ardından kurtarma, hasar tespit çalışmalan yapılacağına işaret eden Rahmi Pınar, ancak binalarda iyileştirme çalışmalannm yapılabileceğini, özellıkle çok katlı binalarda kat indirimine gidilebileceğini bildirdi. tstatistiki çalışmalara göre "Türidye'nin 10 ayda bir yıkıcı bir deprem yaşadığını" dile getiren Rahmi Pınar "Ancak bu korkutucu tabloya rağmen depremden ders çıkarmıyoruz. Önlem almıyoruz. Bu konuya çok duyarsızız" diye konuştu. "Deprem, Türidye'nin kaderi... Bu nedenle çok acil ve ciddi önlemler alınnıası gerekiyor" diyen Pınar, bu konunun mutlaka yasalara girmesi gerekliliğine işaret etti. Devletin, inşaat izni verirken, ABD ve Japonya'da uygulanan "yapay deprem" olarak adlandınlan sistemin yani inşaata başlamadan önce "zeminin depreme vereceği tepkinin öiçulmesini" sağlayacak yasal bir düzenleme yapılmasının hayati önem taşıdığını belirten Prof. Rahmi Pınar. "TBMM bir gecede yasa çıkanyor, ama böylesi bir konuda yülardır bir tek yasal düzenleme yapılmamış olması çok düşündürücü. Eğer yasal düzenleme yapdmazsa, bu konu kısır bir mesleki çalışma olmaktan öteye grtmez" dedi. e-posta : tan @ prizma. net. tr i Türkiyey deldasıl enkaz belediyeler' DOĞANKUBAN Birbirine geçen beton döşemelerin ara- sındaki ınsanlann haykınşlan gökleri dol- durduğu zaman. arsa ve yapı yağmasını yöneltmekten başka bir işe yaramayan be- lediyelerin adamlan, çaresizlik içinde ora- ya buraya koşuşurken ve böyle günlerde bır- lik ve beraberliğini kahramanca gösteren halkımız, elleriyle döşeme kmp iki üç ki- şiyi enkaz altından çıkanrken, bu sorunla- nn başlıca sorumlulan olan politikacılar yi- ne halka doğruyu söylemıyorlar. Böyle bir depremin büyük bir afet olduğu doğru. Yollan ve köprüleri allak bullak edebilir. Yangınlar çıkabihr. Enerji hatlan tahrip olabilir. Fakat binlerce adam ölmezdi. eger yapılarkapkaç düzeni içinde. demirinden, betonundan çalınarak, belediye kontrolü dışında, rüşvetle kat yükseltilerek, doğru dûrüst temel yapılmadan inşa edilmese- lerdi. Kadıncağız ağlıyor *Yardımedin,cantjnm içer- de kaldı, lütfen yardım edin!" Oysa büyük bir ola- sılıkla, yağma düzeni inşa- atının bir ucu da kendisiy- di. Kendisine mezar olabi- lecek bir evin bir katına, ça- resiz ve bilinçsiz olarak, bir bannak bulmanın sevinciy- le girmişti. Yıkılan döşe- meler, çöken kirişler, ikiye ayrılmış kolonlar altında vücudunun bir bölümü kal- mış, etrafında çaresiz in- sanlann ne yapacaklannı bilemedikleri sahneler Büyüme, gelişme degildir. Yirmi yaşında bir dev insanın ak- lı, üç yaşında kalmış olabilir. Türkiye'nin temel sorunu da budur. Türkiye'yi idare et- tigini sanan insanlar, toprak yağmasının karşısına çıkabilirler mi? inşaat yağması- nın, rüşvetin karşısına çıkabilirler mi? En- kaz altında binlerce insanın kalacağını, onun için belediyenin ruhsat ajanı olmadı- ğını, kuralsız inşaata müsaade etmeyecek- lenni söyleyerek, gecekonduya müsaade et- meyeceklerini, alt yapısız sitelere müsaade etmeyeceklerini söyleyerek iş başma gele- bilirler mi? Bannak açı insanlara, yağma- sız, sağlıklı ve sağiam konut sağlayabilır mi? Bunun kavgasını halk önünde yapabi- lirler mi? Adapazan gibi bir kentin en önemli caddelerinde bir tek sağiam yapı kal- mamış olması nasıl birdüzenın ifadesidir? Politıkacılar.bu acının yarattıgı psikoloji ortammda topluma yağmayla mücadele edeceklerini neden söylemiyorlar? Neden gerçek nedenin, depremden daha çok yağ- ma düzeninde olduğunu söylemiyorlar? • Hiçbir belediye, ne de devlet, yüzde yetmişi, önce bilgisizlik, sonra kırsal kültür bilinçsizliği, daha sonra da ahlaksızlık yüzünden kötü inşa edilmiş, yapılann enkazıru kaldıramaz. Halk bunu ne zaman öğrenecek? Genç adam yolun ortasına oturmuş. yıkılan evi- ne bakıyor: "Niye bizim apartman yıkddı da, şu öteki yıkıİmadı?" Birinci sımf dep- rem bölgesinde, müteahhit, belediye kont- rolü ve kendisi gibı ev sahibi olmak iste- yenlerin geleceklerini tehlikeye atarak, bir yapı riski aldıklannı, yasalan zorladıkla- nnı, kurallan altüst ettiklerini, şimdi enkaz altındaki yakınlannın Tann istediği için değıl, yağma düzenine boyun eğdiklen için bu felaketle karşılaştıklannı bilinçlendiri- yor mu? Gazeteler onu bunu suçlayarak, koca ko- ca felaket sayfalan yayımlamışlar. Toprak ve yapı spekülasyonuna ne denli büyük katkılan olduğunu neden söylemiyorlar? Sa- hil yağması, orman yağması, ünlü çarpık yapılasrna, plansızlık, arasıra gazete say- falannda yer alsa bile Türkiye'de insanı korumayı. düzenli yapıyı, planlı kenti sa- vunan. kaptıkaçtı inşaata bilinçli olarak karşı çıkan kaç gazete var? Halk yıkı- lan evlerin karşısına çömel- miş, "Belediyenerede? Hü- kümet nerede"diye soru- yor. Orada, fakat böyle bir felakete karşı almış olduk- ları tedbirler, gerçekleşti- rebildikleri örgütlenme de- vede kulak. Bu politikacı- lann hepsi, arsa dağıtarak, gecekondu izni vererek, or- manda inşaat izni vererek, müteahhitlere iş dağıtarak, ulusu uyutarak ve bunu ge- lişme adına yaparak ve mılletın bütünlü- ğüne dua ederek iş başına geliyorlar. "Böy- le yaparsamz, başunıza felaket gelir" di- yenler ise, vatan düşmanı olmasalar bile, münafıklar. Şimdi namuslu insanlar doğ- ruyu söylemeli. Kentin göbeğine "Botaş"ı koyarsm. Trilyonluk yatınmlar ve işler. Ama kendi yangınını söndürecek ekipman- la donatmazsın. Yardun Israil'den ya da Rusya'dan gelecek. Bir belediye, yıkılan bir- kaç bina ya da yanan bırkaç binayı kurta- rabilir. Ama hiçbir belediye, ne de devlet, yüzde yetmişi, önce bilgisizlik. sonra kır- sal kültür bilinçsizliği, daha sonrada ahlak- sızlık yüzünden kötü inşa edilmiş. yapıla- nn enkazıru kaldıramaz. Türkiye'deki asıl enkaz belediyelerdir. Bunun da çözümü yoktur. Daha rasyonel bir düşünce Türki- ye'ye egemen olmadıkça, depremlerde ölenler çok olacak, trafık kazalannda ölen- ler çok olacak, kentler altyapısız büyûye- cek ve politikacılar halkı ve kendilerini oyalamaya devam edeceklerdir. Aklı üç yaşında bir ınsan azmanı gibi bir ülke. Politikacılar,bu acının yarattıgı psikoloji ortamında topluma yağmayla mücadele edeceklerini neden söyle- miyorlar? Neden gerçek nedenin, depremden daha çok yağma düzeninde olduğunu söylemiyorlar? İzmit yakını Bilim adamlan 2 yıl önce tahmin ettiler ANKARA (AA)- ABD'li ve Türk bilim adamlannm, Türkiye'de 30 yıl içinde büyük bir deprem olacağını 2 yıl önce tahmin ettikleri ortaya çıktı. Bilim adamlannın, aynca bu büyük olayın, yüzde 12 olasılıkla İzmit yakınlannda olacağını kestirdikleri kaydedildi. Bilim adamlannın tahminleriyle ilgili araştırmanın, Uluslararası Jeofizik Dergisi'nde (Geophysical Journal International) 2 yıl önce yayımlandığı belirtildi. Kuzey Anadolu fay hattı boyunca hareketleri tahmin eden araştırma, ABD'nin California eyaletinin Menlo Park kentindeki Jeofizik Araştırmalan'ndan James Dieterich, Ross Stein ve Istanbul Teknik Üniversitesi'nden AykutBarka tarafından yapıldı. Amerikalı ve Türk bilim adamlan, sismik bilgileri inceleyerek, Türkiye'de doğu-batı boyunca uzanan 800 kilometre uzunluğundaki fay üzerinde 1939 ve 1992 yıllan arasında Richter ölçegine göre 6.7 ya da daha büyük şiddette 10 sarsıntı olduğunu belirlediler. Her durumda her sarsıntının yaptığı basıncın, fay boyunca diğer zayıf noktalara daha fazla baskı yaptıgını belirten bilim adamlan, bu sürecin, diğer depremin başlamasına yardımcı olduğunu kaydederek, söz konusu tahminde bulundular. Dieterich, yaptığı açıklamada, yüksek baskının, deprem olasılığının yüksek olacağı anlamına geldiğini belirterek, hesaplamalannın, depremin nerede olabileceğiyle ilgili noktalann sayısını azalttığını söyledi. Ancak deprem uzmanlan, 30 yıl sürenin, Türkiye'de önceki gün meydana gelen depremdeki can ve mal kaybının önlenmesi açısından çok uzun bir zaman dilimi olduğunu bildirdiler. A m e r î k a l ı u z m a n l a r Depremin hasan 400 atom bombasına eşdeğer RASGELE / RAÎFERTEM NEW YORK (AA) - Amerikalı uzmanlar, Türkiye'nin Marmara Bölgesi'ni vuran ve ağır hasara yol açan depremin Hiroşima'ya atılana eşdeğer 400 atom bombasına eşit olduğunu belirttiler. Uzmanlar, çok şiddetli bu depremin şok dalgalannın tüm dünyayı dolaştığını belirttiler. 1906 yıhnda San Fransisco'yu yerle bir eden deprem 7.1 şiddetindeydı. Uzmanlar, "Yunanistan, Türkiye ve tran'in deprem kuşağı üzerinde bulundugunu, dolayısıyla depremin sürpriz sayılamayacıığını" da ifade ettiler. Bu arada son depremin. Arap yanmadasının kuzeye doğru hareket etmesinden kaynaklandığı görüşü bazı uzmanlar tarafından ortaya atıldı. CNN'e açıklama yapan uzmanlar, her yıl, Türkiye'dekine eşit şiddette yaklaşık 18 deprem meydana geldiğini, ancak bunlann merkez üslerinin genelde yerleşim merkezleri dışında ya da az kalabahk yerlerde olduğunu ifade ettiler. Uzmanlann belirttiğıne göre, bu durumda can kaybı ve maddi hasar fazla olmuyor. Doğa sallandı, sallandık. Yer yerinden oynadı. Gece- nin yansı. Zelzele. Sokaklara, caddelere, bahçelere döküldük, kaçtık. Kaçabilenler. Ya kaçamayanlar. Evleri yıkılanlar. Ara- mızdan aynlanlar, yaralananlar... Elektrikler kesildi. Telefonlar sustu. Göremiyoruz, du- yamıyoruz. llişki kuramıyoruz. Eşi dostu arayamadık, arayamadılar. Hüzün, korku. Doğa neden ülkemizi seçti? Çok mu kötülük yaptık? Dengesini mi bozduk? Durmuyor. Sallanıyor, sallanıyor. Sosyal yaşamın ardından, evferimiz, doğa... Cumartesi günü av başlıyor. Yanndan sonra. 21 Ağus- toş 1999 günü. Birinci grup av hayvanlanyla Üveyik, bıldırcın, tahtalı, kaya güvercini. Göç hayvan- lan. 27 Şubat 2000 yılına dek sürecek. Bu yıl av yapılacak günler ikiye indi. Cumartesi pa- zar günleri. Çarşamba günü av yasaklandı. Doğru mu, yanlış mı? Bu konuyu başka bir yazımız- da tartışacağız. Unutmayalım, ekleyelim. Resmi tatil günteri de av ser- best. Bir av gününde 10 bıldırcın avlayabilirsin. Diğerlerin- den 8'er adet. Avlanma bir günden fazla sürse de! Yanında ancak bir günlük av bulundurabilirsin, taşıyabilirsin. Zebeleden Sonna Av Yaası Sakın unutmayalım. Mühre, çığırtkan, teyp kullanarak da avlanmak ya- sak. Özellikle bıldırcın avında. Teyp çok kullanılıyor. Bu yıl gece denetimleri yapılacak. Teyp kuranlann çoğun- luğu yakalanacak. Uyanyoruz. Zaten teyp kurarak avlanmak, avcılık de- ğil. Toplayıcılık. Teyp kurarak vurmaktansa! Git üretme bıldırcın al ye. Daha iyi daha kolay... Biz açılışı üveyikle yapıyoruz. Sabah güneşle biriikte. Bir ağacın gölgesine oturuyoruz. Yaylımdan dönen üveyiklerden. Yakınımızdan geçen olursa atıyoruz. Vurduk, vuramadık... Adam başı ikişer, üçer vuruldu mu! Av biter, sofra kurulur... Kömürde bıldırcınlar. Söyleşi, söyleşi. Anılar gelir oturur. Akşamı bulur. Gece ağaç diplerinde, uyku tulumla- nnda geçer. Pazar günü ne vurulursa paylaşılır. Evin yo- lu tutulur. Avcılık çok av vurmak degildir günümüzde. Üretim başladıktan sonra! Doyunma aracı olmaktan çıktı. Günümüzde bir heyecanı yaşamak, ortak yaşamı paylaşmak oldu. Gerçek avcılar için. Toplayıcılar de- ğii... Av kalktı, kalkmadı. Geçti, geçmedi. Vurdum, vura- madım. Düştü. Buldum, bulamadım. Avın heyecanı. Av sonrasındaki söyleşiler. Ortak yaşamın payfaşı- mı. Bir de karda, fırtınada dolaşarak doğayı yenmek. Avın spor yani. Avın, doğa canlılannın azalmasına neden: Avcılar de- ğiü Doyunma bannma yerierinin yok edilmesi. Ormanlan keserek tarla yapanlar. Tarialara evler, apartmanlar, fabrikalar kurantar. Tanmı da, doğal canlılann yaşamını dayok ettiler. Doğal yaşamla biriikte doğa da yara almaya başla- yınca. Toprak sallanmaya başladı. Evler, fabrikalar yıkılma- ya. Evleri, fabrikalan doğayı yaralamadan yapmak müm- kün. Yerleri var. Kırsal alanlar. Orman dışı, ekime elverişli olmayan. Uluslararası tahkim isteyenlerin ülkelerinde yaptık- lan gibi. Aslında bugün bir açılış avını anlatacaktım. Bir av ya- şamını sizlerle paylaşacaktım. Gece zelzeleyi yaşayınca. Sabah yazıya başlayınca Rasgele...