Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 HAZİRAN 1999 PAZAR 12 DIZIYAZI SUNUŞ Ortayı çıkanlan yeni telefon skandalı, yılbrdan beri ülkemizde sirmekte olan vahşi bir nukukihlalinin hangi boyutlara ulaşmış olduğunu gösteriyor. Özellikle son bir-iki yıldan beri gizli dinleme skandalları manşetlerden innıez oldu. Kamuoyu. ilk kez DGM'nin yankı uvandıran karan, Genelkurmay'daki köstebek haberleri, kaset skandalları, Sibel Can'ın adının da kanştığı "Gizli Kulak Çetesi" derken bu hukuksuzluğun bilincine vardı. dahası alışkanlık edindi. Bütün bu haberler bir gerçeği vurgulamaktadır: Gizli dinleme uygulaması açtsından çağa. belki de başka alanlardan daha çok ayak uydurmuşuz. Hemen neredeyse dinleme kapsamı dışında ne bir kurum ya da kuruluş ve ne de bir kişi kalmış: Başbakan, bakanlar. siyasetçiler. milletvekjlleri. yargıçlar, Genelkurmay, gazeteciler, sanatçılar ve yurttaşlar bir biiyük kulağın kapsama alanı içinde yer almaktadır. Buna karşın dinleme saldırganlığına karşı dışımızdaki diinyada verilmekte olan savaşını, temel hak ve özgflrlükieri, kişiliğin ve özel yaşamın korunmasına yönelik alınan ya da alınmakta olan önlemler alanında ise gene sınıfta kalmayı sürdürmekteyiz ve çağı yakalavamamışız. Korrayla. kendi adıraa, ilk kez 1970 yılında bir dava nedeniyle tanışmıştım. Ses bantlarının delil olarak kullanılıp kullanılamayacağını tariışırken de sorunun boyutlarının ve çapının ayirdına vardım. O günden bugüne, ..-^taahkeıae satenlarında, Y gazete sayfalarında, kollokyum, seminer ve konferans kiirsiilerinde, radyo mikrofonlarında, televizyon ekranlarında ve 1974 yılında yayunlanan kitabımda bu konuyu işlemeyi sürdürdüm. Bugün, dfine göre artan ve yoğunlaşan ve de vahşileşen uygulamaya bakıldıkta, öyle görülüyor ki bulunduğumuz tünelde daha yürüyecek çok yolumuz var... Umarım, bu son skandal, kapsamı içine aldığı özellikle siyasi kişilik ve kurumlann, hayıflanmanın ötesinde, vahşete dur diyecek önlem ve düzenlemeler yönünde adım atmalarına bir fırsat yaratır. Ne demişler; umut, yaşamdır. Tele-kulak her yerde ENİS COŞKUN -1- G izli dinlemenin gerek dünya tarihi gerekse coğrafyasında önemli bir yeri vardır. Diyelim ki GrahambelTin telefonu bulduğu günden beri, kullanıldıgı her coğrafya parçasında gizli dinlemeyle karşılaşıyoruz. Gizli dinleme uygulamalannın nedenleri. etkileri ve sonuçlan üzerinde de koşut bir tartışmanın sürdüğünü biliyonız. Özellikle temel hak ve özgürlüklerin korunması. kişinin özel yaşamının dokunulmazlığı ve kişiliğine saygı gösterilmesi açılanndan konu irdelenmiş, tartışılmış \e eleştirilmiştir. Dinlemenin nedenleri... Bu tartışmalara baktığımızda gizli dinlemenin üç ana nedenle yapılmakta olduğunu görüyoruz. Bunlar. adli, idari ve özel amaçlı dinlemelerdir. a) Adli amaçlı dinlemeler: Suçlann kanıtlanması. ondan da önce önlenmesi ve faillerinin yakalanması için ya da bireylerin davalannda haklılıklannı kanıtlamak amacıyla, gizli dinjeme ve konuşmalan banda kaydetmek. sıkça başvurulan bir yöntemdir. Bu yöndeki gizli dinlemeler, gerek polis ve gerekse özel kişiler tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu yolla elde edilen delillerin bir davada ispat aracı olarak kullanılıp kullanılamayacağı tartışılmış: hukuka aykın biçimde yapılan dinleme sonucunda elde edilen ses bantlarının delil olamayacağı kabul edilmiştir. Ama bu sonuca ulaşmak hiç de kolay olmamıştır. Başlangıçta elde edilen ses bantlannın hukuki yetersizliği değil teknik yetersizliği öne çıkanlmış; ses bantlannın montaj ve demontaja elverişli bulunmalan. kaydedilen seslerin kime ait olduğunun. parmak izi kesinliğinde saptanamaması gibi gerekçelere dayanılmiştır. Gizli dinlemenin hukuki yetersizliği: yani, dinlemenin bir yargıç karanna dayanmaması. dinlemeye olanak veren ve nasıl yapılacağını tanımlayan bir yasal düzenleme bulunmadığı halde, dinlemenin yapılmasını hukuka aykın sayan, böylece elde edilen ses kayıtlannı delil kabul etmeyen yaklaşım, yeni bir gelişmedir. b) İdari amaçlı dinlemeler: Yalnızca devletin başvurduğu bazı dinlemeler, bu başlık altmda toplanmaktadır. Bunlar genellikle ulusal güvenlik, casusluk ya da karşı casusluk nedeniyle başvurulan gizli dinlemeler ile kamu dûzenini sağlamaya yönelik dinlemelerdir. Gizli dinleme öykülerinde ulusal güvenlik nedenli dinlemelere ilişkin çok anlatı yer almaktadır. Bunlann hepsi doğru da olabilir, yanlış da. Kesin olan o ki bu anlatılann böylesi yaygınlığı. bir yandan Her yerde gizlikulak var, neden acaba? Telekom 'un itircıfi: 12 mifyon abone dinleniyor 30 Mart 1997 tarihli Radikal gazetesinde. Giineş Gürson'un bu başhkla verdiği bir habere göre, 12 milyon telefon abonesırun. "giivenük ve kötii niyetli kişilerin yakalanması" gerekçesiyle yıllardır otomatik olarak dinlendiği ortaya çıkanlnuştır. Haberin kaynağı, Türk Telekom Başmüdürlüğû'nün 14 Mart 1997 tarihli bir genelgesidir. Genelgede dinleme itirafi şu sözlerle dile getirilmektedir: "tşletmemizde serviste bulunan PSTN (sayısal netvvork) santntUannda, verilen bir sürede kontör değeri aşın Uerieyen aboneterin tespit edilip kötü niyetli kişilerin yakalanmasını, konuşma kontör değerieri aşın ilerleyen. ancak kötü niyetli olniayan abonelerin ise koruıunalarmı sağtayacak birtakım münferit tedbirleri üniteterimizin kendUerinin geliştirdikkri biUnmektedir." Çalışmalann uyumlulaştınlması ve yurt çapmda yaygınlaştınlması amacıyla da 3-4 Nisan 1997 tarihinde bir toplantı düzenlenmiştir. Posta gazetesi de aynı habere yer vermiş, Telekom'un "30 daldkayı geçen şehirler ve milletlerarası görüşmeleri şüpheli bulursa poüse büdireceğini'' duyurmuştur. Demek oluyor ki siz siz olun, telefonda uzun konuşmayın!.. Içişleri Bakanlığı'nın rakamlan... Içişleri Bakanhğı"nın 1997 yılında TBMM Araştırma Komisyonu'na yaptığı resmi açıklamaya göre, 1995 ve 1996 yıllan için 5 bin 440 olayla ilgili olarak 13 bin 803 kişinin telefonlan dinlenmiştir. Bakanlık açıklamasına göre, dinlenen olaylar, uyuşturucu. irtica, Marksist-Leninist ve bölücü olaylar olmak üzere üç grupta toplanmıştır. Bu rakamlann ve tanımlamalann. dinleme olaylannm tümünü kapsadığını. yani ülkemizde dinlemenin bu rakam ve kişilerle sınırlı olduğunu kabul etmek herhalde fazla iyimserlik. hatta safdillik olacaktır. Zaten, yaşam tanığj olduğıımuz olaylar da bu açıklamanın tüm gerçeği yansıtmadığını ortaya koymuştur. Dünden bugüne Ecevit'in telefonu! Her nedense kuşlar, Sayın Ecevit'in telefon tellerine konmayı çok seviyorlar. 13 Aralık 1973 Perşembegünü gazetelerini alanlar, büyük puntolarla dızilmış. çarpıcı bir başhkla karşılaştılar: "Skandal: Türkiye'de VVatergate, Ecevit'in telefonu MİTe ait!" Olay neydi? Haberlere göre, Ecevit'in TBMM'deki telefonuna gelen bir ihbar üzerine yapılan araştırmada. bu telefon için hiç ücret ödenmediği anlaşılır. Bunun üzerine PTT'de inceleme yapılır ve böylece telefonun MtTe ait olduğu saptanır. Iş. mahkemeye intikal ettirilir, yaptınlan tespit sonucunda telefonun gerçekten MlT'e ait olduğu, mahkeme tarafından da saptanır. Ecevit parti genel başkanlığına seçıldikten sonra bu telefon MlT'in talimatıyla PTT tarafından 22 Haziran 1972 günü Ecevit'in odasına yerleştirilmiştir. O tarihten sonra da bütün konuşmalar MİT tarafından dinlenmiştir. Ama dediğim gibi, kuşlar Ecevit'in telefonlannı çok seviyorlar. Aradan yıllar geçti. 30 Mayıs 1999 günlü Hürriyet gazetesi. "Ecevit'e teletakjp" başlığı ik yeni bir dinleme olayını kamuoyuna duyurdu. Gazete, Ankara Emniyet Müdürlüğü üst düzey yetkililerinden birinin, olaym bir tesadüf olduğu açıklamasına yer verdi. 31 Mayıs tarihinde ise aynı gazete, Cumhurbaşkanı'nın bu haberle ilgili değerlendirmesine yer veriyor: "Felaket felaket.." Aradan dört gün geçtikten sonra Hürriyet gazetesi 4 Haziran 1999 günü "Teteşok" başlığı ile tam sayfa olarak yeni telefon skandalını haber yaparken, dinlenenlerin başında Başbakan Ecevit'in geldiğini bildiriyordu. Anlaşılan, Sayın Ecevit ile kuşlar arasında kopmaz bir bağ var. Belki de parti amblemi bir güvercin olduğu içindir kuşlann bu merakı... Ne dersiniz? dinleme teknolojisinin ulaştığı boyutlar hakkmda fıkir vermekte, ama öte yandan da gizli dinlemeyi kamu vicdanında aklayıp benimsetmeyi. doğal sayılmasını sağlamak hedefine hizmet etmektedir. c) Özel amaçlı dinlemeler: Bu başlık altmda toplayabileceğimiz gizli dinlemeler. çok çeşitli nedenlere dayanmaktadır. Örneklersek: habercilerin haber elde edebilmek için yaptıklan dinlemeler, politik hesaplarla yapılan dinlemeler, ticari ve sanayi casusluğu denilen eylemlerde görülen dinlemeler. şantaj vb. yasadışı çıkar elde etmeye yönelik dinlemeler, kankoca kıskançlıklan çerçevesinde yapılan dinlemeler. hep bu başlık altmda sayılabilecek uygulamalardır. Dinlenmeyen beri gelsinl Neden ne olursa olsun, önemli olan, yalnız ülkemizde de değil dünyanın her tarafmda herkesin ve her kurumun gizlice dinlenme tehdidi, dahası. uygulaması altmda olduğu gerçeğidir. Her ülkede bir "ağabey"' vardır ve o herkesi izlemektedir. Ama "ağabeylerüT de "ağabeyT. tüm dünyayı uzaydan izleme olanağını elinde bulundurmaktadır. Gizli dinleme haberlerine bir göz atıldığında; dünyada ve Türkiye'de haklannda soruşturma yürütülen kişi ve kuruluşlann yani sıra içinde devlet Amerika ve Watergate skandalı Watergate operasyonu: 17 Haziran 1972'de Washington yakınlannda Watergate adli bir işhanındaki Demokrat Parti bürolannda beş kişi yakalanır. Böylece, dönemin ABD Başkanı Nkon'ı düşüren gizli dinleme skandalı patlak verdi. Çünkü bu 5 kişi, Nixon'ı yeniden seçtirme komitesi adına. rakip parti bürolanna elektronik dinleme aygıtlan yerleştirmişti. Karşı \Vatergate operasyonu: Başkan Nixon ile Kissinger, Vietnam'a ilişkin gizli temaslannı yürütürlerken ne Dışişleri Bakanhğf nı ne de Genelkurmay "ı haberdar ederler. Bundan rahatsızhk duyan Pentagon harekete geçer ve Kissinger'ın odasına dinleme aygıtlan yerleştirir. Öte yandan, Kissinger da kendi yanında çalışan memurlan FBI'a dinletmektedir. FB1, mahkeme kararlanna konu olduğu üzere yaygm bir dinleme içindedir. 18.12.1967 tarihli bir karardan öğreniyoruz ki FBI, telefon kabinelerine dinleme aletleri yerleştirmiştir. Bir başka karar. taksilerin de dinleme kapsamına alındığını göstermektedir. Amerika'da yargıya da intikal etmiş ilk dinleme olayı, 1928 yılına aittir. Federal Haberleşme Komitesi'nin (FCC) bir resmi raporunda açıklandığı kadanyla, örneğin 1947 yılında ve o günün teknolojisinin sınırlı olanaklan çerçevesinde. 19 bin gizli dinleme uygulaması gerçekleştirilmiştir. başkanlan. başbakanlar, bakan ve politikacılar, asker-sivil yöneticiler,, aydınlar. gazeteciler, sendikacılar, .... işadamlan. mafya mensuplan ya da kurbanlannın da bulunduğu uzun listelerle karşılaşılır. Bu listelerin eksiği vardır, fazlası yoktur. Çünkü dinlemeye konu olanlar arasında. kıskanılan sevgililer, eşini aldattığından kuşkulanılanlar, alacaklı ya da borçlular ve daha niceleri bulunmaktadır. Nereler mi dinleniyor? Parti binalan, işyerleri. evler. Genelkurmay karargâhlan, elçilik ve konsolosluk binalan, sendika ve fabrikalar. oteller. sokaklar ve parklar. özel, resmi ve genel telefonlar, yani akla gelebilecek ve gelmeyecek her yer gizli dinlemeye açık yerlerdir. Ostelik hepsi değilse bile bu dinlemeler çoğunlukla hukuka aykın olarak yapılmaktadır. Bu haberlerin ortaya çıkardığı bir başka husus da dinleme teknolojisinin günümüzde sahip olduğu aşamadır. • , Kuşkusuz, günümüzde gizli dinleme teknolojisinin yarattığı harikalan bilebilecek durumda değiliz. Bakmayın siz bu teknolojinin son ürünleri diye tanıtılan ve meraklılannın tüketimine sunulan, birkaç yüz ya da birkaç bin dolara satın alınabilen araçlara, onlann hepsi de çoktan eskimiş rürlerdır. Sürecek AKTİF TERÖR SONRASI KANLA SULANAN TOPRAKLARDA BARIŞ YEŞERECEK Mİ? • Bir dönem terörün eylem bölgesi olarak seçtiği Güneydoğu'da neler oluyor? • Kan ve acı dolu 15 yıldan geriye ne lcaldı? • Bölge geçmişin travmalarından kurtulabilecek mi? • Gücünü kaybeden PKK hangi savaş yöntemlerine başvuruyor? • Valiler, belediye başkanları, güvenlik görevlileri yeni aönemi nasıl değerlendiriyor? • Bölücü propaganda toplumda hangi olumsuz etkileri yarahyor? Nokta dergisi Internet Web Adresi: http: www medyatext.com noKta Nokta dergisi. E-Mail Adresi: nokta@ -nedya!ext com ERDOSTLAR Yazı ve hesap makinesi, faks, fotokopi, telsiz telefon, cep telefonu tamir ve satışı Mumhane Caddesi, Sağıroğlu Işhanı No: 3, Kat: 2 Karaköy-lst. 0 212 293 07 19,0 212 293 08 34 Faks: 0 212 343 31 75 SİVAS 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ'NDEN 1999/247 Davacı DSİ Genel Müdürlüğü vekili Av. Ahmet Soy- lu tarafından davalılar Pempe Nasbek ve müşterekleri aleyhine açılan tescil davasında verilen kararda. Tüm aramalara rağmen adresi tespit edilemeyen da- valılar Pempe Hasbek ve Mehmet Kızkapa a nın duruş- ma günü olan 6.7.1999 günü saat 9.00'da Sivas 2. As- liye Hukuk Mahkemesi'nde hazır olmalan \eya kendi- lerini bir vekille temsil ettirmedikleri takdirde HUMK'nun 213 ve 337. maddelen gereğince gıyapla- nnda karar verilecektir. tlan olunur. Basın: 26398 ZÎHNl OKUMUŞ Onurlu ve dürüst yaşammla Her saniye YENİDEN Sonsuza dek AKLIMIZDASIN... EŞİN ve ÇOCUKLARIN İLKNUR ile CEMİL Evlendiler. Omür boyu mutluluklar dileriz. SUATKOÇAKveAÎLESl İSTANBUL ÜNÎVERSİTESİ ŞİİR YARIŞMASI1999 İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü'nce Öğrenci Marşı Olarak Bestelemek Üzere Ödüllü Şiir Yarışması Düzenlenmiştir. YARIŞMA KONUSl • "Istanbul Üniversitesi" • Yanşmaya son katılma tarihi 25 Ağustos 1999'dur. • Ödül 500 milyon TL. • Yanşma şartlan I. Ü. Rektörlüğü Basın-Halkla llişkiler ve Tanıtma Müdürlüğü 34452 Beyazıt / İstanbul adresinden veya 514 04 41 no'lu telefondan öğrenilebilir. Basm: 27894 BAŞSAĞLIĞI Muhasebe Dünyasmda Demokratık Platform'un kuruculanndan. Mali Müşavirler Muhasebeciler Birliği eski Genel Başkanlanndan arkadaşımız sayın Gültekin Bekâr'ın babası. Köy enstitüsü mezunlanndan deSerli ögretmenlerimizden RÜSTEM BEKÂR'ı kaybettik Meslektaşlanmıza ve sevenlerine başsağlığı dilıyoraz. MUHASEBECİ ARKADAŞLARI GÖNEN SULH HUKUK MAHKEMESİ'NDEN Sayı: 1998/484 Davacı Cezmi Subaşı tarafından davalılar lbrahim Ataşer ve Mert Koop. aleyhine Gönen ilçesı. Denizkent mevkili, Kumluk mevkili, 465 m2. arsa vasfinda 953'5 no'lu parselin satilarak üzerindeki ortaklığın gıderilmesine dair 25.6.1998 tarihinde dava açıldığı. davalılardan lbrahim Ataşer'e belirtilen adresine tebligat yapılamadığı, zabıtaca yapılan araş- tırmada da davalının adresi tespit edilemediğinden; Duruşmanın atılı bulunduğu 7.9.1999 günü saat 009'da adı geçen davalı lbrahim Ataşer'in duruşmada hazır bulunması veya kendisinı bir vekille temsil ettirmesi veya geçerli bir özrü bu- lunmaksızın duruşmaya gelmediği takdirde yokluğunda duruşmaya devam olunacağı ve karar verileceği dava dilekçe- si yerine geçerli olmak üzere İBRAHİM ATAŞER'e ilanen teblig olunur. Basm: 14648 Nüfuz cüzdanımı ve ehliyetimi kaybettim. Hükûmsüzdür. MH4Y AYDOGDl 01.06.1999 tarihinde öğrenci kimlik kartım kaybettim. Hükûmsüzdür. SEVCAN DÜLGER Açıköğretim kimligimı kaybettim. Hükümsuzdür. FVNDA VUH4L Romanlarınız ve ansiklopedileriniz verinizden alınır. Tel: 554 08 04