Katalog

S/VFA CUMHURİYET 30 MART 1999 SALI 12 EKONOMI 2000'E DOCRU PARTİLERIN EKONOMİ PROGRAMLARI fîatroıı küreselleşmer <? Nisan da yapılacak seçımlerle r ürkiye yi 2000 lere taşıyacak mrecin ilk adımları atılmış thcak Dünyayı saran lıberal (honomı politikaları, serbest fczar, özelleştirme, çokuluslu pketlerin ekonomiler üzerindeh hâkimiyetlerınin artması gibi olguların, pek çokyerde oldıığıı gibi ülkemizde de varhğını ortaya koyması kaçınılmaz bir gerçek. Bu yiizden sıyası partilerın ekonomi programları arasındakı büvük benzerhkler olması, bu, artık varhğını reddedemeyeceğimiz küresel değışımın sonucu . Biz, bu benzerhkler arasındakı niiansları, programlar hazuianırken dikkate ahnan öğeleri göz önüne sermek ıstedık Yaptığımız çalışmada, aynı sıyasipartilerin bir önceki seçimlerde neler vaat edıp neleri gerçekleştirip gerçekleştirmediklerı de özet olarakyer alıyor Yarın: Vaatleri ve yaptıklan ANAVATAN PARTİSİ ANAP 'ın ekonomi söylemi değişmedi DEMOKRATİKSOL PARTİ FAZİLET PARTİSİ Turkı- ye'nın son 17 yılının önemlı bir bölûmünde ıktıdar olan Anavatan Partısf nın (\NAP) ekonomık soylemı 2D00'lı yıllara gırerken farklı- Ik gostermıyor Altında ANAP Cenel Başkanı Mesut Yıl- naz'ın ımzası olan 8 maddelık 'Türkiye Sdzleşmesi'yle se- çımlere gırecek olan ANAP'ın soylemı, 1995 yıhndakı 'Se- çm Taahhutnamesi'nden fark- lıbır çızgı taşımıyor 1995 yılınaılışkın ekonomık soylemlere baktığımızda ılk sı- ralan paylaşan hayat pahalıhğı ve ışsızlıkle ılgılı vaatler yıne aynı sıralarda yer alıyor, 3 yıl ıçınde enflasyonun yuzde 5'e ın- dınlmesı, 5 yılda 3 5 mılyona ış olanağı >aratılması, Halk Bankası'nın esnaf ve sanatkâr- laradevredılme- sı koyluye 2000yılınaka- dar tanm ve urun sıgortası u>gulamaya konması ıddıalı vaatlerden bır- kaçı ANAP'ın propaganda- strida, topta eşya fiyatlann- da enflasyo- nun yuzde 50 du- zeyıne ındınlmesı başanlann onemlı bır halkası olarak ışlenırken 'hal- kın enflasyonu' olarak kabul edılen tüketıcı fı>atlanndakı ar- tışın ortalama yuzde 70*lerde gerçekleşmesının söylemlerde gozardı edıldığı dıkkat çekıyor ENFLASYOM: ANAP, enf- lasyonu yuzde 5'e ındırmeyı hedeflerken bu sorunu 1998 yı- lında başlattığı uç yıllık ekono- mi programını devam ertırerek çozmeyı planlıyor Halk henuz enflasyonun duş- tuğune çarşı pazardakı rakam- larda gormedığı ıçın ınanmasa da partıler ıçın bu malzeme son 20 yıhn vazgeçılmez unsuru olarak ANAP'ın da sozleşme- sının önemlı malzemelennden bın olarak yennı alıyor VERGİ: ANASOL-Dhuku- mehnın Malıye Bakanı Zeke- riya Temizel'ın ısrany la çıkan vergı yasasında bankalara ta- vızler verılmesınde tercıhını bankalardan yana kullanan ANAP, devletın vergı yükünu azaltacak tedbırler alınacağını vaat edıyor Partı. seçım sonra- sı donemde çıkmasına destek verdığı vergı yasasındabazı de- ğışıklıklere gıdeceğının sınyal- lennı venyor SOSYAL GÜVENLİK: Iş- sızlık Sıgortası sendıkalı ışçıler- den başlayarak 1999'da kademe- lı olarak devreye sokulacak 2003 yılında tum ışsızlenn sı- gortalanacağını vaat eden ANAP, bu söylemmı 1995 yı- lında da korumuştu Aradange- çen 5 yılda bır arpa boyu yol gı- dılemeyen bu soruna kaynağı- nı belırtmeden ANAP >ıne ço- zum bulacağını söyluyor ANAP. emeklılık yaşının yuk- seltılmesı ıle ılgılı konuyu se- çım soylemlennın dışında tut- mayı tercıh edıyor OZELLEŞTJRME VE ULUSLARARASı TAHKİM: 19801ı yıllannor- talanndan ıhbaren Turkıye'de de onemlı seçım malzemesı ola- rak kullanılan özelleştirme, sağ partılenn butçe dışına attıklan önemlı gelır kay- naklan arasında yer alıyor Butçe gelır- lerının yarı- dan tazlasını vutan ıç borç sarmalı ıçın- de ozelleştır- me, goz ka- maştıran 'beda- va' bır kay- nak olarak dıkkat çekı- yor Türki- ye Sozleş- mesfnde ozelleştırmelere aynntılı yer venl- memesıne karşın Halk Banka- sı'nın esnaf ve sanatkârlara devredılerek ozelleştırıleceğı belırtılıyor Aynca Yap-lşlet ve Vap-lş- let-Devret yontemıyle yapıla- cak yatınmlann karşılaştığı hu- kukı purüzlen gıderecek yasal duzenlemeler gerçekleştırıle- ceğını vaat eden •VNAP, ulusal çıkarlara ters duşcn uluslarara- sı tahkım uvgulamasınm yaygın- laştınlacağı sozunu venyor TARIM: Nürusun yuzde 50'sını oluşturan, 198O'lı yıl- lardan bu yana sağ ıktıdarlann uy guladıgı tarımı > ok etme po- lınkalanna karşın A.NAP, "Kö>- liı memleketin efendisidir" soy lemını kullanmaktan çekm- mıyor Oy potansıyelı yuksek ta- nm kesımıne ıse başlıca şu va- atlerde bulunuyor Kadastro ça- lışmalan 2003 yılına kadar ta- mamlanarak koylu gerçekten toprağın efendısı olacaktır Tanm ve urun sıgortası 2000 yılında uygulamaya konacak- tır Pnm sıstemı tum tanm urün- lennde 2000 yılına kadar yer- leştınlecektır Toplumu sarsmadan enflasyonu indirme sozu Ekonomıdekı sorunlann temel kaynaği olan enflasyonu kısa sü- rede ve toplumu sarsmadan tek ha- nelı rakamlara ındınnevı taahüt eden tstikrarlı Büvüyen. Sağlıklı Eko- nomi Programı"yla rant ekonomısı yen- ne ülkede uretım ekonomısı yaratmayı va- at edıyor Programda, enflasyonu duşür- mek ıçın tüketımı ozendırmekten kaçmma- nın, gonullu ve zorunlu tasarruflan arttır- manın zorunlu olduğu belırtılıyor Toplum- sal uzlaşma olmadan sağlıklı kalkınmanın gerçekleştınlemeyeceğıne dıkkat çekılıvor Kamu açıklannın kapatılması ıçın "sağlıklı" ozelleştırmeye gıdıleceğı ılen surülen partı programında, ozelleştırmelerm ışsızlığedönüş- mesının onleneceğı savlanıyor Vergı gehrlennın adalctlı bır dağılımla gelışmış ülkelerduzeyme yaklaştınlması hedefle- nıyor DSP'nın temel ekonomık goruşlen partı programında şöy- le açıklanıyor KİT'ler ve ö/elleştirme KÎT'lere yapılan üvey ev latmu- amelesıne son venlecek, zorunlu yenıleme yatınmlanna ola- nak tanınacak KİT'lenn sermayelen arttınlarak halka açıla- cak Özelleştirme ışlem ve bedellennm etkılı denetımını gü- vence altma almak ıçın, Başbakanlığa bağlı Yüksek Denet- leme Kurulu ozerkleştırılecek Ozelleştınlecek KlT, en uygun lyıleştırme projesı sunan ve taahhüt eden özel kuruluşa, karsılıksız fakat geçıcı olarak dev- redılebılecek ve mülkıyetın devredılmesı an- cak proje hedefe ulaşıldığında kesınleştmle- cek Enflasvon Fkonomıdekı sorunlann temel kaynağı enflasyonu kısa surede ve toplumu sars- madan tek hanelı rakama ındirmek hedeflenı- vor Bunun ıçın aşın tûketım özendınlmeyecek, gönüllü ve zorunlu tasarruflann arttınlmasına çaba harcanacak Sos.val Gtivenlik Bozuk otan gelır dağılımının daha da bo- zulmasını engellemeyı amaçlayan partının hizla yasalaşhnl- masını hedefledığı yasa tasanldrı şunlar Kamu Görevlılen Sendıkalan Yasa Tasansı, 1475 Sayılı îş Yasası'nın uygulanmasmdaetkınlık sağlannıası ıçın TBMM'ne sevk edılen değışıklık yasa tasansı, Iş Güvencesı Yasa Tasa- nsı, Işsızlık sıgortası kurulması ve zorunlu tasarruf uygula- masına son venlmesı ıçın hazırtanan yasa tasansı, emeklılık yaşının yenıden duzenlenmesmı ongören yasa tasansı Vergi Yenı vergı vasasıyla yapılan düzenlemelerle haya- ta geçınlenlenn ozetlendığı partı programında, dolaylı ver- gılenn toplam gelırler ıçındekı payının doğrudan vergıler aleymne aşın ölçüde bozulmasma ızın venlmeyeceğı belır- tılıyor Faiz ve Borçlanma Kanıu borçianmalan. onceden kamu- ovuna açıklanan şeffaf program çerçevesmde surdurulecek Bankalann ıç borçlanma kâğıtlannı alma zorunluluğu aşa- ma aşama azaltılacak ve sonuçta tarnamen kaldırılacak Fa- ıze kamu mudahalesınden kaçınılacak Merkez Bankası'nın kamuyu ve kamu destekleme alımlannı finanse etmesının onu- ne geçılecek Bankalar Reformu Bankacılık kesımının duzenlenmesı ve denetlenmesıne ılışkın yasal boşluğun doldurulmasına ça- lışılacak Denetlemelere ılışkın uvgulamalar polıtık etkıler- den arındınlacak Tanm: Tanm kesımınde demokratık bır kooperatıfleşme hareketı ozendmlecek Zıraat Bankası bırkooperatıfler ban- kasına donuştürülecek Çıftçılere, duşük faızh kredı desteğı sağlanacak Tanm urunien ıçın borsalar kurulacak Koy- kentler kurularak tanmsal sınaıleşmenın altyaptsı hazır- lanacak DOĞRU YOL PARTİSİ 'Unutkan' seçim propagandasıDYP seçımlere hazırlık çerçevesmde sunduğu programda < *özeUeştirme"'v ı "kurtarıcr olarak sunarak strate- jık oneme sahıp KlT'lenn hızla el- den çıkanlacağını duyuruyor Par- tı, doğalgaz ıthalattnın BO- TAŞ'ın tekelınde olmasını ongo- ren yasayı ıptal edeceğmı ıthalatın önunu açaca- ğını ılan edıyor Iktıdara geldığı donemlerde kamu açıklannı KlT urunlenne zam yaparak ve borçlanarak kapatmaya çalışan yaklaşımıyla bılınen DYP, bugun ıse esnaf ve sanayıcıyı. "çok daha az vergi alma" vaadı> le cezbet- meye çalışıyor DYP'nın ekonomık programında de\ letın ge lırlennın her geçen gun azaldıgı gözden kaçarken, dışandan borç bulunamadığı zamanlar ıçerde faızlenn yukseltıldığı ve ulkenın rant ekonomısıne suruklendığınden de bahsedılmemesı dıkkat çekıyor Buna karşın faızlenn duşurulerek ulkenın nasıl rant ekonomisin- den kurtulacağına ılışkın somut bır onen getmlmıyor Partı daha duşuk oranlı yaygın vergılendırme sıstemıne geçıle- ceğını taahhüt ederken "para ve sermaye piyasalarının vergiler- le urkutulmeyeceği'1 açıkça dıle getırılıyor Partının programın- da "kamu borçlanma ihtiyacı makul sevivelere indirilinceye ka- dar para piyasalarının vergiden muaf tutulacağının" anlatıl- ması partının "kazanca göre vergi oranı" vaadıyle çelışıvor DYP'nın ekonomık programında, nukleer santral ınşaatının hız- landmlması ongoruluyor Partı, Turkıye'nın tanm uretımınde gen bırakıldığı ve ıthalatçı ko- numagetınldığı gerçeğıyle de çelışen bır >aklaşımla tanmsal urun- lere "yeni pazarlar bulmayı" vaat edıvor DYP'nın ekonomık programında şunlar yer alıyor OZELLEŞTİRME: Elektnk enenısınde başta ba- rajlı hıdroelektrık santrallan olmak uzere özelleş- tirme hızlandırılacak Üretım dağıtım, ıletım ozelleştınlecek VERGİ \AS\SI: Vatandaşaguvenmeyerek onu potansıyel suçlu goren yasa değıştınle- cek Daha duşuk oranlı yaygın vergılendır- me sıstemıne geçılecek Para ve sermaye pıyasaları vergılerle urkutulmeyecektır Kamu borçlanma ihtiyacı makul sevıyele- re ındınlınceye kadar bu pıvasalann ver- giden muaf tutulması veya makul ölçülerde vergı alınması hedeflenecek Ucretler üzerındekı ılave yükler hafıfletılecek BANKALAR: Merkez Bankası ozerk bır>apıya kavuşturul- malı Ozelleştınlecek bankalar Bankalar Yasası'nda yapılacak de- ğışıklıkle ılgılı tasan Bakanlar Kurulu'nda goruşuldukten sonra ka- muoyuna açıklanacak ENFLASYON: Fıyat ıstıkran sağlanacak Kamu açıklan azaltı- lacak, Istanbul fınans merkezı halıne getırılecek Mal borsalan ku- rumsallaştınlmalı ve ıhracat arttınlmalı TARIM: Tanmsal uretım vonlendınlerekyenı pazarlar bulunacak ve tanma davalı hammadde ışleyen sanavı kolu ıle entegresvonu sağlanacak Tanm Bakanlığı bunyesinde bulunan uretme ıstasyon- lan ozel sektore kıraya venlecek Devlet uretme çıftlıklennın kı- ralanma yoluyla uretıme katılması karan açıklanacak FAİZ: Reel faızler düşurulecek Mal borsalan kurumsallaştı- nlacak Ihracatın rekabet gucunu destekleyecek kur polıtıkala- n uygulanacak BORÇLANMA: Faızyüku hafıfletılecek yadayapısı uzatılacak SOSY \L GUN ENLİK: Işsızlık sıgortası yaşama geçınlecek 'Adil düzen 'den lıberal ekonomiyeBır zamanlar 'adil düzen' sloganı ıle yoksul ve ezılenle- rı hedef alan Refah Partısf nın devamı nıtelığındekı Fazılet Partısı'nın programında yer alan ekonomık göruşler, bu kez daha çok 'lıberal' öğeler ıçenyor Ozelleştırmenın kaçmılmaz- lığını ve ozel sektöre fırsatlar tanınmasını sık sık vurgula- yan partının ekonomi alanın- dakı göruşlerı zaman zaman "çiftçilerin kesinliklc devlet tarafından destekleneceği" gıbı popülıst amaçlarla yazıl- mış ıfadelerle çelışse de partı programına lıberal bır göru- nüş kazandırılmak ıstendığı çok açık bıçımde ortada 'Adil düzen' sloganını ta- mamıyla terk eden Fazılet Par- tısı'nın programında pıyasa- nın tamamen serbest koşulla- ra bırakılacağı, özel sektorun onune sınırlama getınlmeye- ceğı belırtılırken sureklı vur- gulanan gelır dağılımı bozuk- luğuna nasıl çare bulunacağı- na ılfşkın somut go- zumler getmlmıyor ülke genelınde ekonomık kalkınma ve gehşmeyı sağla- mak ve ülkeyı küre- sel rekabet ortamına hazırlamak uretımı ve ıhraca- tı arttırmak gelır dağılımmı adil hale getırmek. bölgeler arası kalkınmışlık farklarını gıdermek temel amaçlar ola- rak sıralanıyor Bunlan amaca uygun ola- rak gerçekleştırebılmek ıçın reel (gerçek) para polıtıkası talap edıleceğı, Hazıne ve Mer- kez Bankası borçlanma statu- sunun, Hazıne'ye reel olmavan bır yük getırmeyecek tarzda duzenleneceğı ıfade edılıyor Fazılet Partısı Turk ekono- mısının temel sorunlannı uç ana nedene bağlıyor Bunlar, kamu malıyesı açıklan, kay- naklann etkın ve venmlı bır şe- kılde kullanılmaması ve gelır dağılımı adaletsızlığı KİT'LER VE ÖZELLEŞ- TİRME: Fazılet Partısı, dev- let kontrolundekı ıktısadı teşek- kullen suratle özelleş,tırmeyı hedeflıyor ve ozelleştırmeye venlen onem partı programın- da sık sık dıle getmlıyor Ozel- leştırmenın onündekı tum mev- zuatengellennın kaldınlacağı vurgulanıyor TURİZM: Her gun değerı daha da artan kultur ve ınanç turızmı ıçın özel planlama ve çalışma y apılması, planlar ara- sında TEKINOLOJİ: Ulusal AR- GE ağinın kurulması ve bu alana butçeden ayrılan payın arttınlması hedeflenıyor ABD'dekı Sılıkon Vadısı gıbı teknolojı gelıştırme bölgelen kurulması gerektığı belırtılı- yor TARIM: Devletın, uretımın yonlendınlmesınden pazarlan- masına kadar olan butun saf- halarda çıftçılere teknık yar- dım, kredı ve teşv ık desteğın- de bulunacağı ıfade edılıyor Teknık gelışme sağlanmasının önemı vurgulanıyor ENFLASYON: Seçım programında, "Kamu açıkla- rı bütiın kötıilüklerin anası- dır" denılıyor ve enflasyonu düşurmek oncelıklı hedef ola- rak belırlenıyor Uretım, para ve malı polıtıkalar uy- gulanarak enflasyo- nu kontrol altına al- mayı ve tek rakamlı sevıyeye ındırmeyı amaçladıklan ıfade edılıyor VERGİ: Vergının adil, den- gelı ve tabana yaygın olması hedeflenerek vergı kaçaklan- nınonlenmesı gerektığı vurgu- lanıyor Yuksek vergı oranlannın du- şuruleceğı, asgan ucretten ah- nan vergının yuzde 10'un al- tına duşuruleceğı vaatlen ke- sın olarak yer alıyor SOSYAL GÜVENLİK: Sı- yası ıktıdarlann sısteme yö- nelık müdahalelerını asganye ındırecek bır kurumlaşmanm gerçekleştırılmesı hedeflen- mış Ozel sıgortacılığın teşv ık edıleceğı ve yaşlılık sıgortasın- da yaş unsurunun kademelı ve yumuşak bır geçışle duzenle- neceğı belırtılıyor FAİZ VE BORÇLANMA: Faız polıtıkası net olarak açık- lanmamakla bırlıkte denk but- çe ıle devlet ıç borçlanma fa- ızlennın düşurulmesı, vadele- nn uzatılması gereğı belırtılı- yor Alternatıf bankacılık sıs- temlenne onem venleceğı kay- dedılıvor BENCE IZZETTIN ONDER Güneydoğu'ya Destek Projesi Guneydoğu sorunu, etnık sorun one çıkartıl- mış olmakla beraber, temelde ekonomık neden- lerden kaynaklanmaktadır Zaten sorunun etnık duzeyde tutulması da, bır bakıma ekonomık so- runları perdelemeye yonelık olarak desteklen- mış ve hatta şışınlmıştır Şımdılerde guvenlık so- runu çozulmuş ve sıranın ekonomık konulara geldığı duşunulduğunde, hukumetın çok klasık bır formulle yola koyulmuş olduğunu gormekte- yız Vergı bağışıklığı vb teşvıklerle ozel kesıme destek vermek ve ozel kesımın o bolgelerde ya- tırım yapmasını sağlamak1 • • • Ozel kesımın boyle bır projeye fevkalade olum- lu ve sempatık bakacağı açıktır Hatta bızzat o yorenın bazı ışadamları, verdıklerı demeçlerde, ucretın bır bolumunun devletçe ustlenılmesının yararlı olacağını dahı ıfade etmışlerdır Doğaldır, hatta ucretın hepsını devlet ustlense daha da tyı olur1 Aşağıda tartışacağım gıbı, bence ozel ke- sım ne ıstese, kendısınce hakkıdır ve haklıdır Ancak, ozel kesımın hukmunu son karar dıye al- gılamak yanlıştır Doğal olarak ozel kesımı o bol- gelere zorla gondermek de soz konusu olamaz olmamalıdır da1 Ama ozel kesıme teslım olmak da gerekmemektedır Zıra o yoreler bugunku ha- lıne ozel sektor doğrultusunda uygulanmış olan çarpık ekonomi politikaları sonucunda gelmış olduklarından dolayı, o yorelerın sorunlan ozel ke- sımın kendı ozel çıkarları doğrultusundakı dav- ranış modelı ıçınde çozumlenemez. • • • Turkıye'nın doğusu da batısı da aynı kaden paylaşmak durumunda ıse, ozel ışleyışın yarat- mış olduğu dengesızlığı kamu kesımı duzeltmek drumunda olmalıdır Boyle bır uygulama sol de- ğıl sosyal demokrası dahı değıl, ancak makul ve ılımlı bır kapıtalızm olarak gorulmelıdır Bu den- gesızlığı devlet ıkı aracı bırden kullanarak gıder- meye çalışabılır Bunlardan bınncısı, devletın o yorelere devlet olarak gıtmesıdır Devlet olarak gıtmek, oyorelereyol okul.sağlıkhızmetıvb te- mel kamu hızmetlerını goturmek demektır Bun- lann yanında, devlet olarak o yorelere gıtmek, top- rak ağalığının, şeyhlığın, tarıkat lıderlığının koku- nun kazınması ve o yore halkının ınsanlığını ka- zanmalanna yardımcı olunması demektır Devlet o yorelere ıkıncı ışlevı ıle, yanı ekono- miye mudahale ederek gıtmelıdır Bunun anlamı, devletın ozel ışletmelerden bekledığını, batılı ozel ışletmelerı bertaraf ederek, yore halkı ıle bırlıkte bızzat kendısının yapmasıdır Bunu istememin nedeni, o bolgelerde yaratılan katma değerin o bolgelerde bırakılmasını sağlamaktor. Bır ışletmede yaratılan katma değer, vergılen bır tarafa bırakacak olursak, ucret ve kârdan olu- şur Kârdan odenen vergı, bır anlamda devietin sağlamış olduğu gırdılere karşılık olarak, katma değerden devlete de pay vermek anlamına gel- mektedır Boyle bırformulasyonla, hukumetın sunmuş ol- duğu programa bakacak olursak ben şunu anlı- yorum Hukumet, o yorelerde yapılacak yatırım karşılığında yaratılacak katma degenn sadece uc- ret payının o yorelerde bırakılması ıle yetınmek- te, dıgerlerının batıdakı merkezlere transferıne goz yummaktadır Bunun anlamı, ucret haddıne bağlı olarak, o yorelerde somurunun surmesı ve doğu ıle batı arasındakı gelır farkının gıderekaçıl- masıdır Gerçı, yenı yatırımlar ve ışçılık nedeni ıle o yorelerde de mutlak lyıleşmeler gorulecektır, fa- kat bu mutlak lyıleşme o yorelerın Batı karşısın- da gorelı yoksullaşmasını engellemeyecektır Kı- sacası, unlu kutuplaşma teorısı bu konuda uy- gulama alanı bulacak, doğu ve Guneydoğu yo- relerını mutlak lyıleşme yanında gorelı yoksul- laşma ıle karşı karşıya getırmış olacaktır Katma değerin uretım bolgesınde bırakılması- nı sağlayacak tek proje tıpı, kamu ışletmecılığı- dır Kısacası, KİT konusu bu bağlamda fevkala- de buyuk bır onem kazanmaktadır Lutfen, o bol- geye ozel kesımı sokmayalım, yazıktırTurkıye'ye. yazıktır o yore ınsanlanna, yazıktır çeşıtlı adlar al- tında ozel sektore aktarılan o fonlara 1 Artık bazı oluşumlardan ders alalım1 ••• Özel gunlere gereksınım kalmadan her gunu bayram coşkusu ıle yaşayan, fınans parazıtlerı- nı aralarından kovmuş, ınançla ureten ve hakça paylaşan, kaderde ve kıvançta bır, ulus olarak guzel gunlere ve mutlu bayramlara ulaşmamız dıleğı ıle 1 CUMHURİYET HALK PARTİSİ Somut önerilerle 'ÇOZUM 2000' "AydınlıkTürki- ve'ninTemeli" slo- ganı ıle l8Nısanse- çımlenne hazırlanan Cumhurıyet Halk Partısı (CHP),sos>al demokrat çızgısını Yenı Dunya Duzenı ıle paralel bır rava oturtmayı benımsemış go- rünuyor Buna karşın partı programında yer alan somut çozum onenlen CHP'nın bu kez altyapıvı lyı hazırladığmı gostenyor CHP partı programını "altın üçgen" adı- nı verdığı 3 temele orurtmuş durumda Venmlı ekonomi. sosyal devlet, demok- ratık sıyaset, devlet gelırlerının yuzde 85'ının faız odemelerıne gıttığı bu do- nemde, CHP kamu borçlarını hızla kaldır- mak ıçın yenı bır yapılanmayı onenyor Bu- nu başında Merkez Bankası'nın süratle ozerkleştırılmesı parapolıtıkasının DPT, Hazıne ve Malıye ıle dıvalog ıçınde an- cak bağımsız olarak sürdürülmesı gelı- yor CHP. bankacılık sıstemının bugün en onemlı sorununu denetım olarak tanımlı- yor CHP'nın bu konudakı onerısı Denet- leme Kurulu'nun MB'nın hımayesınde olması CHP nın programında yer alan dığer oğeler şunlar KİT'LER VE ÖZELLEŞTİRME: Özelleştırmede toplum yararını ve şeffaf- lığı gözeten bir polıtıka tzleyeceğmı vaat eden CHP programı- nın bu bölumunde Zıraat Bankası ve, Halk Bankası'nu kendı alanlarındg ozerk ıhtısas kunım-l larına donuşturme* Exımbank'a etkmlık} kazandırma dığer kamu bankalannı da 1 yıl ıçınde özelleş- tirme planı yer alıyor TEKNOLOJt: Ulu- sal gelırden AR-GE harcamalanna ayn- lan pay 5 yıl ıçınde 4 kat arttırılacak Lnıversıte-Sanayı-Ka- mu kesımını ışbırlığı ıle yenı teknopark- lar ve ılen teknolojı enstıtülen kurulma- sı sağlanacak TARIM: Tarım üretıcısının demokra- tık kooperatıfçılıkle ozendınlmesı Des- tekleme ve pnm sıstemını uygulamak, ta- nm sıgortası oluşturmak Urun borsalan- nınoluşumunudesteklemek Tanmda ure- tımı Sözleşmelı Çıftçılık Modelı ıle yon- lendırmek ENFLASYON:' 2 yıllık ıstıkrarveacıl onanmprogramı"devTeye sokulacak Şok program uygulamasıvla enflasyon ılk yıl yuzde 20'ye ıkıncı yıl sonunda tek hane- lı rakama ınecek VERGİ: Son vergı uygulamalann- da Malıye'nın ekonomının onune geç- tığını savunan CHP ıçınde bulun- duğumuz donemın koşullarını goz onune alarak daha hoşgörulu bır yaklaşima ıhtıyaç olduğunu vurgu- luyor CHP'ye gore emek gelırlen uzenndekı vergı yukunu azaltmak. asgan ucretı vergı kapsamı dışı- na almak onemlı SOSYAL GÜVENLİK: Ulusal Sağlık Sıstemı'nı kurmak Sağlık sıgortası- nı emeklılık sıgortasından ayırmak SSK, Emeklı Sandığı ve Bağ-Kur'u Ulu- sal Sosyal Guvenlık Kurumu çatısı altın- da bırleştırmek v e özerk yapıy a kavuştur- mak Sosyal guvenlık fonlannı etkın yo- netım anlayışı ıle değerlendırerek Sosyal Guvenlık Bankası oluşturmak Işsızlık sı- gortasını kunnak FAİZ V E BORÇLANMA: Aşırı borç ve faız yuku enflasyona ve dovıze endeks- lenerek pıyasa koşullannda normal olçu- lere ındınlecek Iç borç stoku, ozelleştı- nlecek kuruluşlann hısselenyle doğnı- dan takas yontemı uygulanarak azaltıla- cak