Katalog

21 OCAK 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA Hükümetler sözierinitutmadı Adâletinı "Saraylaji" KEREM ILGAZ/BERTAN AĞANOGLU "Adalet işlerinin yüriitülmesinde başlıca esas, teminatlı bir adalet sağlanmasıdır. İnsan ana haklarının ve hürriyetlerinin tam korunabilmesi. adaletin yerine getirilmesinde sürat, intizam ve sadelik bulunmasına bağlıdır. Bu maksadın temini için adalet cihazlarımızın kuruluşunu belirtecek esaslı hükümlere ihtiyaç vardır. Bu bakımdan. mahkemelerimiz teşkilat sistemini tespit edecek bir kuruluş kanunu hazırlamak karanndayız... Adalet Bakanlığı teşkilat kademelerinde rasvonel bir cihazlandırma mevdana getirilecek; diğer taraftan usul kanunlarımız yenilenecektir. Yargıçlarımızın. anayasadan aldıklan teminatı hakkıyla gerçekleştirecek hüküraler tesis etmenin zaruretine inanıyoruz. Bunun için yargıcın hukuki durumunu tayin eden Hâkimler Kanunu hükümleri yeni baştan gözden geçirilerek kendilerine sağlanması zaruri teminat tesis olunacaktır." DP Genel Başkanı Adnan Menderes'ın 29 Mayıs 1950'de Kamutay 'da okuduğu hükümet programından... "Diğer ammc hizmetlerinde olduğu gibi adalet ve idare işlerinde de hizmetleri mümkiin mertebe halka vaklaştırmak ve bunların ifasında siirat, intizam. sadelik ve verimlilik sağlamak 4 yıldan beri sarf ettiğimiz gayretlere istikamet vermiştir. Bundan böyle de çalışmalarımıza aynı istikamette devam edeceğiz.'' DP Genel Başkanı Adnan Menderes'ın 26 Mayıs I954'te TBMM'de okuduğu hükümet programından. "Adaletin sürekJi \e az masraflı olarak gerçekleşmesi için, usulle ilgili hükümlerde gerekli değişiklikler yapılacaktır. Hâkim ve savcılarla diğer adalet memurlarının çalışmalarının verimli olmasını, yetiştirilmelerini ve mesleklerini şeref ve itibarını sağlavacak \e hizmetlerin önemi ile mütenasip hayat şartlannı temin eyleyecek özel hükümleri kapsayan kanun çalışmalarına başlanacaktır." AP Genel Başkanı Başbakan Söleyman Demirel'ın 3 Kasım 1965'te TBMM'de ^ ocağu berber dükkâıu, postane, ayakkabı boyacı- >»İ fotokopiciler adüyelerin vazgeçilrrKzleridir. Âdli- yelerdeki harekete renk katan bu mekânlann çahşan- lan adliye personeli ve avukatiann ihtiyaçlannı karşılamanın yanı sıra "adaletin tecellisi"ne tamk oluriar. CEZA MAHKEMELERİNE AÇILAN VE YOĞUNLUK GÖSTEREN OAVALARIN DAĞILIMI SANIK SAYISI TCK MADDE GRUPLARI Müessır fiıl Hırsıztık Adam öldürme Araba ve hayvan mutiafazasında kusur Şahıs hümyetı aleyhınde cürümler Irza geçme, ıffete taarruz Hakaret ve sovme Sarhoşluk Emirtere nayetsızlik Umumun sıhhatine, yenıtecek ve ıçılecek şeylere müteallık curümlec Muhır fekkı ve hükümetın muhafazasındakı eşyayı çalmak Evrakta sahtekâriık Diğer TCK topiamı Genel toplamdaki % ÖZEL KANUNLAR lcra Iflas Kanunu Çek Kanunu Karayollan Trafik Kanunu Orman Kanunu Ateşlı Sılahlar ve Bıçaklar Hk. K. Vergı Usul Kanunu Kaçakçılığın Men ve Takıtnne Daır K Avda Sporda Kullanılan Sılahlar Hk. K. Pasaport Kanunu Basın Kanunu Kooperatıfler Kanunu Denızde Can ve Mal Koruma Hakkında K. Diğer Özel Kanun Topiamı Genel toplamdaki % GENELTOPLAM Not: E=Erkek K=Kadır) DAVA SAYISI ADET 97370 90292 26922 19303 20820 15250 13129 12835 12637 11071 10768 11194 114306 455897 36.9 347894 186468 121874 32304 28536 12524 8670 4010 3379 2880 2495 2487 25822 779646 63.1 1235543 % 21.4 19.8 5.9 4.2 4.6 3.3 29 28 2.8 2.4 2.4 2.5 25.1 100.0 . 44.6 23.9 15.6 4.1 3.7 1.6 1.1 0.0 0.4 0.4 0.3 0.3 3.3 100.0 • - 11-14YAŞ E 2760 9100 265 17 210 238 580 68 38 20 3 28 900 14227 0.9 0 3 970 450 144 0 40 20 15 0 1 1 242 1889 0.1 16116 K 192 1185 21 1 27 15 37 0 8 5 0 3 123 1617 1.9 0 0 15 44 2 0 1 0 2 0 1 0 70 135 0.2 1752 15-17 YAŞ E 9252 23675 1525 696 1289 1389 1036 705 495 184 71 157 4983 45457 3.0 41 238 10901 1759 1459 37 351 250 198 1 8 14 443 15700 1.0 61157 K 852 1928 167 37 200 85 280 15 74 41 15 22 725 4441 5.2 3 97 292 149 65 20 11 16 48 0 3 0 52 756 0.9 5197 18+YAŞ E 119686 103695 36479 19860 26232 19767 16094 16814 15247 15357 10781 18026 167341 585379 39.0 367438 192552 112076 35210 33984 14424 12817 4510 5298 3426 5946 2781 47941 838412 55.9 1423791 K 8014 7328 2086 497 2494 1083 2626 243 1303 667 1094 1100 14218 42753 50.0 19018 6968 1557 1691 546 803 372 68 1048 287 381 11 3104 35854 41.9 78607 TOPLAM E 131698 136470 38269 20573 27731 21394 17710 17587 15780 15561 10855 18211 173224 645063 43.0 367479 192793 123947 37419 35587 14461 13208 1702 5511 3427 5955 2796 48626 856001 57.0 501064 K 9058 10441 2274 535 2721 1183 2943 258 1385 713 1109 1125 15066 48811 57.1 19021 7065 1864 1884 613 823 384 81 1098 287 385 11 3226 36745 42.9 85556 [1997) TOPLAM 140756 146911 40543 21108 30452 22577 20653 17845 17165 16274 11964 19336 188290 693874 386500 199858 125811 39303 36200 15284 13592 1876 6609 3714 6340 2807 51852 892746 1586620 okuduğu hükümet programından... "... Adalet cihazının daha ucuz ve süratli işlevecek şekilde düzenlenmesi, vergi sisteminin ve tatbik usullerinin gelir zıyaını önleyecek. verimi arttıracak ...ele aldığımız başlıca ıslahat konularıdır." AP Genel Başkanı Başbakan Süleyman Demirel'ın 9 Mart 1970'te TBMM'de okuduğu hükümet programından... "... Adalet hizmetlerinin süratle, külfetsiz bir şekilde adil ölçüler içerisinde tahakkuku ve vatandaşın adalete olan inanç \e gü\eninin pekleştirilmesi için gerekli hukuki tedbirler alınacaktır..." CHP Genel Başkanı Başbakan Bülent Ecevit'ın 1 Şubat 1974"te TBMM'de okuduğu hükümet programından.. BİTTİ 50yıllık avukat Osman Kuntman 'Hukukçunun bir dünyagörüşü olmalı 9 Dile iübîây, tam 50 yıl... Avukatfik ruh- satinı 21 Ocak 1949 tarihinde alan Os- man Kuntman bugün meslekteki SO'nci yılıru doldunıyor. Kuntman, kendisiyle gönişmek için Karaköy'deki bürosuna gittiğımizde bizi arşivinin küçük bir kısmmı oluşturan ga- zete kupürleri, Resmı Gazeteler arasında çahşırken karşılıyor Yaşından beklenme- yecek ölçüde dinç. çalışkan... Söyleşiye. arşıvınden çtkardıği bir Res- mi Gazete'yle başlıyor. Belge. 8 Nisan 1924 tarihli ve 469 sayılı "Mahakimi şer'iyenin flgasma ve mahakimin teşkfla- üna ait ahkimı muaddü kanun" Yani halen yürürlükte olan ve mahkemelenn kurulmasıyla ilgili kanun. Sonracumhur- başkanları ıle başbakanlann TBMM'de yaptıklan konuşmalann yer aldığj Resmi Gazetelerı çıkanyor Kuntman, adalet me- kanizmasındaki sorunlann aslında yıllar öncesine dayandığını göstenyor. i950"le- re kadar mahkemelenn adaleti gerçekleş- tirecek nitelikte kararlar verdıklerinı an- latıyor. Kuntman, "O donemde Yargı- tay'ın da cumhuriyet idaresinin yürüriü- ğe koyduğu yasalann amacına uygun şe- kilde içrjhadar verdiği görülmektedir. Bu da o tarüıe kadar cumhuriyet hükümerJe- rinin yargıya verdikleri önemi göstermek- tedir. 1950'den sonra çapdüştüveinişege- çikB" dıyor. Adnan Menderes'ın hâkım- lere u kara cüppeüler" dıye hakaret etti- ğinı. Avrupa Parlamentosu üyesı Claudia Rotfa'a "faluşe" dediği için 500 milyon hra para cezasına çarptınlan tnilletvekiU Ayvaz Gdkdemir'in "O karan veren hâ- kiıııe acıyoruro" sözierini anunsatıyor. DPT'nin l96?W.'hazırladığı 5'er yıllık kalkınmaplanlannuıyaşamageçırilmedi- ğin! belırten Kuntman, "Yaşama geçirfl- seydi yargının bir sonınu kalmaak'" diye konuşuyor. Yürütmenin yargının aldığı kararlann çoğunu uygulamadığını vurgulayan Kunt- man, adliyelerin "fıziki koşullan"nm na- sıl ıhmal edildiğıni ıse şu sözlerle dıle ge- tıriyon "Bence TBMM'nin mükemmel btr salonu vardı. O salonu oval saJon yapa- cağız diye dünyanın masrafını yapbiar. Cumhurbaşkanı koşkü onarttı. Kendileri- ne 35 dakikada kanun çıkartjvorlar. Türk ulusu yargıya önem vermiyor, politikaa da önem vermiyor. 1 ' Millıyet yazan Cevat Refi Uhmay'm köşesınde mizahi bir yaklaşımla adliyele- nn fıziki koşullannı "Dümanın her yerin- de adakte çtkıhr. İstanbul'da inilir" diye yıllar önce eleştirdığını anlatan Kuntman, "Adfiyenin mehabetT kavramLnın orta- dan kalktığının altını çızıyor. Adliye bına- lanmn fıziki koşullannın iyileştınimesi- nin yanı sıra hukukçulann da kendilerini geliştırmesi gerektığinm altını "zarfin maznıfiı da vardır*' sözieriyle çizen Kunt- man. "Bugün binaJara para ayıramıyor- sak bile mutlaka hâkimterin vetiştirilrnesi gerekir, hukukbilimindekiikrlemeleri, öğ- retideld gelişmeleri takipedip\ereceği ka- rariarda kullanması için" dn or. Bütün hu- kukçuiarın "dünya görüşü"ne sahip ol- ması gerektiğinı söyleyen Kuntman, hâ- kimlerin, yasaların yanı sıra hukuk kural- lan içinde karaı vermesi gerektığinı. bu- nu da dünya görûşüne sahip hâkimlerin yapabileceğini söylüyor. 'îlkyıllarda istekli değildim' 1950-51 yıllanydı. Yargıtay 4. Hukuk Daıresi'nde smıf arkadaşım avukat Nec- det Çobanlı ile bir murafaada (Yargıtay duruşması) karşılıklı olarak bulunduğu- muzda başkan Fevzi Bozer bızlere "Biz dosyanın 1. Hukuk Dairesi'nc gönderil- mesi kanaatindeyiz. Bu konudaki içtiha- dınız nedir" dıye sordu. Bu bir yargıcın meslektaşma, hukuk- çuya duyduğu saygıdrr. Avukat Osman Kuntman hukuk fakül- tesinden mezun olduktan sonrahâkım ol- mayn istemış. Ancak Çanakkale'den yap- tığı hâkimlik başvurusuna uzun sure ya- nıt gelmeyince İstanbul'da avukatük sta- jınabaşlamış. Staja başladıktan 1 ay son- ra "kabul" yanıtı gelmiş, ancak Kuntman Çanakkale'ye dönmemış. Kuntman avu- katlığmm ilk yıllannda meslefıni isteye- rek yapmadiğını. ancak avukat Hami Ka- ravrfle tanıştıktan sonra mesleğe bağlan- dığını belırtiyor. Kuntman, Karayel'in bırçok açıdan kendisine örnek olduğunu vurguluyor ve "Hukukun. yar«üamanın ne kadar önemli ve geniş olduğunu, top- lum hayatında uyuşmazhklamı çözülme- siiçin ne kadar vazgeçilmez olduğunu an- ladım r diyor. PERŞEMBE ORHAN BURSALI Zekâ ve Politikacı Zekâ, üzerinde en çok araştırma yapılan konular- dan biri. Insanı anlamak, yeteneklerinı. kapasrtesini ve taşıdığı potansiyeli bilmek. neleri gerçekleştirebı- leceğıni kestirmek tsteriz. Böylece, hem kısa hem de uzun vadeli olarak, insanın toplumda üstlenebile- ceği fonksiyonlan ve geleceğe uzanımlar hakkında fikır sahibı olabiliriz. Howard Gardrver zekâ araştırmalannda tanınmış bir uzman. Zekânın çok boyutlu yönunü belirledı ve insanlann farktı konularda zekâ sahibi olabilecekleri- nı dünyaya kabul ettirdi.. Cumhuriyet Bilim Teknik'te yayımlanan makale- sinde (bu cumartesi), 8 çeşit zekâ tanımlıyor: • Sözel (dil, dilbilimsel): Şairler, yazarlar, dilbilimci- ler gibı sözcüklen yennde ve doğru kullanma yetısı. • Mantıksal-matematiksel: Matematıkçiler. bılim insanları, fılozoflar gibı, somut ve soyut nesneler arasındakı ilışkiyi kavrama yeteneğı. • Müzik: Müzisyenler, bestecıler, müzik eleştır- menleri, orkestra şefleri gıbi. Ama aynı zamanda müzik dinlemeyi bilen ve müziği algılayabilen ınsan- larda. • Uzaysal: Görsel dünyayı doğru algılayan, fıziksel varlık olmadan da hacimsel olarak düşünen ve üç boyutlu tasarlayabilen insanlar. Mimarlar. hey- kettraşlar, satranç oyunculan, tasanmcılar, sanatçı- larvb. • Bedensel: Beden hareketlerini denetleyen ve beden dilini çok iyi kullanan dansçılar. atletler, aktör- lervb. • Kışisel zekâ: tnsanlar arası ilışkıler ile kendinı al- gılama yetisi (psikiyatrlar, psikologlar, politıkacılar, dini liderler, vb). • Doğal nesneleri tanıma ve sınıflandırma yetene- ği (Darvvin gibi). • Varoluşsal zekâ (varolma sorununu algılama ve kavrama yeteneği). • • • Dergide bu zekâlara örnek oluşturabılecek insan- lar sayılıyor. Bakıyorum, bu orneklerin hemen hepsı, zekânın 8 alanında yaratcılıklannı kanrtlamış ınsan- lardan oluşuyor. Bakıyoruz, dünya ve yaratılan uygarlık esas olarak onlann omuzlan üzerinde yükselmiş. Kalıcı olanı başarmışlar. '•" Peki ya politikacı? Politikaa, kişisel zekâ becerisi tanımlaması içinde yeralıyor. "• Yani insan ve toplum psikotojisini anlayan ve bıi "bılgilerin ışığında davranışlanm" düzenleyen kışıler.' Bu konuda üstün, en azından gelişmış bir zekâya" sahip olmalan bekleniyor. polrtikacılardan. Işe alırken bıle bazı kurumlar, emanet edeceklerj işin önemine göre, kişinin becerılerine bakıyorlar. 1 ' Hatta bazı kurumlar kişiyi çeşitli zekâ testlennden 1 ' de geçiriyoriar. '^ Politikacılann, politikacı zekâsına -kişisel zekâ 1 ^ sahip olup olmadıklannı anlayacak bir test yok eli 1 - mizde, ne yaztk ki. Büyük çoğunluk için tek test, sosyal pratık. n Oy veriyorsunuz, adamın becerilenne ve gerçek-1 leştirdiklerine bakıyorsunuz. ' Ancak ülkemizde, bu konuda bütün geri kalrms ülkelerde olduğu gibı, bu sosyal pratik bile bir testj yenne geçmiyor. '; Yani, kör kör parmağım gözüne oy verdığiniz kişi," kişisel zekâsc çıktığında bıle, sistem onu elemıyor, eleyemiyor. C 10 yıl, 20 yıl politikacı olarak, hatta sık sık millet^ vekıli, bazen de bakan belııiemede aranan ve terciK; edilen adam olarak tepelerde dolaşıp duruyor. Koca toplumu ve dünyayı emanet ettiğimiz politi- kacılann yeteneklisini ve zekisini, sosyal pratığe bıle gerek duymadan seçebıleceğımız bir sistem. hem seçim hem de sıyasal partıler sistemi kurabıldiğımız zaman, hiç olmazsa ana belalardan kurtulma şansı- na kavuşabiliriz belki. Bu tatil gunünde, beyin cimnastiğı yapma fırsatı- nız olabilir Politikacılar için bir zekâ-olçer geliştirebilır miyiz? Mühendislerden öneriler 4 Topluınunııız soba yakımında bilinçsiz' İstanbul Haber Servisi - İçinde bulundugumuz kış aylarında özellikle gece- kondu bölgelennde soba- dan zehırleneler cıddi bo- yutlarda yaşanıyor. Türk Mühendıs v e Mimar Oda- lan Birlığı Maden Mühen- dıslen Odası, konuyla ilgi- li olarak hazırladığı kitap- çıkta zehirlenmelerde ka- litesız konut tasarımının etkılı olduğunu vurguladı. Maden Mühendıslerı Odası. soba zehirlenmele- rinde kamuoyunu bilgilen- dirmek amacıyla "Soba (karbonmonoksit) zehir- İenmelerinin soba-baca ta- sarımı açısından irdelen- mesi ve ilkyardım ilkeleri" adlı kitabı yayımladı. Tür- kıye'de ısıtmada kullanı- lan araçlann yandan fazla- smın odun ve kömür soba- lannın oluşturduğu belırtı- len kitapta sorunun neden- leri. "ısıtma aracı olarak kullanılan sobalann ve bunlarda yakılan kaö ya- kıtlann yanma ürünleri olan baca gazlaruu kapalı ortamdan uzaklaştu-an. açık havaya aülmasını sağ- layan dunıan bacalan ve sosya-ekonomik boyut" olarak ıfade edildı. Kitap- ta soba seçimi ve kullanı- mında dıkkat edilecek ba- zı noktalarşöyle sıralandı: - TSE belgeli soba saOn almmalıdır. Aynca soba- nın kullanımına ilişkin bil- gilendirme formu istenme- lidir. - Sobanın üçte ikısi dol- durulmalıdır. - Uçucu madde içeriği yüksek kömüıier (linyit) üstten yakılmahdır. Uçucu madde içeriği az kömüıier (kok,antrasit) ise alttan \a- kılmalıdır. - Tutuş odun-çıra ıle ya- pılmalıdır Bu işlem \apı- lırken alt kapak kapalı, üit kapak açık olmalıdır - Kömür iyice yanmaya başladıktan sonra üst ka- pak kapaolmalı. ait kapak ise mekânın ısınma gerek- sinimine göre belli açıklık- ta bırakılmalıdır. - Yanmakta olan kömü- rün üstune taze kömür atıl- mamalıdır. - Yâtmadan önce soba- nın iyice sönıip sönmediği kontrol edilmelidir. Soba yakımında bılınç- sizlık yuzünden kış ayla- nnda sıkça yaşanan zehir- lenmelerde genellıkle ilk müdahale çevredeki ın- sanlar tarafından yapılı- yor. Bu konuda yapılması gerekenler ıse şöy le sırala- nıyor. - Eve girmeden önce tüm kapı \e pencereler açılmadır. Kurtarmaçalış- masuıa katılanlar kesinlik- le soğukkanlı olmalıdır. - Bırkaç kez derın soluk alıp verildıkten sonra bu- run ve ağız iyice kapatıl- dıktan sonra içenye gırıl- meli. İçenye gıren kışının beline ip bağlanması ye- rindebırdavranıştır. Içerı- de kalma süresı 1 dakika- yı geçmemelidır Gönüllü- nün sigara ıçenler arasın- dan seçilmesi daha uygun- dur. Bu ginş kazazedelenn durumunu tespit ıçındır. - Dışanya çıkan kurtan- cı derhal temiz ha\a solu- mab ve kurtarma planı uy- gulamalıdır. - Kaza hemen ılgılı bı- nmlere haber verılmelıdır.