Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 OCAK 1999 PERŞEMBE HABERLER Mumcu için anma töneni • TRABZON (Cumhuriyet Bürosu) - Bombalı bir suikast sonucu 24 Ocak 1993'te yaşamını yitiren gazetemız yazan Uğur Mumcu, ölümünün 6. yıldönümünde Trabzon'da da anılacak. Trabzon Gazeteciler Cemiyeti (TGC) tarafmdan 24 Ocak Pazar günü Hamamizade Fhsanbey Kültür Merkezı'nde. Atatürkçü Düşünce Demeği ve Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği'nin katkılanyia düzenlenecek anma töreninde, Uğur Mumcu'nun gazeteciliği, yazarlığı ve araştırmalan üzennde durulacak. Anma töreninde, Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecılik Vakfi'ndan (um:ag) sağlanan belgesel, sinevizyondan gösterilecek. Uğur Mumcu'nun kitaplanndan oluşan sergi açılacak. Sürücülere cikolata I SAMSL'N (AA) - Samsun Emniyet Müdürlüğü'ne bağlı trafîk ekipleri, Samsun- Ankara-Sinop ve Ordu karayolundaki denetimlerini bayram süresince yoğunlaştınrken özellikle daha önce kazalann yoğurt olarak yaşandığı yerlerde sürücüleri uyanyorlar. Bölge Trafik Şubesı ekıplen, Havza ilçesi yakınlannda "kara nokta" olarak tanımlanan ve bir süre önce akaryakit tankeri ile yolcu otobüsünün çarpışması sonucu 21 kişınin ölümü ile sonuçlanan kazanm meydana geldiğı yerde de araçlan tek tek durdurarak sürücülerine gereklı uyanlan yapıyorlar. Polisler daha sonra araç ıçinde bulunanlara cikolata ikram edıyorlar Bölge Trafik Şube Müdürû Hasan Cebeci, bayram süresince izinlerin kaldınldığını, denetımlerin ise ıki katına çıkanldığını belirtti. Son 61 yılda orman yangmlan • İSTANBUL (AA) - Türkiye'de son 61 yılda meydana gelen 63 bin 695 orman yangınında, toplam 1 milyon 478 bin 87 hektar orman alanı kül oldu. Orman Genel Müdürlüğü'nden derlenen bilgilere göre Türkıye'deki orman yangınlannın sayı olarak yüzde 38'i ve alan olarak yûzde 45'i Muğla, Izmir ve Antalya illennde meydana geldi. Yûzde 97"sı kasıtlı ya da kaza sonucu insan eliyle çıkanlan yangmlarda 59 kişi hayatını kaybetti. Son 61 yılın en büyük orman yangınlan ise Muğla ve Çanakkale'de meydana geldi. Irak'ta bir Türkmen aydım: Şair, çevirmen, dilbilimci ve gazeteci Abdüllatif Benderoğlu Nâzun'ı Arapçaya kazanduran adam AYDIN ENGİN Gazeteciyseniz ve kisa ya da uzun. Bağdat'ta çalıştıysanız onu mutlaka görmüş,, tanımışsınızdır. Büyük olasılıkla da tanışmışsınızdır. Çünkü gazeteciyseniz ve Bağdat'a gittıyseniz ister istemez Enformasyon Bakanlığı'nın gıriş katındakı 'Basın Merkezi'nde çalışmak zbrundasınız. O zaman da, Anadolu Ajansı'na aynlan derme çatma bölmede oturan, çelebi görünüşlü, yaşını başıni almış ve durmaksızın bir faks aygıtı ile boğuşup Ankara'ya haber geçmeye - bazen nafile- çabalayan gazetecinin gözünüzden kaçması olanaksızdır. Adı Abdüllatif'tır Abdüllatif Benderoğlu. Gazetecilik, Benderoğlu'nun işlerinden biri. Onun, AA bültenlerinde yer alan günlük Irak gazetelerinden özetler notunu okuyanlar Irak yönetımının o günkü yönelim ve vurgulan üstüne bilgılenirler. Eh, Irak'ta habercılik de zaten hemen hemen bundan ibarettır. Ama gazetecilik. Benderoğlu'nun işlerinden yalnızca bin. O aynı zamanda ve hatta öncelikle bir şair. Sonra bir dilbilimci. Anadıli Türkçe ve anadili gibi bildiğı Arapçasıyla bir çevırmenden de öte bir kültür köprüsü. Türkmen Kültür Merkezi Müdürü, Iraklı Türkmenler için yayımlanan Yurt gazetesinin yönetmeni ve yazan. Kerkük yöresinin folklorik ve kültürel geçmişini gün ışığına seren bir araştırmacı. Aslında Benderoğlu'nun yapıp ettikleri bunlardan ibaret değıl. Ama yerimiz de sınırlı. Iki noktaya daha işaret edeceğiz ve bu kadanyla yetıneceğız. Benderoğlu, Nâzım Hikmet'i Arapçaya çevıren kişi ve Arapçada yayımlanan ilk Türkçe-Arapça sözlüğü hazırlayan üç kişilik ekibinbaşi. Türkmen şHrl-Türfcmen şalrl Abdüllatif Benderoğlu'nun, üst üste konsa boyunu geçecek kadar çok kitabı var. Çoğunluğu şiir. Geleneksel hece vezniyle de, serbest vezinle de yazılmış, çoğu Türkmence, kimilen Arapça, kimıleri de Azerbaycan Türkçesiyle yazılmış şiirler. Heceyle yazılmış şiirierinden birinin seçimmi kendine bırakıp küçük teybin mtkrofonunu ona tuttuk. 'Ben Iraklı Türkmenim' başlıklı uzun şiinnden altı dize okudu: "... Sorarsan adın nedir / Gürgür Baba oğluyum / Tuz dan geçen ak suyun / damarlı dalgasıyım * adım neyseyaz benim / bu adımı saklama / Ben Iraklı Türkmenim" Serbest vezindeki şiirlennin ytr aldığı Yürek Çarpıntıları adlı kıtabından Gecenin Kanlı Yüzü adlı kısa şiiri de biz seçtik: "Gecenin kanlı yüzünde / salımr birpaslı kilit /gecenin kanlı yüzünü / açar unutulmuş bir anahtar l titrer eller / gecenin yüreğinde oynarken / ve dokunurken boşluğa . " Bir ülkede etnik bir azınlık olarak yaşamanın ve sorumluluk üstlenmenın zorluklannı, acılannı ve duyarlıklannı iyi biliyor. Ulusal kimiığını. kültürel benliğini koruma kavgası veren bir azınlığın geçmişini dıdıklemek Benderoğlu'nun uğraşlanndan bin. Irak Türkmenlerinin özçocuğu olan şairleri sayarken, sesinde belli belirsiz (hatta belli belirli) bir övünç var: Benderoğlu - îmadettin Nesimi el Bağdadı 15 yüzyıl divan şairidir. Türkmen çocuğudur. Türkmen dilinde - Arap harfleriyleyazdı. Keza, Bağdat'ta Kaşgarlı Mahmut tarafmdan yazılan Divan-ı Lügat-ül Türk. Yabancılara Türkçeyi anlatmak amacıyla yazıldı. 7.500 sözcüğün Arapça karşılıkları vardır. 14. yüzyılda yaztldıgt bilinen Dede Korkut masalları da Iraklı Türkmenlerin diliyle yazıldı. Sonra Fuzuli Beyatlı da üç dilde eser verdi. Bu dillerden biri Türkmence idi. - Neden Beyatlı dediniz. Bildiğimiz Fuzuli değil mi bu? Benderoğlu - Tabii, tabii Fuzuli Bağdadi. Hani "Selam verdim, rüşvet değildir deyu almadılar"... - Peki Beyatlı dediniz ama... Fuzuli Beyatlı. Benderoğlu - Evet, aşireti Beyatlı 'dır. Bizim Irak toprağında bir Türkmen aşiretidir. Tflrfc şalrlerl Arapçada Abdüllatif Benderoğlu salt Türkmen kökenli divan ya da hece şairlerini Arap aydmlanna tanıtmakla yetinmiyor. Çağdaş Türk şiiri de onun ilgi * ~* alanlanndan biri. Imzasını taşiyari l t v ^ kitaplan arasında çağdaş Türk , şairlerinden bir seçki de var. Bunü oria sorduk: Benderoğlu - Dogrudur. Çünkü ilk defa Irak 'ta "Kasaidi Muhtar-ül Meşher ül - Türk-ül Muasır ", yani Çağdaş Türk Şiirinden Seçmeler kitabım bıraktım. (Türkmen Türkçesinde 'bıraktım ' sözcüğü 'yayımladım, çıkardım' karşılıgı kullanılıyor - AE) - Yani çağdaş Türk şiirinden örnekleri Türkçeye çevırdıniz. Kimler var burada? Benderoğlu - Yetmiş dört şairden. aşağı yukarı 335 şiir. Alfabe strasıyla yerleştirdım. Işte Ataol Behramoğlu, Attilâ tlhan, Edip Cansever, Ahmet Arif, tlhan Berk, tlhan Geçer, Orhan Veli, Özdemir Asaf, OktayRifat, Ümit Yaşar Oğuzcan. Ülkii Tamer, Barış Pirhasan, Behçet Kemal Çaglar, Bekir Sıtkı Erdoğan. Bedri Rahmi, Behçet Necatigil, Süreyya Berfe, Can Yücel, Hüseyin Korkmazgil, Cahit Külebi... Böyle gidiyor işte. Hem biyografileri hem de şiirierinden seçmeler. - Şiırlen Benderoğlu mu seçti? Benderoğlu - Ben seçtım Ben kendı zevkime göre şiirlen seçtim. tki baskı yaptı. ilk defa 1980 de Kuveyt te yayımlandı. 1986 da da Bağdat 'ta yayımlandı. - Peki Nâzım Hikmet?.. Benderoğlu - Evet. Ama o ayrı. Arapçada Nâzım Hikmet hakkında ilk kitabı bırakmak da bana nasip oldu... Kitap demeyelim de kitapçıktı bu. Hayatını anlattım. dörtlüklerini çevirdim. Düşündüm ki Nâzım 'ı Arap âlemine hem iyi, hem doğru tanıtmak lazım. Çünkü Arapçada çıkan Nâzım Hikmet ile ilgili yazılar eksıkti, hatalıydı. Benderoğlu'nun imzasmı taşıyan kitaplar neredeyse boyuna yakın dedik. Bunlardan biri Türkçe-Arapça sözlük. Dört cıltlik çok kapsamlı bir çalışma ve galiba bir ilk. Benderoğlu - Dogrudur. Arap âleminde ilk Türkçe-Arapça sözlüktür bu. Ben tek başıma değil, iki arkadaşımla, tbrahim Dağkutlu. Muhammed Hurşid Dağkutlu ile birlikte yaptık bu sözlüğü. Öyle sanıyorum ki Türkiye de bu yüzyılda böyle bir sözlük çıkmadı. Ama bizim sözlük yayımlandıktan sonra Türkiye de birkaç sözlük ortaya çıkıverdi. Bizim sözlüğümüzden sonra, bizim sözlüğümüzden önce değil... - Bu imadan ne anlamalıyım? Benderoğlu - Anlamanız gerekeni anlamışstnız ki şoruyorsunuz... Neyse, bu bizim sözlük bin sayfadanfazladır ve dört cilttir. Yararlı bir eserdir. Benim ayrıca bir de atasözleri üstüne bir araştırmam var biliyor musunuz. 'Atalar Sözü' dive bir kitap. Yirmi halkın atasözlerini karşilaştırdım bu kitapta... - Yirmi halkın mı dediniz? Benderoğlu - Evet, evet. Yirmi halkın atasözlerini karşilaştırdım bu kitapta. - Bir örnek versenıze... Benderoğlu - Hay hay, vereyim, Kerkük Türkçesinden bir atasözü: "Dıl kılıçtan keskindi". Bu Kerkük ağzı. Anadolu Türkçesinde "Dil kılıçtan keskindir ". Fransız ne diyor? "Dil kılıçtan keskindir ". Endonezya dili ne dıyor. "İnsan dilinden keskin, ne bıçak var, ne balta ". Rus: "Bıçaktan korkma, dilden kork". Bulgar. "Dıl yarası, bıçak yarasmdan daha acıdır ". Arapçada da aynı: "Dil yarası, bıçak yarasmdan daha çok acıtır ". Vietnam atasözü: "Bıçagın bir keskin yüzü var. dilin yüz ". Gene Irak Türkmenlerinden bir atalar sözü' "Bıçak yarası sağalır, dil yarası sağalmaz ". - Peki ama o Rus dilinden, Vıemam dilinden filan... Yani nasıl oldu bu çalışma ? Benderoğlu - Haaa bunları azetecilik, Benderoğlu 'nun işlerinden biri. Onun, A A bültenlerinde yeralan günlük Irak gazetelerinden özetler notunu okuyanlar Irakyönetiminin o günkü yönelim ve vurgulan üstüne bilgilenirler. Eh, Irak'ta •habercilik de zaten hemen hemen bundan ibarettir. Ama gazetecilik, Benderoğlu 'nun işlerinden yalnızca biri. O aynı zamanda ve hatta öncelikle bir şair. Sonra bir dilbilimci. Anadili Türkçe ve anadili gibi bildiği Arapçasıyla bir çevirmenden de öte bir kültür köprüsü. Türkmen Kültür Merkezi Müdürü, Iraklı Türkmenler için yayımlanan Yurt gazetesinin yönetmeni ve yazan. Kerkük yöresinin folklorik ve kültürel geçmişini gün ışığına seren bir araştırmacı. nasıl aldım, nasıl buldum. Şimdi enfazla Arap ve Azerbaycan kaynaklarına dayandım Sonra Anadolu Türkçesini biliyorum gördüğünüz gibi Eh, Bulgarca bilirim ben. Yani dıl sö: konusu olunca bende biraz aşırılık var Bunu kabul ediyorum. Dediğim gibi Arapça biliyorum, iyi kötü tngilizcem var. Türkçenin belli başlı diyalektlerini iyi bildığimi zannedıyorum Üstelik şanssızdım ben. Türkçeyi okumadım ben biliyor musunuz? - Ne demek bu? Anadllini okumadan Benderoğlu - Yani Türkçeyi okulda okumadım. Anamın, babamın dili olduğu için böyle kendı kendime. Yani Jtm-Jujiyorsunuz, bizde Türkçe okutulan bir okulyok. Ama iyi çalıştım, çok okudum. Biliyor musunuz, Azerbaycan Universitesi nde bana Türkçe konusundaki araştırmalarımdan dolayı doktoriuk, yani onursal doktorluk verildi. Bizim dilimız zengindir. Türkçe zengindir. Ben şunu anlamıyonım. Türkçesi varken niye yabancı sözcükler kullamlır ki? Bakın ben Irak 'ta, Irak Türkmeni olarak Arapça. Ingilizce, Farsça kullanırsam, 15- 20 yıl sonra Türkmen dili ölecek Hak mı şimdi bu? Bizim çocuklanmız. bizden sonra gelenler mesela "Şu şecere-i müsmirenin taht-ı zillinde " diyecekler. Yani "Şu verimli ağacın gölgesinde " demeyecekler. Bu da çok ayıp değil mi? Bağdat'ta ambargonun daha da boğucu kıldığı koşullarla. yaşanan şiddetli yoksullukla. Irak'ta gazetecilik yapmanın, dışandan kavranması güç riskleriyle. yok olma tehhkesiyle karşı karşıya Türkmen kültürünün korunmasıyla, çeşitli sağlık sorunlanyla boğuşan Benderoğlu. Türkiye dışındakı Türk aydınlannın ilginç bir örneği. Geçım zorluklan olmasaydı ne yapmak ısterdi dersiniz? Bunca uğraş arasında onun tek düşü var. Kendi söylesin: Benderoğlu - Şiir yazmaktan başka hiç bir işyapmazdım. Anılacaksam şair Benderoğlu dıye anılmak isterdim... Cumhuriyet k i t a p 1 a r ı Hacı Bektos: Efsaneden Gercefie Irene Melikoff TÖTkiye/nm Şeytan UçaeBİ Hikmet Çetınkayo Sosyal Demokraside Tcitel EoıfiiftKr Deniz Kavukfuoglu Bıcok Srtntddü Dvnyave Türkiye Erol Monisalı (umhuriyetin BireyiOlmak Türkân Saylan SözUdan Yazı Burdan Feridun Ândaf Osmanlı İmparatorluğu'nun Yukseiış ve Çokuş Tarîhi Dimitri Kantemir ucu güllü AyAnlanmanın Kadmion Yay. H«. Mtdo Arıt Bir Günlük Dost üstün Akmen Çağ Pazarlama A.Ş. Türkocağı Cad. No:39/41 ^ kitap kulübü (34334)Cağaloğlu-lstanbul Tel: (212)514 01 96 Ucu Gütlü Kundura Muzuffer Buyrukfiı Enel Hakk'ın Hokkı İlhan Selfuk