Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28 EYLÜL 1998 PAZARTESİ 10 EKONOMI cumek(aturk net ZUM m Aracı Kurumiar 3fa3a !ven [>§er >-Jama Sankalar Jtark H-iylfbdF!^ tef-rbank 3^ank 3bmk ircnsbank uraısBankas etartank Mkınma Bankası k3ank.|B)n tş3ank.(C) etablbank SKB sprakbank \3P Kredı B frtaarıa o50 4100 1 ioo 1425 1750 1325 1775 5400 1875 28000 460000 2150 1600 1525 1075 3958 mı BJEL 045 045 236 15 110 146 052 102 1=2 0 91 8 59 42 43 080 080 19170 117 067 2 07 Borsa Analizi iw 109 100 5 71 602 3.03 5.25 318 265 359 629 12 86 10087 1 68 168 294 496 216 1M f l H 039 039 314 1 71 183 187 231 139 171 802 6135 0 72 0 72 153920 212 4 70 426 Cam ve Cam Urünteri Sanayii Aıaoo*j Cam 1200 063 37111 B 42 DBnrtCam 6700 231 61M 943 bcam 2 275 0 95 6 31 4 42 TakyaCam ütaama 6200 loya SanayH Bsyraklı Boya (3S Boya f&rshall MegesBoya YBaş C-alama Kracnk Aradolu Bıraclık egsoracıik Ercryas Bıraclık GureyBraclık T Tuborg OraBma 5800 3.450 26000 2850 31000 7600 21500 21250 13250 2 850 Büyük Mağazatar Gına Kpa Mıoros Tansaş Ortalama 2*. 4600 12500 185 000 24 500 Çimento Sanayii Adana C Aı ^ v n AdanaÇ (8) AdanaÇ fC) Afyon Ç Akçansa Aslafı Çmento 3atıçm îursa Çımenfo îolu Çimento Jnteton ÇSmentaş Gottaş Konya Çm ılardn Çım MgdeÇfn. Ortalama 38O0 1 100 28 000 4100 37 000 15.250 12 750 1950 2650 15250 7400 4100 3650 3850 7900 2 025 205 162 150 068 2 56 414 146 790 157 535 435 2 59 1 34 389 795 6 07 362 14 37 713 1018 21 08 063 0 75 513 2 37 449 200 4 71 130 067 234 175 141 162 2 01 248 205 25 39 24 20 488 2165 9.77 1807 4 77 12 40 57.29 8324 2218 48 74 1810 2564 466a 52^14 18839 13 26 1164 2157 1658 1433 4 78 14 43 6 71 602 918 488 926 649 850 5 78 1068 28'9 1809 233 2660 1535 3.33 7 59 760 33 65 1298 25 95 55 32 17 71 860 25 44 10 03 22 59 5 17 5-21 1087 9'8 8 76 1439 534 1019 655 603 350 842 508 418 7'3 feUM 232 92 232 92 52014 1554.89 97711 94818 145060 75179 1084 30 119516 202 56 722 81 13*4 05 138405 1134 07 1605 86 1298 34 732 03 809 86 142 81 18943 14603 73 35 99 03 842 51 499 32 149 56 233 53 153 73 262 68 57.32 8633 237 08 160 39 15527 14622 47124 196 97 64 99 349 51 455 49 308 80 27021 46 31 46 31 243 43 6311 16044 104 89 6457 5053 8371 128 74 57 75 3187 83 51 4653 6736 69 81 Hava Taşanacıiığı ve Yan Hizmetler Çele»r-avaSer 4 j i 126 o * B 38067 THY 18250 73 195 07 355 61 USAŞ Ortalama 385000 573 769 378 6314 336 107 01 Perakende ve Toptan Tıcaret EGSDışTcaret Sabarı Pazarlama Tofeş Oto Tc 6200 2.250 5 7X 14 000 Dekuna Saoavii Akal Tekstıl Atan TeteH Aksa Aksu Iptk AttınyıkJc Arsan Tekstt Arat ierdanT Wm Mervsucat ieaşT iossa Boyasan Tekstıl CeylanGıym Ceytaş Tekstıl Karsu Tekstıl Komteks (oytaş LuteKadife teısa Mensucat ıtemteks Nergıs Holdıng Okan Tekstıl ParkTekstîl Polylen Sasa Soksa Soktaş Sonmez F* Sooraz Pamukhj Sıfaş Tumteks Ukı Konfekspyon VakkoTeksti Yunsa Ortalama 2JO0 '3 850 3150 3 700 3100 7600 3.350 2 750 11500 1800 3 700 2950 920 18.250 38 000 26500 2 750 175000 4.500 1975 3950 9800 22500 800 2 950 2 050 4500 0 5200 7200 8 700 1850 1025 10750 4 500 4 50C 210 107 214 7)3 243 054 062 119 067 1 14 058 053 086 170 3 87 079 022 148 0 47 7 67 2 76 0 71 135 42 95 080 124 100 339 919 0'9 053 080 1 11 3 74 0 47 102 0 70 094 056 152 '07 r 20 19.33 646 1097 15 28 1232 3 54 423 165 815 9 61 000 434 1444 887 322 1664 710 34212 1596 1688 16 07 27 68 532 2 97 4 87 4417 8062 346 2343 249 000 2184 254 914 826 434 565 915 7 23 5 27 Lastik Ürtinleri Sanayii insa Good Vear Ortalama tnerjı Aktaş Elektnk Çukurova Elektnk fcmek Elektnk Kepez Elektnk Ortalama Seramik ve Ege Gorbonlsıl Kutahya Por Uşak Ser Ortalama Davamkh Tü Arderr Arçekk Emsan BeşyıkJz Emsan PasÇetk NasEv Al Klmasan =egProfilo RafeEv Al Vesîeı Ortalama Turizm Çeş-Ajtınytjnus MarmansAltVjn MannManj Net Tunzm Petrokent Tur Ortalarna 6800 8900 89 000 350 000 340 000 1 55 361 2 07 1 09 964 212 617 9 72 4 25 766 530 17 71 1351 1746 986 1381 461 311 313 777 5 01 356 605 3 07 548 343 000 640 937 330 7-77 602 811 996 4 67 624 864 3 42 560 490 440 22 08 1 74 2725 402 1426 15 75 5 01 1333 1014 3 31 697 = 6 1 1124 722 13 98 9 49 24 90 5 T 6 9 63 Porseten SanayH o00 '36 3095 56000 4 550 7500 Ketnn 4900 6600 1050 560 4400 19 750 7.50C 7000 27000 10000 2800 1325 4600 11000 727 083 132 069 Mafc 111 -052 173 ?4fi 176 216 107 420 252 107 058 138 065 1 15 34 55 796 "46 841 Eeme 436 7.26 642 822 899 14 33 14 19 885 1051 497 612 B73 38 30 708 1 7 D6 1 = 8 teri 333 6 79 4 97 314 844 7 20 634 632 877 15 58 394 258 654 180 32 348 08 1276.77 9720 786 47 106222 660 78 auı 105 31 3757 44 92 134 56 48 43 28948 10363 197 89 272 84 11863 9136 178 86 8429 215 92 1663 73 25 71 10566 585463 15024 136 48 26820 33134 90132 28 05 161 94 335 97 148 96 232 28 15178 8812 56 84 41210 735 25 36 40 8632 153 78 172 14 62 74 226 62 10451 37173 353 91 166 86 182 33 31061 23835 42633 105 44 135 89 '52 55 359 113 -651 1510 3 79 62 449 394 356 22721 5323 43 23 10719 238 87 5155 14961 Bektrft MakMeri veflygrttanSanayl Abana Elek Mek 4200 1 74 567 963 1541 Aselsan Bekotekrak Netas Tetetâş TSemens Ortalarrıa 7600 3650 7400 13 500 7 700 140 151 231 204 135 180 10 79 506 758 4 81 28 47 697 Gıda, İçki, Tütün Sanayii Anadolu 3«a Banvıt Oardanel Fngo-Pak KentGıda Kerevıtaş KonfrutGıda Maret MerkoGıda MudumuTavuk Pastavfla PenguenGıda PmarEt PrarSut Pınarlln SelçbkGıda TatKonserve UnalTarm VanEt Tukaş ısorserve Ortaıama 13250 11750 1025 4 750 18500 21500 22 750 1750 5800 3 450 6700 6200 17000 1875 6600 37 500 3800 6000 7900 8000 4 050 146 47 72 087 095 251 1 14 1350 nm 068 078 314 144 217 083 123 517 153 202 5 78 154 314 216 529 4 71 2152 1751 726 706 2419 12807 1041 1015 1739 19 82 1382 1716 828 626 22 84 1488 3315 25 66 37 81 1666 890 485 715 339 3 47 533 362 516 1364 21 13 14 50 9557 38 77 93 51 721 55 39 7 57 727 1300 1130 11 71 35 03 112 89 12 79 22 09 32 59 1 98 1384 20963 273 30 96 49 83 50 144 67 158 50 9017 11006 172 38 293 76 226 48 78 52 67 96 93 73 66 30 8113 143 39 5192 176 87 123 35 252 72 79 56 299 73 103 32 146 76 79 92 173 81 136 87 HoMing Alarko HoUmg BorusanYat DoûanHok! DoğanYavnHol Eczacıbas Yat. EfesHokSng EnkaHoktng MasHokJng KofHokfng MazharlRol Net Hokkıg Sabancı Hoidıng Transturk HokJ TSseCam Ortalama Demir, çelk Burçel* Çerrtaş Demısaş Doktaş EregıDÇ IzmrDÇ Metaş Ortalama flın 30000 9000 10100 2400 4350 2 700 53 000 21000 27 500 '700 1650 1175 4000 580 5000 Metal ^600 7400 2 750 2550 4800 20 5O0 630 1825 7900 BJtf 566 084 172 41» 187 211 14? 117 1M 06? ?48 093 392 296 \w F J M 2381 417 719 17867 1266 07 567 58 52 58 1520 3105 1145 2823 961 36 61 55 71 3013 25 72 m I I H 1183 352 113509 508 1174 24 80 7 52 1817 4132 354 1835 845 27 07 1926 Ana Sanayl 154 2173 336 287 1323 3604 100 501 486 132 669 268 149 2082 717 20 50 054 108 219 436 Basım Yaym Sanayl Bugun Yayreılık ÇBS Pnntaş Duran Ofset HumyetGaz. fotermedyaYay Mrliryet Gaz. Sabarı Yayocıl* Ortalama Metal Eşya, Alarko Sanayı MaknaTakm Tezsan Ortalama 2275 12250 3250 4150 610 2950 2 225 MakfeM 10 750 700 9100 sayri Menkui Yatr AlarkoGY Ort EGSGMYO OsmanlıGMYO VakrfG.Yat Ort Maiama 3000 2950 1 T 50 2550 05/ 268 254 203 044 155 144 175 ve 168 146 4 89 169 297 75 2436 7222 3197 1020 492 753 12 50 1'35 634 13634 4667 165.87 3179 8.03 506 216 333 1309 6 75 2534 4 53 rrMf tamı 15 79 829 28 35 5626 1020 2089 3210 234 59 19 70 3146 14929 5 70 10.30 79 72 8.93 4126 17169 »03 73 5006 4749 147 81 18148.90 4992 7680 3217 130766 72J3 41497 39548 76.62 57 94 10610 200 95 11394 Gereç Sanayl 5 81 3 48 102 86 1143 936 692 624 2 79 386 159.41 126165 15110 ım ortakHdan 0.61 120 3 85 088 178 36539 129 14 76 634 Mobilya ve Döseme Sanayl Kelebek MoNya Ortalama Otomotivve Anadotu isuzu JtaşDogan MP Kordsa to/tluAku Otokar Dtosan 'arsan TotaşT OtoFab UzelMakına 3 o * Fren Ortalama 2400 118 131 502 459 Yan Sanayl 10250 22 000 21250 14 750 7800 4500 20 750 64 000 3450 4 700 24 500 280 000 238 449 268 ?05 2 67 112 599 212 154 1 19 4 74 260 215 563 17 71 664 423 ' 07 97992 5149 333 567 441 569 8 76 489 nastftÜPÜnfer8anavl Egeplaa EgeProS Pmaş Rata Bektron* Ortalama 6000 6000 6700 77000 Yan Mabemeieri îorova Yapı Dogusan Haznedar Tu0a htema 'Demr Dokum Jrtstâma 3 750 6900 2800 4250 2950 200 123 415 163 211 211 526 106 0 9/ 1S4 151 593 2.66 13 07 1160 984 436 317 1546 13824 23 96 109 523 748 1544 303 423 485 511 796 335 721 10 55 750 312 383 1680 4 57 5 23 529 3 73 Î36 1801 049 957 792 13 70 1174 1462 71 -8143 28 79 132 88 026 24 71 93 53 19832 7868 5456 16040 16434 77 36 116 52 11142 507 80 7417 5089 11686 156 61 6083 10735 495 58 295 84 316 39 198 05 25556 26624 478 7B 55 05 33195 21409 22496 PBtrol ve Petrol Üpünteri Sanayl Aygaz >etrolOfis Turcas Tupraş 25 000 79 000 49 000 4700 28000 Leasingtfactoring Aktıf Fmans : actoFmans înansLeasng hlasFnans khsat Leasmg Ozfinans Fact Rant ^eâsmo. Toprak Factomg roprak Leasng Vakıf Leasng Yapı Kredı Leas Drtalama Sfcorta Aksıgorta Anadolu Sıgorta .»ommercıal Unon Emek Sıgorta Guneş Sıgorta Ray Sıgorta -lalkSıgarta Ortalama 1800 1700 1425 1200 1375 1327 1225 1600 1900 1450 8300 6800 2450 2400 910 1300 1025 10 000 3(18 •900 111 M1 2 70 141 180 134 040 445 039 944 062 058 064 086 4 74 132 233 176 182 062 092 110 7 58 285 13 59 699 15 77 4186 4735 833 320 210 565 220 195 182 147 139 466 13 44 429 1091 419 448 070 8 72 203 18 49 8.27 932 1318 1635 790 2505 1858 250 952 112 533 138 066 103 086 0 75 165 619 234 615 226 300 1743 106 2 78 1485 543 6395 1372 98 16544 5873 31535 242 34 124192 103822 234 71 5686.93 133125 184 74 1146 38 47048 25663 28854 1018 71 924 60 40 87 9318 85 34 50 49 7'58 131 18 60 38 64 39 DemHv ÇaM Lnşmoa ıvtetaı «la sanayı Borusan 0 X u 8 "2 6 1 * 16=32 Erbosan FenşAlumınyum Sarkuysan Ortaiama 3800 5.800 12250 132 ?38 106 1 19 536 10 71 483 5 97 3 79 406 283 358 Gübre ve Tarm kaçlan Sanayii Bagfaş EgeGubre Kektaş Ortalama laç Sanayii DevaHoldng Eczacıbaşı ılaç Ortalama •aupnı AltemaMY Ort AtaYatOrt. AtlantısYatOrt. AtlasYaJınm AvrasyaYaLOrt. Bumerang YaL Ort DemrYatmmOrt. EvrenYatmm Finans Yatmm Ort Garantı YaL Ort. GbbalYatnnOrt IşYaftnmOrt. M Yılmaz Yat Ort VakıfYatnm VarttY O TaçYatOrt Yapı Kredı Yat Ort 15 750 6600 1875 1175 5200 650 980 4000 540 1500 540 2200 560 790 1000 380 800 550 1825 450 2000 590 396 ırı 119 290 065 113 097 039 Obb 206 025 059 (134 184 026 030 053 0.41 115 034 103 032 151 026 1 1 69 25 72 724 12 71 66 81 989 1229 126 423 045 096 109 5 51 0 57 099 0 75 088 2 72 069 348 6 31 104 KâptveKâptürantorf IşıklarAmbalaı Kaplamın Kartonsan Kav Otruksa Serve *lre Kutsan Vikıng Kâgıt Ortalama Hğer Adel KalemcıNk BakAmbalaı Denmod Esem Spor Emmış Ambalaı Idaş SevgıHastanelen Gumussuyu Yataş Ortalama İMKBOrtalaması 0 5100 11250 2600 4300 6100 3 350 2150 6800 3900 3350 4650 18000 15250 9600 1000 9400 000 079 144 083 106 536 118 195 1 12 160 138 1 84 138 717 181 220 (148 146 144 292 D Yıl sonu bılançosu apltanmayanlar Bu sayfada yer ESYATIRIM hazırlanmıstır. 000 30.67 569 15 77 899 13 99 15 27 437 61 7 70 553 2986 5 57 886 1268 549 4 81 860 994 1158 7 59 4 37 9.06 479 4142 1506 118 124 101 033 062 082 2 49 034 047 0 75 0.55 135 066 232 430 042 0.00 1139 365 6 73 24 38 682 1140 625 469 2 91 4 21 2 49 7211 494 643 3 78 322 4 61 7 73 20142 56910 5055 11881 120 78 159 98 127 83 126 77 12009 16134 14 T 33 2193 074 0 57 119 040 050 28 42 104 240 417 0 59 97 38 125 090 2040 199 151 238.44 2919 2695 857 6318 55046 2689 70682 6665 8190 66 08 315 61 192 42 256 37 15018 72 23 1071B 118.19 123 60 195 71 alan tablolar, tarafından Bankalara 1999 kıskacı • Cem Ataç, Türk bankacılık sektorünun uluslararası rekabet gücünün yetersız olduğunu belırterek 1999 yıhnda bankalann kaynak bulma konusunda önemlı sıkıntılar yaşayacağını söyledı. Cem Ataç, Vergi Yasası'nın bankalann fonlama olanaklannı önemli ölçüde sınırlayacağmı ve malıyetleri arttıracağını savladı. İSTANBUL (AA) - Bankacılık ko- nusunda gerçekJeştırdığı araştırmalar- la tanınan Internatıonal Bankıng Ad- vısory and Research Group (IBAR) Murahhas Azası Cem \taç, 1999 yt- hnın bankacılık sektoru açısından zor geçeceğını savundu Ataç, "Bankalar ka> nak bulma ve buldukları kaynakların malivetleri konusunda onemli sıkıntılar vaşaya- caklar" dedı IBAR tarafından hazırlanan "Tıir- kiye'de Bankalar ve Bankacıhk Sis- temi'98" Raporu'nu dün bırbasın top- lantısıyla açıklayan Ataç kamu banka- lannın sıstemdekı pavının çok yuksek olmasının sektorun aktıf venmlılığını duşurduğunu soyledı Ataç sıstemıngeneldevetersızkâr- lılıkla çalıştığına ışaret ederek "Sis- temde sermaye yetersızliğı bulun- maktadır. Sistemin uluslararası re- kabet gücü yetersizdir. Bankalann ta- şıdığı risk belirlenememektedir" de- dı Yenı Vergı Yasası'nın, bankalann fonlama olanaklannı onemli olçude sı- nırlavacağını ve malıyetlen arttıraca- ğını savlayan Ataç kısa \adede de ya- bancı para gınşınde onemli artışlar ol- mayacağını soyledı Bankalann malı ya- pılannın mutlaka guçlendınlmesı ge- rektığmı vurgulayan Ataç Turk ban- kalannın uluslarası rekabet gucunu art- Türkiye'nin en büyük 15 bankası TOPLAM AKTtF jjpZıraat IJIJ Halkbank H ! l Iş Bankası BE8 Yaoı Kredı JBM Garantı g g | Akbank • B Vakıfbank mM Emlakbank ^ 9 Pamukbank ^ S Exımbank ^ B | Dprnırbank ^B& Interbank WSS Kocbank •£B ToDrakbank K£& Osmanlı ÖZKAYNAK Akbank Iş Bankası Ziraat Yapı Kredı Garantı Halkbank Pamukbank Vakıfbank Exımbank Emlakbank Demırbank lller Bank Kocbank Fınansbank Osmanlı NETKAR Akbank Iş Bankası Garantı Yapı Kredı Vakıfbank Pamukbank Demırbank Fınansbank Kocbank Iktısat Osmanlı Exımbank Toprakbank Dışbank Korfezbank VERGİ ÖNCESİ KAR Akbank Işbankası Garantı Yapı Kredı Vakıfbank Pamukbank Demırbank Kocbank Fınansbank Iktısat Osmanlı Exımbank Toprakbank Dışbank Korfezbank ÖZSERMAYE KARLIUĞI TSKB Garantı Vakıfbank Demırbank Iktısat Akbank Pamukbank Toprakbank Yapı Kredı Iş Bankası TEB Fınansbank Osmanlı Dışbank Kocbank tıncı onlemlenn en kısa surede ahnma- sını, bankalararası bırleşmelen ozen- dıncı çalışmalann yapılmasmı ıstedı Ataç, denetım sıstemlennde onem- li değışıklığe gıdılmesının yanı sıra mevduat uzenndekı yuzde 100 devlet guvencesının kademelı olarak kaldı- nlması gerektığını belırterek stratejık ışlev len olanlar dışındakı kamu banka- lannın ozelleştırmesı gerektığını sav- ladı 1998Mn Uk 6 ayi Cem Ataç'ın verdığı bılgılere gore, bankacılık sektorunün bu yılın ılk 6 ayında yaşadığı gehşmeler şoyle • Buyume: 1997'de de suregelen ekonomik canlanmanın etkisıyle sek- törun konsolide toplam akh'flerı, Ha- ziran 1998'de 27.8 katrılyon lira du- zeyine çıktı. Bir başka deyişle sekto- run toplam aktifleri bır yıl onceki ay- nı dönemine göre y aklaşık y üzde 117 buyudü. • Fonlama 1998 Hazıran ayında, bır yıl onceki avnı doneme gore mevduat yuzde 119 artarak 17 8 katnlyon lıra, vurtdışından kredı kullanımlan da yuzv de 140 artarak 2 2 katnlyon lıra oldu • Aktif Kalitesi: 1998 Haziran ayı itıbanyla kullandırılan kredılerdekı artış, bir onceki doneme gore yakla- şık yuzde 116 olarak gerçekleşti. Sek- toriın brut takıptekı kredıleri ıse yuzde 175 iledaha yuksek bir oran- da artarken bunlar için ayrılan kar- şılıklar yuzde 115 arttırüarak aktif kalitesi korunmaya çalısüdı. • Lıkıdıte Sektorun aktıf lıkıdıtesı geçen yılın aynı donemıne gore 4 pu- an artarak 1998 Hazıran ayında yuzde 35'e yükseldı €• Sermaye Yeterliliği: Bu yılın ilk yansında bir yıl onceki aynı doneme gore yaklaşık yuzde 123 buyüyen sektor konsolide ozsermayesi reel olarak dikkat çekici bir artış kay- detti. • Kârlılık Turk bankacılık sektoru yılın ılk 6 ayında 622 tnlyon lıra tuta- nndanetkârgerçekleştırdı Buda sek- torun 1998'ın ılk 6 ayındakı kânnm, on- ceki yılın avnı donemıne gore >akla- şık yuzde 103 oranında bır artış kay- dettığını gostenyor Mevduat 1997'da yuzde 104 arta- rak, 12 katnlyon 545 6 tnlyon lıraya ulaştı Reel anlamda buyumuş olmak- la bırlıkte mevduatın konsolide yaban- cı kaynaklar ıçınde 1996'da yuzde 82 8 olan payı 1997'de yuzde 79 6'ya ındı Mevduat toplama yansında 1997 ozel tıcaret bankalannın başan yılı ol- du Ozel tıcaret bankalan 1997'demev- duatını yuzde 119 arttırarak 7 katnlyon 352 1 tnlyon lıraya, konsolide mevdu- at ıçınde payını da yuzde 58 6'ya yuk- selttı DUNYA EKONOMISINE BAKIŞ/ E R G İ N YILDIZOĞLU LONDRA (ergin(aergindemon.co.uk.) Meteor Yağmuru, Yabancı Uzay, Acemi Kaptan vb Bu hafta IMF yıllık toplantısında bır araya gelen mumtaz şahayetler, her- halde dunya ekonomısıne teğet ge- çen "meteoru" da gundemlenne âüır- lar Hepsı geçen haftakı kadar bu- yuk olmasa bıle bu meteorlardan dunya ekonomısının etrafında yak- laşık 3 bın tane daha var Dunya ekonomısının kaptanları, bır sure- dır, uzayın, alışık olmadıklan bır sek- torunde seyredıyorlar Geçen hafta son anda, ABD Mer- kez Bankası'nın devreye gırerek bır serı banka aracılığıyla zar zor bat- maktan kurtardığı LTCM ısrnlı fon yo- netımı şırketınden bahsedıyorum Tehlıkenın buyukluğunu hıssettı- rebılmek ıçın ışte sıze bırkaç rakam LTCM dunyanın en buyuk fon yatı- rımı şırketlerınden bırıydı Son de- rece saygın bır grup malı ekonomıst ve matematıkçı tarafından yonetılı- yor, kâr marjı duşuk, ama oldukça guvenılır bır yatınm alanı olan ulus- lararası tahvıl pıyasasında oynuyor- du Ancak bır ufak zaafı vardı, o da buyuk kâr edebılmesı ıçın turev pı- yasalarında son derece karmaşık modellere dayanılarak çok sayıda spekulatıf ışlem bırden yurutmele- rıydı LTCM bu pıyasalarda 4 mılyar dolariık bır sermaye ıle 100 mılyar do- lardan daha buyuk bır portfoyle ça- lışabılıyordu Fınancıal Tımes bu portfoyun yaklaşık 160 mılyar dolar olduğunu tahmın edıyor (Fınancıal Times 26/09/1998) Eğer LTCM bat saydı, tum malı sıstemı de berabe rınde goturebılecektı Halen dunya ekonomısınde toplam sermayesı 350 mılyar dolan bulan yaklaşık 3 bın yatınm fonu var (Global Report 26/09/1998) Kababırhesaplabun- ların yaklaşık 8 ıle 14 tnlyon dolar- iık bır borç zıncırı oluşturduklarını tahmın edebılırız Dunya ekonomısının ıçınden geç- mekte olduğu yabancı uzayın koz- mık etkılen altında, bu meteorların bır veya bırkaçının yorungelennı kay- bederek dunyaya duşmesı ve buyuk felaketlere yol açması olasılığı azım- sanamayacak kadar yuksek Nıte- kım bazı hesaplamalar ağustostan bu yana pıyasalarda dalgalanmala- rın şıddetının belırgın bır şekılde art- tığını gostenyor (Internatıonal He- raldTribune 13/09/1998) Yabancı uzay Dunya ekonomısı 1970'lerden bu yana grttıkçe hızlanarak gelışerr bır kureselleşmeyaşıyor Dunya ekono- mısının kurmaylan ve bunların çeşıt- lı ulkelerdekı kuçuk kopyaları, bu kureselleşme surecının tum ozellık- lerını bıldıklerını, yasalarına vakıf ol- duklarını duşunuyorlardı Serbest pıyasa kurallarını ızlemek yeterdı Gensı kendılığınden gelecek, gemı enınde sonunda musluklarından bal ve şarap akan, ağaçları lezzetlı mey- velerle dolu, topraklarında her dem barış ve ıstıkrar egemen bır gezege- ne ulaşacaktı Ne kı bu manzara şımdı her za- mankınden çok daha ımkânsız bır ru- yayadonuşmuşdurumda LTCM'nın başına gelenler, krizın, satt gelış- mekte olan ulkelerın ekonomılerını vurmakla kalmayacağını gosterdı Merkez ulkelerde duşuk enflas- yonlu buyume ruyası, yerını deflas- yonıst bır kâbusa bırakmak uzere Borsalarda sureklı buyume senaryo- ları yerını artık "Yavaş yavaş mı ge- rıleyecek yoksa çokecek mı?" tu- runden spekulasyonlara bıraktı Buyuk tırmanış bıttı Daha once Asya mucızesı bıtmıştı Sonra da Rusya'nın buyuk reform macerası- nınsonugeldı Şımdı gundemde bır başka buyuk başannın geleceğıne ılışkın kuşkular var Bundan onceki aşamaları en becenklı cambazlara parmak ısırttıracak sıyası manevra- laria gerçekleştıren Avrupa Para Bır- lığı projesının son aşamasına yak- laşıyor Ancak Asya'dan gelen ba- sınçların altında keskınleşen ıç çe- lışkılen bu pro)eyi tekrar bır ıflasın eşı- ğıne getırebılır Knzın Latın Amerı- ka ya, uç bankanın kapanmasmdan sonra da Doğu Afnka'ya sıçradığı- na ılışkın gostergeler artıyor Sıyası ıstıkrarsızlık ışaretlerı de Japon ekonomısı bu yılın ıkıncı 3 aylık donemınde yuzde 3 3 kuçul- du Bu oranın yıllık yuzde 2 2'ye ulaşması beklenıyor (Wall Street Journal 13/09/1998, Global Re- port 26/09/1998) Ustehk, Japonya banka sıstemının batık borçlann ger- çek hacmını bır turlu açıklamaya ya- naşmaması, burada bır başka fela- ket senaryosunun gelışmekte oldu- ğunu duşunduruyor, ıster ıstemez En son ekonomik verıler ABD'de 7 5 yıllık ekonomik toparlanmanın artık kesın olarak bıttığını, Avrupa ekonomısının bır durgunluk donemı- ne gırmek uzere olduğunu gosten- yor ABD ve Avrupa'da Asya knzı- nın etkılen, yerel ekonomının kendı rıtmıyle nıhayet buluştu Şırket kâr- ları duşuyor ve onumuzdekı donem- de duşmeye devam etmelerı bekle- nıyor ÎBusiness Week 05/09/1998) Gelışmekte olan ulkelenn borç pı- yasalarına 425 7 mılyar dolar kredı bağlamış olan ve GSMH'sının yak- laşık yuzde 7'sını bu bolgelere ıhraç eden Avrupa, Asya krızının dış tıca- ret ve banka sıstemı uzenndekı et- kılennden ABD'ye gore daha fazla etkılenecek ABD'de bu rakamlar 117 mılyar dolar ve yuzde 1 4 (Glo- bal Report, 23/09/1998) ABD'nın Aşıl topuğu otomotıv endustrısı ve bunun Latın Amerıka bağımlılığı GM Başekonomıstı Mustafa Muhte- rem'e gore "Eger Brezılya çokerse, etkısı Asya'nınkınden çok daha faz- la olacak" (Business Week) Ge- çen hafta gazeteler, Brezılya Mer- kez Bankası'nın, çokuşu engeilemek ıçın pıyasalara gunde 2 mılyar do- lar gomduğunu ve bır devaluasyon tehlıkesını şımdılık atlattığını bıldırı- yordu Ne kı, Brezılya MB'nın ope- rasyonunu desteklemek ıçın yuk- seltılen faızlerın onumuzdekı do- nemde bır resesyona yol açması ka- çınılmaz(IHT 25/09/1998) HaVelı- Alı, ha Alı-Velı, sonuç pek değışecek gıbı değıl Sırada Venezuella. hat- ta Şili'nın olduğu soylenıyor Mek- sika'nın ıse elı yıne kulağında llginç manevralar IMF, aralık raporunda 1998 yılı ku- resel buyume tahmınlerını yıllık yuz- de 4 3'ten yuzde 3 5'e ındınlmıştı Bu rakam eylul ayında yuzde 2'ye çe- kıldı Şımdı bır kuresel resesyonu ve genel bır malı knzı engellemek ıçın uluslararası eşgudumlu bır mudaha- le gerekıyor Bu mudahalenın bır ayağı G-7 ulkelerının anlaşarak bır- lıkte faızlerı ındırmelen Dığer ayağı da kredı hacmının genışletılmesı ola- bılır Ancak G-7 ortak tutum almak- ta gecıkıyor ABD Merkez Bankası, tum kureselleşme soylemıne rağ- men kendı ulkesının sorunlanna on- celık verıyor Para bırlığı projesın- den başka bır şey duşunmedığı an- laşılan Avrupa Merkez Bankası Gu- vernoru Duısenberg de bır faız ın- dınmınden yana değıl (Wall Street Journal 23/09/1998) Japonya ıse hem knzden arök salt kendılennın so- rumlu tutulmasından şıkâyetçı hem de sıyası olarak karar alamayacak durumda ZatengozlemcılerJapon- ya'nın bır lıkıdıte kapanında oldu- ğunu, faız ındırmenın ya da kredı hacmını genışletmenın pek bır ışe ya- ramayacağını duşunuyorlar Bu arada, dunya ekonomısınde serbest pıyasa felsefesıyle uyuşma- yan gelışmeler hızlanıyor Endonez- ya, Malezya'nın yolundan gıtmeye hazırlanıyor(IHT 23/09/1998) Rus- ya kumanda ekonomısıne gerı don- me eğılımınde Çın, geçen hafta bır serı mala yenı fiyat kontrollerı getır- dı (IHT 22/09/1998) ABD Çın'ın dış tıcarette korumacılığı arttıracağın- dan endışelı (IHT 24/09) Latın Ame- nka'da Venezuella, Şilı, Brezilya, Kolombıya ve Ekvador, Asya kn- zının etkılerıne karşı ıthalatta bırse- n korumacı tedbın uygulamaya koy- du(WSJ 21/09/1998) Özetle, dunya ekonomısınde ma- lı knz dennleşıyor Bunun kokunde bır aşın uretım ve fazla kapasrte so- runu var Bu aşamada buyuk şırket- lerın kârları da tekrar gerılemeye başladı Bu ortamda pıyasa meka- nızması, fazla kapasrteyı zaman ıçın- de yok edebılecek bır yıkım surecı- ne gırmış durumda Bu surecın bu- yuk çalkantılara, malı çokuşlere, hat- ta savaşlara yol açmaması ıçın de- netlenmesı gerekıyor Tam bu noktada dunya ekonomı- sının kurmaylan ortak davranma be- cerısınden ve davransalar bıle uygu- tayacakları gerçekçı bır program- dan yoksunlar Hâlâ bır onceki do- nemın kureselleşme ve serbest pı- yasa modasına uygun elbıseler var uzerlerınde Yıkım surecı arttıkça sınıf muca- delesı keskfnleşıyor, sıstemık sıya- sı rısk, kaza olasılığı ve geçen haf- ta, Birleşmiş Milletler'in Gelişme Raporu'nun ve ILO'nun bulgulannın gosterdığı gıbı krizın ınsanı malıyetı hızlayukselıyor Kapıtalıst sıstem bır kez daha bır ıflas yaşıyor ve bır uçurumun eşığınde Içıne duşecek mı? GOZUCUYLA TÜRKEL MtNtBAg Mali Milat "Vergı yûkünü paylaşan Türkıye" "Gelır dağılımı duzelen Turkıye" "Kaçıranın yanına kârkalmadığı Türkıye" Gazetelerde boy gosteren bu sloganlara bakılırsa Tür- kıye, çarşamba gunuyle bırlıkte ak başlangıçlar yapacak 75'ıncı yılın yarınlanna Kaynağı bılınen bılınmeyen nakıt para, dovız, mevduat sertıfikası ve benzen kıymetler bankalara bloke ettınlmış, geçerlı bır vesıkayla kayda alınmış olacağından servetı- nın kaynağını, hesabını bılmeyenler tarıhe kanşacak' Ya kayıtdışının kayıtlanan prenslen halıne donuşecekler ya da Çakıcı orneğınde olduğu gıbı prenslıklerını yıtınp ocak başına donecekler Ganp olan, IMF de dahıl olmak uzere kayıtdışı ekono- mının erdemlennı savunanlann bugun malı mılatla akla- ma operasyonu başlatmalani Hatırlarsanız o gunlerde, bızımkıler uluslararası ratıng kurumlannı ekonomının yansının kayıtdışı olduğuna ıkna ederken uluslararası finans kurumları da "enformel" dı- ye adlandınlan kayıtdışı sektorun, boyutlan kontrol edıl- dığı surece azgelışmış ulke ekonomılennın kaynak soru- nunu çozucu etkı yaptığı savıyla ıçımızı rahatiatmaya ça- lışmıştı Oysa kayıtdışı ekonomının buyuyup yaygınlaşmasında • 1960'lann ortalannda sermaye bırıkımı tıkanıklığı ve uretımdekı genlemeyle ortaya çıkan, • 1970'lerde ışsızlık ve enflasyonun bırlıkte artması şek- lınde kendını gosteren uluslararası knzın devam etmesı belırleyıcı olmuştu Aslında sorun, kârlann artış hızının yukselmemesınden kaynaklandığından sermayenın sorunuydu Dolayısıyla knz, kayrtdışı ekonomının hem yaratıcısı hem de knz on- lenemedığı surece de besleyıcısı Devlet ve kayıt ıçınde- kı ekonomı tarafından eş zamanlı olarak desteklenmesı- nın temel nedenı de zaten bu besleyıcılık ışlevıydı Şırketler devlet denetımınden kurtulmak ıçın kuçulme- yı tercıh ederken devlet de kayıtdışının kayıtlı ekonomı- nın tıkanıklıklannı gıdermesı nedenıyle kayıtdışına karşı hoş- gorulu davrandı Daha açık bır ıfadeyle, hem ışsızlığı bel- lı olçude emdığı hem de sendıkalaşmayı ortadan kaldır- dığı ıçın kayıtdışının ıstıhdam koşullannı, vergı odememe alışkanlığını gormezden geldı Ama Ne zaman kı kayıtdışı ekonomı dış dunyanın çı- kar dengelennı bozmaya başladı, bu kez aynı kurumiar vergı reformu yapılması ve kayıtdışının kayda alınması konusunda tavsıyelerde bulunmaya başladılar Alaattın Çakıcı'nın apartopartutuklanmasının gensındede bu çı- kar çatışması olmadığını kım soyleyebılır kı 1 Malı mılada dış dunyanın çıkar dengelen açısından yak- laşınca, sloganlardakı "Vergı yukünü paylaşan", "Gelır dağılımını düzenleyen" Turkıye'yı yaratacağına ınanmak zor Yıne de kayıtdışının egemenlıgıne son venlmesı adı- na onemli bır gelişme Sermaye hareketleri vergilendirilir mi? Hatırlarsanız, knz Meksıka dan Guney Asya'ya 3, Rus- ya'ya ıse 1 yılda varmış Sureç azaldıkça spekulatıf ha- reketlenn etkınlığı hukumetlenn ıktıdannı aşmaya başla- mıştı Hukumetler knze karşı onlem alsalar bıle uluslararası sermaye hareketlennın yarattığı baskı nedenıyle uygula- mada başansızlığa duşmekte, bu da ıktıdar boşluguna ne- den olmaktadır Ekonomik ve sıyası knzı ortuşturen bu ge- lişme, sermaye hareketlennın kontrol altına alınması dı- ğer bır deyışle vergılendınlmesı tartışmasını gundeme ge- tırdı Sermaye hareketlennın vergılendınlmesı fıkn aslında yenı değıl James Tobın bugunku knzın ılk patlama nok- tasını oluşturan 1973 petrol şokundan dort yıl sonra pa- ra pıyasalarındakı spekulatıf hareketlenn kontrol altına alınmasını onermıştı Önennın 20 yıl sonra yenıden gun- deme gelmesınde ıletışım teknolojısının bugunku gelışmış- lığıne ulaşmamış olması kadar, para ve sermaye pıyasa- lannın ıletışım teknolojısını bugunku dennlıkte kullanmaola- naklannın bulunmayışı da etkılıydı Tobın'ın onensı 20 yıl sonra tekrar gundemde Ulusla- rarası finans sektorunün muhalefetıne rağmen başta Ka- nada, Avustralya, Fransa ve APEC ulkelerı olmak uzere bırçokülkedetartışılıyor Anlaşılan hukumetler, Guney As- ya ve Rusya knzıyle sadece ulke ekonomılerının değıl, ku- resel ekonomının de finansal spekulasyonlardan olumsuz etkılendığını oğrendıler Uluslararası sermaye hareketlen Tobın'ın onensı doğ- rultusunda vergılendınldığınde • Sermaye hareketlen tum ulkelerde aynı oranda ver- gılendınlecek • Toplanan vergıler ortak bır fona aktanlacak Amaçsa, spekulatıf hareketlerle beslenen kuresel den- gesızlıklenn onune geçılmesı' Turkıye mı' Şımdılık kayıtdışını kayda alsın yeter Ser- maye hareketlennı de bır başka baharda vergılendmrız 1 e-posta: cumek@turk.net MERKEZ BANKASI KURLARI 27 EYLÜL 1998 CİNSİ 1 ABDDoian 1 Alman Martıı 1 Avustratya Dolan 1 Avusturya Şılını 1 Yunan Oahmısı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka K/onu 1 Yen Israıl Şekelı 1 Fransa Frangı 1 Rn Markkası 1 Urdun Dınan 1 HolanOa Flonnı 1 logılız Stefiım 1 Sunye Uraa 1 Inanda üras. 1 ispanyol Pezetası 1 Rumen Leyı 1 lsveçKnxıu 11svıçre Frangı 11ranRıyalı 100 Itatyan u e c 1 Japon Yenı 1 Bulgar Levası 1 Kanada Dolan 1 Kuveyt Dınan 1 Avrupa Para Bınmı 1 LuteBmburg Frangı 1 NonreçKronu 1 Porteka EsKudosu 1 S AratMtan Rıyalı DÖVİZ ALIŞ SATIŞ 2742*0 164 650 162190 23 429 7966 43267 49071 53 551 145,770 467370 411530 1930 34644 198990 16 555 2051 181 710 895 300 322 460 7 966 37 068 1598 73 329 Sektör Endeksleri Bankalar Aracı Kurumiar Leasıng&Factonng Hddlng Yatmm Gaynmenkul YalOrt Artan Stgorta Gıda, Içta Tutun Sanayii Mobdya ve Doşeme Sanay» Dotaıma Sanayii Brraohk KâûrtveKâğıtUrunten Basım Yayın Sanayı Gubre Tarm llaçter Sanayii teç Sanay» BoyaSanaya Petrol ve Patrol Unjnten Sanayn UsfikÜrûnterSanaY» Ptasrkûnrter Sanayii Seramik ve Porselen Sanayı Cam ve Cam Unınlen Sarayıı Çimento Sanayii Derrnr Çetık Metal Ana Sanayii 25/09/98 85 64 37 50 108 42 72 49 10135 4922 9514 6199 64 84 80 38 92 98 64 56 94 31 125 88 5638 90 76 99 64 58 53 96 26 29 86 70 85 8163 79 33 DemırÇelıkDışında Metal Ana Sanayii 7436 DayanM Tuketjm Matemöen 84 07 BektnkMafanelenveAygırJan Sanayii 5311 Otomotıv ve Yan Sanayii 50 67 Metal Eşya Makıne ve Gereç Sanayii 60 94 Enerj Yapı Malzemeten Perakende ve Toptan Tıcaret Buyuk Magazaör öger Tunzm 59 66 4946 9145 10168 91 15 6025 Hava Taşımacılıgı ve Yan Hızmetter 138 54 S»ktörier 12.1987 günü 10C« emtekalwmiftır 275 530 165 440 163 250 23 521 8017 43 480 49 352 54 366 146 660 469810 413 600 1 947 35 005 200270 16 737 2 065 182 530 907 090 325 320 8 017 37 318 1 612 73 461 18/09/98 84 89 30 68 108 50 6712 90 51 47 40 95 09 5561 66 54 7914 83 81 67 47 92 57 99 62 5527 92 12 9182 58 71 79 30 55 93 6188 81 14 74 32 72 59 75 75 6149 50.26 62 65 56 67 54 24 80 91 14415 142 07 11533 195 88 EFEKTİF ALIŞ 273 880 164 450 160 940 23 370 924 7 946 43107 69 670 48 948 53 353 354 500 145 410 466 810 3176 407 410 1923 22 34 516 198 490 49 16 472 2 038 S5 180 580 873100 7866 36 931 1578 72 412 Haftalık Fark% 0 87 22.22 -0 08 800 1198 384 005 1149 2 55 157 1094 -4 32 189 26 36 2 01 148 852 -0 32 2139 -46 61 1450 062 6 74 243 10 98 316 082 2 74 5 28 -8 80 13 02 29 46 35 84 -47 76 29 27 SATIŞ 276220 165 770 164 880 23 580 956 8 037 43 645 73 243 49 475 54 573 399 760 147 030 470980 4 764 417 740 1954 33 35138 200 770 74 16 842 2 078 83 183 680 929 950 8117 37 460 1632 74 379 Yıllık Fark% 1436 -62 50 8 42 27 51 135 50 78 •4 86 38 01 3516 1962 .7 02 35 44 5 69 25 88 -43 62 9 24 -0 36 -4147 3 74 7014 2915 18 37 20 67 25 65 1593 -46 89 -49 33 39 06 •40 34 5054 -8 55 168 •8 85 39 75 38 54