Katalog

22ŞUBAT1998PAZAR CUMHURtYET SAYFA EKONOMİ / YATIRIMCIREHBERİ 11 Cumhuriyet Alttnı (tnn TLJ » 17 is 19 20 / X Dolar (serbest pıyasa sahş) 227.300 227.100 227-4OJ227.S00 22SJXB 13ŞUbat 56 17 18 19 20 M a r k {serbest pıyasa satış) 125.300 124.800 _ 124.800 1 2 5 . 0 0 0 ^ ^ 125.000 123.600 13Şubsrt 16 17 18 19 20 85 o 13Şubal Gecelik 85 84 84 tkrterbank m 16 17 faizler (%> 85 85 I taMtrf^1 84 Q»fi6po 16 19 85 85 20 Borsada geçen hafta 13Şubat 16 17 18 19 BORSA VERİLERİ Hisse Senetieri Işlem Hacmı (mılyar TL) Işlem Mıktan (mılyon) Bıleşık Endeks Malı Endeks Sanayı Endeksı Repo Piyasası Işlem Hacmı (mılyarTL) Haftahk Faız (Yıllık Ağıriıkh Ort. %) Ayiık Faız (Yıllık Ağtrlıklı Ort %) Tah.Piyasası Iş hacmı (mılyar TL) Tesc. Piyasası Iş hacmıfmılyarTU Önceki Hafta 348 541 261 409 20 110 3015 3962 2320 1 606 968 1 85 00 85 50 149 517 520 608 Geçen Hafta 18 692 2973 3904 2307 783 602 85 10 87 58 276 096 690 210 Değişinı % 518 -7 05 -1 39 -1 46 -0 56 10.99 012 2 43 10 65 32 58 BORSADA CEÇEN HAFTA Kıymel orusan OfuşaoYat. oscFTFrenS 5 ^ ofilo bfaŞ Işlem mlttan (000) 215 179 15 Kapanı; Ftyalı 127 75 125 Haftafık Yüzde - 7 Î Ü İ T YiraJe Hisse senetleri kaybettirirken faiz ve döviz kazandırmaya devam etti Piyasalar krîz kurbaıuEkonomi Servisi - Korfez knzı tedırgınhğı geçen haf- ta da pıyasalan sarsmaya de- \am ettı. Bırleşmış Mılletler Genel Sekreten Kofi An- nan'ın Irak'ı zıyaretı sonra- sı ABD'nm Irak'a saldıraca- ğı şeklındekı haberlerborsa- nın düşmesıne nedetı oldu. Faızleröncekj haftaya göre 7- 8 puan yükselırken. dövız ha- raketlı bır haftayı gende bı- raktı. Körfez knzının her an ıçin savaşa dönüşme ihtıraah, ay- lık devalüasyon oranının hız- lanması ve faizlerdeki yük- selışm etkısıyle borsa yeni- den düşüşe geçti Pıyasada panık ha\ası yaratarak elle- rindekı hisselen çıkarmak is- teyen spekülatörtenn panık satışlan ıle kredı ıle hisse se- nedi alan yatınmcılann satış- lanyla bıleşik endeks yenıden düşüşe geçtı Perşembegünü borsadakı yükJü mıktarda ya- pılan hisse satışlanyla en- deks ortalama yüzde 6 53 dü- zeyınde değer kaybettı Haf- tanın son günü ıse önceki gün ellenndekı hisselen satan spe- külatörlerdıpfıyatlardan his- se alımına geçerek bıleşik endeksın toparlanmasına ne- den oldu Kamu. enerjı ve basın yayın sektöründe sınır- lı sayıda hısselerdekı yükse- lışerağmenhisse senetiennın haftahk kaybıyuzde 1 39 ol- du. Malı sektör hisselen yüz- de 1.46 kaybettınrken, hızmet endeksı yüzde 2 12düzeyın- de defer yıtırdı Hisse senet- lenndekı düşüş \ e faizlerde- ki yükselışın bırbırını den- gelemesı. yatınm fonlannın getınlenne yansıdı. Yatınm fonlannın haftahk getırısı yüzde 0 8 oldu B'ler kazandırdı Hisse senetlen pıyasasın- daki düşüşe bağlı olarak port- föyün en az yüzde 25. hisse senetlennden oluşan A tıpı fonlann kaybı yüzde 0 27 olarak gerçekleştı B tıpı fon- lann getınsı yüzde 1.36 dü- zeyinde seyrettı. Merkez Ban- kası'nın dövizdekı aşın ta- lebı kınnak ıçın kısa vadelı faizoranlannı bılınçlı olarak yüksek tutması sonucu repo pıyasasmda faizler geçen haf- ta da yüksek düzeyını koru- Yatınm araçlannın haftahk getirisi (%) Faizler, net ve donem sonu olarak hesaplanmtştır. Repo faızlerı, İMKB verılerıdır Dovız ve altın, serbest pıyasa fiyatıdır 1 1 J 8 to OO | ö £ du. Hafta boyunca yüzde 85 sevıyelennde hareket eden repo faızlennın getınsı yüz- de 0.12 olarak gerçekleşır- ken. a>lık repo yuzde 2.43 kazandırdı. Faiz sevindirdi Körfez knzı nedenıyle mevduatlann bankalardan çe- kılmesmı önlemek ıçın ban- kalann mevduat faızlen yük- sek düzeylennı komdu. Yıl- lık mevduatın haftahk getı- nsı yüzde 1 59 olurken, altı aylık mevduat yuzde 1 44.üç aylık mevduat ıse yüzde 1.34 kazandırdı. Pıyasalardakı be- lırsızlıklerden olumsuz etkı- lenen yabancı yatınmcılarel- lenndekı bono ve tahvıllen satarak bono faızlerinin düş- mesıne neden oldu. Dö\ ıze olan talebı önle- mek ıçrn Merkez Bankasrnm gecelik ınterbank \e repo fa- ızlennı v'ükseltme beklentı- sıyle bono faızlerı yenıden DÖVİZ - ALTIN NE GETİRDİ? Amerikan Dolan Ataıan Mırkı ineriız Sterlım Isvıçre Frangi IteıllanılaFlonnı Frınsız Franjı Crnnhynyat Mtını 24 ayar kilçe 22ararM*2iK 01) 207000 115 700 343 000 121 750 102 500 34 500 12100 000 1925 000 I.915M0 m) 224 000 123 600 367 500 153 500 109 700 38 900 14500000 2175.000 2145.000 (H) 227 500 125 300 373 000 155 000 111250 37 400 14 5OO0O0 2187 000 2160000 fcftftft) Klpl 156 131 150 191 141 136 000 046 0 70 990 638 1 75 935 654 841 1328 1351 12 79 En çok kazandıran ^ 10 hisse ^ ^ ^ haftalık değışım B Konıteks Q Adel Kalemcılık D Cumra Kağrt D Tofaş Oto Tıcaret •iBTansas Q Bagfas B Aktif Fınans 0 Taç Yatınm Ort. 5179 28.00 27.63 22.41 22.40 17.31 16.87 14.29 D Hûrriyet Gazetecilik 14.29 IIiİDerimori 13.79 En çok kaybetören 10 hisse haffa/* değışım (%) B Emsan Pas. Çelık Q Mtllıyet Gazetecilik H Ikiısat Fınans Kır. Q Emsan Beşyıldız D Halk Sıgorta jfm Vakıf Gayrim Y.O. B MedyaHolding Q TrakyaCam E V Lafarge Aslan Çım. Y N«^sH<*JTng 29 60 19.67 17.65 16.67 16.67 15.35 12.68 12.50 12.31 12J8 yükselışe geçerek yüzde 123 'ten yüzde 127 düzeyine çıktı Devalüasyon beklentı- sıyle yerlı ve yatınmcılann dövıze olan talebı hafta bo- yunca devam ettı. Yoğun ta- lebın yaşandığı dövızde aşı- n hareketlenn önüne geçmek ıçın Merkez Bankası, hafta boyunca pıyasadakı müda- halesını sürdürdü Dolann haftahk getınsı yüzde 1.56 olurken. mark yüzde 1.38 ka- zandırdı Genç güişimciye Ödül Ekonomi Servisi - World- com Mıllenıum tarafindan dü- zenlenen "UluslaransGenç Girişimd Yanşması''nın Tür- kıye fınaluu, "Alkenttstanbul 2000" projesıyle tzzetGarih kazandı. Odülünu \Vorldcom Uluslararası Genç Gırişimcı Yanşması Avrupa Koordma- toru Robtn Dunscath'den alan genç gınşımcı Izzet Garih, 18 Nisan'da Çın'ın başkenti Pe- kın'de yapılacak olan dünya finalıne katılacak. 'de BUGÜN Televizyonun 30•Yılı Yücel YEMR TRTGenel Müdürü Kerim Aydnı ERDEM TRTEski Genel Müdürü Ö KURTUL ALTUĞ'un somknyk Televissymun 30yüt... ELEKTRONİK POSTA (E-Mail) : [email protected] WEB SAYFASI : http//www.trt.gov.tr îarcan G0MNÇ Show TVProgmrn Müdürü Prof. Özcan KÖKNEL Tlitır-l 21.00 YORUM ÖZTtN AKGÜÇ 1997Bütçe Gerçekleşmesi Gerçekleşen butçe rakamlan, tahminlere göre da- ha anlamlı olmakta, tahmin hatalannı, tahmınlerden sapmalan da ortaya koyarak sağlıklı ve nesnel de- ğeıiendirme, yorum yapmaya olanak vermektedir. Agklanan bilgilere göre 1997 yılında 8.035.2 tril- yonTLgıderyapılmış, gelirier 5.854.0 trityonTLdü- zeyinde gerçekleşmiş ve konsolıde butçe 2.180.8tril- yon TL açık vermiştir. Gelır ve giderlerin yapısı ile bir önceki ytlla yapılan karşılaştırmalar şoyle özetlene- bilir • 1997 yılında bütçe giderieri bütçe gelirlerinden daha yavaş artmış gözüKmektedir. Bütçe gıderten 1997 yılında cari fiyatlarla bir ön- ceki yıla göre yüzde 102.8 oranında artarak 3.961.3 trityon TL'den 8.035.2 trilyon TL'ye yukselirken, ge- lirter yüzde 114.6 oranında artarak 2.728.0 trilyon TL'den 5.854.3 trilyon TL'ye yükselmiştir. Kanımız- ca bütçe giderleri içinde önemli yer tutan faiz gider- leri, bütçeyetam yansıtılmamaktadır. Muhasebenın dönemselıik kuralı gereği borçlann dönem sonuna kadar ışlemiş faizleri, vadelen henüz dolmamış olsa dahi gider tahakkuku (ödenecek faızreeskontu)ya- pılarâk ılgili dönemin giderleri arasına dahıl edilme- lidir. Devfet tahvili ve Hazine bonolannın vadelen ız- leyen yıla kaydığında ışlemiş faizler ıçın gıder tahak- kuku yapılmadığından, ılgılı doneme ılişkın faiz gider- leri olduğundan daha az gostenlmektedır. Nitekim 1997 bütçesi faız giderleri açısından in- celendığınde iç borç stokunda yüzde yüze yakın ar- tış olmasına karşın iç borç faızlennde artış yuzde 48.8 düzeyinde gözükmektedir. İç borç stokunun yıl or- talaması olarak ulaştığı düzey dikkate alındığında 1.978.0 trilyon TL tutannda faiz gideri çok düşük kalmaktadır. Bütçenin gerçek durumunu görebılmek için işlemiş faızlenn, faız reeskontu ya da tahakkuk ettirerek gideriere eklenmesi, öte yandan nakden ödeme yapılmadığından butçe emanetlerine alın- ması uygun olur. Aksı durumda ılgili döneme ait gi- derter, bütçe açığı eksik hesaplanmış, bütçe açığı iz- leyen yıla aktanlmış olur. • Faiz giderleri bütçeye tam yansıtılmadığından, faiz gıderlerinin payı azalmış izlenimi vermektedir. Bütçenin gıder dağılımı ya da yapısı, bir önceki yıl- la karşılaştınldığında, cari giderlerin payının yüzde 32.5'ten yuzde 34.7'ye, yatınm harcamalannın pa- yının da yüzde 6.5'ten yaklaşık yuzde 8.0'e yuksel- diği, buna karşı transfer gıderiennın payının yüzde 61.0'dan yuzde 57.4'e genlediğı gorulrnektedir. Trans- fer gidennin payındaki bu duşüş, iç borç faiz gider- lennden kaynaklanmaktadır. fç borç faız gıderlennın toplam bütçe gıderien ıçindeki payı 1996 yılında yüz- de 33.6 düzeyinde iken. 1997 yılında pay yüzde 24.6'ya inmış gözükmektedir. İç borçlann hızla art- tığı bir donemde, ıç borç faız gıderiennin bütçe gı- derieri ıçindeki payının bu denli genleyişi de faiz gi- derierinin butçeye tam yansrtılmamasının dığer bır gostergesını oluşturmaktadır. İç borç faız gıderien- nin, muhasebe kurallanna uygun hesaplanmaması sonucu, söz konusu gıderienn olduğundan daha düşük gözükmesı, bütçenin gider analizinın ekono- mik açıdan anlamlı bır şekilde yapılmasını zorlaştır- maktadır. • Vergı gelırieri can fiyatlarla yüzde 111.7, reel olarak da yaklaşık yuzde 16.0 oranında artmıştır. Vergı gelırieri genelde can fiyatlaria yuzde 111.7 oranında artarak4.750.5 trilyon TL'ye ulaşmıştır. Ge- lirierden alınan vergıler yüzde 119.2 oranında artar- ken, artış oranı dış tıcaretten alınan vergilerde yüz- de 113.6, mal ve hızmetlerden alınan vergilerde yuz- de 105.0 oranında olmuş, servetten alınan vergiler- de ise artış yaklaşık yuzde 90.0 düzeyinde kalrnış- tır. Gelırierden alınan vergilerde hızlı artış, kesınti yo- lu ile gelir vergısinin yuzde 130.7 oranında artmasın- dan kaynaklanmıştır. Yıllık beyanname ile odenen ver- gilerde artış hızı yüzde 71.6 gibı fiyat artış hızının çok gensinde kalmıştır. Vergi geîırierinın yüzde 41.9'unu mal ve hızmetlerden alınan vergıler sağlarken, gelir- lerden alınan vergilenn payı yüzde 39.9, dış tıcaret- ten alınan vergılenn payı da 17.4 olmuştur. • Bütçe açığındakı artış görünürde yüzde 76.8 ol- masına karşın gerçekte dâha yuksektir. Bütçe açığı, bır önceki yılaJjore yuzde 76.8 ora- nında artarak 1.233.3 trilyon TL'den 2.180.8 tnlyon TL'ye yükselmiştir. Ancak bu açık 1997 yılına ılişkın faız gideriennın bır sonrakı yıla aktanlması nedenıy- le gerçeğı yansıtmamaktadır. 1997 yılı bütçesinin gerçek açığı açıklanan tutann çok üstunde olduğundan, mevcut açıklanan verile- re dayanılarak yapılacak bır çözümleme fazla anlam- lı olmamaktadır. YATIRIM FONLARI NE GETİRDİ? Yatınm Fonu Adı HattaM Vılıçı UTıp maAfıınOeJış Yatınm Fonu Adı Haftahk Degşım % 0e{ışım Pımık -jrYat »TıpıDet TaraFonl Îar3 Fon-2 Tûrmnk T sJwl K Bo TalmHtono Attematrf f-2 AHaıaMf 3 "etoBTİptD