Katalog

27 ARALIK 1998 PAZAR CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 KUSBAKISI MEMET BAYDUR Tuna Ötenel'in Vian KöpüğüCazı belırleven bazı ısımler vardır kı. bu sanatı onlarsız dü- şünmekmümkün değıldır Louis Armstrong, Dizz> GUlespie, Char- lie Parker. Duke EUington. Monk. Mingus, Coltrane \ e Miles Dav is böyledırler örneğın. Bu lısteve çok önemsedığim ıkı pıvanıstı de eklemek mumkundür Bill Evans ile Lennie Tristano. Caz tarıhı içinde çıgıraçıcı, eşı benzen bu- lunmavan müzısvenlerdır hep^ı Cazse\erlerın tümü bılır Mıles Davıs'ın Kındof Blueadlıplağı- nın onemını. Çoğu ınsanın gö- zünden kaçansa Bıll Evans'ınbu- yük bır pıyanıst olduğu kadar ıvı de bır yazar, su katılmamış bır entelektuel olduğudur Kınd of Blue'nun plak kapağı yazısını Bıl! Evans yazmıştır örneğın. Ja- ponlann bır görsel sanat tüni olan 'hızlıvedoğaçlama'resım vapma sanatından soz eder o yazısında. İncecık bır parşömenın ustune özel bır firçayla \e sıyah sulubo- ya ıle yapılır bu resim Kesıntı- siz ve doğallığını koruyan çızgı- lerle duzeltısız, Mİıntısız. ekle- mesız ve değıştırme imkânı olma- dan yapılan bır resımdir bu Or- tava çıkan resim. belkı akademık tabloların kompozısyonundan \e dokusundan mahrumdurama. go ren gözlerı olan kımı ınsanlann söylediğıne göre, bu Japon re- simlerinde izahı, tarifi ımkânsız birgüzellik \ardır Tahmın ettığınız gıbı bu resım teknığım caz banatına bağlıvor Bıll Evans o > azısında. Tek başınıza ca- Iıyorsanız zaten çok karmaşık \ e derinbırdisiplınınıçındendoğaç- lamaylaçıkmakzorundasınız Ca- zı yüksek bır sanat konumuna ver- leştiren de budur. Grup olarak ça- hnı>orsa mesele daha da kanşı- yor. Bırlıkte anlamlı bır düşünce dızgesı > aratmak gıbı ağırbırtek- TJL uı una Ötenel komple bir müzisyenin doğru şartlar sağlanınca neler yapabileceğini sergiliyor bu diskte. Plağa adını veren kompozisyonu Boris Vian'ın Günlerin Köpüğü adlı başeserinden esinlenmiş. Üç parça hariç tümüyle Ötenel bestelerinden oluşan yapıt, evrensel nitelikte bir caz güzelliği sunuyor dinleyene. nık problemın vanı sıra bır güzel- lık yaratmak ıçın bır grup ınsanın dayanışma içinde bırbırlerine tu- tıınarak çalışmalandır bu anlam- da caz müzığı. Bıll Evans'ın yazdıklannı okur- ken Tuna Ötenel'in son plağı Vi- an Köpüğü'nüdınlıyorum. L'ecu- me de Vian enfes bir yapıt. Sayın Ötenel komple bır müzisyenin doğru şartlar sağlanınca neler ya- pabıleceğıni sergiliyor bu disk- te Plağa adını veren Tuna Ötenel kompozısv onu Boris Vlan' ın ün- lü Günlerin Köpüğü adlı başese- rinden esinlenmiş. Üç parça ha- riç tümüyle Ötenel bestelerinden oluşan yapıt evrensel nitelikte bır caz güzelliği sunuyor dinleyene. Ötenel piyano çalıyor iki büyük müzisyenin eşliğınde. Basta Pi- erre Michelot, davulda Philiph Combelfc var. Michelot yetmış yaşında ünlü bir usta. Kımlerle ça- İıştığını düşününce güjümseme- ye başhyor insan. Tuna Ötenel 'den önce çaldığı ısimlerin bazılan şöyle: RexStewart,CokmanHaw- kins, Django Reinhardt Chet Ba- ker, Kenm Clarke, James Mo- ody, Dizzy Gillespie, John Lew is. Miles Davis ve Budd PwelL Lo- uis Malle'in ünlü filminın. Ce- henneme Asansör'ün ünlü mü- ziğinde Miles Davıs ve Barney Wilen'la çalan kişi Michelot. Tu- na Ötenel ile büyük bır anlaşma içinde, olağanüstü bir uyumla çal- mış. Davulda Combelle; Fran- sa'nın ünlü caz müzısyenleri ye- tiştiren bırailesınin ferdı. Bu üç- lü Tuna'nın bırbinnden güzel bes- telerini usta işi yorumluyorlar. Besteler çok güzel ama plağın yıldızı doğal olarak piyano çalı- şıylaTuna Ötenel'in kendısı. Dün- ya çapında bır müzısyen olduğu- nu bir kez daha kanıtlıyor bu al- çakgönüllü caz ustası. Yalnızca Tuna Ötenel kompozisvonlan de- ğıl, caz standartlan da v ar bu ya- pıtta. Here's That Raıny Day, I Lov e You \ e Antonio Carlos Jo- bim'ın nefıs bestesı Saudade Son parçayı tek başına yorumluyor Tuna Ötenel ve cazın ıçınden bır duyarlık dersı venyorsankı. Ba- şından sonuna dek dünya cazı- nın düze>ınde bır müzıgı ve yo- rumu ıçeren Vıan Köpüğü'nü din- leyin muhakkak. Budd Povvell'ı, Bıll Evans'ıdüşündürdübanabu özgün caz ustasının yapıtı. Pa- ns'te kaydedilmış birinci sınıf bir ış. Tuna Ötenel'i kutluyorum. Bu plakta yalnızca piyano ça- lıyor ama cazseverler bilır sop- rano, alto ve tenor saksofonu da nefıs çalar Tuna Ötenel. Canı çek- tığı zaman iyi bas ve davul çaldı- ğını da bilirim ben. Şımdı bırbaş- ka caz ustasının, Emin Fındıkoğ- lu'nun ocakortasmda Istanbul'da yenı grubuyla vereceği konserde Tuna'yı soprano saksofonda din- levebılırsınız Emin Fındıkoğlu hep özgün, ilginç işlerin altma ımza atmış. ınandığı müzıkten ta- vız vermemış bır caz emekçısı ustamızdır. Yenı grubun adı: "Emin Fındıkoğlu ve Detant" Do- kuz kışılık topluluğun ılgınç yö- nü. içinde bas'myeralmayışı. Pı~ yanoda Emin Fındıkoğlu, sopra- no saksofonda Tuna Ötenel, trom- pette İmer Demirer,trombonda EI- van Aracı, tenor saksofonda Er- han Altav. bas trombonda Hakan Çimenot,tumbada Joâ Levi,tım- balde Erhan Akhan, davuldaysa usta Can Kozlu çalacaklar Emin Fındıkoğlu'nun bırbinnden ılgınç ve zorlu yenı yapıtlannı duymak ımkânı doğuyor böylece. Paul Motian'ın bassız tnolannı anım- sıyonom. Chartie.Marianove HoJ- landalı piyano hokkabazı Jasper Van't HofT da üçlülerınde bas kullanmadılar Innuendo adlı al- bümde. Cazda örneklen var bas- sız çalmanın. Ben kendı hesabı- ma merakla beklıyorum Emin Fındıkoğlu ve Detant"ınkonseri- nı Yüksek nitelikte bir caz ile karşılacağımızdan kuşkum yok. Bu berbat günlerde bu da ikı gü- zel ışin haberini getırerr bır kuş- bakışı olsun ıstedım sevgili okur. Onlara sahip çıkalım. Kapadokya 'nın bilimsel öyküsü Kültür Servisi - Ayhan Şahenk Vakfı Cumhunvet'ın kuruluşunun 75. yılı etkınlıklenne kapsamlı bır Kapadokya kıtabı ıle katılıyor. Kapadokya yöresınin evrensel kültürdekı yenni, bilimsel verilerle tanıtmayı amaçlayan kitabın edıtörü Merin Sözen. Sözen kitabın gırış yazısında çalışmanın çıkış noktasını 'doğal ve küitürel sürekliligi bölge ölçeğinde izleme, bütün evreleriyle biıiikte sunma çabası' şeklinde özetlıyor. Metin Tuncel "Oluşunı Çağlan', Veli Sevin 'Tarihsel Coğraf>a', Ufuk Esin 'Paleolitikten Tunç Çağuun Sonuna: Tarihöncesi Çağlann Kapadokvası, A. Muhibbe Darga 'MÖ II.*Bin>ıi: Orta ve Son Tunç Çağı, Veli Sevin 'Milattan Önce Binyıl Demir Çağı', Oğuz Tekin MOVI.- MS. VI. Yüzvıllar: Helenistik Çağ ve Roma İmparatorluk Dönemtnde Kapadokya Krallığı', Engin Akvürek'MS IV.-XI. Yüzvıllar: Kapadokva'daki Bi/ans". Metin Sözen 'XI. Yüzyıl ve Sonrası: Selçuklu ve Osmanlı Dönemi' başlıkları altında Kapadokya tarihını aydınlatıyorlar. 'Bin Bir Kapadokva" bölümünde ıse Samih Rifat, Murat Gühaz, Berrin AJper ve Revza Ozil'ın yazılan yer alıyor. Kıtap, Hasan Dağı, Eıciyes ve Melendız gıbı üç büyük ve daha bırçok küçük yanardağın mılyonlarca yıl süren püskürtmeleri sonucunda oluşan volkanik örtünün. bölgedekı kılise ve yaşam alanlannın, adsız ressamlann yapıtlarının, tanhı kalıntılann görsellığıyle de zenginleşiyor. Son neolitik çağ, MÖ VI. binyıl başı. Niğde Müzesi. Guatemala Kızılderililerinden Rigoberta Menchu'nun otobiyografisine eleştiriler yöneltildi Nobel Barış Odiflü sahibiniıı6 yalan hikâyesi9 • Menchu'nun kitabı üzerine on yıl boyunca araştırma yapan Amerikalı antropolog David Stoll, yazann anlattıklannın çoğunun kendi deneyimi olmadığını savunuyor. The New York Times'ta yayımlanan başka bir yazıda da kitapta yer alan pek çok öykünün uydurulduğu ya da abartıldığı iddia ediliyor. Kültür Servisi - 1992 Nobel Banş Ödülü sahıbı, insan haklan savunucu- su ve köylü muhalefetı lıden Guatema- la Kızılderılılennden Rigoberta Mene- hu. 1983'teyayımladığı otobıvografı- sınde kendi > aşam serüv eninın y anı sı- ra dev let tarafından ırkına uygulanan sömürüyü v e soykınmı da anlatıyordu. Ancak Menchu bır süredır. otobıvog- rafısine yöneltilen sert eleştınler yüzün- den zor günler yaşıyor. Iddialar a\ nntılarda yoğun Menchu'nun kitapta anlattıklan üze- rine yaklaşık on yıl boyunca araştırma- laryapan Amerikalı antropolog David StoU'a göre Menchu'nun öyküsü tü- müyle doğru değil Stoll'un bu konu- da yazdığı 'Rigoberta Menchu and the Story of AU Poor Guatemalans - Rigo- berta Menchu ve Tüm Yoksul Guate- malalıların Öyküsü' adlı ınceleme. Menchu'nun. yayımlandığında büyük yankı uyandıran ve ona uluslararası ün getiren otobıyografısı 'I Rigoberta Menchu-Ben Rigoberta Menchu'nun. 'yazann göstermek istediği gibi birin- ci elden tanıklık niteligi taşı> an bir bel- ge olmadığı, çünkü va/.ann anlattığı şeylerin çoğunun kendi de- neyimleri olmadığı' y argısı- nı taşıyor. Geçen günlerde The Nev* York Times'ta ya- yımlanan bir araştırma yazısı da aynı şeyı savunuyor. Gazete. Menchu'nun ailesınden kişilerle ve ar- kadaşlanyla yapılan görüşmelere da- yanarak Menchu'nun kendısine mal ertığı pek çok öykünün aslında ya uy- durulmuş ya da abartılmış olduğunu be- lırtiyor. Menchu'nun otobiyografısini eleş- tıren antropolog David Stoll ve The Nevv York Tımes'a göre Menchu'nun. kardeşinın açlıktan ölmesine seyirci kaldığı v e dığer kardeşınin de askeri kuv-vetler tarafından canlı canlı yakıl- masını ızlemeye zorlandığını anlattı- ğı bölümlerhiçbirgerçeklıkpayı ta- şımıyor. Yıne bır başka iddia, Menc- hu'nun düzenlı bir okul eği- timı almadıgını söylemesine karşın ıkı ayrı özel okulda eğıtim gördüğü yolunda. Bır diğer iddiaya göre de Menchu'nun kitabında söz ettıği toprak sorunu da aslında yazann anlattığı gibı zengin ve gaddar toprak sahiplerinin uygula- dığı sömürüden değil, geçmişi çok es- kiye dayanan aıle içı kan davasından kaynaklanıyor. Otobıyografidekı aynntılarüze- nne yoğunlaşan ıddialar ve kuşkular -ki bu ıddialardan bi- n de Menchu'nun Guatema- la'daki solcu gerillalarla çok uzun süren ilişkiler ıçerısıne girdiğini sakladığı suçlama- sını taşıyor- y ıllardır kulak- tan kulağd dolaşıyordu aslında. ancak açık bir dille ıfade edılmesi Menchu'nun Nobel Ödülü'ne \ adaygöstenlmesıyle bırlıkte ol- du. Yine de suçlamalann hıçbi- n ödülün Menchu'ya gıtmesine engel olamadı. Norveç Nobel Enstıtüsü Yö- neticisi Geir Lunestad. yaptığı açıklamada. The Nevv York Times'ta çıkan araştırmadan haberdar olduğunu, ancak Nobel Ödü- lü venlirken göze- tilenknterinvalnız- ca Menchu'nun ai- lesıne yönelik an- lattığı öyküler ol- madığını belırttı. Ancak Lunestad'a göre yıne de Menc- hu'nun yaşamöy- küsünde anlattıkla- nna ılışkın sorular mantıklı ve yerinde. Nobel Ödülü tö- renlerini duzenleyen Norveçli yetkili- lere göre ıse Menchu'nun aldığı ödül- den feragat etmesı büyük bir olasılık gibı görünüyor. 26 saatlik söyleşiyle yaaldı Ancak Rıgoberta Menchu tüm bu suçlamalara karşılık yaptığı savunma- sında. kitabın aslında Venezzüellalı antropolog Elisabeth Burgos tarafın- dan, 26 saat süren bir söyleşınin ardın- dan kaleme alındıgını. yanlış bilgile- nn sorumlulugunun tümüyle Burgos'a ait olduğunu söylüyor. Guatemalalı insan haklan savunu- culannın bir kısmı ıse 'yetü haklannın ateşli bir savunucusu' olarak gördük- leri Menchu'ya destek veriyorlar. Ki- taptakı pek çok çelişkiyi görmezlik- ten gelmeyi yeğleyen bazı aktivıstler, Menchu'nun anlattığı öykünün Guate- mala ordusunun uyguladığı toplu kat- liamlar ve şıddet olaylanyia örtüştügü- nü savunuyorlar. Bu bağlamda ona yöneltilen eleşti- n leri de 'Öküz altında bu/ağı aramak' olarak değerlendınyorlar. Bu kaynak- lara göre Menchu'nun anne-babasının ve en az bir kardeşinın ortadan kaybol- duğu ve sonra Guatemala ordusu tara- fından öldürüldüğü saptanmış. Menc- hu'nun öykünün aslını bazı süsleme- lerle doldurması ise onlara göre anla- şılabilir bır durum ve tüm bu süsleme- lere rağmen kıtap, Guatemala'da o zamanlar süregiden vahşet olaylannın bir belgesi. Y A Loren, Antonioni 'nin filminde başrolde • Riccardo Muti Scala Operasf nda yönettiği Noel konserini geçen yıl Noel'de yaşamını yıtiren ünlü tiyatro adamı Giorgıo Strehler'in anısına ıthaf etti. Konserde 1700'lerinkutsal müzikJerinden seçmeler sunuldu • Eric Clapton, Ingiliz Daily Telegraph gazetesine yaptığı açıklamada, uzun yıllar alkol ve uyuşturucu kullandığını, uyuşturucuya milyonlarca sterlın harcadığını, ancak artık ağzına espresso'dan daha sert bır şey sürmediğinı söyledı. Clapton bağımlıhktan kurtulmasını, öncelikle 13 yaşındakı kızı Ruth'a duyduğu sevgıye borçlu olduğunu belırtti. • Zubin Mehta. Floransa'ya gıdıyor. Mehta, görevınden aynldığını açıklayan Maggio Orkestrası şefi Giulini'nın yerinı alacak. Bu durumda 15 Ocak'ta gerçekleştinlecek olan senfoni sezonu açılışım da Mehta yapacak. Sezon süresince Bychov, Tate. Bellugi, Bolton ve Oren gibi orkestra şefleri de çeşitli konserlerde orkestrayı yönetecekler. • Notre-Dame'ın Kamburu muzıkalının CD satışlan 4 milyona ulaştı. Victor Hugo'nun, ttalyan müzısyen Riccardo Cocciante tarafından bestelenen yapıtının stüdyo kaydının 2 milyon, canlı kayıtlannın 300 bın ve yapıttan çıkan 'Bell' sıngle'ının yaklaşık 2 milyon kopya sattığı bildirıldı. • Salman Rüşdü artık Bntısh Airv/ays'le (BA) uçabilecek. BA yetkilıleri, Rüşdü'ye koyduklan 9 yıllık yasağı kaldırdıklannı ve yazann yeniden kendılenyle yolculuk edebileceğinı açıkladılar tran'ın, hakkında çıkardığı ölüm fetvasının ardından BA, güvenlik önlemleri nedeniyle Rüşdü'yü taşımama karan almıştı. • Luis Bunuel m ünlü filmi Mahvedici Melek şimdi de tiyatro sahnesinde... Bunuel'in 1962yıhnda Meksika'da çektiği Mahvedici Melek, Parma'daki Stabile Tiyatrosu tarafından sahneleniyor. • ProkOfleV ın ünlü esen Külkedısi, Scala Operası'nda sahneleniyor. Başrollerini Alessandra Feın ve Massimo Murm'nun paylaştıklan yapıt, yıllar önpe Rudolf Nureyev' ın Hollywood için yaptığı koreografiyle sunuluyor. • 1999 Ravenna Festivall 20 Haziran'da Lorin Maazel'ın >öneteceğı ve Rıchard Strauss anısına ıthaf edilecek olan, Londra Fılarmonı Orkestrası konseriyle açılacak. Riccardo Muti yönetımındekı Scala Fılarmoni Orkestrası ve Korosu da 11 Temmuz'da festıvalın konuğu olacak. • Elvis Presley m arşıvı yeniden gözden geçınlıyor. Ölümünün üzennden 20 yıl geçmışken Alman Bertelsman şırketı tarafından başlatılan araştırmanın amacı, Presley'ın bugüne dek gün ışığına çıkanlmamış • çalışmalannın bulunabılmesi. • Pucclni yorumculanna verilen Puccini Ödülü'nün 28'incısı, orkestra şefı Riccardo Muti ile soprano Adriana Maliponte'nin oldu. • Manoel de Ollveira 90 yaşını kutladı. Portekiz Cumhurbaşkanı Jorge Sampaio, sınemaya katkılanndan dolayı Olıveıra'ya teşekkürlerinı sunarken yetkilıler de yönetmenın adına ithafen bır müze kurulacağını bildirdiler. • Michelangelo AntOnİOflİ'nin yenı filmı gecıkıyor. ttalya ile Türkiye arasındaki knz ve ABD'nin Irak saldınlan, Antonioni'nin Ortadoğu'da çekeceği filmin gecıkmesine neden oluyor. 'Destinazıone Verna' isımli fılmde, aslında Londra'da yaşayan bır kadının gizemli ve düşsel yolculuğu anlatılıyor. Filmin başrol oyuncusu Sophia Loren. • Kevin Costner yenı filmı ıçın yapımcı bulamıyor. Universal şirketinin. son filmlerinden Su Dünyası'nın başansızlığından sonra yenı bır riske girmeyi reddetmesi üzerine yapımcı arayışına düşen Costner'ın 80 milyon dolara ihtıyacı var. Plan aşamasında olan ve başrolü Costner'ın üstleneceğı '13 Gün' isımli fılmi Phil Alden Robinson yönetecek. Yapımcı arayışı doğrultusundaki yeni görüşmeler şımdilık mart ay ına ertelenmiş görünüyor. • Claude Lelouch yenı filmi için çalışmalara başladı. 31 Arahk 1999'da göstenme eirecek olan film, 1900r den 1999'a uzanan süreçte bir ailenin geçırdıği tüm yılbaşılannı ve 100 yıllık öyküsünü anlatıyor.