Katalog

21 AĞUSTOS 1997 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA KUBAIZLENIMLERI 11 • Kuba devnmı, geleceğının guvencesı olarak gorduğu çocuklar ıçın tum olanaklannı seferber etmış Istanbul'unen luks semtlennde bıle gorulemeyecek nıtelıktekı çocuk yuvalannda yetışen çocuklar ıçın şehır ıçı otobüslerde ozel bolumler var • Kuba'da hemen her yerde aynı Che \ e Fıdel'ın unlu sozlen var "Patna o muerte, Venceremos-Ya vatan ya olum-Kazanacağız" Che 'yi mat eden adamTürkiye deiegasvonuna çevirmenlik yapan Eldıs Barrera Capote, babasının uluslararası derecekri olan bir satranç şampiyomı olduğunu ve Che'yi satrançta yendifjnden bahsedince bizi tamşürması için ısrar edıyoruz. Eldıs babasuıdan randevu alıyor ve Tuıiaye delegasyonundan 15 kişi Jose Luis Barreras Merino'yu âvaret ediyoruz. 75 yaşındaki Jose bizi kapıda karşıhyor. Çahşma masası ve duvarlar Che ile Fidel fle çekümış fotoğraflany la dolu. Bize Turkçe btr satranç dergısı gosterhor. 1982'de Turkıye'de bulunduğunu ve aramızda konuşurken bazı Turkçe sözcükleri anladığını soyluyor. Uluslararası pek çok şampiyonada başanlan olmuş. ama havattakı en unutulmaz anı 1%2'de Tel- \vh 'dekı başansuun ardından Cbe'nm kendısıne odul vermesi olmuş. Raul Castro'nun satranç öğretecek birini aradığmı söylemesi ûzerine Che de Jose'yi onermiş. Jose, "Satranç okulunu kurduğumda Che'nin hayallen gerçek oldu" diyor. Ihoyar şampiyonun tüm dunyası neredeyse satranç Satrancın sosyalizm içın oneminı şoyle açıkhyor: "Sosyaüzmde en onemli şey öğrenmek. Satranç insanlann öğrenmesini sağhyor." Che ile santranç oy nadığı masayı gosteriyor. Çok etkikndiğimiri görünce, "tşte şu tarafta oynadı. Isterseniz dokunun ve elinizi bır daha vıkamavın" divor. Venceremos-kazanacağızHATtCE TUNCER / BARIŞ DOSTER Che'nin Yeşıl Tımsahı Kuba'nın başkentınde yakı- cı sıcakta genış caddelennde yuruyoruz Genij cad- delenn temızlığı buyuk meydanlar ve parklann du- zenı Kuba halkının ve yönetımın çevTeye olan duyar- lıligı konusunda ilk ıp uçlannı venyor "SokaktakiKu- bah" ulkesının ıçınde bulunduğu olumsuz ko şullara karşın, halınden memnun ve gelecekten umutlu goru- nüyor Konuştuğumuz Havanalılar geçmışte guzel günler gorduklennı gelecekte de guzel gunler gore- ceklennı belırtıp "Fidel'e güvenryoruz. O kendisini bir devrime ve ideale adamış, ülkesi için çahşan bir li- der dıyorlar" Kubalılann bu rahatlığında hem sosya- lızme olan ınançlannın hem de Latınlenn rahatlığımn \e ıvımserlığının payı olduğunu duşunuyoruz Halk arsında Castro'ya olan guven hemen dıkkatı çekıyor Bındığımız taksının şofbrune Castro'nun nerede ol- duğunu sorduğumuzda "Fidel her yerde, ulke için ça- uşıyor. Veni projeler geüştinyor" yanıtını alıyoruz Rehbenmız ıse Castro hakkında şoyle konuşuyor " Fidel tek başına bir adam değiL OMukça güçlü bir kadrosu var. Aynca ulkeye çok hâkim ve nerede ne ol- sa hemen haberi olur, halkın sorunlanyla doğrudan 0- gffidir" Kubalılann dıkkat çeken bir ozellıklen de du- rustluklen Kentte çok az polısıye olayın olması, kal- dığımız 20 gunluk surede hıçbır hırsızlık, yankesıcı- lık vb olayı gormeyıp. duymayışımız bıze bu konuda belırlı bir fikır venyor Bir taksı şofbrünun davranışı ıse bızı çok duygulandınyor Aracına bınmeden once gıdeceğımız yen soyledığımızde bızı oraya 14 dola- ra götureceğını soyleyen şofbr, mesafe uzayınca tak- sımetreyı kapatıyor v e bızı aldığı yere bıraktığında da tum ısrarlanmıza karşın bızden 14 dolar alıyor Ku- ba'da taksılenn onemli bir bölumü dev lete aıt Bunlar taksımetrelıler ve hemen hepsı de unlu markalann son model otomobıllen Bir de Particular Taksi denen şa- hıslara aıt taksıler v ar kı, bunlann sahıplen dev lete bel- lıbırvergıvenyorlar Fakatbuaraçlar 1%0'lardankal- ma Amenkan arabalan ve taksımetre yok Tûm yol- culuklarda fıyat, pazarlılda belırlenıyor Küba'da başta Havana olmak uzere her yerde dolar geçıyor Bu durum kırsalda ve kuçuk kentlerde bıraz daha az olsa da sonuç olarak dolann egemenlığı tûm yaşamda goruluyor Resmıkurda 1 dolar 1 pesoyaeşıt olmasına karşın, gayn resmı kurda 1 dolar 23 peso edı- yor Dolann egemenlığını goren devlet, tunstler ıçın 1 dolar değennde 1 pesoluk banknotlar çıkarmış Fa- kat bu dolarlı yaşam Kubalılann yaşam standardını çok duşürüyor 1 kola 1-15 dolar 1 lcutu bıra 1 -2 do- lar cıvannda satılıyor Havana'dan Turkıve'yı arama- nın dakıkası 6 dolar edıyor Kuba halkının alım gucu 'üba'da üç kuşak • • Küba'da devrim • M yülannı yaşamış ^ L J^olanlar sosyali/me sonuna kadar bağlı ve kapitalist tüketim mallanndan uzak duruyorlar. Gençlerse tııketime daha eğilimli. Şık giyinmeye, spor ayakkabılara çok meraklı görünüyoıiar. Erkekler çapkuı kızlar işveli. Akşamlan bira içip dansetmeyi seviyorlar. Liderlerin katıldığı toplantılarda boğazlan yırührcasına "Fidel Fidel" di\e sevgilerini ifade ediyoriar. Fıdel'in "En kıymedi varuğunız'" dediği çocuklar her yerde olduğu gibi neşelL oyuna ve dansa düşkün. ZencL, bevaz, melez hepsi bir arada oynuyor, eğitinı görüyür. SÖkaklarda beyzbol oy nayanlann yanında ka/anan ailelerin çocuklan patenlerle kay lyorlar. az olmasına karşın. halk oldukça sağlıklı gorunuyor Küba, ozellıkle cılt ve goz hastalıklannda dûnyanın onde gelen ulkelen arasında bulunuyor Kent ıçınde 40 sente seyahat edılen otobuslerve tak- sılenn yanı sıra bısıkJetlı çek çekler de ulaşımı hafıf- letıyor Bısıkletın arkasına bağlanmış ıkı kışılık bir koltuktan oluşan bu çevrecı araçlar pazarhkla volcu taşıyorlar ve taksılenn gıremedığı yerlere de gınyor- lar Kubalı gençler de duyanın her yenndekı gençler gıbı spor ayakkabılara oldukça merakhlar Dûnyanın onde gelen fîrmalannın en son modellen burada da var Fakal bunlardan edınmek ıçın gençlenn uzunca bir sure harçlıklannı bınktınrıelen gerekıyor Küba'da âımız anlamda I Sierra Maestra dağlanndan gelen yaşlı gerilla Tonyo, hâlâ inançlı 'Gerekirseyine dağlara çıkanz' Dünya Gençlık Festıvalı süresınce Maria Luisa Perez ve Antonio Ares'm evmde kal- dık Antonio ve Luısa, Havana'dan araba ile yaklaşık 45 dakıka uzaklıktakı Chıpas'ta mahalle komıtesı merkezınde sevgıyle kar- şıladı bızı Chıbas'ta e\ler tek katlı, muz ve mango ağaçlı bahçeler ıçınde Luısa ve kı- saca Tonyo 60 yaşlannda bir çıft Eve gelır gelmez Luısa hemen tavuk pınnç pılavı, barbunya v e mango suyundan oluşan ak^am yemeğımızı hazırlıyor Yemekten sonra her evın bahçesınde mutlaka bulunan sallanan koltuklarda ^ohbete başlıyoruz Sureklı Is- panyolca konuşup bir şeyler anlatmaya ça- lışıvorlar, ama ne yazık kı Ispanyolca soz- lugum bıle benı kurtarmaya yetmıyor Aı- leyle bırlıkte bir sure kaldıktan sonra el ışa- retlen veoğrendığımbırkaç tspanyolca soz- cukle onlarla sohbet etmeye başlıyoruz Tonvo ağzından purosunu hıç duşurmuyor Yanık tenlı gozlen hayat dolu pırıl pınl Sı- caktan pantolonunun ustune bir şey gıymı- yor Vucudu delıkanlı gıbı Tonyo ovıınçle Sierra Maestra dağlann- da çarpıştığını \e Che'vı, Fidel'ı gorduğu- nu anlatıyor Geçmışınden ovunç duyarak elıyle tüfek ışaretı y apıp katıldığı çarpışma- lan anlatıyor Kazandığı 25 madalyanın tek tek anlamlannı anlatıp gostenrken Etıyop- yadakı çarpışmalara da katıldıgım anlıyo- Kuba sokaklannda polıse çok sık rastlanmıyor. Ancak festival nedeniyle geçici bir polis kadrosu oluşturulmuş. Kübalılar polisin kendilerine asla kaba davranışlar içensine giremeyeceğini anlatıyor. ruz Madalyalannı gostenyor. ama madal- y alarla bırlıkte fotoğraf çektırmeyı kabul et- meyıp bunun gostenş olacağını ıfade etme- ye çalışıyor Kendısıne Kuba'ya artık dolar gırdığını kapıtalızmın yavaş yavaş belırdı- ğı gıbı bir ızlenım edındığımızı soy leyıp so- ruyoruz "Sosy alizm Fıdcl'dcn sonra sürecek mi? Küba halkı sosyalizmı surdurecek mi?" Elıyle ışaret edıyor "Daha da yukselecek, hep yukselecek." "Fekı ya kapıtalizm. Ya ba- zılannın ellerinde dolar bırikmeye başlama- sı" dıye ısrar edıyoruz Elını boğazına gotu- rupboğuluvorgıbıyapıyor "'Amerikan am- bargosu bin ooğmaya çalışıyor. \ma Kü- ba'ya kapıtalizm geunez" dıyor ıhtıyar ge- nlla Hâla kaslannı ortaya çıkararak tufek ışaretı yapıyor "YinedağJaraçıkarH'" dıyor Tonyo'vaTurkıye ile ılgılı nebıldığını so- ruyuz "Türkiye'de yumuşak kapitali/m var" dıyor -îngıltere'de, Almanya'da, Ispan- y a'da sert, ınsanlan sıkıştıran bir kapıtalizm olduğunu anlatıyor O gece Tonyo ve Luısa'nın sanşın guzel kızlan MavePın Latına Prenza gazetesınde çalışan kocasının Madnd'den donuşu ıçın partı duzenlıyorlar Mavel butun gece 9 ay- İık kızlanyla kocasının dızının dıbınden hıç aynlmıyor Tonyo'nun oğlu Jıüio da eşı ve 9 yaşındakı kızlan Amanda'yla partıye ka- tılıyor Kuba uretımı Cnstal bıralan ve Ha- vana Clup marka romlar ıçıp saatlerce ne- şeyle dans ediyoriar Tonyo ertebi gece sa- baha kadar nobetçı Sokaktaki ev lerden her gece bir kışı ABD ajanlannın saldmlanna karşı nobet tutuvor Ozellıkle festival sıra- sındabırotelde maddı hasarlı patlamalardan sonra gerek polısıve onlemler arttınlıyor gerekse de mahalle komıtelen nobet sıs- temını daha sıkı tuttu Tum mahalle ve sokaklara kadar yavılan Devnm Savunma Komıtelen ne 1996rakamlannagorenufu- sun 14 yaş uzenndekı 83 9'u vanı 7 mılyon kışı uye Komşu evde oturan ve mahalle komıtesı başkanı dısıplın ve dıkkatınden dolavı Comandante dıye şaka yaptığımız Seny or Juan ev e gecıktığımızde ev ın onun- de beklıy or ve ındığımız taksıdekılenn kım- ler olduğuna bakıyor alıştığıı buyuk mağazalar olmadığı ıçın bu tur urunler daha çok tunst- lere donuk alışvenş mer- kezlennde satılıyor Hava- na dışındakı mahallelerde kurulan pazarlarda halk çok ucuz fıyata sebze meyve alabılıyor Yanm pesoya bir sandık muzu alabılıyorlar \ncak çok pahalı ve ancak dolar kullanılan supermar- ketlerdevar Havana da bir supermarkette gorduğumuz bızı hayrete duşuren fıyat- lardan bırkaç örnek vere- lım Dana etı 24 dolar, da- na kıyma 7 85 dolar, bir so- mun ekmek 1 dolar, salam 10 dolar kırmızı soğan 2 45 dolar, muz 2 15 dolar Ha- vana"da tanıştığımız ve bir pohtekmk okulda yonetıcı- lık yapan 27 yaşındakı I- \an 'a karşı laştığımız bu çe- lışkılen somyoruz. Komu- nıst Partı uyesı babası S- BKP ye hayranlığı nede- nıyle oğluna bır Rus adı v er- mış Butun bunlara \men- kan ambargosunun neden olduğunu, knz atlatıldıktan sonra bu çelışkılenn orta- dan kalkacağına ınandığını anlatıyor Ivan 540 peso ay- lık alıyor Elektnk ıçın 15 peso, ev kırası 18 peso su ıçın kışı başına 1 peso ödü- \or Knz nedeniyle gıy sı fı- yatlan oldukça yuksek Uzenndekı tışort ıçın 5 do- lar, pantolon ıçın 15 dolar, ayakkabı ıçın 20 dolar ode- mış Sürecek ABD, Küba'yı hiç rahat bırakmadı ALİER ^BD Başkanı BillClinton. Küba'ya uy- gulanan 37 vıllık ekonomık ambargoyu tam bır ablukaya donuşturmek uzere bazı Kongre uyelennce hazırlanan Helms Bur- tonKanunu'nu 12 Mart 1996'daonayladı Yenı ekonomık ablukanm gerekçesı. "Kiı- ba'nın demokrasiye geçiş sürecini hızlan- dırmak" olarak açıklandı ABD. Kuba'ya yatınm yapacak \abancı yatınmcılan da cezalandırmayı öngoren soz konusu ya- sayla. sosyalıst blokun çokmesıvle bırlık- te buyuk bır ekonomık knze saplanan Ku- ba'ya son darbeyı vurmayı umuvordu Ne var kı, umulan olmadı ve Kuba, tunzmde yaptığı muthış atakla eko- nomısını ayağa kaldırmayı başardı 12Temmuzl997 gunu Havana'nın merke- zınde bulunan 5 yıldızlı National Otel \e Hotel Capri'de ıkı patlama oldu Kuba Içışlen Bakanlığı ABD'yı suçladı Aradan bır ay geçmeden ay nı özel- lıktekı bomba bu kez Ku- ba'nın en buyuk otelı Me- lia Cohiba'nın lobısınde patladı Patlamanın ardın- da ABD'nın olup olmadı- ğı yonundekı sorumuzu yamtlay an y aban- cı mısyon şeflen, "Boyie bir şey \BD'nin savunduğu değerleri inkâr etmesi olur" de- ğerlendırmesıne şu cumlevı ekledıler "Saldınyu ABD'deki Kiibalı goçmenlerin kurduğu Alfa 66 adlı örgut usttendi. Sözko- nusu örgutun ABD'nin Kuba'ya 70 km. uzakhktaki Mıami kentinde kunılduğu bi- limyor." Kubalı devnmcılenn 1 Ocak 1959'da dıktator Batista'yı dev ırmelennden sonra, Fidel Castro lıderlığındekı yenı yonetım, 37yıldır süren ABD ambargosu, Helms Burton kanunuyla tam bir ablukaya dönüştü. Ancak Küba bu bunalımı tunzm atağıyla aşıyor. genış bır toprak reformuyla bırlıkte ozel mulkıyetı kısıtlayan duzenlemeler yaptı Toprak reformundan etkılerenlenn başm- da ABD'lı toprak lordlan gelıyordu Eın- senhoweryonetımı tepkısını, Kuba'nın şe- ker ıthalatını durdurarak gosterdı Küba, 36 ABD şeker fırmasını mılhleştırerek yanıt verdı Bu arada Sovyetler Bırlığı veÇm Halk Cumhunyetı şeker alarak Kuba'ya destek verdı ABD'lı petrol rafınenlennın Sovyetler'den alınan petrolu ışlemey ı red- detmesı uzenne ıkı ulke arasındakı ılı^kı- ler ıyıce genldı Kuba bu kez petrol rafi- nenlennı ve enerjı santrallannı mıllıleştır- dı Sılah ıhtıyacımn bır bolumunu Belçı- ka'dan karşılamak ısteyen Kuba'ya bu ul- keden sılah getıren gemı 1960 yılında ıçmdekı 40 bın sılahla Havana Lımanı'nda batmldı Kuba olaydan ABD'yı sorum- lu tuttu Bu olaydan sonra sos- y alıst ulkelerden Kuba'ya sı- lah aktı Tırmanan gergınlık ABD'nin araç ve sılahlannı kullanan 1500 Kubalı goçme- mn 15 Nısan 1961 'de Domuz- lar Korfezı'ne yaptığı çıkar- mayla doruğa ulaştı Ancak, çıkarmabaşanlıolamadı Do- muzlar Korfezı çıkarmasın- dan sonra Fidel Castro. Kuba yonetımının sosyalıst nıtelığını tum dun- yayaduyurdu Bu aşamadan sonra Sovyet- ler, Kuba'ya kendısını savunması ıçın ge- reklı desteğı vereceğını açıkladı ABDteh- dıdıne karşı 1962 de Kuba ya yerleştınl- mek ıstenen Sovyet fuzelen dunyayı nuk- leer savaşın eşığine getırmışken karşılıklı odunlerle fûzeler sokuldu ABD nın Ku- ba'yla ılgılı "kapalı rejim" argumanına karşı Kuba ıkı kez ABD'ye goçu serbest bırakınca suça eğılımlı bınlerce kişinın akı- nma uğrayan ABD guç durumda kaldı