Katalog

25 TEMMUZ 1997 CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER 11 Once MehmetAğar'ın genelgesi, sonra ŞevketKazan 'ın inadı 12 cana mal oldu REFAHYOL'un bedeli ağır olduMİYASE İLKNUR ANAYOL koalisyonunda Adalet Bakanı olarak görev yapan Mehmet Ağar'ın 6 Mayıs 1996 tarihinde çıkar- dığı genelgenın. 10 tnayısta değiştiri- lerek yûrürlüğe ginnesıni protesto et- mekamacıyla 20 Mayıs 1996 günü 36 ildeki toplam 41 cezaevinde başlayan ve 69 gûn sûren ölüm oruçlan 13 ki- şınin ölûmüyle sonuçlandı. Ağar'ın çıkardığı genelgenın "tu- tuklulann yargılandıklan yerin dışm- daki başka bir Ue se\ kini" ıçeren mad- desi, cezae\ lerindeki mahkûm ve tu- tuklulann ölüm orucuna kadar varan tepkilerine yol açtı. Savunma hakkını ortadan kaldırdığı, başka şehre sevk - edilen tutuklunun mahkemeye gidip gelmesınin güçleştırildıği ve davanın sürdüğü şehirde bulunan avukatıyla görüşemeyeceği gerekçeleriyle tepki gösterilen genelge, Ağar'dan sonra gö- reve gelen REFAHYOL hükümetinin Adalet Bakanı Şevket Kazan tarafin- dan daha da ağırlaştınldı ve sevlder başladı. 20 Mayıs 1996 tarihinde, Tür- kiye genelinde siyasi tutuklulann bu- lunduğu 41 cezaevinde sûresiz açlık grevıne başlandı. Cezaevlerinde çe- şitli sol örgütlere mensup tûm tutuk- lulann katıldığı süresiz açlık grevine • Geçen yıl 69 gün süren ölüm orucunun yaralan hâlâ sanlamadı. Ağar'ın ANAYOL hükümeti döneminde çıkardığı genelgeyi daha da ağırlaştırarak yürürlüğe koyan REFAHYOL hükümetinin Adalet Bakanı Şevket Kazan, ölümlerin sorumlusu olarak tarihe geçti. Eylem sonucunda 12 siyasi tutuklu yaşamını yitirirken onlarcası tedavisi mümkün olmayan arazlarla yaşamaya mahkûm edildi. başlangıçta PKK'li tutuklular da des- tek verdi ve ayn bir talep listesini ka- muoyuna açıkladı. Ancak bir süre son- ra PKK'liler açlık grevi eylemine son verdiler. Bakan Kazan, PKK'li siyasi tutuklulann talebini tüm siyasi tutuk- lulara mal ederek kamuoyunu yanılt- tı. Kazan bununla da kalmayarak aç- lık grevine katılanlann tümünün P- KK'li olduğunu açıkladı. Açlık grev- lerinin ölüm orucuna dönüştüğü ve bazı eylemcilerin vaşam fonksıyonla- nnın durduğu günlerde nihayet med- yanın manşetlenne çıkan eylem içın Adalet Bakanı Şevket Kazan, "ÖKim orucu için itirafçılan seciyorlar". u Ko- ğuşlara bizdeği]örgütler hâkim. Silah- lan, faksları var" dı\ erek kamuoyunu yanıltmayı sürdürdü. Başta Türk Ta- bıpler Birliğı. Türkiye Barolar Birliği, DİSK yaptıklan açıklamalarda, hükü- meti ölümlere duyarsız kalmakla suç- ladı. Toplumdaki infialin yükselmesi üzenne Şevket Kazan, siyasi tutuklu- lann en önemlı ıstegi olan Eskişehir Cezaevi'ndeki 102 siyasi tutuklunun Istanbul'daki cezaevlerine sevki veri- ne Sakarya Cezaevi'ne sevk edebile- ceklerini açıkladı. Bu önerisi kabul edilmeyince operasyon hazırlıklanna başlayan Kazan, cezaevlerinin örgüt- lerin eline geçmesınden CHP'li ba- kanlan suçladı. Ve sonunda hükümetin hiçbir şey yapmayıp seyretriği eylemin 63. günü akşama doğru ilk ölüm haberi Ümra- niye Cezaevi'nden geldi. TKP (ML) davasından 12 yıl 6 ay ceza alan Ay- gün Uğur'un bedeni 63. gün iflas etti. Cezaevı kapısında baba Gülabi L'ğur, "Geçen ay para bulamadığım için Ay- gün'ü görmeve «elememistim. Şimdi borç alarak onu görmeye geküm ama Açlık 60 giinden soııra öldüriiyorÖlüm orucunda 12 kişi can verdi. Peki kimdı buölümeyatan 12 kişi? Aygün Uğur (63 gün): 1971 yılında Tunceli-Mazgirt ilçesine bağlı Deroç Köyü'nde doğdu. Tuncelı Lisesi'ni bıtirdi. 1990'da lzmit'e gelerek ışçiliğe başladı. 30 Mart 1993'te gözaltına alındı ve tutuklanarak Sağmalcılar Cezaevi'ne gönderildi. TKP(ML) örgütüne üye olduğu gerekçesiyle 12.5 yıl ceza aldı. Daha sonra Ümranıye Cezaevi'ne sevk edilen Uğur, ölüm orucunun 63. gününde yaşamını yitirdi. Altan Berdan Kerimgiller(65. gün): 1968 yılında Tarsus'ta dünyaya geldi. İlk ve ortaöğrenimini Tarsus ve Adana'da tamamladı. 1987 yılında Basm Yayın Yüksekoklu'na girdi. 1993 yılında Ankara'da yakalanan ve DHKP-C örgütü "SUahlı Devrim Birukieri" üyesi olan Altan Kerimgiller, emekli generaller Adnan Ersöz, Kemal Kayacan ve Hulusi Sayın'ın öldürülmelerinin de aralannda bulunduğu pek çok eyleme katılmak suçundan ıdamla yargılanıyordu. Kerimgiller, ölüm orucunun 65. gününde yaşamını yitirdiğinde henüz hiçbir davası sonuçlanmamıştı. İlginç Özkeskin (66 Gün): DHKP-C davasından yargılanan Özkeskin, 35 yaşındaydı. Tıp öğrencisi olan İlginç Özkeskin 1980 öncesi üniversite yıllannda Dev-Genç hareketi içinde yer aldı. 1994 yılında yeniden turuklandı ve davası karar aşamasındaydı. Bayrampaşa Cezaevi'nde öldü. Hüseyin Demircioğlu (67. Gün): 196O'ta Bıngöl'ün Kiğı ılçesi Sütlüce'de doğan Demircioğlu, 1981 yılında Istanbul'da MLKP samğı olarak gözaltına alındı. Tutuklanarak Alemdağ Cezaevi'ne gönderildi. Sultanahmet ve Bayrampaşa cezaevlerinde kaldı. 1987 yılında tahliye oldu. 6 Mart 1996 yılında Ankarada MLKP il sorumlusu olduğu savıyla tutuklandı. Demircioğlu, binnci ölüm orucu ekıbındeydi. Çok uzun zamandır çocuklanndan aynydılar... Canlanndan can verdi kleri oğullan ve kızlan öhneye yatmışlardu. Ve bir gün yaşa- maktan vazgeçtikleri haberi geldi. Ana yüreğiydi bu, dayanabilir miydi, anlayabilir miydi? AIİ Ayata (67. gün): 25 Eylül 1965 yılında Tunceli ili, Ovacık ilçesi Yeşilyazı Köyü'nde doğdu. ilk ve ortaöğrenimini Adana'da tamamladı. Liseyi doğum yeri Ovacık'ta bitirdi. 1988 yılında Adana'da gözaltına alınarak tutuklanan Ayata, 6 ay cezaevinde kaldı. 7 Eylül 1994 tarihinde Mersin'de tekrar gözaltına alındı ve TKP(ML) üyesi olmaktan 12 yıl 6 ay ceza aldı. Cezası kesinleştikten sonra Bursa Cezaevi'ne sevk edildi. İlk ölüm orucu ekibinde de yer aldı ve Bursa Cezaevi'nde öldü. Müjdat Yanat (67 g 1965 lzmir Urla doğumlu. 1988 Yeni Çözüm Dergisi lzmir Temsilciliğı yaptı. 1991 yılı sonlannda Devrimci Sol örgütü operasyonunda tutuklanarak Buca Cezaevi'ne gönderildi. Buca Cezaevi'nde bulunan tünelden sonra tek başına yargılandı ve müebbet hapis cezası aldı. Davası sürerken 27 arkadaşıyla birlikte Aydm Cezaevi'ne sürüldü. DHKP-C davası tutuklusu Müjdat Yanat, 67. gününde yaşamını yitiren üçüncü direnişçi oldu. Tahsln Yılmaz (68. gün): 1959 Kars doğumlu. Bir yıla yakın Tariş Yağ Fabrikasf nda çalıştı. Tariş'te işçi kıyımına karşı direnişi örgütlediği için işten atıldı. 7 yıl Tekel Fabrikasf nda çalıştı. 1989 yılında TİKB operasyonunda tutuklandı. 1991 "de tahliye oldu. 2 Mayıs 1996'da tekrar tutuklanan Yılmaz, TİKB üyesi olduğu iddiasıyla 15 yıldan az olmamak üzere ağır hapis cezası istemiyle yargılanıyordu. Ayçe idil Erkmen (68 1970 yılında Kırklareli'nde doğdu. lstanbul Ünıversitesi öğrencisiyken 1990 yılından itibaren Ortaköy Kültür Merkezi'nde çalışmaya başladı. Daha sonra Özgürlük Türküsü Grubu \e Tavır Dergisı'nde çalıştı. Ayşe Gülen Halk Sahnesi'nde tiyatro oyuncusu olarak çalışan Erkmen, 1994 yılının ekim ayında yurtdışı turnesi dönüşü, Ankara'da gözaltına alındı. DHKP-C örgütüne yardım ve yataklık ettiği savıyla tutuklanan Erkmen. 6 ay sonra Çanakkale Cezaevi'ne sevk edildi. HİCabİ KÜÇÜk (69 gün): 1972'de Bayburt'ta doğan Küçük. Ankara Üniversitesi öğrencisiydi. TtKB davasından yargılanan Küçük. ölüm orucunda yaşamlannı yitiren en genç eylemciydi. Bursa Cezaevi'nde öldü. Yemllha Kaya (69 gün): 1968'de K. Maraş'ta doğdu. 1989'da işportacılann örgütlenmesi için çalıştı. Halkın Gücü Gazetesı'nin sahipliğini yaptı. DHKP-C davasından yargılanan Kaya, Bayrampaşa Cezaevi'nde öldü ve Kocasinan Mezarlığf nda toprağa \erildi.. Osman Akgün (69 gün): 1965 yılında Rize'de doğdu. Açık Öğretim Fakültesi lş ldaresi Bölümü'nden mezun oldu. 1991 'de girdiği siyasi çatışmada yaralı olarak ele geçirildi. TİKB davası sanığı Akgün, Umraniye Cezaevi'nde öldü ve Kocasinan Mezarlığf nda toprağa verildi. Hayati Can (70. gün): 1973 yılında Erzincan ili Tercan ilçesi Balyayla Köyü'nde doğdu. 30 Mart 1995 yılında TKP(ML) örgütüne yönelik bir operasyonda yakalandı. Tutuklanarak Sağmalcılar Cezaevi'ne konuldu. TKP(ML) üyesi olmak suçundan 12 yıl 6 ay ceza aldı ve Bursa Cezaevi'ne sevk edildi. Sağmalcılar Cezaevi'nde daha önce yapılan ve 45 gün devam eden süresiz açlık grevine de katılan Can, ölüm orucunun 69. gününde eyleme son venlmesinden bir gün sonra kaldınldığı hastanede yaşamını yitirdi. ancakölüsünü afap gitmek nasipokhı" diyordu. Aygün Uğur toprağa veril- meden eylemin 65. günü ikinci ölüm haberi bu kez Bayrampaşa'dan geldi. DHKP-C davasından yargılanan Al- tan Berdan Kerimgiller, Uğur'dan iki gün sonra yaşamını yitirdi. Onu bir gün aravla DHKP-C davası sanığı Ö- ginç Ozkeskin'in ölümü izledi. Ölüm orucunun 67. günü arka arkaya üç ölüm haberi geldi. Bayrampaşa Ceza- evi'nden Hüseyin Demirdoğlu, Bursa Cezaevi'nden Ali Ayata ve Aydm E Tipi Cezaevi'nden Müjdat Yanat ya- şamını yitirdi. 68. gün Tahsin Yılmaz ve Ayçe İdil Erkmen'in ölûmüyle ölü sa- yısı 8'eyükseldi. Arabulucu- luk girişimlerinin yoğunlaştı- ğı 69. gün de Bursa Ceza- evi'nden Hkabi Küçük. Bay- rampaşa'dan Yemlttia Kaya ve Hayati Can ölüm oruçla- nnda can verdiler. Ölü sayı- sının 11 "e yükselmesi ile Türkiye ayaga kalktı. Sağ partiler ile hükümeti destek- leyen yayın organlan bile ölüm orucunun bitmesi için çağn yapmaya başladı. Her- kes operasyon yapılacağı beklentisine gırdi. Ancak ta- leplerin yerine getirilmemesı içın ayak direten Adalet Ba- kanı Şevket Kazan, by-pass yapılarak RP Genel Başkan Yardımcısı Bahri Zengin ile lstanbul Milletvekıli Mtıkad- der Başeğmezhükümet adına gorüşmelen sürdürdü. Siyasi tutuklular adına da başta Eş- ber Vağmurdereli olmak üze- re Oral Çahşlar, Yaşar Kemal ve Züifü Lrvaneli devTeye gir- dı. Zengin ve Başeğmez. Er- bakan'la görüşerek tutuklu- lann taleplerinin en önemli maddesi olan sevklerin dur- durulması ve sevk edilenlerin eski yerlerine gönderilmesi konusunda gen adım attılar. Siyasi tutuklular bundan son- ra cezaevindeki durumun bir komite tarafından düzenli olarak izlenmesi koşuluyla eyleme son verdiler. Ancak 28 Temmuz 1996 sabahı has- taneye kaldınlan Hayati Can da yaşamını yitirince ölü sa- yısı 12 yeyükseldi.Tedavıal- nna alınan eylemcılerden 15 mahkûm belleğını yitirirken bırçoğunda görme bozuklu- ğu, kas erimesi ve konuşma güçlüğü tespıt edildi. 69 gün süren eylemin bilançosu; 12 ölü. bedeninde tedavisi im- kânsız arazlar kalan onlarca tutuklu oldu. YARIN: HERKESİN İDEALLERİ OLMALI CEZAEVLERİNİN SORUNLARI 19 yaşındaki Evrim Kaya ölüm orucunu Eskişehir Cezaevi'nde karşıladı 6 Olüm gözümüzde küçülmüştü' Adı Evnm Kaya. Yaşı 19. Cezaev inden çıkalı he- nüz 6 gün olmuş. Kapıdan girdiğinde ilk sözü "Ku- sura bakmayın, ölüm oruçlarının sonucunda belleğim zayıfladı. Buna bir de görme bozuklu- ğu eklenince gazetenin yerini bulmakta zorlan- dım ve geç kaldım" oluyor. Ölüm orucunu meş- hur 6 Mayıs genelgesinden sonra sevk edildiği Es- kişehir E Tipi Cezaevi'nde karşılamıştı. 1 Mayıs 1996'da arkadaşlanyla birlikte katıldıgı kutlama- lardan dönüşte gözaltına alınmış, Terörle Mücadele Şubesi'nde 9 gün "konuk" edildıkten sonra Met- ris Cezaevi'ne götürülmüş. Kısa bir süre kaldıktan sonra da arkadaşlanyla birlikte sevk otosuna bin- dınlerek yola çıkanlmış. "Nereye gidiyoruz?" sorusunda "sürpriz!" yanıtını almış her seferin- de. Eskişehir Cezaevı gerçekten de sürpriz olmuş Evrim içın. Terörle Mücadele Şubesi ile Metris Ce- zaevi'ndeki karşılama töreninin bir benzeri de Es- kişehir'de yapılmış. Kaba dayak ve küfür, siyasi tu- tuklular içın alışılagelmiş bir "hoşgeldin" törenı. Eskişehir E Tipi Cezaevi'nde günlük vayınlan iz- lemeleri engellendiğınden diğer cezaevlerinde baş- layan ölüm orucunu ancak 26 gün sonra televizyon- dan öğrenebilmişler. 26 gün sonra onlar da gence- cik bedenlerini ölüm orucuna yatırmışlar. "Diğer cezaevlerinde başlamasa da biz zaten ölüm orucuna başlayacaktık" dıyor. Yargılan- dıklan ilden kilometrelerce uzakta bir cezaevine göndenlmelerinı, savunma haklannın engellenme- si olarak yorumlayan Evrim Kaya, bu durumun ai- lelenni de olumsuz yönde ctkilediğini belirterek kendilerini ölüm orucuna iten koşullan şöyle an- latıyor: "Siyasi tutuklulann sadece kendileri üzerinde değil aUeleri üzerinde de korkunç bas- kıları vardı. Bu baskıları daha 16 yaşımdayken yaşamak zorunda bırakıldım. Abim TİKB da- vasından yargılanıyordu. Bayrampaşa Ceza- evi'nde annem, teyzem ve ben her görüşe girtik- ten sonra gözaltına alınıyor şubede kaba daya- ğa maruz kalıyorduk. Bu durum periyodik ola- rak yıllarca sürdü. Görüşte teslim ettiğimiz eş- yalar ve paralarzamanında teslim edilmiyordu. Daha sonra ben gözaltına alındığımda bu kez içerdekilerin yaşam koşullannı bizzat yaşarak görmüş oldum. Ailelcrimiz Eskişehir'e bizlerle görüşmeden çıktıktan sonra otogarda gözaltına alınıyordu. Paramız kesilerek verildiği için ilaç, şeker ve diğer zorunlu ihtiyaçlanmızı karşıla- yamıyorduk. Bu durum ölüm orucu sırasında da değişmedi. Bunlar yetmezmiş gibi bir de yar- gılandığımız illcrin kilometrelerce uzağındaki cezaevlerine gönderildik. Buna şiddetle karşı çıkışımızın temel dayanağını 'araç yok' ya da 'benzin ödeneğimiz yeterlı değıl' denilerek duruş- malara götürülmev işimiz oluşturuyordu. Gıya- bımızda karar alınıyordu. Avukatlanmızla gö- rüşemiyorduk. Avukatlanmız görüşmeye geldi- ğinde bir bayan gardiyan bizim yanunızda, er- kek gardiyan da avukatın yanında sürekli du- ruyordu. Avukatla görüşe gittiğimizde tam üç kez aranıyorduk. Bu şikâyetlerimizi iletecekyet- kililer görüşme taleplerini reddediyordu. Ta ki ölüm orucunda ilk bir ayımızı dolduruncuya kadar." Ölüm orucuna isteyerek yattıklannı söyleyen Evnm Kaya. eylemcilerin en önemli ihtiyacı olan şekerin bile kendılennden esirgendiğini belırtiyor. Ancak 25.günde şeker alınmış. Ölüm orucunun uzun olacağını hesaplamışlar. "ölüm ne ki, gözümüzde o kadar küçülmüştü ki. Zaten kazanacağımızı biliyorduk. ilk ölüm ha- berini aldığımızda 'bu iş tamam' kesinlikle ka- zanacağız" dedıklenni hatırlatıyor. Bilekleri kü- çük bir cocuğunkı kadar cılız. Ölüm orucuna baş- larken 60 kilo olan Evrim Kaya, 40 kiloya düşmüş. Onıcun 26.gününde ishal ve sık sık kusmalar mey- dana gelmiş. Tutuklu ve hükümlülerin 8 maddelik istek listesi Bu talepler için can verdiler ANAYOL hükümeti döneminde Adalet Bakanı olan Mehmet Ağar'ın 6 Mayıs 1996 tarihinde yayımladığı genelgede özellikle siyasi tutuklulann yargılandıklan il dışındaki cezaevlerine sevk edilmesini öngören maddeye yer vermesi cezaevlerinde ilk kıvılcımın çakmasına neden oldu. Savunma hakkının ortadan kaldırmaya yönelik bu adımı protesto eden siyasi tutuklular, açlık grevine başladı. Ardından 20 mayısta genelgede yapılan değişikliklerle cezaevi iç işleyişinde ruruklu ve hükümlülenn aleyhine yenı maddeler eklenmesi, açlık grevlerinin kısa sürede yaygınlaşmasma \e süresiz açlık grevlerinin ölüm oruçlanna dönüşmesine yol açtı. Ölüm orucuna yatan siyasi tutuklular, taleplerini bir liste halinde cezaevi yönetimine ve kamuoyuna açıkladılar. Ancak Ağar'dan sonra göreve gelen REFAHYOL hükümetinin Adalet Bakanı Şevket Kazan, bu talepleri çarpıtarak kamuoyuna açıkladı. Çeşitli örgütlere mensup siyasi tutuklulann bu insani talepleri yerine bir süre önce açlık grevine başlayıp 10 gün sonra terk eden PKK'li tutuklulann siyasi taleplenni açıklayarak kamuoyunu yanıltmaya çalıştı. Basının ve sivil toplum örgütlerinın yaptığı açıklamalar sonrasında gerçek talepler öğrenilebildi. • Önce süresiz açlık grevi ile başlayan eylem bir süre sonra ölüm orucuna döndü. İsteklerini bir liste halinde kamuoyuna duyuran siyasi tutuklulann en çok üzerinde durduklan konu savunma hakkı idi. -Tutuklular yargılandıklan il dışına göndenlmemeli, 6 mayıs genelgesinden sonra başka illere sevk edilenler yargılandıklan il içindeki cezaevlerine nakledilmelidir - Daha önceki "Kapasitesi 300'ü aşmadıkça yeni tüm tutuklular Bayrampaşa Cezaevi'ne konacak. Kapasitesi dolduğunda ise yeni tutuklulara yer açmak için istege bağlı kalınarak istekli tutuklular l mraniye'\e nakledilecektir" anlaşması devam etmelidir. -Eskişehir Cezaevi siyasi tutuklulara kapatılmalıdır. -Hastanelere, mahkemelere sevk sırasında uygulanan baskı ve şiddetten vazgeçilmelidir. -Tüm cezaevlerinde insani yaşam koşullanna uygun ortak ve tek bir statü oluşturulmalı. -Ailelerimize yönelik gözaltı, baskı ve işkence uygulamalanndan vazgeçilmelidir. -Kazanılmış demokratik haklann uygulanmasına devam edilmelidir. -Dış güvenlikten kaynaklanan keyfi uygulamalara Adalet Bakanlığı önlem almalıdır. -Mektup ve yayın alanında hiç bir engel çıkanlmamah, kazanımlann ve yasal haklann uygulanmadığı cezaevlerinin sürekli olarak heyetle takibi sağlanmalıdır.