Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 TEMMUZ 1997 CUMARTESİ 10 ABD BELGELERINDE TURK ORDUSU (1980-1995) 'Türkiye Batı ileilişkide zorlanacak'HASAN BÖGLN Doğan Güreş' in başında bulunduğu Genel- kurmav. 1991 sonbahannda basına verdiğı konferansta şu açıklamayı yaptı'Dümadaki son gelişmeier çerçevesinde TSK'nin yeniden \apılanmasına y önelik çalışmalar >oğun şekil- de sürdürülüyor. 1988 yüında başîatılan çalış- malar önümüzdeki yıl tamamlanarak. TSK'nin yeniden yapılanmasında neticeye gi- dilecek. Alay ve tiîmenler kaldırüarak bölük tabur, tugay. kolordu bağlanülı bir yapıya ge- çilecek. Profesyonel ordu>a geçtşolarak da ad- landınlan yeni yapüanmaya göre TSK'nin ta- van mev cudu 350 bin kişi olarak belirlendi. Çalışmalar tamamlandıginda TSK çağın ge- reklerine. ber türlü arazi yapısı ve düşman ya- pısına uygun, mobiL çok maksatu. ateş giicü yüksek, sevk ve idaresi kolay, savunmayı gece ve gündüz gerçekleştirebilecek bir vapıya ka- •vuşacakür." Açıklamadakı "dünyadaki son gelişmeier'' ıfadesi. o yıl Roma'dayapılan NATOzinesı- nın ana konusuydu. Zırvede Doğu A\rupa. Baltık cumhunyetlen ve Rusya Federasyo- nu'nu kapsayan Kuzey Atlantik Işbirlığı Kon- seyi kurulması kararlaştmldı."Düşman" ola- rak da. ABD Merkezi Komutanlık'ının so- aımluluk alanınagiren. Ortadoğu ve eski Sov- yet cumhunyetlen başta olmak üzere Güney ülkelenibelırlendı. Bu saptama, Lıbya'dan Çin Halk Cumhunyeti'ne kadarki bölgeyi hedef alan yenı ABD stratejısının bir başka anlatı- mıydı. Güreş'in "tehdft" tanımı da ABD'den alın- mıştı. "Balkanlar. Ortadoğu \e Kafkaslar üç- genL" Dahası. Türkıye'nın gü\enhğine yöne- lik tehlikeler sıralamasma. bu ülkelerdekı sı- yasal. ekonomık ve sosyal istikrarsızlıklarla ıktidar \e nüfuz mücadelelerinı de katıyordu. Silahlı Kuvvetler, aynca Bırleşmış Milletler ve AGİK çerçevesınde"banşı koruma faali- yederine" de destek sağlayacaktı. Alan dışı knzlerden tehdıt gelebıleceği te- zine dayalı olarak NATO'nun stratejı değiştir- dıginı açıklayan Güreş, "TürkSilahlı Kuvvet- leri. bölgesindeki krizlerin yanı sıra, politik ka- rarlara bağlı olarak, dünyamn diğer bölgele- rindeki banşı tehdit eden ve insan haklanm ih- lal eden krizlere de müdahaleye hazır olmak zorundadır" dıyordu.f 11) Güreş. Türkıye'nin kısa. orta ve uzun va- delı güvenlıği ıçın "Atlantikötesidahildostve müttefık ülkelerie yakın iiişkileri gtliştirmesi- ni" şart koşuyordu. "Krizlere müdahale" lafta kalmadı. Gü- reş'ın Genelkurmay Başkanlıgı dönemınde Somalı ve Bosna'ya asker göndenldı Azer- baycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev'e kar- şı yapılan darbeye. Özel Kuvvetler Komutanı Kemai Yıbnaz'ın da adı kanştı. Çıller Özel Ör- gütü mensubu Yüzbaşı Hüseyin Pepekal'ın. Çeçenıstan'a gittıği yolunda yakınlanna yap- tığı açıklamalar basında yer aldı.( 12) En va- himi ıse. dönemin Başbakanı Tansu ÇiDer'in emriy le 1994'te tran'a karşı düzenlenen aske- ri harekâttır. Harekâtı son anda Cumhurbaş- kanıDemireldurdufmuştu.(13) . ,. . Egref Bltlis sulkasti Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eş- ref Bitlis. ABD'nın Kürt devletı kurma çaba- lanna karşı koyuyordu. Amerikan planmın ön- lenebilmesı ıçın. Türkiye'nin Kuzey Irak'ta- kı Kürt örgütleriyle Irak yönetiminı uzlaştır- ması gerektığini düşünüyor ve bu yönde gin- şımlerde bulunuyordu. Irak Kürdistan De- mokrat Panısı liden Mesud Barzani ıle Irak De\let Başkanı Saddam Hüseyın'tn 1992'de- kı görüşmesi. Bitlis'in bu girişimleri üzerine gerçekleşmiştı. Görüşmede anlaşmaya \anl- mış. ancak ABD tehdıt edince Barzani vaz- geçmışti. Bıtlıs. Kürt de\letinın gü\encesi sayılan Çekıç Güç'e de karşıydı. Bölgedekı komplo- lann kaynağı olarak gördügü Çekiç Güçle PKK arasındakı iiişkileri belırlemiş ve bir ra- por halinde dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a sunmuştu. Bu yüzden P Ocak 1992 günü helikopten Çekiç Güç uçaklan tarafın- dan tacız edilerek ınişe zorlanmıştı. 17 Şubat 1993 jünü ögle saatlerinde. Bit- lis'in Ankara'dan Diyarbakır'a gitmek üzere bındığı Beachcraft-200 V1P modelı uçak, ha- valandıktan 7 dakika sonra Ankara Posta lş- leme Merkezi'ne düştü. Bitlis'le birlikte pılot- lar ve Posta tşleme Merkezi'nin güvenhk gö- re\ lısi öldü. Genelkurmay Başkanı Güreş, er- tesi gün uçağm buzlanma nedenıyle düştüğü- nü söyledi. Daha sonra açıklanan Kara Kuv- vetlen Havacılık Okulu Kaza Kınm Raporu da buzlanmaya ışaret ediyordu. Uçağı yapan Amerikalı fınma, olayın mey- dana geldiği günkü meteorolojik koşullarda buzlanmanm mümkün olamayacağını bildir- di. Aynı gün, Ankara'dan, teknık bakımdan daha geri olan 23 uçak havalanmış, hıçbırin- de de buzlanmaya rastlanmamıştı. Geçen gün- lerde açıklanan Bılırkişı raporuna göre, uçak sabotaj sonucu düşmüş olabilırdi. lşçi Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek, Susurluk Araştırma Komısyonu'na verdiği ifadede. Bıtlıs'ın ABD tarafından hazırlanan bir tertıp sonucu öldürüldüğünü söyledi. Pe- rinçek, Güreş'in, bildiği halde Bitlis suikastı- nı gizlediğinı açıkladı. Bitlis'le birlikte ölen Pilot Yüzbaşı Tuğrul Sezginler'in kızkardeşi Saime Sezginler de. 17 Şubat 1997 akşamı atv'de, suikastı uç kişınin örtbas etmeye çalış- tığını ıfade etti ve Güreş'in adını verdi. 1995 Mart harekâtı 1995 Martı'nda. Türk Silahlı Kuvvetle- Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis'in CIA bağlantılı bir suikast sonucu öldürüldüğü öne sürülüyor. n'nin Kuzey Irak'adüzenlediği sınırötesi ha- rekât, ABD'nin Türkiye'ye ilişkin niyetlerini açığa vurmada bir dönüm noktası oîdu. Dö- nemin Başbakanı Tansu Çiller. harekâta kar- şı ABD planını etkılı kılmak içın, Başdanış- manı Emre Gönensay'ı Amerika'ya gönder- dı. Gönensay, VVashington'da. "Bölgede gü- venlik için en uygun mekanizma Çekiç Güç'tür" dedi. Bu sözlere Dışişleri Bakanı Erdal tnönü anında yanıt verdi. Gönensay'm sözlerinin kendı kişisel gönişlerıni yansıttığı- nı belırten Inönü, Türkiye Cumhuriyeti Dev- letı'nın tutumunu, "Kuzeylrak'taotoriteboş- hığuna Çekiç Güç neden olmaktadır" sözle- riyle açıkiadı. Genelkurmay'ın tutumu. harekâtın yapıl- dıgı günlerde basına, "Genelkurmay, Çanka- ya. Dışişleri \e koalisvonun CHP kanadı aynı safta yer alıyor. Bu safa AN'AP ve DSP'yi de ek- leyebilirsiniz. Bu eeptıe Kürt sorununu Bağ- dat'la çözmek niyetinde. Karşı tarafta Çiller kaldı. Çiller sorunu Amerika ile çözmeye çalı- şıyor" bıçıminde yansıdı.( 14) Dogan Güreş'in Genelkurmay Başkanlıgı dönemınde gözardı edilen. Eşref Bitlis'in Kürt sorununu çözme planınm yeniden benımsen- diği görülüyordu. Nıtekım ABD Genelkur- may Başkanlıgı yayın organı JFQ Uoınt For- ces Quarterly), o günlerde^Türk ordusuna dikkat" çektı. Dergıde yer alan Jed C. Snyder ımzalı -Türkiye'nin daha biiyük bir Ortado- ğu"daki rolü" başlıkJı makalede. Türk ordusu- nun önümüzdeki dönemde Türkıye-ABD ılış- kilerinde olumsuz rol oynayacağı belirtiliyor- du Türkiye çetclç Cüçü Dağıttr JFQ"nun 96-97 Kış sayısmda da. 1995 Mar- tı'ndaki Kuzey Irak harekâtının, Çekıç Güç'ün başansızlığına neden olduğu değerlendırme- sı yapıldı. Çekıç Güç'te görev yapan Amen- kan Hava Kuvvetleri Akademisi öğretim gö- revlısı "Vüzbaşı Ste>en R. DragoJFQ'da ya- y ımlanan "Ortak Doktrin ve Soğuk SavaşSon- rası Askeri Müdahale" başlıklı yazısında. şun- lan yazdı: "ProvideComfort(HuzurOperas- vonu-Ç'ekiç Güç). birleşik ve çokuluslu büyük bir başan olarak başladı fakat daha sonra çok büyük bir başansızlığadönüştü.Nisan 1991'de başlay an birleşik harekâtta. yedi ülkenin kuv- vetleri, Irak'tan Türkiye'nin güneydoğusuna kaçan Kürt sığınmacılan korumak için bir araya getirilmişti. Üç yıl sonra Amerikan kuv- vetieıi kürtleri Irak'a karşı korumaçabası ve- rirken. Türkiy e Kürt terorizmine karşı bir as- keri sefer dü/enledi. Bu bağunsız askeri hare- kât, çokuluslu bir askeri operasyon olan Çekiç Güç'ün birliğini bozdu. Harekat. şimdilerde Idmi ABD birlikleri taranndan da "huzursuz- luk operasyonu' diyeanünıayabaşlanan çoku- luslu Çekiç Güç operasyonunun başany la so- nuçlanmasım tehdit ediyordu." ABD Kuzey Irak harekAtına tepkisinı, "Bir an önce çeküin" ültımatomuyia gösterdi. Dı- şışlen Bakanlığı. ültımatomu. "Bizsizinyüzü- nüzden Kuzey Irak'tayız. Buna sebep sizin yer- leştirdiğmiz Çekiç Güç'tür" diye yanıtladı. Harekât. ABD ile Türkiye arasındaki Çekiç Güç bunalımının derınleşmesine yol açtı. Dev letm elde ettiği bilgilere göre. harekât ya- pılmasaydı. bağımsız Kürt devleti Kuzey I- rak'ta Çekıç Güç desteğiyle kurulacaktı.( 15) Milliyet yazan \'alçuı Doğan'a göre ABD'nmbuniyetinı Çiller çoktandırbiliyor- du.(16) Çiller, 10 Ocak 1994'te, Brükse'l'de dört gazeteciye. "Batı'nın Kuzey Irak'ta ba- ğunsız Kürt devleti kurmaya karar verdiginL ABD'nin de bufikrevanasrjğını" açıklamıştı. Amenkan yetkililen, bir yıl sonra aynı fikri açıktan savunuyorlardı. Kürt devleti zayıf ve ABD'ye bağımh olacak."Musul ve Ker- kük'teki petrolü ABD ile paylaşacak'"tı Saddam'la Ittlfak yasaktır Harekâtı durduramayan ABD, kollannı ka- vuşturup oturacak mıydı? Sabah yazan Cen- giz Çandar'ın satırlan, ABD'nin "kendi nü- ri sınırianna kadar uzayacak, ya da beşeri sı- nuianna kadar çekilecek... ^ani ya bundan sonra Kuzey Irak Türkiy e'den sorulur. Türki- ye büyür. Veya Türkiye, Kürtler olmadan sa- dece Türk beşeri sınınna çekilir. Bu. küçülme- dir."(18) ABD kaynaklan, Çandar'ın dile getırdığı tehdidı çok daha önce savurmuşlardı. ABD Dışişleri Bakanlığı ile CIA'ya yakın çevrele- rin denetlediği Medıterranean Quarterly der- gisinın 1995 kış sayısında. Obrad Kesic im- zasıvla. "Amerikan-Iork iiişkileri yol ayn- mında" başlıklı bir inceleme yayımlandı. "Türkiye'nin haddini aşöğı". "ABD'nin sab- rının taşabileceği" ifadelerinin yer aldığı yazı- da, "Türkiye'nin istikrarsızbğı daha da ağır- laşabih'r. Amerikan istihbarat çev releri, resmi obnayan değerlendirmelerinde, Kürtlerle uz- laşmaması halinde, yeniden canlanan ve bir- leşen bir Kürt hareketi. ekonomik durgunluk P,entagon raporunda 2020 yılına kadarki Türkiye tablosu özetle şöyle çiziliyor: # Türkiye, trarfla uzlaşacak. # Ordu siyasal sistemin teminatı konumunu vitirecek. # Türkiye kitle imha silahlanna sahip olmayı isteyebilir. # Avrupa Türkiye için olsa da olur olmasa da olur biçiminde bir seçenek değildir. # Türkiye'nin en önemli müttefiki İsrail olacak. # Türkiye'de, Bosna, Arnavııtluk, Azerbaycan. Gürcistan ve Ukrayna gibi 'küçük, istikrarsız ve var olma potansiveli taşımayan devletler'le yeni-Osmanlıcı ilişkiler kurma yönefimleri belirecek. # Türkiye Kürt sorununu kendi basına çözemeyecek. fuzalanuıa Türkiye'nin gÛTnesini" kabulede- meyeceğını yansıtıyordu "Erdal İnönü'nün tam da şu sıralar Dışiş- leri Bakanlığı koltuğuna oturtuhnasıyla. Ku- zey Irak'taolupbiten,"Kuzey Irak'ı Saddam'a hedıye operasyonu' olarak değerlendirilebilir mi? Haym Erdal tnönü'den önümüzdeki dö- nemde "Saddamcı' tavuiar beklenemez. Ge- letim Kuzey Irak operasyonuna... Buna karar veren askeri idarenin (Tansu ÇiUer'in' Ben ka- rar verdim' demesini. başka rürlü açıklayama- yacağı için normal karşüıyor ve üzerinde dur- muyoruz) ve dolayısıyla Türkiye'nin iki hede- fı var: 1. Taktik planda PKK'ye ağır darbe vurmak, lojistik imkânlannı tahrip etmek. 2. Stratejik planda. bölgedeki statükonun kabul edihnezliğini ortaya koy mak. İkinci amaçtan sonuç ahnması. Amerikan tavn yakından in- celendiğinde neredey se imkânsızdır. Celal Ta- labam'ye dokunulması, yani operasyonun 'Saddam'la ittıfak' boyutunataşınmasıyasak- tır.~(17) Kesk: Türkiye parçalanacak" Çandar, bu "yasağın" delinmesi durumun- da ABD'nin Türkıye için düşündüğü cezayı da açıklıyordu: "Defalarca, 'Türkiye ya büyür ya küçülür. Böyle kalamaz. Birtek böyle k'al- ması imkansız" diye yazdık. Türkiye ya beşe- nedeniy le kitlelerin huzursuzluğunun artma- sı ve İslamcı kökten dinci tepki sonucu Türld- ye'nin parçalanacağını öngördüler"denilıyor. Kesic'in yazısınm yayımlandıâı günlerde. Alevı ynrttaşlann yoğun olduğu Gazi Mahal- lesi'ndeCemevi ilekahvehanelertarandı. Ar- kasından. Gazi ve Ümranıye'de, Batı televız- yonlannda "içsavaşgörüntüleri'' diye sergile- nen olaylar patlak verdı. Içışleri Bakanlığı. 15 Mart 1995'teolaylar- la ilgıli olarak Bakanlar Kurulu'na gızlı bir ra- por sundu. (19) Raporda. 12 Mart gecesi ya- pılan ılk saldınlann ve arkasından 22 y^ırtta- şın öldüğü olay lann "yasadışıörgütler''ce ger- çekleştırılmedığı nedenlerıyle anlatılarak. pro\ okasyonun "profesyonel bir yabancı gizü servis işi" olduğu belırtıliyordu. içişleri CIAyı tarif ediyor Gızlı lçışlen Bakanlığı raporunda adı açık- lanmayan "yabana servisin" CIA olduğunu ise bızzat CIA görev lıleri açıkladı. Gazi olay- lanndan kısa süre önce CNN'de konuşan bir CIA görev lisi. televızyon programcısının. "Ajanlannızı bir yere yığarsanız orası kanşa- cakdemektir. Söy leyin bakalım. hangi ülke ka- nşacak" sorusuna, duraksamadan "Türkiye" vanıtını verdi. "Önümüzdeki dönemde dün- yanın en çok kanşacak ülkesi Türkiye'dir. Siz bunun henüz farkında değilsiniz ama, şu an- da Türkiye, gizli scn islerin gündeminde ilk sı- raya yerleşmiştir" dedı. Bırkaç gün sonra ya- pılacak Kuzey Irak harekâtını önleyemeceği- ni anlayan ABD. ıhtar ediyordu: "Sen benim nüfuz alanıma girersen, ben de senin içini ka- nştınnm." Eşref Bitlis planı uygulanıyor 1996 yazı sonlannda, Irak Kürdistan De- mokrat Partisi lideri Mesud Barzani'ye bağlı kuv\ etler, Irak birliklennin de desteğiy le, Ce- lal Talabanı liderliğindeki Irak Yurtseverler Bırliği'nin elinde bulunan bölgeleri işgal et- ti Erbıl ve Süleymaniye. Barzani'nin eline geçerken. Talabanı. Iran'a kaçtı. istihbarat fa- alıyetlerinı maskeleyen Batılı NGO'lar bölge- yi terk ettı. Çekiç Güç. Zaho'dakı merkezini İcapatıp Kuzey Irak'tan çıkmak zorunda kal- dı. Olaylar. CİA'nın örgütlediği 10 bini aşkın "peşmerge"yı de açığa çıkardı. ABD, "CIA peşmergeterini" Türkiye üzerinden kaçınmak zorunda kaldı. Bu gelişmeier, Eşref Bıtlıs planınm bölge güçlerı tarafından uygulamaya konulduğunu ve sonuç verdiğini göstenyor. Nitekim, Bar- zani, yoğun ABD baskılanna karşın Irak hü- kümetıyle ıhşkiyı kesmedı Tersıne, ikı kez, ABD'nin Ankara'da düzenlediğı toplantılar- da. Amerikan planının tıkanması yönünde ha- reket etti. Barzani'nın bu adımlan atarken Türk Genelkurmayrna danıştığı haberleri ga- zetelerde yer aldı. Bu yılın şubat ayı ortalann- da Barzani ıle Saddam Hüseyin yönetımı fe- derasyon konusunda anlaştı. Barzani'nin an- laşmanın aynntılan konusunda bilgilendirdı- ğı ılk ülke ıse Türkiye oldu.120) İıtica birinci tehlike Genelkurmay, ABD'nın "üımh İslam" pro- jesine karşı laiklikte direnme tutumunu 29 Nı- san 1997 günü açıkladığı "Milli .Askeri Stra- teji Kavramı"yla ılan etti. Yeni asken strateji Türkiye'ye yönelen tehdit sıralamasında bi- rincıliğe ırticayı yerleştinyordu. Hatta ötekı tehdit unsurlarını da ırticaya verdıklen destek belirliyordu Genelkurmay. 28 şubattan baş- layarak MGK toplantılan ve bnfıngler dizı- siyle irticaya karşı mücadele programmı da açıkladı. Bu program beş maddede özetlene- bılır: 1-Cumhuriyet Devnmi Kanunlan'nın uygulanması. 2- Eğıtım birliğinin sağlanma- sı ve temel eğıtımin 8 yıla çıkarılması. 3- tmam-hatip okullan ile Kuran kurslannın ka- patılması. 4- Ceza yasasmda ırticaya karşı dü- zenleme yapılması ve 5- trticanın ekonomik temelının yok edilmesı. Genelkurmay. 11 hazıranda medya temsıl- cilerine verdiği brifingde. gerekırse sılah kul- lanılarak ırticanın önüne geçileceğini ilan et- Pentagon gelecek' biçîyor Genelkurmav. ınıcayı bınncı tehlike gören yenı asken strateji çalışmalannı 1996 sonba- hannda başlattı. Aynı sıralarda, 9 Aralık Mediterranean Quarterty: Türkiye haddiniaştıiVashington'dakiMediterranean Affairs şirketi tarafın- dan yüda dört sayı yaytmlanan 'Mediterranean Quarterfy' dergisi, ABD Dışişleri Bakanlığt ve CIA 'nm denetiminde- dir. Derginin 1995 kış sayısında ObradKesk imzasıyla ya- vımlanan 'Yol aynmındaki ABD-TüHdye iiişkileri' başlıklı makaleden özet çeviri: ABD Dışişleri Bakanı VVarren Christopher. 30 Eylül 1994'te Türkiye'ye, temel insan haklan konusundaki tâah- hüt ve sorumfuluğuna rağmen, Kürt aynhkçılara karşı sa- vaşı sürdürmemesi uyansında bulundu. Buolay Amenkan- Türk ilişjcilerini belirsizliğe ve soğukluğa iten değişiklikle- rin yaşandığına dair işaretler veren bir dizi gelişmenin ka- muoyuna en açık şekilde yansımış olanıdır. Kürt sorunu, Amerikan-Türk itişkilerinin hızla bir yol aynmına yaklaştığının en açık belirtisidir. Hem Türk hem de Amerikan yetkililer, karşılıklı bir dizi gercekleşmeyen beklentiden dolayı duyduklan rahatsızhğı dile getirmekte- dırier. Son üç ABD yönetiminin dış politika belirleyicileri, Türkiye'yi, birçokjeostratejik çikann merkezi olarak belir- ledi. Soğuk Savaş sonrası dönemde Türkiye için öncelikli olarak öngörülen rol, Iran'ın Islami teokratik hükümet mo- deline laikliğiyle engel oluşturmasıydı. Türkıye'nin coğra- fı konumu, nüfuzunu üç ayn bölgeye yaymaya imkân ver- di: Ortadoğu, yeni bağımsız cumhuriyetier ve Balkanlar. Amerikahlar, ABD'nin bu üç bölgeyle ilgili olarak Tür- kiye'den beklediklennin hiçbirinin gerçekleşmemesi sonu- cu, iki ülke arasındaki özel ilişkinin sürdürülmesine Türki- ye'nin bağlılığını sorgulamaya başladılar. Bu, Türkiye'nin jeostratejik rolünün, ülke ekonomisinin ve ülkedeki siyasi durumun çok daha eleştirici bir bakış açısıyla incelenmesi- ne yol açtı. Amerikan istihbarat çevreleri. resmi olmayan değerlen- dirmelerinde, Kürtlerle uzlaşmaması halinde. yeniden can- lanan v e birleşen bir Kürt hareketi, ekonomik durgunluk ne- deniyle kitlelerin huzursuzluğunun artması ve islamcı kök- tendinci tepki sonucu Türkiye'nin parçalanacağını öngör- düler. Kürt sorunu nedeniyle ortaya çıkan bölünmeier açık hale gelmiş ve sorunlar yaratmaya başlamıştır. ABD'den gelen eleştiriler, Türîderin, Amerikalılann Tür- kiye'nin işlerine fazla kanşmalanndan dolayı duyduklan kızgınlığı arttırdı; Türk hükümetinin tepkisine neden oldu ve Amerika'mn önemli gördüğü dış politika konulannda. Türkiye'nin haddini aşma arzusuna katkıda bulundu. Türk hükümeti bölgesel konularda genellikle Amerikan çıkarlanna ters düşer biçimde kendi yönünü tayin etmeyi sürdürdükçe. ABD ile Türkiye arasındaki ilişkilerbozulma- ya devam edecektir. Çiller hükümeti, toprak kaybetmekten ve kontrol altına alınamayacak miliiyetçi tepkiden çekindi- ğı için, Kürt sorunu konusunda izlediği yolda bir degişiklik yapmaya isteksizdir. Uzlaşmaz tutum. Türkiye'nin siyasal ve sosyal bunalımlanm artırmayı sürdürecektir. Amerika'mn sabn tükenebilir. Bunlar, Türkiye'nin istik- rarsız durumunu daha da ağırlaştırabilir. Kesin olan bir şey var. Irak'a karşı uluslararası koalisvonun yanında yeralına- rak Ozal tarafından başlatılan ABD-Türkiye balayı dönemi sona ermiştir. 1996'da VV'irginıa'da bir konferans yapıldı.(21) ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'un sağla- dığı parayla The Strategic Assessment Center of Science Applıcatıons Internatıonal Corpo- ration (SAIC) adlı kuruluş tarafından düzen- lenen konferansta, Türkiye'nin 2020 yılına kadarki geleceği konuşuldu. Konferans bildi- rileri, SAIC tarafından mayıs ayında "Türld- ye'nin Geleceği Konferansı Sonuç Raporur başlığıyla yayımlandı. Raporda, Pentagon konferansının katılım- cılan şöyle tanıtılıyor: CIA Ulusal İstihbarat Konseyı Avrupa Da- iresi'nden Dana Bauer. eski CIÂ Ulusal İstih- barat Konseyı Başkan Yardımcısı Graham Fuller. ABD Dışişleri Bakanlığı Güney Asya ve Yakın Doğu Dairesi'nde 20 yıl çalıştıktan sonra emekli olan ve Türkiye üzenne çok sa- yıda kıtap yazan George Harris.eskı CIA An- kara Istasyon Şefi Paul Henze. SAIC'den Ge- orge Kraus, Jn, Pentagon 'dan Dmitry Pono- mareff, Rusya uzmanı ve George VVashington Ünıversıtesi öğretim görev lisı Peter Redda- «ay. Pentagon Siyaset Planlama Dairesi'nden Harold Rhode, John Hopkins Ünıversıtesi Or- ta Asya Enstitüsü Başkanı S. Frederick Starr ve eski Radio Lıberty Müdürü SAIC mensu- bu S. Enders VVimbush Katılımcılann kişiliği, konferans sonrasm- da yayımlanan raporun, ABD yönetiminin resmi görüşlerini ve önümüzdeki 25 yıl bo- yunca izlenecek Türkiye politikalannı yansıt- tığını gösteriyor. Şeriatçılann adım adım ele geçirdikleri mevzılerde devnmci laik Cumhuriyet'le örtü- lü bir hesaplaşmaya girdiği bir sırada, rapor. Türkiye'de İslam tehlıkesi bulunmadığını be- lirtiyor. Raporda şöyle deniliyor: "Şimdiki İs- lamcılaşma. taşradan kente göçenlerin köy ler- de yapüklan ibadetleri ve Islami gelenekleri birİikte getirmesinden kaynaklanıyor. Gele- cekte, kentli seçkinler kırsal dini ey lemlere ve giyim-kuşama tavir aJınca. bu güçler olasılık- la emilecektir. Gerçi iş âleminin yeni seçkinle- riyle geri dini gruplar arasmda çeşitti düzey- lerde çabşmalar bekliyoruz, ama uzun vade- de tslam denefim altına almacaknr."(22) Orduya gerlci' suçlaması Raporun hazırlanmasında büyük katkısı olan Paul Henze. Turkısh Daıly Nevvs muha- birinin sorduğu "tslamcılar Türkiye politika- suıa hâkim olacak mı" sorusuna. "Türklerfa- natik Müslümanlardegil. Duyariı Müslünıan- lar" yanıtını verdı. Henze, Genelkurmay'a karşı tavnnı da. "Türk ordusu. şimdi de. 1918'den beri gösterdigi sorumluluk anlayışı- nuı aynısını sergih'yor. Hiç degjşmedi" sözle- rıyle açığa vuruyordu.(23) Graham Fuller de Turkish Daily Nevvs mu- habinne. "Komünistler.faşistlerve İslamcı ra- dikal hareketler. daima bozulma koşullannda güçlenir. Türksivil toplumunun Islamcılan so- ğuracağuıa ve demokraük bir çerçeve içindc onlarla uyuma varacağma güvenim var" dı- yordu.(24) ABD'nin Henze'nin ağzından Genelkur- mayj 1918'de kalmakla suçlaması nedensız değil. Genelkurmay ırtıcanın üstüne giderek. Türkiye'ye ilişkin stratejik planında ABD'ye müttefiklik edecek en önemli kuvvetı zayıf- latıyor. Refah Partisi 'nin Avrupa kanadının başında bulunan Mehmet Sabri Erbakan ın sözlenni hatırlayalım:"*Hiç kimsenin doğm dürüst tanımlayamadığı 65 mihonluk Türk kimligini" reddedıyordu yeğen Erbakan. 1.5 milyarlık islam kımliğini benımsedıklerıni açıkhyordu.(25) Erbakan'm "İslam kimliği". Pentagon raporunda ifade edilen "yeni-Os- maıüıcılık"la örtüşüyor. Buna karşılık Genel- kurmay, emperyalizme ve Osmanh'ya karşı savaş veren devnmci Cumhuriyet'e sanlıyor. O nedenledir kı. Türkiye'nin NATO'y a gırdı- ği ve Amenkancı yönetimlerce yönetıldığı 1950'li yıllardan ben, ilk kez mılli savunma stratejisi dış müdahalelerden bağımsız olarak belirlendi. ABD'den uzaklaşan Genelkurmay, irticayı Türkiye'ye yönelen birinci tehlike ola- rak saptadı. Demokrasi saldırı altında' : Amenkan yönetımı, Genelkunnay brifing- lerine ve ordunun irticaya karşı kararlı tutu- muna tepkisini. Dışişleri Bakanı Madeleine Albnght'ın sözleriyle açığa vurdu. Albright, Genelkurmay"ın "Irticaya karşı gerekirse si- lah kullanınz" açıklaması yaptığını hatırlatan gazetecilere, gelışmelen çok yakından ızle- diklenni belirtiyor ve Refah Panısi-DYP or- taklığına desteğıni şu sozlerle açıklıyordu: "Orada ne olursa olsun. neler tarnşüırsa tar- tışılsın. üısanlaruı ne tür değişim beklentileri olursa olsun, her şey demokratik bir çerçeve içinde gerçekleştirilmelidir.~ .ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nıcholas Bums ise, 17 Haziran 1997 günü daha açık ko- nuştu. Bums, "Türkiye'de laik demokrasinin saldın tehdidi altında bulunduğunu" söyledi. Tehdidın kaynağı hakkındakı sorulara verdi- ği yanıtta Burns, "Son günlerde Ankara, İs- tanbul ve öteki kentlerdeki olaylara bakarsa- nız saldırganlan saptarsınız" dedikten sonra, "darbe de dahil anayasa dışı" hiçbir eylemı ka- bul etmeyeceklennı belirtti. Bİttİ /. M Ah Birand i tuk Guldemır HOSJK Cemal Sedat Ergsn m dgt- iı kıtaplarma le uızılarına rtakınız 2 A\rıntıh btigı ıçın bkz E\ren rejtmt ABD \e neler sariı" 2000 e Doğru S Ua\u !9SS stnı 20 i. LnıtedStates Cenlra! Çommand 1994 Posture Slatement Presen- ted to the lOîrd Congress tn- Generai Joseph P Hoar Commander m Chıef l nıted States Cerural Command 4. Bkz Pentagon un Kürt senanvsu 2000 e Doğru 6 \4art I9XH 5<I\1 II 5. Raporun gemş bir Özetı ıçın hkz 4 \ dıniık, 12 Man 1994 ve sonra- sı 6. 8kz Genelkunrun raporhnnda 7urfaie-ABDgıdıgörûsmelen " i\&nUk. 15 E\lü! 1996 savı 482 " 7 . Bkz Senatörden Çrossman a soru Tûrhve n nasrf kandımcak- sın A\dınhk 24 Arattk 1994 8. CIA ' uzmanlannın bu konuda sausız vazısı konuşması röpor- tajı vs vardır örnek olmast açısından bkz CİA nın \an kurulufu RASDıarafındm 1993 vüında \avımlaıuoı Twke\'s\e* Geopolt- itcs From Balkansîo Weslern Chına"adlıhtap, Westwe* Press va- vıttlan 9. Bkz a\m eser 10. Bkz O\TU eser //. Bkz Savunma \v Havacılıkdergısı Arahk '993 11 Bkz 4\dtnhk, 25 Mavıs 1996 suıi 466 /1 Bkz Tempo dergısı 1 Ma\ıs İ996 14. Bkz ' Kıliilar çekıld: Amertkancılar zoı dunımdti i\dınhk I \ıian 1995 «m 406 15 İaiçın Doğan ınyazısı ıçın bkz Hıllneı, 30Man 1995 16 )aiçın Doğan m\azısııçın bkz Mıüı\et 2H Marı 1995 1~. Cengız Çandar ın vazıu ıçın bkz Sabah, 2X Mart 1995 18. Cengız Çandar ın YOZISI ıçın bkz Sabh. 25 Mart 1995 19. Bkz Oiavda \<abancıgızlısenıspurmağı \ar Türkne, 15 Kfarj IW5 20. Bkz Radıkal 24 Şubai İ997 21. Bkz ' US StrategK Repvrt fslam MI// not dummate Turin '. Turknh Daıh VHS 14 \fa\ıs 199" 22- Bkz adı geçen ıarr 23 Bkz adı geçen \ azı 24 Bkz adı geçen \azı 2S.Bkz Hurmvt. 16 Haziran 1997