Katalog

22 ŞUBAT 1997 CUVIARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER Pakistan'da çatjşma • MULTAN(AA)- Pakistan'da polıs ıle Şıı göstericılerin, bırcenaze törenı sırasında çatıştıklan bildirildı. Çatışmalann dün ülkenin orta kesimindeki Multan kentindeki Iran Kültûr Merkezı'nde önceki gün öldüriilen 8 kişiden 5'ınincenaze töreni sırasında meydana geldiğini belirtıldi. Çatışmalar sırasında polisin göz yaşanıcı gaz ve sopalar kullandığı, çok sayıda kişinın varalandığı bildinlıyor. Yoksulluk mtiharı •l YE.^İDELHt(AA)- Hindıstan'da yoksulluktan bunalan 9 kışilık bir aılenın siyanûrlû yemek yıyerek topluca intihar ettikleri bıldınldı. Hindıstan Birleşik Haber Ajansı, ailenin 8 üyesinin öldüğünü, bir kişinın ıse hastaneye kaldınldığını belirttı. Polıs, aileyi ıntıhara sürükleyen gerekçelen voksuliuk ve ödenemeyen borçlar olarak gösterdiğim açıkladı. Nijepya'da IHPSIZ polisler • LAGOS(AA)- Nijerya'nın başkenti Lagos'un Emniyet Müdûrû, başkentin polislerinin çoğunun hırsız olduğunu söyledi. Hükümet yayın organlanndan Daily Times gazetesı. Emniyet Müdürü Elhacı Ebubekir Sav'ın bu açıklamayı kısa bir süre önce zıyaret ettıği güvenlık birimlennde yolsuzluğun yaygın olduğunu görerek yaptıgını belirttı. SriLanka'da deniz kazası • COLOMBO(AA)-Sn Lanka'da ıç sa\aştan kaçan Tamıl mültecilerini taşıyan bir teknenın alabora olması sonucu ölenlerin sayısı l30"a yükseldi. TamıJ radyosu, Srı Lanka'nın kuzeybatısındaki Mannar adası açıklannda önceki gün batan teknede 150 yolcu bulundugunu, bunlardan sadece 20'sınin kurtanlabıldiğını, denızden 85 cesedin çıkanldığını duyurdu. Radyo, kurtulanlara dayanarak verdiğı haberde, kaptanın tekne battığı sırada sarhoş olduğunu belirtti. ABD Dışişleri Bakanı, Yeltsin-Clinton zirvesi öncesinde NATO'nun genişlemesi konusunda önemli gelişme sağladı Âlbright Moskova'yı yumıışatıyor• Rusya Dışişleri Bakanı Yevgeni Primakov'la görüşen Albright, karmaşık sorunlara karşın çok önemli ilerleme sağladıklannı belirtirken Primakov da Rusya ile NATO arasında bağlayıcı bir belge imzalanması konusunda anlaşmaya vardıklannı söyledi. Dış Haberler Servisi - Resmi bir ziyaret için Rusya'da bulunan ABD Dışişleri Bakanı Madekine Albright; başkent Moskova'da Rusya Devlet Başkanı Boris Yeitsin ve Dışişleri Bakanı Yevgeni Primakov ile görüştü. tlk önce Rusya Dışişleri Bakanı Primakov ile görüşen Albright, toplantıdan sonra düzenlenen ortak basın toplantısında yaptığı açıklamada, Rus yetkililerle yaptığı görüşmelerde NATO'nun genişlemesine ilişkin çok önemli ilerlemeler sağlandığını. ancak buna karşın hâlâ çözülmesi gereken karmaşık sorunlar olduğunu belirtti. Görüşmeyi çok önemli ve yapıcı olarak nitelendiren Albright, taraflann aynı çizgide olduğunu vurguladı. Primakov ise, basın toplantısında ıkı tarafın Rusya ile NATO arasında bağlayıcı ya da zorunlu içeriği olan bir belge imzalanması konusunda anlaşmaya vardıklannı açıkladı. Primakov, NATO'nun genişlemesine olumsuz baktıklannı, ama bunun gerçekleşmesi durumunda doğabilecek sorunlan en aza indirgeyebilmek için mümkün olan her şeyi yapmaya çalıştıklannı söyledi. Rusya ile NATO arasında imzalanacak her türlü anlaşmanın ya da Albright, Primakov'un NATO ile bağlayıcı anlaşma vapılacagı voiundakı açıklaması hakkuıda yorum yapmadı. belgenin. her iki tarafı da bağiayıcı nitelikte olması gerektiğine ilişkin Rus görüşünü yineleyen Primakov, Albright'ın da aynı görüşte olduğuna inandığını söyledi. Madeleıne Albright ise bu konuya ilişkin yorum yapmaktan kaçındı. Moskova, NATO ile Rusya'nın güvenliğini güvence altına alan resmı ve bağlayıcı nitelikle bir anlaşma yapmak istiyor. NATO ise bağlayıcılığı olan bir anlaşma yapmaktan kaçınıyor. ABD Dışişleri Bakanliğı Sözcûsü Nkholas Burns yaptığ) açıldamada, taraflann NATO ile Rusya arasında yapılması öngöriilen bir anlaşmanın niteliği üzerinde görüştüklerini, ama ABD'nin bağlayıcılığı olmayan bir anlaşma görüşünün değişmediğini bildirdi. Uluslararası gözlemciler, Albright ile Pnmakov arasındaki görüşmenin asıl hedefinin 20-21 mart gûnlerinde Yeitsin ile ABD Devlet Başkanı BiH Clinton arasında gerçekleşecek zirveden önce NATO düğümünün çözülmesi olduğunu belirtiyorlar. Albright, Primakov'la görüştükten sonra Kremlin'de Boris Yeltsin'i ziyaret etti. Yeitsin, iki ülke arasında çözüm bekleyen sorunlann olduğu bir dönemde Albright'ın ziyaretınin kendisinde ümit ve güven yarattığını söyledi. Öte yandan, Rusya eski Güvenlik Şefi Aleksandr Lebed. Rusya'da sağlanacak iskikrar ortamının Avrupa'ya NATO'nun genişlemesinden daha fazla katkıda bulunacağmı söyledi. Lebed, Rusya'nın bir düşman gibi de^il, yeni oluşan, büyük ve güçlü bir pazar gibi görülmesi gerektiğini belirtti. Rusya Komünist Partisi'nin lideri Gennadi Zyuganov ise, NATO'nun eski Sovyet müttefiklerini de içine alarak genişlemesinin çok büyük bir yanlış olduğunu söyledi. Zyuganov, Rusya'nın artık kimse için bir tehdit oluşturmadığını ve NATO'nun genişlemesinin gereksiz olduğunu belirtti. Pokmya'dan uyan Öte yandan, Polonya Basbakanı YVTodimierz Cimoszevicz Brüksel'de düzenlenen büyükelçiler düzeyinde NATO toplantısında yaptığı konuşmada, NATO ile Rusya arasında Varşova'yı ikinci sınıf üye konumuna düşürecek herhangi bir anlaşma yapılmasına karşı çıkacaklannı belirtti. Başbakan, Polonya'nın NATO'ya diğer üyelerle aynı koşullarda üye olmak istediğinı söyledi. DAYTON'A HIRVAT DARBESİ Müslümanlan polis vurmuş • Bayramda mezarhğa giden Boşnaklara ateş açan grubun içinde 6 Hırvat polisin bulunduğu belirlendi. Dış Haberler Servisi - lenn yanı sıra NATO'nun elınde bulunan fotoğraflar sayesinde 200 kadar Müs- lümana ateş açan silahlı Bosna Hersek'in bölün- müş kenti Mostar'da Ra- mazan Bayramı'nın ilk gü- nü Hırvat kontrolü altında- ki bölgede mezarlık ziyare- ti yapan Boşnaklara saldı- ranlann arasında Hırvat polislennin bulunduğu tes- pit edildi. Mostar'da bir NATO zırhlı aracına dün Hırvat kesiminden roket atıldı. Hırvat haber ajansı HI- NA, saldınyla ilgili olarak 6 Hırvat polisin suçlandığı- nı duyurdu. Olayla ilgili başlatılan soruşturma so- nucunda, bu polislerin gö- revlerini kötüye kullandık- lan ve gereksiz yere güç kullandıklan anlaşıldı. Tanıklann verdiği ifade- grubun içinde sivil kıyafet- leri içinde Hırvat polisleri- nin olduğu tespit edildi. Roketii saldın Öte yandan, NATO'nun Bosna'da görev yapan Is- tikrar Gücü'ne (SFOR) ait bir lspanyol zırhlısına dün sabah Mostar kentinde tanksavar roketle saldında bulunulduğu, roketin tan- ka isabet ettıği, ancak hasar oluşmadığı belirtildi. SFOR sözcüsü, roketin Hırvat kontrolü altındaki Neretva nehrinin batı kesi- minden atıldığının belir- lendiğini söyledi. Insaıt çok, isim azBuralara gelip gidenlerinin dikkatini çekmiştir Rusya'da ad sayısı oldukça azdır. Rasttadtğınız erkeklerin adı, büyük olasılıkla Afeksandr, Vladimir, Sergey, Nikolay veya Andrey'dir. Tanıştığınız kadınlann çoğunun adı da Yelena, Olga, Natalya, Tatyana ve Svetlana'dır. Geçenlerde bir araştırma yapılmış. 2400 kışınin ve onlann anne ve babalannın adlarını saptamışlar. Gençler arasında en çok tekrarlanan adlar Aleksandr (bir başka deyişle, Saşa), Yelena (Lena), Sergey (Seryoja), Olga (Olya), Tatyana (Tanya), Vladimir (Volodya), Nikolay (Kolya), Valentina (Valya), Natalya (Nataşa) ve Galina (Galya). Sık rastlanan anne ve baba adtan arasında Mariya (Maşa), Ivan (Vanya), Anna (Anya), Mihail (Mişa) ve Pyotr (Petya) bulunuyor. Bir de "otçetsva" dedikleri "baba adı" uygulaması var Rusya'da ve pek çok eski Sovyet cumhuriyetinde. Ad ile soyad arasında kullanılıyor. Mihail Sergeyeviç Gorbaçov dendiğinde. Gorbaçov'un babasının adının Sergey olduğunu anlıyoruz. Raisa Maksimovna Gorbaçova (bayan olduğu için soyadınm sonuna "a" ekleniyor) dendiğinde ise, Raisa Gorbaçova'nın babasının adının Maksim olduğunu öğreniyoruz. Ruslar arasında hitap edilirken adla birlikte baba adının kullanılması yaygın bir uygulama. Örneğin, "Bons Nikolayeviç" gibi. Ama son yıllarda artık baba adını kullananlar azalmaya başladı. Diktatörlük yandaşları çoğaldı Bir ankette soaılan "Sizce hangisi "düzen" yanıtını verdi. Ankete daha önemlidir: Demokrasi mi, katılanlann yüzde 4O'ı ülkeye yoksa düzen mi" sorusuna halkın otoriter bir rejimin gerekli olduğunu yüzde 10'u "demokrasi', yüzde 80'i düşünüyor. Antifaşist yasa yumuşak Rusya'da faşizme ve ırkçılığa karşı geçenlerde yürürlüğe giren yasa, çok yumuşak olduğu gerekçesiyle eleştiriliyor. Faşizm propagandası, Almanya'da 2 yıl hapisle cezalandınlırken Rusya'da bu süre sadece 15 gün. Para cezası ise sembolik: Yaklaşık 10-15 milyon TL. 'Telefon kulübesi sapıklam' Moskova'da telefon kulübeleri neredeyse sürekli tamir halinde. Belediye yetkilileri, başkentte kamuya açık telefonlann yılda ortalama dört kez bozulduğunu ya da kasten kırıldığını belirtiyorlar. Seçim zaferi kabul edilen Sırp muhalefeti, Zoran Cinciç'i belediye başkanı seçti Belgrad'da Zayedno döneınî Tiran'da uzun bir aradan sonra düzenlenen ilk gösteride çıkan çabşmada 5 polis varalandı, 7 kişi gözaltına afandı. Tîran'da Lstifa sesleriDış Haberler Servisi - Haftalardır banker- zedelerin yoğun gösterilerine tanık olan Ar- navutluk'ta Başbakan Aleksander Meksi. dün iktidardaki Demokratik Parti'nin istifasmı is- temesi durumunda görevınden aynlacağım söyledi. Demokratik Parti'den 14 milletvekili, ön- ceki gün yayımladıklan bir bildiriyle hükü- metin istifasını istemışti. Bildiride "Halkın güvenini yeniden kazanmak için yeni bir hü- kümet kurulması en i>ı siyasi çözüm olacak- nr" ıfadesi yer aldı. Bildiriye Vlore Belediye Başkanf nın da imzaattığı belirtildi. Başbakan Meksi. istifa- sını isteyen milletvekillerine "Krizi çözmek için uyguladığun yöntemleri doğru bulmu- • Başbakan Meksi, partisinin istemesi durumunda istifa edebileceğini bildirdi. Tiran'da yasağa rağmen düzenlenen gösteride çatışma çıktı. yorsanız siz de partiden aynhn" çağnsı yap- tı. Meksi, gelecek hafta yapılacak toplantıda parti yönetim kurulunun kendisıne destek ve- receğini umduğunu söyledi. Öte yandan, gös- terilerin yasaklandığı başkent Tiran, önceki gün kanlı olaylara tanık oldu. Güvenlık güç- leri. şehrin merkezine doğru harekete geçen yaklaşık binkişilik bir topluluğuengellemek ıstedı. Polis kendilerine taşla saldıran göste- ricılere dağıtmak amacıyla havaya ateş açtı. Görgü tanıklan, polis coplan ya da taşlann isabet ettiği göstericilerden dördünün yara- landığını söyledi. Diğer yandan, tçişleri Ba- kanlığı tarafindan yapılan açıklamada, gös- terilerde 5 polisin yaralandığı, 7 göstericinin ise gözaltına ahndığını bildirdi. Başbakan Meksi, Tiran'da meydana gelen olaylar ile il- gili olarak, "Onlar çok ryi bffirler ki, Tiran VToredeğildir.Oradaki gibi organizesuçyok- tur"dedi. Meksi, geçen hafta Vlore'de üç ki- şinin ölümüne yol açan göstenlere katılanlar için "Bizi kışkırtmak isthoriar. Demokrasi diyoriar ancak demokrat değiller. EUerinde Lenin'in, Marx'ın ve Enver Hoca'nın ldtap- ian proleter devrinı için gösteri yapryortar" yorumunu yaptı. • Muhalefeti oluşturan Zayedno (Birlikte) koalisyonu ağırhklı belediye meclisinin ilk işi Cinciç'i başkan yapmak oldu. Dış Haberler Servisi - Sırbistan'da yöneti- min 17 kasım yerel seçim sonuçlannı ıptal et- mesiyle göstenlere başlayan ve galibiyetin tanınmasıyla göstenlere son veren Birlikte (Zayedno) Koalisyonu, dün Belgrad Büyük- şehir Belediye Meclisi 'nde tarihi bir oturum yaparak elli yıl sonra ilk kez denetimi Sırbis- tan Sosyalist Partisi'nden (SPS) aldı. Birlik- te Koalısyonu'nu oluşturan üç partiden bıri olan Demokratik Parti'nin lıden Zoran Cin- dç, Belgrad Belediye Başkanlığı'na seçildi. 110 sandalyelı mecliste 67 sandalyeyı elin- de bulunduran Birlikte Koalisyonu, dün sa- bah ilk oturumunu yaparak belediyenin de- netimini resmen aldı. Partisi tarafindan be- lediye başkanlığı görevine tek aday olarak gösterilen Cinciç, 68 oyla Belediye Başkanı seçildi. Meclis üyesi olmayan diğer liderler \uk Draskoviç ile Vesna Pesiç otunıma katılma- dılar. Oturuma katılan ve 17 sandalyeye sa- hip aşın milliyetçı Radikal Parti ise. Zoran Cinciç'in, hakkında hırsızlık suçlaması oldu- ğu gerekçesiyle Belediye Başkanı olmasına karşı çıktı ve ret oyu kullandı. Cinciç'in, ünı- versite öğrencisiyken bir kitap çaldığı ileri sürülüyor. Radikal Parti, rektörlerinin görev- den alınması isteğiyle göstenlenni sürdüren üniversite öğrencilerinin, doğrudan Cinciç'in yönetimi altında olduğunu da öne sürüyor. Seçim zaferinı aylar sonra Sırbistan yöne- timine kabul ettiren muhalefet. yönetimin basın üzerindekı baskısını kaldınp basın öz- gürlüğünü güvence altına almasını ve yıl so- nuna doğru yapılacak olan parlamento ve başkanlık seçimlerinin adil bırbıçimde ger- çekleşmesi için gerekJi olan koşullan yarat- masını istiyor. Bu arada Yugoslavya Federasyonu'nun di- ğer ortağı olan Karadağ Cumhuriyeti'nin Basbakanı Mile D>ııkanoviç, yıl sonunda ya- pılacak olan Yugoslavya Devlet Başkanlığı seçimlerine adaylığını koymak isteyen Sır- bistan Devlet Başkanı Slobodan Müoseviç'i desteklemeyeceklenni açıkladı. Yasalaragö- re üçüncü kez Sırbistan Devlet Başkanlığı'na adaylığını koyamayan Miloseviç, federal par- lamento tarafindan Yugoslavya Federasyonu Başkanlığı'na seçilmek istiyor. Başbakan Dyukanoviç, Miloseviç'in iktidarda kalma- sının çok yanlış olduğunu söyleyerek Milo- seviç'in siyasal göriişlerinin çağın gensinde kaldığını ve çevresinde yanlış insanlarbulun- dugunu belirttı. ONUK YAZAR I Dr. EMİN GÜRSES tstanbul Üniv. SBF Uluslararası llişkiler Bölümü Türkiye'nin NATO Kartı Batı'nın Yeniden Yapılanma Sürecini Etkiler mi? Amenka Birleşik Devletleri'nin (ABD) Avrupa'daki rolü NATO ara- cılığıyla garantiye alınmıştı. ABD yönetimi, Soğuk Savaş sonrası ye- ni bir yapılanmanın kaçınılmaz ol- duğunu bildiği için bu süreçte duş- turulması gerekli kurumlann öncü- lüğünü yapmaya soyunmuştur. Her şeyden önce ABD, Avrupa Atlantik Güvenlik Sistemi'nde eşitler ara- sında birinci durumunu korumaya çalışıyor. ABD'nin içinde bulundu- ğu bu kritik dönemde, Türkiye'nin Avrupa ile olan ilişkilerini öne süre- rek, ABD'nin politikalannı ve attığı adımlan engelleyici birtutum takın- ması bir sonuç vermeyecektir. Tür- kiye'nin adeta koşarak girdiği NA- TO ile ilişkilerini bozması ise yara- nna değildir, fakat aynı zamanda ABD hiçbir zaman Türkiye ile ara- sında yeni bir askeri işbirtiği kur- madan veya bunun temellerini at- madan Türkiye'yi NATO'dan ve do- layısıyla kendı asken güvenlik ala- nından dışlamaz. Bunu yapması, Avrupa'daki gelışmelerı kontroi edeyım derken Ortadoğu polıtıka- lanndaki dengeleri tehlikeye soka- bilir. ABD'nin Avrupa'daki kurumsal yeniden yapılanmadaki yerinın önemi, Fransa ve Almanya'nın ken- di ayaklan üzerinde durmasını be- cerebilen bir Avrupa yaratma yo- lunda işbirliği yapmalan sonucu git- tikçe azalmaktadır. Bununla bera- ber ABD Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma örgütü'nün de (OECD) henüz lideriik konumunu koruyor. Bu da ABD'ye uluslarara- sı alandaki hegemonyasını sürdür- mesinde katkı sağlamaktadır. Soğuk Savaş sonrasında ege- menlik yanşındakiler için son dere- ce önemli bir yeniden yapılanma süreci yaşanıyor ve geçici bir bilın- mezlik dönemi sonrası taşlar yerli yerine oturtulmaya çalışılıyor. ABD ve Avrupa devletleri, Rusya'nın Av- rupa'da eşit bir ortak olarak kabul edilmesine karşı çıkmaktadırlar, çünkü Rusya'nın Avrupa'da ege- men olma yanşında yer aiması ne ABD'nin nedeAvrupadevletlerinin ışine gelir. Bu nedenle her iki taraf da Rusya'nın Batı ile entegrasyonu için degışik modeller gelıştirmeye çalışmaktadıriar. Bu arada ABD ile Avrupa'nın kendi aralannda henüz tam bir uzlaşmaya varamamanın sıkıntısı içinde olduklannı da belirt- mek gerekir. Avrupa'nın yeniden yapılanma- sında öncelikli olan Batı'nın geliş- miş ekonomilerinin uyumlu bir şe- kilde ve güvenlik içinde işlemesinin nasıl sağlanabileceği konusudur. Türkiye ise kendi çıkanna olan öne- risini bu önemli dönemde diploma- tik usullere göre biçimlendirerek or- taya atmıştır. Yani yapacağınız öne- ri egemen Batılrdevietlerin çıkarla- nyla tam örtüşmese de çatışma- yan bir öneri olursa destek bulma imkânımız artar. ömeğin, birara te- röristlenn Türkıye'ye sızmalannı en- gellemek amacıyla Irak sınınnın de- ğiştırılmesi isteği dile getirilmişti. Fakat bu öneri Batı için 'haklı veya çıkarlara uygun' bırzemine oturtul- mamıştı ve bu nedenle destek gör- memişti. Böyle bir düzenlemenin yapılması isteği sınırdan uyuşturu- cu geçışini kontroi etmek için ge- neklidırgibi ifadelerie desteklenebi- lırdi. Avrupa Biriiği'ne girmek için ge- tireceğiniz önerinin kabul gormesı öneriyi ne zaman ve hangi argü- manlarla destekleyerek yaptığınıza bağlıdır. Avrupalı gelişmiş devletle- rin pazar artı ekonomik, siyasi istik- rar ve güvenlik çerçevesine göre bir öneri getirilir ve Türkiye'nin yeri bu çerçeveye yerleştirilebilirse ve bu yönde gerekli adımlar atılmaya başlansa Avrupa ile entegrasyon- da sorunlar giderilir hale gelebilir. Aksi takdirde, kendi çıkarlanna uy- gun olmayan bütün gelişmeleri 'şer 1 olarak yorumlayan ABD yö- netimi, zamanında NATO'ya adeta yalvararak giren Türkiye'nin NA- TO'nun genişlemesini engellemeye çalışmasını Siyasi Tarih dersini iyi çaiışmadığı şeklınde yorumlayacak ve gelişmeleri ona göre değerlen- direcektir. Soğuk Savaş döneminde NATO, Rusya'yı Batı Avrupa'nın dışında, ABD'yı Avrupa'da, Almanya'yı da kontroi altında tutmayı başarmıştı. Avrupa'da yeniden yapılanma is- tekleri özellikle bu durumun değiş- mesine yönelik olarak ortaya atıldı. VVashington yönetimi, ABD'nin Av- rupa'daki eski egemen konumunu yeni önerilerle, oluşumlaria nasıl devam ettırilebileceğınin yollarını aramaktadır. Böyle bir dönemde Türkiye, Avrupa ile olan sorunlannı öne sürerek NATO'nun genişleme- sini engelleyici birtutum sergıleye^ ceğini ıfade etmiştir. ABD kendi egemenlik alanını genişleterek ye- niden yapılandırma çalışmalannı engelleyici bir tavır takınan ve bu amaçla NATO'dakı veto kontrolün- de NATO'ya benzer yeni altematif oluşumlara gidecektir. Bunlan ba- şaramadığı takdirde zaten uluslara- rası sistemdekı hegemonyası teh- likeye düşecektir. Türkiye'nin ade- ta Yunanistan'ın Avrupa Birlıği'nde Türkıye'ye karşı kullandığı veto teh- didini taklit ederek NATO'daki ve- to kartını kullanmaya kalkışması ise bugünkü uluslararası sistemde na- sıl tavır takınılması gerektiğini bıl- memek demektır. Yunanistan'ın Avrupa Biriiği'nde sergilediğı Türki- ye karşrtı tavır Avrupa devletlerinin ışine geldiğı İçin, başanlı olmakta- dır. Yunanistan isteklennı, Avrupa Birliği'nin en etkin üyelerinin yara- nna olabılecek argümanlarla des- tekleyerek kabul ettırebilmektedir. Türkiye, eğer ısteklenni dıplomatik yöntemlere uygun ve karşısındaki- lerinin de işıne yarayabılecek argü- manlaria destekleyerek öne sür- meyi denese daha olumlu sonuç- lar elde edebılecektır.