Katalog

7AĞUSTOS1996 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Fiyat artışı öncesi stok iddiası Kardemir bugün zam yaparsa, töhmet altma girer Ekonomi Senisi - Kardemır'dekı çalkantı >enı suçlama ve ıddıalarla her gun farklı bır bo>ut kazanıvor Bukezde urunlerdekı fi>at artışının onceden dışan sızdınldığı \e stokçulann bu volla zengın edıldığı ılerı suruluyor Suçlamalara hedet olan IMTTI yıne aynı Iddıaları vanıtbiz bırakmakta ısrar eden Karabuk Demır Çelık Fabnkası \ onetmı Kurulu uvesı MuffuHah Yolbulan'ın fabnkanın urunlenne zam gelmeden once >oredekı hatın savılır haddecılere haber verdıgı, onlann da bır-ıkı gun onceden yüklu mıktarda alım ıçın bağlantı yaptıklan one suruluvor Cumhun>et'ı ara>arak bılgı \eren Karabuk'tekı bır banka >etkılısı. YolbuJan ın defalarca yaptığı bılgı sızdırmayı en son olarak dun tekrarladığını ve demıre bugun gelecek zammı haddecılere haber \erdığını ıddıaettı Yetkılı, kendısının Murtullah Yolbulan'ın haddecılere bılgı \enrken bızzat >ahıt olduğunu >ozlenne ekledı Banka yetkılısının bıldırdığıne gore haddecılerzam habennı aldıktan sonra, Karabuk tekı bankalarda fabnka hesabına yatınlan para bır gun ıçtnde 500- 600 mılvar lıra>ı bulu>or Para>ı zam gelmeden bır gun oncejatıran haddecılerzam geiecek urunu zamsız fı\attan stoklamış oluvorlar Boylece bır gun gıbı bır sure ıçınde buvuk paralar kazanabılıyorlar Ihbarda bulunan yetkılı dun yıne Kardemir ın banka hes,aplannda artış kaydedıldığını, bunun ertesı gun (bugun) yapılacak zammın habercısı oldugunu kavdettı Promosyon yasağında 'tüketici' bahane HULYA GENC Cumtturıyot Gazelvs Turkocag Cad 39/41 Cağalo&u/ISTANBUL. TEL 512 O5 O5 FAX 514 O7 31 S on bır yıldır promosyon çılgınlığı ıle tırajlarıru şışırme yarışına gırerı medya kuruluşları, vaat ettığı urunlerı zamanında teslım etmemesıyle, urunlerın ıkıncı kalıte olmasıyla ve buyuk kampanyalar donemınde gazete fıyatlannı arttırmasıyla tuketıcılere zor gunler yaşatmıştı Her defasında tuketıcılerın yetkılılerden bu konuda yardım bekledığını, çıkarılan promosyon teblığlennın tuketıcı haklarının korunması ıçın yeterlı olmadığını vurgulamıştık Son bır yıldır tuketıcılerın 'çozum bulun' çağrılarına buyuk medya kuruluşlarının nasırlanna basmamak ıçın kulak tıkayan zıhnıyet dengelerın değışmesıyle bırlıkte promosyon kampanyalarına çekıduzen verme ıhtıyacı duydu Tansu Çiller, geçen yıl başbakan ıken 3 ay boyunca Sanayı ve Ticaret Bakanlığı'nca hazırlanan promosyon teblığını bekletıp, buyuk medya kuruluşlarıyla yaptığı goruşmeler sonrasında teblığın tırpanlanarak yururluğe gırmesını sağladı Çiller şımdı \se REFAHYOL hukumetıne rahat nefes aldırabılmek ıçın promosyonu bahane ederek, basın kuruluşlarına kısıtlamalar getırdı Yanı asıl amaç 'uzum yemek değıl, bağctyı dovmek ' Geçen ay yururluğe gıren Promosyon Yasası'yla medya kuruluşlarına kıtap, dergı, ansıklopedı, afış bayrak poster sozlu veya goruntulu manyetık bant veya optık dısk gıbı kulturel urunler dışında hıçbır mal veya hızmetın taahhudu ve dağıtımına ızın vermıyor Promosyon kampanyalannda tuketıcı lehıne gelışmeler yaşanırken, pazar ı payını arrtırmak verekabet şansını yukseltmek ıçın promosyona yonelen fırmaların sayısı da bır haylı fazla Bıze gelen okur mektupları da tuketıcılerın promosyon konusunda bılınç kazanmaya başladığını gosterıyor Omo nun 20 kılo Omomatık alan kışılere bır utu verdığını hatırlatan okurumuz Çukurova Unıversıtesı Oğretım Uyesı AytekınAltıntaş. mektubunda ıkı tane Omo kutusunun bırbınne yapıştırılmış oldugunu vurgulayarak, fiyatının 5 mılyon 500 bın lıra cıvannda oldugunu kaydedıyor Aynı markette 3 kıloluk paketler halınde Omamatık alındığında 20 kılo ıçın ortalama 3 mılyon 400 bın lıra arasında odeme yapılması gerektığını bıldıren okurumuz bedava veya hedıye dıye verılen utu ıçın 1 5-2 mılyon lıra fazla odeme yapılması gerektığıne dıkkat çekıyor Ote yandan 1995 senesının son aylarından bu yana TV kanallarının reklam kuşaklarında da duyurulan Prıma'nın kampanyasına yonelık olarak bıze ıletılen okur mektupları da var Ankara dan yazan okurumuz Murat Akın, mektubunda oyuncak ayı alabılmek ıçın 240 puan değerınde kupon bırıktırdığını kuponu uretıcı fırmaya yollamasına karşın, hedıyesını alamadığını yazmış Gazıantep'ten yazan okurumuz Ayşe Bay ıse Prıma'nın bebek resımlı çerçeve kampanyasına katılldığını belırttığı mektubunda yollanılan hedıyenın kartpostal buyukluğunde kağıt bır çerçeve olduguna dıkkat çekmış Bay mektubunda, satışlan arttırmak ıçın boyle bır kampanyaya yonelen Prıma yı kınadığını belırtmış • BENCE İZZETTİN ÖNDER Dovıze endeksh borçlanma huku- metın çok cıddı bır malı sıkışıklıkla kar- şı karşıya olduğunun en buyuk delılı- dır Faız odemelerı konsolıde butçe- nın yaklaşık uçte bırını GSMH nın ıse yuzde sekızını oluştururken bu konu- nun gundeme getırılmesı kaçınılmaz olur îşte son ekonomık onlem pake- tı çerçevesınde one surulen dovıze en- deksh borçlanma projesı bır yandan fı- nans çevrelerını urkutmeden borç yu- kunu hafıfletme dığer yandan da ba- zı dış çevrelere mesaj verme amacına yonelık gorulmektedır Borcun anapa- ra bolumunun dovıze endekslenmesı, tutarlılık açısından ıkı tamamlayıcı uy- gulamayı da beraberınde getırır Bun lardan bınncısı borçların konsolıde edıl- mesı ıkıncısı ıse faız odemelerının re- el faız boyutuna çekılmesıdır Bu polı tıkalarla bırlıkte uygulanmadığı sure- ce sadece borcun anapara bolumu- nun dovıze endekslenmesının fazla bır anlamı soz konusu olamaz Butçe hesapları açısından faız ode- melerı ve net borç değışımı butçe ıçın- de verılmekte buna karşılık roll-over ışlemıne tabı tutulan anapara ıse borç yonetım cetvelınde gostenlmektedır Ister butçede ıster borç yonetım cet- velınde olsun yapılan odemeler Hazı- ne den çıkmakta doiayısıyla kaynak gereksınımı yaratmaktadır Toplam odemenın mıktarı degışmedıgı sure- ce, bunun hangı kalemden çıktıgı faz- la bır onem taşımaz Eğer amaç kamu kesımının malı yukunu geçıcı olarak da olsa hafıffetmek ıse o zaman faızlerı reel boyuta çekıp anapara odemele- rını zamana yaymak gerekmektedır Ortulu bır konsolıdasyon olan bu proje guçlufinansçevrelerınden tep- kı çeker Ornegın boyle bır proje uy- gulandığında dovızın baskı altında tu- tulacağı bundan da ıhracatın olumsuz Dövize Endeksli Borçlanmaetkıleneceğı tezı topluma yansıtılır Bu tez teknık olarak bana fazla dogru gel- mıyor Dovızfıyatı kısadonemlı vearı- zı olarak Merkez Bankası etkısıne gır- se de uzun donemde arz ve talep ko- şullarına gore belırlenır Bu kural Tur- kıye ıçın de geçertıdır Dovız fiyatının du- şuk olması kamunun açıgını hafıflet- mekie beraber boyle bır parıtenın de- vamlı Merkez Bankası baskısı ıle sağ- landıgı goruşu dogru degıldır O kadar kı Merkez Bankası bazen pıyasada alış yaparak, dovız fıyatını yukseltme- ye çalışmakta Hatta son ıthalat patla ması dahı dovız fıyatını makul duzeye çekmede başarılı olamadı Nıçın9 Çun- ku ınanılmaz boyuttakı sıcak para ar- zı dovızı daıma aşağıya çekıyor Dovız fiyatı boylece aşağı çekıldıkçe, dovız ar- zı da durmadan yukselıyor Dovıze endeksli borçlanmanın sıcak para uzerındekı etk/sını ıncelemeden bu projenın dovız fıyatını etkıleme gucu hakkında fazia bır şey soylenemez Bu gunku polıtıka sonucunda ıç ve dış do- vız kaynaklarının lıraya yonelmesının nedenı enflasyonun çok uzennde ode- nen nomınal faızdır Nomınal faız reel boyuta çekılmekle beraber borcun anapara bolumu konsolıde edılmez ıse, Hazıne nın yuku hafıfleyemeyeceğı gı- bı sıcak para operasyonu da durmaz Bu nedenle bu projede konsolıdas- yon kaçınılmazdır Zaten anaparanın dovıze endekslenmesı de bu amaca yonehktır Boyle bır konsolıdasyon so- nucunda dovız fiyatı genel fıyat artışı- nı tam olarak ızlese de alacaklı lıkıdı- te kaybına uğrayacagından reel faız yukselebılır işte boylece oluşacak re- el faız ve anaparanın tam lıkıdıteye sa- hıp olmadığı bu yenı koşul sıcak para arzının temel belırleyıcısı olur Çok ka- ba bır tahmın ıle bu koşulda sıcak pa- ra arzının bıraz gerıleyecegı ılerı suru- lebılır Ancak bu faktor reel faızlerı da ha da yukseltmez zıra bu durumda kamunun nakıt talebı de gerılemıştır Dovıze endeksli borçlanma yukarı dakı koşullarda borç anapara yukunu gelecek nesıflere yıkar fakat bugunku butçe yukunu gorece hafıfletır Ancak eğer borcun anapara odemelen belır lı bır zaman boyutuna yayılmayacak- sa faız yuku yıne hafıfler fakat roll- over edılecek anapara tutarı yukselır Netıcede fazla bır şey degışmemış olur Bu proje konsolıdasyonu da kapsa yacak bıçımde uygulanırsa alacaklılar açısından alacaklıların lıkıdıte derece sınıazaltır Bu malıyetı alacaklılar ıla ve faız talebı ıle kamunun uzerıne yık maya çalışırlar Buradakı sonucu da karşılıklı gorelı guçler belırler Kamu kesımının gucunu kamu açıklarının du zeyı belırler Bu nedenle bu kısa va- delıoperasyonyanında mutlakauzun vadelı proje ve onlemlerın gelıştırılme- sı kaçınıjmazdır Bu proje zayıf bır olasılıkla yurtdı şındakı vatandaşlarımızın tasarrufları- nı çekmeye yonelık bır onlem olarak gö rulebılır Anapara degerı kaynagıngel- dığı ulke parasına baglanıp odenecek faız de o ulke faızı duzeyınde (bu faız Turkıye dekınden duşuktur) belırlenır se hem alacaklıya guvence verılmış hem de parasının alternatıf kullanımı uzerındekı tercıhı tarafsızlaştırılmış ola- bılır Hatta paranın Turkıye de kullanıl- ması yonunde tercıh yaratılabılmesı ıçın faız haddı de uygulanabılır Bu proje ve duşunceler ekonomıye kısa soluklar sağlayabıhr oysa Turkı- ye uzun soluklu duşunmek mecburıye- tındedır Uzun soluklu atılım finans ke sımının aleyhıne uretıcı kesımı one çıkarıp verımlılıgı yukseltmek zorun dadır Boyle bır prqe karşısında bugun ku onlem fevkalade cılız kalmaktadır COROLLA İSTEMEK İÇİN BİRÇOK NEDENİNİZ VAR Dünyadaki 22 milyonu aşkm Corolla sahibi gibi, sizin de Corolla'yı seçmeniz içitı pek çok neden var: Çünku Corolla, bötçenizi düşünecek kadar ekonomik, konforunuzu düşünecek kadar ergonomik, güvenliğinizi düşünecek kadar sağlam, sık sık onarım gerektirmeyecek kadar dayanıklı, ikinci el değeri yüksek ve üstütı performanslı bir otomobil. Coi%lla n ı BURADAN BAKINCA MİLYONLARCA NEDENİNİZ DAHA VAR Trafikte kendinize çok güveniyor olabilirsiniz. Ama yollar, milyonlarca başka sürüciiyle ve araçla dolu. Herkese güvenebilir misiniz? Şimdı Toyota Corolla alanlar, 1 yıl ücretsız full kasko ve hayat sigortası kazanıyor. Ostelik Toyotasa güvencesi ve özel avantajlı banka kredisi olanağıyla. Siz de dûnyanın birinci tercihi Toyota Corolla'yı seçin. TOYOTA*»* TOYOTA-SABANO QTOMOrtV SAN VE TİC Toyota Plaza lilkaro-lu-ADAN» rel:(322l441 ;0 II (I hat) Toyota r\m HisarAFVON Tsl: 1272)212 14 44 royota Hiit Ozeller «KS*«*r Tel (3İ2) 215 55 DD (3 Hat> Toym-Çankay». ANKAM Tel (312)440 J2 41(2 Hatl Tovcti r\ııı Dortnal lüyulısanayî. ANKAR* Tel: (3T2) 342 10 S5 (5 Hat) royots riııı Akotj-Sjsmaz »NKAK* Tel (312! 271 2 i 70(4 Hal) ToyotJ r\ızı Goksoylit ANTALY» Tel: (242) 340 I I 21 Toyota f'-ili Uşaklılar-tVDIN Tel: İ25S) 214 89 30(2 Hat) Toyota Plaza Altjn-IALIKESI» Tel: '2S6» 221 2S 51 Toyota Plaza Hızel-Ouzce. IOLU Tel: (374) 551 24 M Tayota Plaza »kkoyunlu-Demırtis IURSA Tel: (224) 2S1 01 70 (5 Hat) Toyota Plaza Mert-Vemyol IURSA Tel: (224) 250 21 21 Toyota Plaza Samlıo(lu-ÇORUM Tel: (3i4ı 224 31 18 Toyota Plaza Özkanlar-DENİZLİ Tel: (251) 281 47 41 (3 Hat) Toyota Plaza Kale-EDİKNE Tel: (214) 235 91 40 (5 Hat) Inter-EKZURUM Tel: (442) 211 39 2) Toyota Plaza Sarar ESKİŞEHİR Tel: (222) 227 55 55 (3 Hat) Toyota Plaza Muhıttınogtu G»Zİ»NTEP Tel: (342! 230 1i 81 linbayiar-lskenderün. NATAY TeL'328) 617 41 91 Toyota Plaza Sthojlu-Antakya HATAV Tel. 1320 215 50 27 Tıyota Plaza Ünlüler-ISPARTA Tel: 1248)232 92 04 ÖzyıMırıın-Mersin. İÇEL Tel (324) 231 30 00 (5 Hat) Toyota Plaza Cokkusajı-Altunızarfe ISTANIUL Te). (218/310 4 ) 5 0 (5 Hat! Toyota Plaza Koltaş-Dolapdere. ISTANIUL Tel: (212) 253 47 00 (10 Hat) y r Tel: (212)227 16 88 Toyota Plaza Oumankaya-Pendrk. ISTANIUL lel: (216) 379 09 22 Toyota Plaza Nataş-Erenköy. İSTANIUL Tel:(21Sl302 44İ4(6Hati Toyota Plaza Otoınotiv-Topkaııı. İSMMlll Tel: (212ı 613 49 50 (10 Hat) Toyota Plaza Sorkar-Havaalanı. İSTANIUL Tel (212) (52 50 00 (t Hat) Toyota Plaza Kıraçlar-Ouıiııllu. İSTANIUL Tel.(216)420 51 51 ( I Hatı Toyota Plaza Tarabya. (STANBUL Tel: 12121 223 13 20(1 Hat) Toyota Plaza leykoz-Kavacık. İSTANIUL Tel: (218) 413 I I 55 (5 Hat) Toyota Plaza Toytas-Avcılar. İSTANIUL Tel: (212) 172 50 95 (3 Hat! Toyota Plaza lorovalı-lornova. IZMIR Tel: (2321 479 19 52 Toyota Plaza Akdemır-Çmarlı. İZMİK Tel: (232) 481 19 30 (10 Hat) Toyota Plaza Tay Oto KAYSEKİ Tel. (352i 326 30 75 XocaelıKaya-izmil'KOCAELl Tel: (262) 325 91 40 !6 Hat) Toyota Plaza Otoıen-KONYA tel. (332) 251 21 21 Toyota Plaza Haşım MALATYA Tei: (422) 324 92 51 Pulmak-MANİSA Tel: (236) 231 31 I I Va-Tu-MU6LA Tel: (252) 214 69 14 Tuzcuojlu-Adapazarı. SAKAKVA Tel: (264i 271 55 10 ® TOYOTA Kalite hayatınızı değiştirir! Toyota Plaza Derındereler-SAMSUN Tel: (362) 26( 94 00 (4 Hat) Toyıta Plaza Koskiers Ço'lu IfKlfOAt . Tel (212) 651 « I 72 Toytta Plaza Seçil-TRAIZON Tel: (482! 325 20 70 Vdrük-VAN Tel: (432) 216 15 15 Toyota Plaza TîiylıiOflo-Erefli. Z0HCUIDM Tel: (372) 316 22 42