Katalog

SAYFA CUMHURİYET 7AĞUSTOS1996 ÇARŞAMBA 14 KULTUR Türk-Çin kültürel ilişkisinin 'Siçuan'ın İyi İnsanı'ndan günümüz Çin Halk Cumhuriyeti'ne Geleneksel ile evrenselnı büeşnni TAMERLEVENT BertoJd Brecht'ın Sezuan ın iyı fnsa- nı" pıyesını. tıyatro ıle gerçekten ılgıle- nenler mutlaka okumuştur Hatıa 1970 h yıllarda Vasıf Ongoren ın yorumu. Vleral Tajgun un oy unuy la sahnelenışinı hatırla- yanlardavardırmutlaka Ben hıçunutma- dım Hatta ondan bırkaç \ıl sonra Anka- ra'dayapılan Brechttoplantısındakı konuş- malar Vleral Ta>gun un sovledıklen ve buyuk bır açık yureklılıkle kendını eleştı- rebılmesi unutamadığım anlar arasinda 12 Fy lul oncesı yaşanan busanatsal \ea\- dınlanmacı ortamdan 16 yıl sonra Çın Halk Cumhurıyetı'ne gıttım Demek kı sozunuettığım> ıllarÇın Halk Cumhunyetı'nde Coca Cola'nın ılk satıl- maya başlandıgı yıllar O zamanlar ne ka- dar yadırganmıştı Çın Halk Cumhurıye- tı'nın Coca Cola'yı sinırları ıçeresıne ka- bul etmesı Oysa bugun \]c Donalds zın- cın, Hard Rock kafesı Hılton Sheraton Holıdav Inn ve benım ızleyemedığım otel zıncırlen. Lovvenbrau. Heıneken bırasi \e sayılrnası bütun bıryazıyı kaplayacak ka- dar çok yabancı sermaye ortaklıgı Iç pa- zarda. dunya markalarının taklıtlerınm sa- tılmaM yasaklanmış Ancak şımdı Çın. Pı- ene Cardın. V'ersace. Son\. Panasonıc gı- bı markalann resmı uretıcısi Dev rımcı ro- mantızm çağlarının nostaljısınden çok farklı bır Çın Halk Cumhurıyetı Kendı gerçek/ennı kendı yorumuy la yönlendıren, ama Çın tıpı sosyalızmolarak adlandırılan komunıst partı yonetımını surduren Çm HalkCumhunyetı 1 mılyar lOOmılyonkı- şı' 9 mılyon 572 bın 900 kılometrekare1 Her hafta 12 mılyon kışfnın dogdugu. 5 haftada Turkıye nufusu kadar nutus uret- mesı soz konusu olan bır ülke Ama artık hıç kımsenın sırtında. MaoZe Dung dönemınden kalma. kışlık kalın aba kumaştan yapılmış gn renklı, boyuna ka- dar kapalıtek tıp gıysılerı gorebılme oJa- nağı >ok Üstduzey vonetım kademelenn- dekı partı yetkılılen ıse son derece şık Çın Seddı (Buyuk Duvar). Yasak Kent- lı. Tıenanmen Meydanlı. 500 yıllık baş- kent Pekın, 6 bın kışılık yeraltı ordusu Ter- ra Cota askerlem le. M S ^00 v ılından kal- ma Ulu Camısı ıle. 2000 yıllık başkent Xı- an. ekonomık kalkınma bolge uygulaması Xian'da \i S. 700lü \ıllarda yapılan, tamamen Çin minıari tarzında tlu Cami Mmk, Çin operasmın populerliğinı koruyabilmesinin nedeni. onun gerçekçiliğı bir yaşamsal neden olarak gormesinden ka> nakJanır. Bilinçii bir kultur politikası, kimliğini \ itirmeden, hem ev rensel lıem de verel kulturv dayalı sanatsal uretimlerde bulunmalannı sağlıvor.Çin Refah Ensritusu. ÇocukiannSarayı uygulamasıda Çin'in 'karajiaşnnlmış geleceğinin* oluşumunu sağlavacak eğitiının somut bir orneği. ıle eskıye oranla buvuk atılımlar yapmak- ta olan \ıanean (Sıncan) Ozerk Bolgesı Başkentı Lıumçı \e fılmlere konuolınu^ halınden çok farklı bır Şangay ıle Tıbet'e duzenlı uçak sererlerıyle buvuk bırşantı- >e alanını andıran gokdelen oto\ol ınşaat- larıyla akıllaıda \er etmış olandan bjm- başka bır Ç ın Halk Cumhurıyetı' Özelbir etkinliğe ha/jrianı>or gjbi Bütun Çın sankı bırözel etkınlığe hazır- lanıvorgıbı1 Bızıın. HABITAT hazırlıkla- rımız sırasında Istanbulumuzu hatırlavın bır sonra daonu 1000'leçarpıntasanmye- teneğınızle 1 Insanlar an kovanından dişarıya fışkır- mışgıbı Bırfarkla buanların hepsı bısik- letlı Avrupa ulkelerı arasında bısıkletın en çok kullanıldığı ulkelerden bınsı herhalde Danımarka'dır Hatta başkent Kopenhag'da 20 kronu ıeton atar gıbı hazncsine atarak yolljrdan odunç bısıklet alııu ol.uıag/nız da \ar Ama. buralarda bısıklet kullanmak saiJlık adına bır seçım ızlenımı bırakabılı- yorınsanda Çın HalkCumhurıyetrndeı^e bısiklet bıı ulaşını aracı Bısıkletle bır sa- atlık ıkı saatlık mesafelere. evden ı^e. ı^- ten ex e gıdıyor ınsanlar Lzakdoğuulkelerınınherbınsındegoru- lebılen ozellıklerın tumunu Çın'de gore- bılmek olası Bangkok'da "dukduk" de- nılen. bısıkletleçekılen arabaların nereden geldıgını. Taıpeı'de. Manıla'da. Tokyo'da. Seoulcla gönmeye alışık olunan 40-50 met- rekarelıkevlerı. geceyıyecek pazarlannın kaynağının nere;>ı olduğunu ıçınde zengın maİ7enıebulunan. kemıksuyuna yapılmış gınger kokan makarna çorbalarının buha- rını vucudunuzda hıssedınce çok iyı kav- rayabılıyorsunuz 1 Sokakta hâlâ "Kırmızı Mısır Tarlalan" fılmınde >arap yapan jdanı gıbı sieaktan bunaldığı ıçın bır tek Kukla gösterı grubu. ıç çamaşın ıle çıplak doia^an ınsanlar gö- rulebıhyor Tıcaretmerkezı Ktanbul'unkarde^seh- rı Şangay da. sıcaktan bıınalan ın»anlar gomleklennı tışortlerını gobeklerının uze- nnde rulo \aparak ya da iumu\le çıkara- rak dola>abıhyor Burokıatlaı uzun paça- lı pantolonlarını dızlenne kadar snayarak toplantılarakatılabılıyoı arabalarındayol- culuk yapıyor Şangay, 1926 yıllarından ben bır tıtaret merkezı olma ozellığı ıle •\vrupa ve Amerıkahlardan kalma barok bınaların. dev supermarketlerın vanında vasantısal olarak hâla bırgelenegı koruyor gıbı Eskı Şangay'da\uan Bahçesı Jadeia- sından yapılmış Buda Mabedı Geleneksel Çın Operası Dragonları. Çın Asljnı Im- parator Dansı ıle butun (.tncle yenı vapı- lan gokdelenlerın çatılannın geleneksel Çın çatı ınımarısını hatırlatır sekılde du- zenlenmesi bunun açık kdnıtı Ama. sentonık orkestralarıy la. devlete baglı modern dans okullanyla. klasık ba- lesıyle çocuk saraylan ıle kent yerle^ım- len planlamalarıyja, nufus planlamasiyla. modern eğıtım teknolojılerı ıle kulturel amaçlı eglence merkezlerıyle Çın Halk Cumhunyetı 1 mılyar 100 mılyon ınsanı planlı kalkınmaya ınandırmıs gorünuyor Şımdıkı hedef onumuzdekı 5 y ıllık kalkın- ma planı ıle kısı başına dusen mıllı gelırın 2 mıslıne çıkarılabılmesi' Bısıklet ordu- su ıçındekı. ııisaatlarda otoyollarda. kop- rulerdekı ınsanlar sankı hep ınançlı bırde- v ınım ıçerısınde gıbı gorunüyor Pekın de bıze tahsis edılrnış olan araba- yı kullanan ^ofor bır keresınde otoyoldan çıkıs ucretını odedıkten sonra yanındakı çevırmene Çın'ın onumuzdekı yuzyılda Amerıka'yı geçeceğını soyledı sonra bu- nun bıze de çevırılmesını istedı Boylebır rekabetın var olııp olmadığını esas olarak çok iyı anlayabılmi!} değılım. ama eskı Lrumçı bıle dahıl olmak uzere Çın Halk Cumhunyetı"ndekı dığer kentlerın uçak- tan ya da yuksek tepelerden veya kuleler- den gorunusu ister ıstemez New York'un unlu Vlanhjttan'mı hatırfatabılıyor İlgınç bır sey. resmı mağazaların saat 22 00 de kapanına anı geldıgınde de. duyuru. Ame- rıkan T\ "lerının kapanışında. bayrağın gondere çekıltsi sırasında çalınan u Main- land" ıleyapılıyor Geleneksel Çin operası veŞangayBale Okulu 1988 yılında Ingıltere'de Yorkshıre Bret- ton Hall C'ollege'de. bır Çın operası semı- nerıne katılmıştım 1994 yılında da Tay- van'ın başkentı Taıpe'de Çın operası kon- servatuvarının çalışmalarını ızlemıstım Toyoma'da da Guney Çın'den geien bır konservatuvan veçalışmalannı tanımaola- nağı buimuştum Ama. Tayvan'lıların da "Mainland" dıye andığı Çın'de, Çın ope- rası ızlemeyı duşlerdırn hep Bu duş. Pe- kın'de gerçekleştı Daha oncekı yıllardan konusuna. felsefesıne. bedensel anlatımı- na çok aşına olmama karşın. burada Çın operası ızlemek. otantık bır olaya yerınde şahıt olma he- yecanını yarattı bende Bı- Imdıgı gıbı Çın operası kok- lençokeskıyedayanan ma- salsı anlatımla yaşamın bu- tunuylebırdeğerlendnmesı gıbı Içınde duyguları du- rumları temsıl eden karak- terler olduğu gıbı tanrıları ıvılığı kotuluğu doğavı hayvanlan doğaustuguçle- rı temsıl eden karakterlerde var Bunların özellıklerı yuz boyamalan ve gıysıle- ny le, y üruy uşleny le beden- lennı ve hunerlerını kulla- nış bıçımlenvle belırgınle- şıyor Cennetın. cehenne- mın yeryuzunun tıplemele- n de farklı Orneğın. tanrı- larm aıîesınden gelmesıne karşın yasiyan bır genç kız. Çin Operası. unıversıteogrenımı goren ve köyune donen bır gençle karşılaşır ve ona âşık olur Delıkanlı genç kızla ıkıncı kar- şılaşmasında. bır |ade bılezık duşurur Bu çok kıymetlı bılezık delıkanlının genç kız- la ev lenmek istedığının ışaretıdır Genç kız bılezığıbulupdeğerlıbırkumaşasararken. mutluluğunu belırten bır ^arkı soylemeye başlar Delıkanlı da onu gızlıce ızlemekte- dır Daha sonra ortaya çıkar ve çopçatanla bırlıkte aılesını genç kızın aılesıne gonde- receğmı, onu aıîesınden ısteteceğını sov ler Ancak. genç kızın aılesı yenne cennetın tannsı olaya el koyar Vluhafızlannı gon- denp genç kızı karanndan caydınnaya ça- lışır Her bınsı akrobal olan muhafızlar. ak- robası ıle şıddet gosterılennde bulunurlar ancak genç kız da onlardan hıç aşağı kal- mamaktadır Genç kızın sav aşına kurbaga \e sıncapda destek verır Onlarda akroba- sıde başanlıdır Ancak yenılgıye ugrarlar. fakatgenç kızın başanh dırenrşi tanrı tara- fından bağışlanmasına neden olur. boyle' ce mutlu sona ulaşılır Yuzlerce Çın operası konusu var Klasık Çın operası daha çok tarıhı oykuler efsa- neler ve mıtolojıye dayalıdır Ancak bu onun yaşamdan kopuk olmasına neden ol- maz Aksıne her donemde Çın operasının populerlığını koruyabılmesının nedenı. onun gerçekçiliğı bır yasamsal neden ola- rak goımesmden kaynaklanır Ancak. bu onun artıstık cazıbesınden odun vermesı- ne neden değıldır Gunumuzde de Çın ope- rası yapımcıları. onun geleneksel stılını bozmadan gunumuz karakterlerı \e gunu- müzgerçeklennı ışleyebılmektedırler An- cak 1368-1644 yılları arasında ıktıdarda bulunmuş Mıng hanedanı zamanından kal- ma kostum ve dekor boyamaları hâlâ etkı- sını korumaktadır Bazı oyun ısımlennden ornekler verecek olursak. Çao Cao nun Ya- kalanması veKurtulması. SarhoşGuzellık Balıkçının Ocu. Ikı Tuhaf Buluşma. On Üçüncu Kızkardeş, Apta) Ru>d Bos Şeh- nnHılesı vebenzerıyuzlerceoyku Oyun- lara surekl ı zıl. dav ul v e geleneksel Çın tel- lı sazlanndan oluşan bır orkestra eşlık eder Önemlı karakterlenn sahneye gınşlennde onlar ıçın ozel efekt yapılır Şangay bale okulu ıkı katlı lıiks vıllalarozel duvarkırla aynl- mışalanlarıçerısıne ınsaedılıyor Boylesi- telerden bırısının ısnıı "*Green Garden". Her bınsı alıcılarına venı ozellıkler sunu- yor. kapalı yuzme havuzlu. ortak kondus- yon merkezlen olanlargıbı, çevrecı. yeşıl bır bahçe de buradan bır vılla almak ıçın neden olusturabılıyor Ancak, vıllaları ya- pıp satanlar özel sektor değıl Mal sahıbı her zaman olduğu gıbı devlet Vıllaların yapımında yabancı sermave ıle ışadamla- nna ortaklık kurabılıyor. ama mal sahıbı devlet Avnı ııvüulama sanat alanında da rellığı kendı kultûrumüzü kaybedecegız. ya bız bız olmaktan çıkarsak ne olur. bale yenne Taı-Çhı Çuhan yapalım. kendımıze dönelım gıbı bır telaş olmadığı gıbı, Batı- lı ne yapıyorsa onu yapalım, Batılılaşalım gıbı bır telaş da yok Bılınçlı bır kultur po- lıtıkası. kımlığınıyıtırmedenhemevrensel hemdeyerdkuituredayalı sanatsal uretim- lerde bulunmalarını sağlıyor Ama tuttu- rulmak ıstenen standart evrensel duzeyde En ilgınç olanı da komunıst partı yone- tımmdekı ıktıdar. geleneksef ve e%rensel değerlen bırbutunluk ıçerısınde kaynaştı- rarak gelıstırıyor. yanı bu de- ğerlerın bırisını dığerıne tercıh ederbırpolıtıkaasîa ızlemıyor Bunu da sanat ve kultür uzma- ııı ınsanlanaracılığı ılegerçek- leştınyor Başarılı polıtıkalan- nı, ancak alanın yetkın ınsanla- rının onenlerını dıkkate alarak gerçekleştırebılıyor Şangay Bale Kumpanyası ıle bale okulunun ek bınalarından bırısınde prova yaparken tanıv tım Bır Çın devrım masalının provasını vapıyorlardı Devrım askerlerıne katılmak ıçın nısan- 'isını terk eden genı, delıkanlı- nın sevgılısıne duvduğu ılgıyı. zaman zaman gen donuslerle canlandıran bu arada gencın devrım ordusu ıçındekı yaşa- mından örnekler \eren balede sevdığını bekleyen ve bekler- 'XuCekö_\üniçindekoşar;\urolündeGuoZtmin. ken yaşlanan genç kızın oyku- su bıraz daha ön planda gıbı Lıbretto ve müzık Çtn sanatçılarına aıt. dans sırasında solıstlerın klasık bale figur- lennı buyuk bır ustalıkla gerçekleştırme- lerının yanı sıra. kendı yaşam davranisla- rını da orneklerken beden dıllerınde Çın operasindakı gıbı lestienanıdenolayınbu- tunlugö ıçerısıne katıvermeierı. oykunun ızlenınesıne renklılık gettııvor Askın, duy- gunun ozlemın oynandığı danslarda ev- geçerlı Şangay bale okulunda. klasık bale oğrenımı yapılıyor Benımsenen teknık Rus tekntğı Bugune kadar 5000'e vakın oğrencı yetıştırmış bır okul Herhangı bır studvoya gırdıgınız zaman dunyamn her- hangı bır yerındekı bır bale okulunda gıbı hıssedebılırsınızkendınızı Tek farkla bu- rada bacak kaslan gelışmış delıkanlılarla yuzunun densı kemıklerme yapişmıs ın- cecık pnma kadın dansçılann gözlerı çe- kık Ama adını atışlan paytak vumvuslerı avnı Bale adımlaıını Ç ın adımfanyla de- gıştırmedıklerı gıbı gundelık yaşamdakı adımlanmdadunvanın dığer balecılerı gı- bı atıyorlar Vrel kultur ve ev rensel kultür değerle- rı konusunda sentezler oluşturulmuş \e- rensel balenm butün zor figurlerı. agır lıf hareketlerı yerel yasamı yansıtan fıgurler- lebutunluk sağlıyor Şangay BaleKumpanyasf nınbueserın- de lOOkışıgorev alıyor Kumpanyanın bü- tunu 500 kışı Dunya klasıklerını ve kendı eserlerını sahneledıklerı genış bır repertu- varları var ve bu kumpanya da doğrudan doğruva devlete bağlı Çin Refah Enstitüsü 1953 yılında Çın Halk Cumhunyetı C>jıur>dl Başkanı Soong Ching Ling taratından kurulan Çın Refah Enstıtusü Çocuklann Şarayı uygulaması tüm dunyaya ornek olacak nıtelıkte Şoong Çhıng Lıng'ın eğıtım duşuncelerı doğrultusunda 43 yıldır hıznıet veren bır okul Amacı lıder karakterlı ınsanlar vetiştırmek ve onları partının ve dev let yonetımının değişik katmanlarında değerlendınnek Şımdı. Çın Refah Enstıtusü Çocukların Sarayı uygulaması. zorlu çalismalar gerçekleştırereK gerçekten ıdeal olçülere sahıp yenı bır kuşak yetiştırmeye çalışıyor İyı kısılıklı guçlu kultur ve dısiplın sahıbı geleceğı yaratabılecek ku>aklar olarak tanımlanıvor bu uygulamanın amaçlan Mılyonlarca genç. çocukluğunun altın çaglarını bu okulda geçırerek buradan yetışmiş kultur kazanmis Çok sayıda yabancı konuk 43 yıl ıçerısınde bu uygulamayı zıyaret etmış Tanıtım albumunde "Çin Refah Enstitüsü. Çocuklann Saravı uygulaması. Çin'in karaıiaştınlmış geleceğinin oluşumunu sağlayacak eğitimin somut bir orneğidir" denılıyor Şangay "da 15 bın metrekarelık bır alana kurulu 30"un üzerınde değışık çahsma dalına sahıp Kendı ıçınde oluşturulmuş olan 100 grupta 2 bın 500 genç bu okulda mufredat ustü uygulamalar ıçınde bulunuyor Avrıca yarı zamanlı ve kurs nıtelığmde çalışmaları da var Yaklaşık olarak bu kurslardan 6-16 yaş arasında. y ılda 900 bın çocuğun, çeşitlı etkınlıkler aracılığı ıle yararlandığı soylenıyor Okul alanı ıçerısınde. ana bınalara ılaveten. bılım.sel araştırmalar ıçın bır mermer ev. eğlence merkezı. kuçûk tıyatro buyuk amfı ağaçlarla kaplanmış gezı alanlan çocuklann kışılıklennı geliştırecek. cesaret kazandıracak. başka dunyalara uçmalarını sağlayacak. çocuklann ılgısını çekecek duzenlemelerde bulunmakta Sözunu ettığımız egıtımın bellı bır surecınden sonra. kurulan gruplarda vetişen çocukların ıçınden yeteneklı olanlar bu grup faalıyetlerını meslek olarak seçerken. buyuk bır çoğunluğu da. almış olduklan egıtımı kışılık gelışnıelerının bu parçası olarak kendılerıyle butunleştınyor Onunla yaşıyor. uretıyor. duşunuyor Bu grupların arasında ulusal muzık grubu. koıo, dans grubu. drama grubu. akordeon grubu. keman grubu. resım grubu heykel grubu kalıgrafı grubu. kukla gostensı grubu. el sanatlan grubu. pıvano grubu çocuk fılm ve vıdeo okulu grubu. amator radyo grubu. sanat topluluğu kuçuk arkadaşlar orkestrası. bıyolojı grubu. çocuk bılgısayar merkezı model gemı ınşa grubu. model uçak grubu. elektromk grubu. fotoğraf grubu uzav araştırmaları grubu. gıbı saymakla bıtıremeyeceğımız egıtımın uzantısı gruplar Anlaşılan onların da bır refah anlayışlan var. ama bızımkılerden oldukça farklı' Bu faıkı oluşturan en onemlı etmen ıse "Sanata E>et"ın bır tur yaşam kazanmis halı' DEFNE GOLGESİ TLRGAY FİŞEKÇt Ulle 2004 yılı Olımpıyat Oyunlan'na ev sahıplığı ıçın aday olan kentler arasında, Istanbulumuzla bırlıkte Lılle'ın (Lıl okunur) adını gorunce şaşırmadım desem yalan olur Neden dersenız. bır kıyaslama yaparsak, Turkıye ıçın Zonguldak ne ıse, Fransa ıçın de Lılle odur Lıl- le, yuz yıldan daha uzun suredır Fransa'nın komur merkezıdır Kent gunumuzde de kırmızı tuğlalarıyla belırgın geleneksel madencı evlenyle doludur Dum- duz bır ovada kurulu olmasına karşın kent çevresın- de komur tozlarının bınkmesınden oluşmuş konık bı- çımlı tepecıkler vardır Emile Zola'nın madencılerın yaşamlarını ve mucadelelerını anlattığı unlu Germı- nal romanı da bu yorede geçer Romanda patlayan grızu sonucu ocakları kaplayan sularda roman kah- ramanlarının cesetlerının yuzduğu sahneler gozu- mun onunden hıç gıtmez Fransa'nın başka yorele- rındekı ınsanlar ıçın de en ıstenmeyecek şeylerden bırıdır Lılle'de yaşamak Kentın bır ozellığı de solculuğuyla tanınmış olma- sıdır Bu durum o denlı hayatın her alanına yayılmış kı, orneğın aynı ış kazasına uğrayan ıkı ışçıden Pa- rıs'te yaşayana Parıslı doktorlar beş yıl ış kaybı ra- poru venrlerse Lılle'dekı doktorlar bu sureyı sekız yıl olarak saptayabılıyorlar 1970'lerde komur madenlerının, petrol ve doğal- gaz karşısında daha yuksek gıderlı enerjı olduğu tar- tışmalarının başlamasıyla Fransız hukumetlerı de Lıl- le'dekı komur ocaklannı kapatmanın yollarını arama- ya başlamışlar Bu surecın sonrakı yıllarda nasıl ge- lıştığını bu kentte yaşayan, kendısı de uzun yıllar bu ocaklarda muhendıs olarak çalışmış Mosyo Rouqu- ie'den dınlemıştım Ulkemızı de ılgılendıren bır konu olduğundan sıze de anlatayım Mitterrand'ın devlet başkanı seçıldığı 1981 se- çımlerme gıdılırken bırlık oluşturan sosyalıst ve ko- munıst partıler seçım bıldırgelerınde sağcı partılerın tersıne, komur ocaklarının kesınlıkle kapatılmayaca- ğını. tersıne yatınmlarla daha da gelıştırıleceğını ve yenı ışçıler alınacağını açıklamışlar Seçımlerı kazanmalarının ardından da ılk bır yıl sozlerını tutarak pek çok yenı ışçı almışlar Ancak bır yılın sonunda hesaplara baktıklarında buyuk bır za- rarla karşı karşıya kaldıklannı gormuşler Bunun uze- rıne ılk ış olarak yenı ışçı alımını durdurmuşlar son- ra da başka ışlerde çalışabılecek durumda olanlan o alanlara kaydırmışlar Kımılerı erken emeklı edılmış, hıçbır çozum bulunamayanlara da ışsızlık ucretı bağ- lanmış Boylelıkle on yılı bulan bır geçış surecınden sonra 1992'de son komur ocağı da kapatılmış Ba- na bunları anlatan Mosyo Rouquıe de, henuz ellı beş yaşında olmasına karşın erken emeklı edılmıştı Kent dışında genış bahçelı bır evde oturuyordu Emeklı ık- ramıyesı ıle de Akdenız kıyısında St Raphael'de bır yazlık ev alabılmıştı Madenlerın kapanma surecıne gırılmesıyle bırlıkte kente yenı bır kımlık kazandınlması ıçın çalışmalar da başlamıştı Kımı yapılann yuzeylerı canlı renklerle bo- yanıyordu Nufusu ıkı yuz bının altında olmasına kar- şın, kente son derece modern bır metro yapılmış kent 220 kılometre uzaklıktakı başkent Parıs'e hızlı trenle bağlanarak bır saat on beş dakıkada ulaşıla- bılır duruma getırılmıştı Kentın ovunç kaynaklarından bın de Avrupa'nın en buyuk kıtabevı kabul edılen "Furet du Nord"a sa- hıp olmasıydı Beş katlı eskı bır yapının yenıden du- zenlenmesıyle oluşturulan kıtabevının gırışmde ak- lımda kaldığınca şoyle bır levha asılıydı "Avrupa'nın en buyuk kıtabevı olan furet du Nord, 10 5 1991'de sosyalıst başbakan Michel Rocard tarafından hız- mete açıldı " Lılle, bır kentın geleneksel yapısının nasıl değışe- bılecegıne ılışkın ilgınç bır deney Duşununce 2004 Olımpıyatları'na ev sahıplığı de bu surecı taçlandıra- cak bır sonuç olur Bız ıse 2004 Olımpıyatları'na ev sahıplığı yapsak da yapmasak da herhalde bır kıtabevının açılışını ya- pacak bır başbakanımız olmasını daha çok bekleye- ceğız Şangay bale akulu. kentm yenı gefişme ler sosteren bolumune vakın Bu bolaede La Mama Tiyatrosu, Darphane'de Kultur Senisi - Tanh \aktı nın L)arphane de duzenledığı kultur v e sa- nat etkınlıklen suruyor Bu ay etkın- lıklen arasında La Mama Tıyatro- siı nun gostenlerı de yer alıyor Per- sembe günu Ellen Stewart"ın uyarla- yıpyonettığı bır dans operaolaıakde- ğerlendınlen 'Mytos Oidipus" adlı gosterisını sunacak topluluk, cuma ak- şamı da Andrea Pasciotto nun vonetı- mınde 'Geranos' ısımlı dans gosterı- si ıle ızleyıcılerle bırlıkte olacak Nev\ '»ork'taotuzyıl boyunca tıyat- ro dunyasının ıçınde yer almış La Ma- ma Tiyatrosu halenkendıneaıtuçay- rı sahnede deney sel tıyatro çalışmala- rını surdüruvor Buçalişmalannın ya- nı sıra dunva tıyatrolarından da ornek- ler hazırlayan topluluk Amenkan ti- yatrosu ıçın aynı zamanda bır okul nı- telığı de taşımakta Şımdıye kadarçok sayıda ov uncu yazar, yonetmen. mu- zısyen ve dekorcu yetıştıren La Ma- ma "da eğıtım alan unluler arasında Ro- bertDeNiro NıckNoite Murray Ab- raanı. Bette Mıdleı. Billy Crystal. Andreı Serban. Sam Shephard. Tom Eyeıı Har\ey Firstein ve Landford V\ilsongıbı îsimlerbulunuvor Buyuk tıyatro kuramcılarından Grotovtski Kantorve Brookday ıne La Mama'da çalışmış onemlı isimler arasında yer alıyor İki gösteri sunacak Lç tıyatro. bır sanat galensi ve bır kabare ıle tıyatroya \e sanata hıztnet veren topluiuk.otuzvıl ıçınesığdırdı- ğı 50'yı aşkın 'ObieÖddlû' ıle de de- ney sel tıyatronun Amerıka vedunva- dakı en iyı temsılcılerınden bın oldu- ğunu kanıtladı La Mama Tiyatro- su nun kurucusu \e yonetmenı olan Ellen Ştevvart ıse tıvatıo dunyasının başarılı ısımlennden bın olarak tanı- nıyoı La Mama dakı başarılı çalışma- ları dolay ısıy la Stevvart'ın aldıgı odul- leı arasında Legıon D'Honneur Şedef Lotııs Nışanı Vlac Arthtır "Genıus' odulu Paul Robeson Yaşama Bov u Tı- yatrova HızmetOdulu. Bırleşmış Vlıl- letler Kultur Etkınlıklen çerçevesınde Nnınoy Aquıno ödulugıbı oduller \er alıyor Prınceton Lnıversıtesi. Phıla- delphıa Lnıversıtesı. Bucknell Onı- v ersıtesı gıbı eğıtım kurumlannda fah- rı doktorluk unvanına layık bulunan Ştevvart. geçen yıl La Mama ıle Assos Gosterı Sanatlan Festıvalfne katıl- mıştı 1992 yılında ıse Genç Işadanı- lan Demeğı'nın desteğıyle 12 kışılık Turk sanatçı grubu La Mama oy un- cuları ıle bırlıkte çalışmış ve uç hafta boyunca YunusEmre'nın hayatını ko- nu alan bıı ovun salınelemişlerdı La Mama Tiyatrosu nun Darpha- ne'de gerçekleştıreceğı ıkı gosterı de Yunan mıtolojisinden uyarlanmış ça- lışmalar Jlkı Ellen Steuart'ın yonet- tığı 'Mytos Oidipus' adlı dans opera Babasını oldurerek annesi ıle ev lenen Oidipus un trajık yaşamını konu alan oyun da Ştevvart'ın kendıne ozgu an- latım dılının boyutlannı goreceğız Cuma akşamı ıse Andrea Paciotto'nun yonettıgı 'Geranos' ısımlı dansgoste- nsı yeralacak \unancada tuınaanla- mına gelen Geranos aynı zamanda dansçılarınbırlabırentmantığındada- ıreleroluşturduğuantıkbırdansınadı Şadece sergı gırışı ıçın utret alınjcak Darphane'de gostenlerı ızlemek iste- yenler avrıca bır ucret odemeyecek- îer 7. Uluslararası Hacı Bektaş Veli'yi Anma Törenleri Kultur Senisi -3İ Geleneksel ve 7 Uluslararası Hacı Bektaş \elf v ı anma torenlerı ve kultur sanat etkınlıklen 16-18 ağustos tarıhlerı arasında gerçekleşecek Hacı Bektaş Beledıyesı. Hacı Bektaş Derneğı Genel Merkezı ve Ankara Hacı Bektaş DerneğYnın katkılanvla duzenlenen anma torenlen yol koşusıı ıle başlayacak Bu y ıl gazetetı ressam ve yazar Fıkret Otyam a venlecek olan '3 H<ıcı Bektaş Velı Dostluk ve Bariş Odulu ıle şiır ve kankatur yarısmalannın odul torenlennın ardından kapalı Spor Salonu nda "Demokrası ve Laıklık" konulu panel gerçekleşecek Prof Dr Çetın Yetkın ın yoneteceğı panele Prof Vaşar Nun Ozuırk DİSK Genel Başkanı Rıdvan Budak. Turkıye Vazarlar Sendıkası Genel Başkanı Ataol Behramoğlu ve gazetecı-yazar İlhan Selçuk katılıyor TEMA Vakfı'nın 'TurkıyeÇol Olmasın başlıklı fılm gostenmının yer alacağı ılk gun avrıca. ozanlardan deyışler ve semah gostensı de yer alıyor Anma törenlennın ıkıncı gununde "Alev ı Bektaşı Duşııncesinde Dedelık kurumunun Konumu' konulu bır panel ve Ankara Sanat Tıvatrosu sunacağı Rutkay Azız'ın vonettığı Kardeşler Sofrası' yer alıyor Torenlerın son gununde ıse Aşure Gunu ve fılm gostenlerının vanı sira aralannda Ant Sağ'ın da bulunduğu sanatçıların konsen ve semah gostensı yer alacak K U L T Ü R • Ç İ Z İ K KAMİL MASARACI