Katalog

Cumhuriyet Imtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yonetmenı Orhan Erinç • Genel Yayın Koordınatörü Hikmet Çetinka\a# Yazıışlerı Müdıirlerı Dı> Haberler: ErgunBalcı#Utıhbarat Cengiz Yıldırım • Ekonomı Bülent kızantık 9 Kühur: Handan Şenköken 9 Spor: Abdülkadir Yücelman 9 Makaleler Sami fbrahim Vüdız, Dinç Tayanç (Sorumlu) karaören 9 Düzeltnıe. Abdullah Yazıcı 9 Haber Merkezı Mudürii Hakan Kara 9 Fotosraf Erdoğan Koseoğlu # BılgıEklge 9 Görsel Yönetmen Fikret Eser Edibe Buğra • V urt Haberlen Mehrriet Faraç Yayın Kunjlu İHunSdçııluBa$kan). Orhan Erinç, Okt» Kurttöke. Hikmet Çetinkat a. Şuknn Soner, Ergun BakL Dinç Ta\anç, tbrahim Vlldı/. Orhn Bursalı. Mustafa Balbav. Hakan Kara. Ankara Temsılcısı Mustafa Balbay 9 Haber Müdurü Doğan Akın Atatıirk Buhan No 125. Kat 4. BakanliklarAnkara Tel 4195020 (7 hatl. Faks 4195027 9 Izmır Temsılcısı S«rdar Kjzık, H Zıya Bl\ 1352 S 2 3 Tel 4411220.Faks 44191 P9AdanaTemsılcısrÇetinVTğeııoglu. Inönü Cd. 119 S No: 1 Kaf 1. Tel. 3522550. Faks 35225''0 Muessese MüdünJ ErolErkut9 Koordınaıör Ahmet Koruban 9 Muhasebe: Bülent Yener 9 tdare HüsevinGürer#lşletme Onder ÇeBk9BılgıIşlem Nail InaH Bılgısayar Sıstenr Mürüvet Çikr MEDYA C:»Yonelım MEDYA G : • Kurulu Ba^kanıGenei Yonetım Kurulu Mudur Gülbin Erduran Ba^kanı Genel 0 Koordınator Reha Mudur Üstön Iptman 9 Genel Mudur Akmen 9 Murahhas Yandımcısı MineAkdağ uye Bora Gönenç \ a)ımla> an >e Basaı;: > enj Oun Haber Atansı. B3sın \ e \ a\ ıncılık ^ Ş Turkocjğı C ad 31 41 Caşaloglu 34334 Ist PK 246 Istanbul f el (0 212ı 51Z 05 05 (20 hatl Faks (0 2121 513 85 95 30OCAK1996 lmsak: 5.43 Güneş:7.11 Öğle: 12.24 Ikindi: 15.00 Akşam 17.24 Yatsı: 18.46 MEDYA C Tel. 514 07 53 513 95 80 513 8460«I, Faks 5118466 NE İŞ YAPIYORLAR Ülkelerıne gore mesJekterı, (%), 1993 NEREDEN GELİYORLAR Uyruklanna göre yabanalar,1994 sonu Jnperevelrlanda NEREDE ÇALIŞIYORLAR Özel ekonomı dallannda çalışanlar, 1993 Uzmanşp, esnaf 23.122.000 Alman 2.183.400 Yabancı Kredı kuruluşları, sıgortacılık Tanm ve omıancıl* Enerjı, su ışlen. madencılık Kazanç gutmeyen kuruJuşlar, evler Boigesel kıırumlar, sosyal sjgorta Ulaşım, habefteşme Inşaat 366583*** Esfc Turiuye ttıgosiav Ispanya Halya Yunarast AİLELER YabanctveAiman aıleleon çocuk sayısı atastnda karşılaştfprta, 5993 Iki çocu Yabancı aileler KİMLERİ TANIYORUR Yabancılann Almanlar ile ılışkılen, 1991 Kadınlar Almanlar ile ilişkisi olanlar EvlHef Genç kşdmiar Genç yabancılar Bekârtar Iki çocukta fazla • Haber Merkezi Italya'nin başkenti Roma'da yapılan ilkbaharyaz defilesinde modacı Gai Mattiolo tarafından tasarlanan giysiler ünlülerin akrabalan tarafından sergılendi. Michael Jackson'un kız kardeşi Latoya Jackson giydıği beyaz 'Oyuncak Bebek Barbie' elbisesiyle izleyicilerin nefeslerini keserken süper model Naomi Campbeirın annesı Valeri Campbell da Mattiolo'nun defilesinde yer aldı. Dyuncak Bebek Barbie' Iki Almanlanziyaret 6d "*r %20 Iki çocuk olmayanlar %20 Almanya'daki işsizlikten en çok Türkler, İtalyanlar ve Yunanlılar etkileniyor Bazı göçmenler kolayca Alman oluyor ğu Bloku ülkelerinden gelen büyük göçmen grubu. daha ülkeye kabulleri sırasında Alman vatandaşlığını edindiğinden, ıstatistıkierdeancak istisnai durumlarda 'yabancı' olarak görünmektedir. Buna karşılık, çoğunlukla 1955 ile 1973 yıllan arasında yabancı işçilerin çağnldıklan sırada. Almanya'ya gelmiş olan ve uzun süreden beri ülkede yaşayan 'yabancılar'ın vatandaşlığa alınması. Alman \atandaşlığına geçişin ıstendiği konusunda yapılan tüm siyasi açıklamalara rağmen çok yavaş gerçekleşmektedir 1993 yılında vatandaşlığa kabul sayısı bakımından Berlin, kentte yaşayan yabancılann yüzde ikisi, Hamburg'dayüzde biri ile önemli bırorana ulaşmıştır. En düşük oran ise yüzde 0.4 ile Bavyera'da saptanmaktadır. teklifi • TOKYO (AA) Prenses Dıana'nın Japonlngiliz ortak yapımı olarak .gerçekleştirilecek bir filmde "Kraliçe Victorıa" rolünü oynaması istendı. "Daıei K.K" adlı Japon fılm şirketınin sözcüsü tarafından yapılan açıklamada. şirket başkanı Yasuyoşi Tokuma'nın Prenses Diana'nın filmde oynaması içın girişimlerde bulunmaya başladığı bildirildi. Haber Merkezi • "Deutschland" dergısi, Almanya'da yaşayan yabancılann durumunu inceledi. Prof. DietrichThranhardt'ın yazısını özetle yayımlıyoruz: Almanya'daki 'yabancılar'ın sayı ve sosyal yapısını, özellikle göçmen politikası ile vatandaşlığa kabul politikası arasındaki bağıntı belirlemektedir. Almanya, son on yılda ve özellikle I988iden bu yana geniş kapsamlı bir göçmen politikası uygulayarak dünyanın, ABD'den sonra ikinci büyük göçmen ülkesi haline geldi. Oysa Kazakıstan. Rusya, Polonya ve eski Do Uçüncü kuşak Yabancılann çoğu, uzun süreden beri Almanya'da yaşamaktadır. 1993 yılında bunlann Almanya'da oturdukları süre 18 yılı buluyordu. Bu insanların çoğu 'ikinci'. hatta 'iiçüncü kuşağa' mensup olup Almanya'da doğmuştur. Yabancılann sayısında son yıllarda görülen artış. büyük kısmı itibanyla doğal nüfus hareketine dayanmaktadır. Burada Türk evliliklerinden doğan yılda yaklaşık 40 bin çocuk, önemli bir rol oynamaktadır. Ancak ülkedeki beş büyük ulustan biri olan lspanyollarda, Almanyabancı evliliklerden doğan çocuklann sayısı (1991 yılında) yüzde 73 ile büyük çoğunluğu oluşfurmaktadır. Yabancılar. çoğunlukla ımalat sanayıinde çalışıyorlar. Inşaat ve madencilik dallannda çalışanlann sayısı da az değil. Yabancı oranının en düşük ol duğu meslekler arasında memurluk, bankacılık ve sıgortacılık meslekleri. muhasebecilik, kitapçılık, mali danışmanlık ve eğitmenlik yer alıyor. Yabancılar ile Almanlann gelecekten beklentileri arasında bir karşılaştırma yapıldığında, yabancılann işletmede ilerlemeye çok daha az önem verdikleri ortaya çıkıyor. Bunlarda daha çok işyerini kaybetme korkusu ve bağımsız bir işyeri kurma arzusu dikkati çekiyor. Petrol buhranından (1973) beri yabancı lar arasında ışsizlik oranı, Almanlardakınden daha yüksek olup son yıllarda iki katına çıkmıştır. Işsiz Sarah ülkesine dönsün ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Ortadoğu Teknı'k Üniversitesı Sosyoloji Bölümüoğretim üyelerinden Prof. Dr. Yakın Erturk. 17 yaşındaki Musa Kömeağaç ile "imam nikahı"yla evlenerek Kahramanmaraş'a yerleşen Sarah Cook'un ülkesine geri gönderilmesi gerektiğini söyledi. Prof. Ertürk, dün yaptığı açıklamada, "flört vesevgj" gibi değerlere yeterince önem verilmemesıne karşın, SarahMusa olayının günlerdır medyanın gündemini işgal eniğini ve olayın neredeyse ulusal bir misyon haline dönüştürüldüğünü anıınsattı. Prof. Ertürk, şöyle devam etti: "Kadınlan kiiçük >aşta doğurganlığa ve eve mahkum etme> i özendirici ve meşrulaştıncı, çocukluğu yokedki ve dolav Profesör Yakın Erturk: • Prof. Ertürk, K.Maraşh 17 yaşındaki Musa Kömeağaç imam nikâhı ile evlenerek bu kente yerleşen 13 yaşındaki Sarah Cook'un tngiltere'ye geri gönderilmesi gerektiğini savundu. b olarak da nüfus artışını körükJevici tehlikeli bir durumla karşı karşı\a olduğumuzu fark etmevecek kadar ola\ın coşkusuna kapıimış görünüvDruz, Bedenen hayli gelişmiş olan Sarah'ın 13 vaşında bir çocuk olduğunu nasıl unutuverdik. İşin ashnabakıhrsa 1" yaşındaki Musa da çocuk değil midir?" Prof. Yakın Ertürk olayın kahramanlannın cinsiyetinin varolanın tersi olması durumunda En minik anten • Çeviri Servisi Ingiliz bilim adamlan anlan ve diğer alçaktan uçan böceklen izleyebilmek için dünyanın en minık antenini yaptılar. Anten ancılık alanında ve Afrika'nın güneyinde uyku hastalığına yol açan çeçe sineğine karşı kullanılacak. 3 miligram ağırlığındaki ve 16 metre uzunluğundaki anten arılann sırtına yapıştınlıyor. Antenin ilettiği güclü sinyaller ise bir radar aracılığı ile izleniyor. Alan araştırmaları anlann bu yükle rahatlıkla uçabildığint ama kovanlanna girmekte güçlük çektığini göstermiş. ' Çeçe sineklerini izlemekte kullanılacak olan anten ise 1 miligram ağırlığında. neler olacagının düşünülmesi gerektiğini anlatarak. "Bizgerçekten se\giden yana bir toplum muyuz? l nurmamak gerekir ki, flörtü, 'fahışelık' olarak nitelendiren bakanlann. sokakta sevdigi ile el ele görülen genç kızların hoıiandığı hatta döv üldiiğü \e masumca aşkları nedeniyle toplumun \e ailelerin baskılarıyla intihara sürüklenen gençlerin memleketi burası. O halde biz neyi alkışiıvoruz ve nevi hoşgörüyoruz? S'oksa sevgi sadece 'bızım oğlanın' yabancı bir kızJa olan birlikteligi midir'' dedi. Prof. Ertürk, sorunun aslında "hoşgörii" adı altında yetişkinler dünyasında bütün değerlerin birbirine kanşmasindan kaynaklandığını, çözümün Musa'nın hapse atılması olmadığını savundu. Gemderin kirH a&klamun tahfii parasmı kayTtıakam vebeledrye başkanlan ceplerinden ödüyor. Gemiİere kesilen cezalar MaKye'ye yaöyon kirlenen Oçeje'beş kunış' verilmivor. likten özellikle Yunanlılar, Türkler ve İtalyanlar etkilenmektedir. Bu da açıkça eğitim ve iş durumu ile ilgilidir. Devlet, sosyal yardım. bankalar ve sigorta sektörlerinın buhranlardan etkilenmeyen mesleklennde çalışan yabancıların sayısı hemen hemen yok denecek kadar azdır. Almanlarda olduğu gibi. yabancılardada aileler çeşitli büyüklüktedir. Çocuklu ailelerin çokluğuna karşılık. çocuksuz ailelerin oranı Almanlarda yüzde 38.6. yabancı larda ise 44.2. Almanlarda artık tek kişilık hanelerçok yaygın iken yabancılar, çok kez dört kişilik ya da daha kalabalık aileler halinde yaşıyorlar. Uzun yıllardan ben Almanya'da yaşayan yabancılann ancak küçük birbölümünün yurtlarda ya da kiracının kıracısı olarak oturmaya mecbur olması, şaşılacak bir durum değildir. 1993 yılında yabancılann yüzde 84'ü kiralık bir konurta oturuyor, sadece yüzde 6.4'ü bir daire ya da ev almış bulunuyordu. Ancak bu insanlardan kaçının ülkesinde konut sahibi olduğu bilinmemektedir. Yabancılann ülkelerine gönderdikleri paranın miktan, yılda kışi başına yaklaşık 1000 marka düşmüştür. Bu miktar geçim endeksi dikkate alınarak hesaplandığında 1970 yılındaki miktann sadece üçte biridir. Almanya'da yabancılann oturduklan konutlann çoğunda, 1991 yılında mutfak, kiler. sıcak su, tuvalet, banyo ve telefon, dörtte bırinde kalorifer, buna karşılık yüzde 41 'inde balkon ya da taraça vardı. Bahçesi olan evlerin oranı ise sadece yüzde 14"tü. Vabancılann konutlan lConut büyüklüğü. zamanla Almanlannkine önemli ölçüde yaklaşmıştır. Ama konutlann yüzölçümü kişi başına hesaplandığında, Almanlannkinden daha küçüktür. Bu da özellikle çocuk sayısmın fazla olmasından ileri geliyor. Yine de yabancılann üçte ikısi, konutunun büyüklüğünü uygun buluyor. Yabancı ailelerin yüzde 29'u, gelirinin yüzde 30'undan fazlasını, yüzde 19'u da dörtte birinden fazlasını kiraya ödemiştir. Alman ve yabancı nüfusun sağlık durumlan arasında yapılan ve Almanlann daha fazla hastalandıklannı ortaya koyan karşılaştırmalar. Almanlarda emeklilik yaşında bulunanlar, çok daha kalabalık olduğu için yanıltıcı olmaktadır. Öte yandan. yabancılann sağlığında ortaya çıkan özel bozukluklar hakkındaki birçok araştırmanın yeterince bilimsel temellere dayanmadığı. tahminlerden hareket ettiği de söylenebilir İnsan Hakları izleme Örgütü: Türk kadını bekâret kıskacında HAZAL ATEŞ ANKARAInsan Haklan İzleme Örgütü (Human Rights VV'atch), dünyanın birçok yerinde hükümetlerin kadınlann kazanılmış haklannı gasp ettiklerini bıldırdi. Örgüt tarafından hazırlanan "Global Kadın Haklan" raporunda, Türkiye'de kadınlann aynmcılığa tabi tutulduğu vurgulanarak "Türk kadınlannın bekâret kıskacr altında bulunduklanna dıkka^cekıldı. Merkezi ABD'de I f l l ı a n İnsan Haklan İzleme Örgütü'nce 5 yıllık bir çalışma sonunda hazırlanan "Global Kadın Haklan" başlıklı raporda, kadınlann sıyası. toplumsal ve ekonomik haklannın "kuşahna" altında tutulduğu bildirildi. Kadınerkek arasındaki eşitsizliğin 2000"li yıllara taşındığı anlatılan raporda, dünyadaki yoksullann yüzde 80'ını kadınlann oluşturduğu kaydedilerek dünyada 600 milyon kadının hâlâ okumayazma bilmedığı anlatıldı Raporda. şu görüşlere yer verildi: "Aralannda Iran, Vatikan Kilisesu Hindistan. Guatemala ve Mısır da olmak iizere bazı d « letler. insan haklan, nüfus ve sosşal gelişme kalkınmav a dair bundan önceki uluslararası konferanslarda elde edilen kadın haklanoı geri almakla tehdit ermekteler. Bu hükümetler, kadının toplumda ve ail«de özel rolü olduğu fikrini, kadınlann eşitlik, toplumsal ve sivasal haklan veözgürlükleri ile şiddete maruz bırakılnıama haklannı tanımamak için bir bahane olarak kullanıyorlarr Raporda. ülkelerde en sık rastlanan kadın haklan ihlalleri şöyle sıralandı: Eski Yugosİovya, Peru, Keşmir ve Somali'de kadınlara tecavüz: sK illcri terorize etme ve etnik temizlikte taktik silah olarak; Hairi'de muhalefetteki kadınlan sindirme, baskj altında rurma aracı olarak kullanıyorlar. Bangladeş'tekı Myanmarlı mülteciler ile Kenya'daki Somalili mülteciler, bu ülkelenn yerlılen, polis, askerler ve göçmen bürosu tarafından işkence ediliyor. Pakistan, ABD ve Mısır 'da kadın mahkumlara erkek mahkumlarca işkence edilivor ve aşağılayıcı uvgulamava tabi tutuluyorlar. Myanmar, Tayland. Nepal, Hindistan, Bangladeş \ e Pakistan da dahıl, dünyanın birçok yerinde binlerce kız fahişeliğezorlanıyor, zorla evlendınlıyorlar. Kuvevt ve Rusya'da kadınlar şiddete maruz kalıvor, Rus\a ve Polonya'da kamu ve özel sektördeki işverenler çok sayıda kadın çalışanı haksız olarak tşten çıkanyor, kadınlan işe almnoriar. Brezılya, Rus>a ve Güney Afnka'dakı araştırmaların sonuçlanna göre yasaların uygulayıcılan kadınlara karşı aile içı şıddeti cezalandırmıyorlar. Bazı devletler de kadınlann doğurganhklannı düzenlemede şiddet ve ayınmcı yöntemkr kullanıvor. Irianda'da kadınlara yurtdışındaki kürtaj hi/metlerine ilişkin bilgi verilmivor. kadınlar baskı altında turuluyoriar. Türkiye'deki kadınlar ayrımcı yöntemlerle. bekâret testıne tabi tutuluvor. Mucize ilaç aramyor • Çeviri Servisi Şimdiye kadar tıp dünyasında HIV \ irüsü taşıyan hastalarda AIDS başlangıcını geciktiren bir çok ilaç üretildi ama hâlâ AIDS'in kesin tedavisi bulunamadı. Bilim adamlan HlV'e karşı biraşınınyadaHlV \ irüsünü yok edecek mucize bir ılacın varolmadığını belirtiyor. Uzmanlann hedefi virüsü denetim altında tutup insanlann birkaç yıl sağlıklı bir yaşam sürebilmelerini sağlamak. HIV virüsü taşıyanlar AIDS'e yakalanmadan yıllarca yaşayabiliyorlar. Hastalığa i!k yakalandıklannda isilik, ateş ya da lenf bezlerinin şişmesi gibi bazı enfeksiyonla karşılaşıyorlar. Bağışıklık sistemi belirtilere karşı şiddetle savaşıyor ve hasta 2 ila 10 yılı AIDS'e yakalanmadan geçirebiliyor. Bu görünüşte sağlıklı yıllar içinde bağışıklık sistemi ile viriis arasında sonsuz ve acımasız bir savaş yaşanıyor. Yeni ilaçlar geliştirilmedikçe de bu savaşı virüs kazanacak. Gemilere kirletme vermek zor ÜMİTOTAN laboratuvanna gönderiliyor. Alınan İZMİR K.ıyılanmız sanayi atıklanyla her geçen gün daha çok kirlenırken, limanlanmıza yana^an gemilenn yarattığı kirliliğe de engel olunamıyor. ICıyı ve liman belediyelerinin. denizlerini kirlilikten korumak konusunda hıçbir yetkileri yok. Karadan kaynaklanan kirliliğin yanı sıra bir de denizden gelen kirlilik var ki bununla başa çıkmak çoğu kez olanaksız. Gemi söküm tesisleri ve çeşitli demir çelik işletmelerinın yarattığı kirlililde başa çıkmaya çalışan önemli kıyı yerleşim alanlanndan Aliağa, deniz kirliliğinin en önemli örneklerinden biri. Yılda yaklaşık 2500 gemının yanaştıği Aliağa'da deniz kirliliği artarken yetkililer çaresiz görünüyor. Nedeni de yerel yönetimlerin özerk bir yapıya kavuşturulmaması ve ellerinın kollannın bağlı olması. u 9 Meslek rahatsızüklan Ancak doktora gidiş sayısını meslek çalışmalanna göre karşılaştırdığımızda Almanlar ile yabancılar arasında pek az bir fark bulunduğunu görüyoruz. Serbest çalışanlar hariç, bütün gruplarda yabancılar, Almanlardan biraz daha az doktora gidiyorlar. Milliyet farkı olmadan bütün işçilerde dikkati çeken rahatsızlıklar, belirlı sanayi dallannda fazla gürültü olması. ağır yük taşıma zorunluğu, hava cereyanı; kir, toz, gaz ve buhardan etkılenme, gece mesaisi ve vardiyalı çalışmanın özellikle yorucu olması gibi durumlann yol açtığı zararlardır. Yabancı gençler arasında okulu bitirenlerin sayısında açık bir artış göze çarpmaktadır. 1983 yılında sadece 3200 yabancı genç liseyi bitirmişken 1993'te lise bitirme sınavmı veren yabancı gençlerin sayısı 11376'yı bulmuştur. Ancak okulu başanyla bitirmek, çoğu kez nitelikli bir meslek öğrenimine olanak sağlamıyor. Devlet hizmetindeki mesleklere girmek. yabancı gençler için hâlâ genellikle olanaksızdır. Sorunlar aslında devletin kararlı bir şekilde harekete geçmesiyle ortadan kaldınîabilir. Nitekim Almanya'da yaşayan yabancılann vatandaşlığa kabulü, bunlann çocuklannın okuldaki başanlan. çocuk yuvalanna devamı hususunda federe eyaletler arasındaki büyük farklarda bu gerçeğe işaret etmektedir. sonuçlardan sonra 2872 sayıiı Çevre Kanunu'na göre geminin gros/tonu öğrenilerek para cezası hesaplanıyor. • Ceza. gemi kaptanına tebliğ ediliyor. K.aptan. gemi sahibiyle görüşerek cezayı ödüyor ve kaymakamlık izniyle lımandan aynlıyor. Ödemezse bekletiliyor. • Gemi sahıpleri olayi idare mahkemesine götürüyor. Mahkeme bilirkişi ıstiyor. Ancak geminin yarattığı kirliliği yeniden tespit etmenin olanağı yok. Bu nedenle mahkeme evrak üzerinden karannı veriyor. • Bazen mahkeme kararları kaymakam aleyhine olabiliyor ve sorun Danıştay'a gidiyor. Bu can sıkıcı prosedür, içinde, çözümlenmesi zor 'aynntılan' da banndınyor. Aliağa Belediye Başkanı Hakkı Ülkü bu aynntılan şöyle anlatıyor "AJınan kirii su numuneierini tahlij bedeüni ödeyecek paralan yok. Neden.. çünkü böyle bir ödenekleri yok. Tahlil parasını ya ben ya İzlenen prosedür da kaymakam cebimizden ödüvoruz. Hadi Bir gemınin limana kırli atıklannı biz İzmir'e yakınız. Datça ka> makamı, bıraktıktan sonra izlenen yola bakıldığında belediyesi ne yapsın? Bir de ulaşım masrafi işlerin pek kolay olmadığı açıkça görülüyor: var. Hem tahlil parasını verebileceğimiz • Denizi kirleten bir gemi ihban alındıktan ödenek yok, hem de gemilere kesilen para sonra geminin yarattığı kirliliğin görüntüleri cezaiannın riimü Hazine'ye yatnor. tlçemize video kamera ve foroğraf makineleriyle beş kunış kalmıvor. Geçen vîi yaklaşık 15 tespit ediliyor. Daha sonra geminin deniz mihar liralık ceza kesilmiş. Bir de gemi yüzeyinde oluşturduğu kirliliktenve geminin sahiplerinin açtıgı davalar var. Gemi sahipleri deposundan ikişer numune alınıyor. dava açar, "gemımi durdurdular' diyerek bir • Alman numunelerin biri mühürlenıp de tazminat ister. Bu kez kaymakam yargryla saklanırken diğerleri tl Hıfzıssıhha karşı karsıya kalır."