Katalog

J- 12 TEMMUZ 1995 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA HABERLER SosyaKzme adanmış bir yaşatnORALÇALIŞLAR Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan \e Vüsuf As- lan hakkındakı ıdam kararlan TBMM'de 1972 yıhnda jet hızıyla 3 saat ıçınde konu- şulup onaylandı Daha dogrusu konuşulma- dan onaylandı Öncekı gün kaybettığımız 1972'de Mehmet AB Aybar TBMM'dekı ıkı sosyalıst mılletvekılınden bınsıydı AP'lı mılletvekıllennın büyük baskılanna ve ha karetlenne rağmen elınden gelen uyanları yaptı ve ıdamı engelleyebılmek ıçın olağa- nüstü bır çaba harcadı 5 dakıkayla sınırlan- dınlan konuşması bıttığınde tatmın olma- mıştı, kûrsüye yenıden fırladı ve şu tarıhı uyanlan yaptı u Eğer Türkiye, demokratik bir ülke olrna yolunda çaba harcıyorsa, verilecek ıdam ce- zalan. hedefimize ulaşmamızda bizi kostek- leyecektir." Aybar bunlan söylerken AP'lıler Aybar'ı alaya alarak "Vah vih" dıye bağırdılar Aybar sözlennı şöyle sürdurdü "Kaldı ki, siyasi anlamda idam cezalan uzun zaman kanayan. huzursuzluk yaratan yaralar açar. Demokratik devlet, korkutan, eli sopalı deviet degUdir. Demokratik devlet otoritesını Yatandaşlannın gonullerine daya- yan ve insan haklanna sa>gtlı olan devlettir. (...) Şiddet huzur sağlamaz. Şiddet ola>lan. sıkıyonetim üanından sonra şiddetını arttır- mışfjr. Hatta son kızıldere faciası, ıdam reza- Uruun bir an once acele ile, ısncal üe isten- mcsinden doğmuştur.(AP sıralannda protes- to sesleri). Elbette ki o>ledir. Çunku ıdama mahkûm olup, haklanndakı karann infaa- na Meclis'te i/in venlen Qç hukumluyu kur- tarmak içın arkadaşlan mezbubane bir ha- rekete geçmişler ve çaresizlik ıçinde. sonu ol- mayan bir mücadeleyi goze alarak, silahlı kuvverJere karşı koymuşlanür." Aybar'ın bu uyarılannın ne kadar haklı olduğu geçen bunca zaman ıçınde daha ıyı anlaşıldı Kın ve öç almaya dayalı sıyası mantık, daha çok kan akıtacak sonuçlar ya- rattı Ünrversiteden kopuş 1908 yılında Istanbul'da dunyaya gelen Mehmet Alı Aybar, Galatasarav Lısesı'nı ve tstanbul Ünıversıtesı Hukuk Fakûltesı'nı bı- tırdı 1939 yılında hukuk doktoru oldu 1939-1942 vıllan arasında Fransa'da kaldı ve Fransa'nın Almanya tarafından ışgalı 1%5 secimleri oncesi Spor ve Sergi Sarayı'nda düzenlenen mitingde Genel Başkan Mehmet Ali Aybar kürsüde. \ybar. Cumhuriyet gazetesinin sadık bir okuyucusuydu. Aybar'ı yann uğurluyoruz Haber Merkezi - Akcığerlenndekı rahatsızlık nedenıyle bır hafta once kaldınldığı Florance Nıghtıngale Hastanesı'nde yaşamını yıtıren Türkiye sosyalıst hareketının lıderlennden kapatılan Turkıye Işçı Partısı'nın eskı Genel Baskanı ve Sosyalıst Devnm Partısı'nın de kunıcu Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar'ın cenazesı yann kaldınlıyor Oncekı gun saat 16 00 sıralannda kalp yetmezlığınden olen Mehmet Alı Aybar'ın cenazesı yann Florance Nıghtıngale Hastanesı Morgu'ndan alınarak Bebek Camıı'ne getınlecek Bebek Camn'nde kılınacak öğle namazı sonrasında Aybar Aşıyan Mezarlığı'nda toprağa venlecek uzenne Tûrkıye'ye döndü 1942 yılında tst;yılında tstanbul Onıversıtesı Hukuk Fakûltesı'nde devletler hukuku doçentı ola- rak göreve başladı 1946 yılında Vatan ve Gün gazetelennde Amenka aleyhtan yazılar yazdığı ıçın ünıversıteden çıkanldı Aynı yıl Demokrat Partı'den mılletvekılı adayı olduy- sa da seçılemedı Ünıversıte'den aynlınca 1 Şubat 1947'de Istanbul'da "Hür" ısımlı bır gazete yayımla- dı Bu gazete 6 sayı sonra sıkıyonetim tara- fından kapatıldı Aybar, bunun üzerıne lzmır'de 5 Nısan 1947'de "ZJndrfi Hürri>et"ı çıkarmaya baş- ladı tktıdardakı CHP taraftan gencı gençler Zıncırlı Hümyet aleyhınde götenlere başla- dılar Aybar'ın demokrasıyı savunan ve tek partı yonetımını eleştıren yazılanna kızıyor- lardı Baskılar nedenıyle Zıncırlı Hürnyet'ı yalnızca 3 sayı çıkanlabıldı Aybar, bu gaze- telerdekı yazılarında Amenkan yayılmacılı- ğına karşı çıkıyor ve Amenkan Curnhurbaş- kanı Truman'ın adıyla anılan Truman Dokt- nnını eleştınyordu Bu yazılannda Cumhur- başkanı'na hakaret ettığı ıddıasıyla dava açıldı ve 4 yıl hapse mahkûm edıldı 1949 yılında tutuklandı ve 1950 yılında çıkanlan af kanunuyla serbest bırakıldı Mehmet Alı Aybar. 1952-62 yıllan ara- sında avukatlık vaptı Bu arada emekçılenn sorunlanyla yakından ılgılendı, sendıkacıla- nn örgiıtlenmesıne yardımcı oldu 1952 yı- lında TKP davasının savunmasına katıldı TIP Genel Başkanı 1962 yıltnda TİP kurucusu sendıkacılar. genel başkanlıga en uygun ısım olarak Meh- met Alı Aybar'a başvurdular Aybar, Kemal Türkler, Kemal Nebioğhı. Şaban Vıldız gıbı sendıkacılann getırdığı bu onenyı sevınçle kabul ettı Bu kabulden sonra Aybar'ın ya- şamında yenı bır dönem açıldı Yıllardır sa- vunduğu sosyalızmın gerçekleşebılmesı amacryla orgütsel mücadeleye atıldı Hemen kolları sıvadı Partıyı örgutlemeye gırıştı Olkenm önde gelen neredeyse bütûn aydın- lan TtP çevresınde toplandı 1%2'den 1970'lere kadar TİP Türkıye'nın sıyası yaşamında onemlı bır ağırlık halıne geldı Amenkan aleyhtan mıtıngler, gençlık gostenlen. koylülenn toprak talebıyle ulke- nın dört bır yanında harekete geçmesı, ışçı grevlen ve fabnka ışgallen Türkıye'yı sarsı- yor, taşları yennden oynatıyordu Bunu 1968 yılında her yana yayılan unıversıte ış- gallen ızledı TtP, kısa sûrede Türkıye'nın 67 ılınde örgutlenıvermıştı O güne kadar, kıyıda köşede kalmış, deviet tarafından ıtılıp kakılan ılencıler. solcular yenı bır kımlıkle ve atılganhkla sıyaset sahnesıne çıktılar TİP. 1962'lerden ıtıbaren hemen her ko- nuda ağırlığı olan bır partı halıne geldı Dü- zen partılenne karşı sosyalıst bır seçenek ta- nhımızde ılk kez bövlesıne etkılı bır şekılde sıyaset sahnesıne çıkıyordu Yalnız sıyası alanda değıl, sanat ve kultur alanında da önemlı bır değışım yaşanıyordu Tıyatro, sı- nema, müzık, resım alanında sanatçılar, ünı- versıtede öğretım üyelen TlP'ın ve sosyalız- mın yanında saf tutuyorlardı Sosyalızm ve antı-emperyalızm rûzgân Turkıve'nın yaşa- mına yenı bır boyut, yenı bır rerİk katıyordu TlP'ın güçlenmesı gencı çevrelenn de hare- kete geçmesıne yol açtı Vıetnam aleyhtan mıtıng ve gostenler, "Komünizmle Mücade- le Dernekleri*nın, Mıllıyetçı Hareket Partısı komandolannın saldmlanna uğradı TtP yö- netıcılen ve TİP üyelen AP ıktıdannın elı sopalı mılıtanlannca yaralandı, dövüldü Inonu önderlığındekı CHP de TlP'ın es- tırdığı rûzgârdan etkılenerek solcu bır çızgı- ye yöneldı tnonu. 1965 yılında geleneksel çızgısını değıştırerek 'ortanın solu' sloga- nıyla solda saf tuttuğunu ılan ettı 1965 se- çımlennde Demirerın önderlığındekı AP tek başına ıktıdara geldı Bu seçımlenn asıl önemı Turkıye tanhınde ılk kez sosyalıstle- nn örgütlu olarak parlamentoya gırmesıydı Mehmet Alı Aybar'ın lıderlığındekı TtP, 15 mılletvekılıyle Meclıs'teydı Meclis'te 8 yıl TtP. parlamentoda 4 yıl boyunca önemlı bır etken halıne geldı. Parlamentoda emekçı haklan, gençlenn ozgürluk taleplen ve sos- yalızm açıktan savunuluyordu Ama gencı- lık parlamentoda sosyalıstlere tahammul edemedı TİP mılletvekıllen çoğu kez ko- nuşturulmak ıstenmıyor ve ozellıkle AP'lıle- nn saldınsma uğruyorlardı Bır kaç kez uğ- radıklan saldın sonucu TtP mılletvekıllen yaralandılar Onlann Meclis'te varhğı ve sa- vunduklan fıkırler çok yenı ve önemlı bır olaydı Gencıhgın onlara tahammülsüzluğü ıse yenı degıl eskı bır gelenektı TtP Genel Başkanı Mehmet Alı Aybar, Meclis'te etkılı ve cesur bır konuşmacıydı Yoksullann haklannı kararlıklıkla savunuyor ve butûn saldınlara rağmen bır adım gen at- mıyordu Gencılığın Türkıye'nm dört bır yanında gençlere, ışçılere, köylülere saldınsı, sosya- lıstler ıçınde de şiddet yanlısı eğılımlenn ge- lışmesıne neden oldu Özelıkle devrımcı gençlenn faşıst komandolann \e polısm sal- dınlan sonrası yaşamlannı yıtırmelen 'si- lahlı mücadelc' fıknnın gençlık ıçınde yayıl- masının zemınını hazırladı Aybar onderlı- gındekı TİP yönetımı ıse, gencıhgın saldın- lanndan endışe edıyor ve gençlık ıçınde ge- lışen şiddet egılımını önlemeye çalışıyordu Yasal zemını ve yasal partıyı koruma kaygı- sı, gençlerle Aybar yönetımının arasının açılmasına yol açtı Gençler ulkenın dört bır yanında gelışen eylemlerden heyecanlanıyor ve eylemlen gelıştırmek ıstıyordu TtP yönetımı ıse tem- kınlı davranmaktan yanaydı Bu çelışme devnmcı gençlenn TtP'ten kopmasma sebep oldu 1968'den ıtıbaren TtP ıçındekı aynlık- lar, partıyı dennden yaraladı Aybar'ın 'gfr- ler yüzlü sosyahzm", 'Türkiye sosyalizmT ta- nırnlamalan da partı ıçındekı muhalıflenn eleştınsıne ugruyordu Aybar, bu sözlenyle uluslararası sosyalıst hareketm anlayışlannı aynen Tûrkıye'ye aktarmaya çalışan taklıtçı tutumlara karşı çıkıyordu Yasal sıyası mü- cadeleyı savunuyordu Sovyetler Bırlıgı'run Tutarlılığıyla örnek politikacıydıHaber Merkezi - Turkıye'de sosya- lıst hareketm oluşmasına onderlık et- mış. parlamentoda sosyalıst mucadale veren ılk ve son partı olan Turkıye Iş- çı Partısı genel başkanlanndan, bılım adamı Mehmet Ali Aybar'ın olumu büyuk ûzuntu yarattı Sosyalıst muca- delede, Aybar'ın yanında ve karşısın- da olmuş ısımler bıle Mehmet Alı Ay- bar'ın bu hareket ıçınde çok saygın bır yen olduğu goruşunde bırleştıler Mucadale arkadaşlan, sendıkacılar. sıyası partılenn lıderlen yayımladık- lan bıldınlerde, Aybar'ın olumunden duyduklan uzuntuyu dıle getırdıler Sosyalızmı odunsuz savunduğu bıl- dınlen Mehmet Alı Aybar ıçın muca- dele arkadaşlan ve sıyası partı lıderle- n şunlan soyledı Bulent Ecevıt (DSP Genel Başka- nı) " Mehmet Ali Aybar engin kühû- rii. dürûstlüğü, doğrultusundaki tu- tarlılığı ile örnek bir politikacıydı. Mehmet Ali Aybar, kendisinden farklı düşünenlerde de her zaman saygı uyandınrdı. Sosyaüzme karşı olanlar bile onun, sosyalizmi dcmokrasiyle bağdaştırma uğraşındaki içtcnliğin- den kuşku duymazlardı. \llah"tan kendisine rahmet, yakınlanna başsağ- hğı dikrim." Çetın Altan (TtP Eskı Mılletvekılı) " Ben kendisiyie 4-5 gün önce bir lo- kantada karşıiaştun ve el sıkışıp opıiş- tüm. Sağlıklı gorunuyordu. Çok üzüJ- düm. Avbar'ın gununde, TtP'in en üs- tünde durduğu konulardan biri, bu- gûn de Tûrkiye'nin gıindemini oluştu- ran anavasa konusuydu ki biz parti olarak '61 Anayasası'nın, rüm madde- leri ile yaşama geçirilmesinde ısrar ederdik. OzeOikle de Aybar bunda çok ısrarlıydı. Türk siyasi yaşamı. anaya- sanın nasıl hayata gecirilebileceğinin ısran ile karşdaşü. Ondan once çıkan- lan yasalann anayasaya uygun olup olmadığı lrîmsenin umuru değüdi. Ni- tekim egemen guçler, bu anayasayı lüks buldu ve 12 Eylul'de geri çekti- ler" Kemal Nebıoğlu (TİP Kurucu Uye- sı, DtSK eskı Genel Başkanı) "Meh- met \li Aybar, hocamızdı. Işci sınıfı mücadelelerinin gerçek buyuk lideri. Dünyayı bilemiyorum, ama ülkemizde sosyalizmi en doğru, en iyi yorumla- yan ve ona katkılarda bulunan bir bü- vük bilim adamıy dı." Rıdvan Budak (DtSK Genel Başka- nı) "Bu Olkenin sevenleri, bu ülkenin değerleri bir bir aranuzdan aynlıyor. Son birkaç yıl içinde halkımızın goz- bebeği birçok dostumuzu, mücadele arkadaşımızı. ağabeyimizi verdik top- rağa. İşte şimdi de Mehmet Ali Ay- bar'ı uğurlamaya hazırlanryoruz. Bir mücadele insanı, bir emekçi dostu, sessizce bize veda etti. Mehmet Ali \y- bar, kişiliğivle, duşuncesiyle bu ülkeye, biz emekçüere örnek bir insan oldu. Türkiye insanına. işçi sınıfına, füm emekçüere "Bağımsızlık' mıkadelesi- ni yeniden yeniden aşıladı. Tûrki- ye'nin siyasetine " Bağımsızlık. De- mokrası, Sosyalızm" şianyla damgası- nıvurdu." Muzaffer İlhan Erdost: (Sol'Onur Yayınlan sahıbı) Mehmet Alı Ay- bar'ın yaşamdan aynlması dolayısıy- la. duşunce ve duygularımı soran Cumhunyet muhabın arkadaşa, Ay- bar'la sosyalızm anlayışı uzenne tar- tışmalarımız olduğunu belırttıkten sonra, emperyalıst gencılık karşısın- da, aynı cephede yer alan ınsanlar olarak, olumunden derın uzuntu duy- duğumu ekledım Dun Cumhunyet"te çıkan haberde sozlenm eksık yayım- landığı ıçın, benım açımdan kıncı ol- muştur Mehmet Alı Aybar ile 1969-70'lı yıllarda. daha sonra '78'de de sosya- lızme bakış açısından tartıştık Bırbı- nmıze kıncı eleştınler yonelttık Ben "Sayın Aybar" dıye yazmıştım bır tartışmamda O bana "Baytar yazar" dıye yanıt verdı Ama bunlar sosyalıst devnmcıleşme cephesı ıçerısındekı goruş aynlıklanndan kaynaklanıyor- du Yoksa Aybar da, ben de emperya- lıst gencılığe dunya kapıtalıst sıste- mıne karşı sosyalizmi savunan ıkı farklı goruşte ınsanlardık. Olumu be- nı uzdu " Cenan Bıçakçı (SDP Genel Sekre- ten) '"M. Ali Aybar, Türkiye siyasi hareketi içinde emeğe dayah, mücade- lenin kendine ozgü 50 yühk çizgilerin- den birisidir. Yaşamımn sonuna kadar aynı doğnıltuda büyük bir azim ve kararlılıkla mücadele verdi. Sosyaliz- min. aydın uğraşı olmaktan çıkarılıp köy kahvelerinde konuşulması konu- sunda büyük katkılan olmuştur. Sos- yaüzmin insan için olduğu ve insanın sosyalızm için olamayacağı konusunda insan merkiezli yoğunluk gosterdi." Mehmet Ali A\ bar, ozgurlüğe adanmış bir yaşamın yanı sıra iyi bir atietti. 1968 yılında Çekoslovakya'yı ışgalıne karşı çıkması da aynı anlayışın bır parçasıydı Ama o yıllarda Sovyetler Bırlıgı'nın ve Çın'ın sosyalıstler uzenndekı etkısı çok bü- yûktu, kımse Aybar'ı dınlemek ıstemıyordu Devnmcı gençler ıse Kuba devnmırun bü- yûsune kapılmışlar. yenı bır silahlı devnmın hazırlıklannı yapıyorlardı Türkiye sosyalizmi Aybar, azinlıkta kalmasına ve partı ıçın- dekı etkısını tamamen yıtırmesıne karşın •Türkiye sosyalizmi' anlayışını terk etmedı 1969 seçımlennde TtP'ın etkısı lyıce azal- mıştı Yalnızca Istanbul'dan ıkı mıllletvekılı çıkarabıldı Mehmet Alı Aybar ve Rıza Ku- as TtP yönetımı o sırada Behice Boran-Sa- dun Aren onderlığıne geçmıştı ve Aybar partıden kopmuştu 12 Mart 1971 asken darbesı TtP'ı kapattı ve TtP yönetıcılennı yargıladı Mehmet Alı Aybar mılletvekılıydı, o koşullarda demok- rasıyı ve insan haklannı kararlılıkla savun- du Sıkıyönetımlere karşı çıktı, Denız'lenn ıdamlannı engellemeye çalıştı 1973 seçımlenyle Türkıye'de sıyası ya- şam yeniden canlanınca Aybar kendısı gıbı düşünen arkadaşlanyla bırlıkte Sosyalıst Devnm Partısı'nı kurdu Kendı anlayışlanna uygun olarak partı ıçınde burokratlaşmayı onleyecek tûzûk maddelen koydu Ömegın bır genel başkan ancak bır donem genel baş- kan olabılıyordu Bır daha seçılemıyordu Buna benzer başka onlemler de vardı 12 EyiüTde de boş durmadı 12 Eylul'de Aybar'ın SDP'sı de kapatıldı O. bu dönemde de boş durmadı DtSK Dava- sı, Turkıye Barış Denıeğı Davası, Aydınlar Dılekçesı Davası'nda avukatlık yaptı Aziz Nesin'le bırlıkte DGM'de Terörle Mücadele Yasasf nın 8/1 maddesınden yargılandı Nâ- zım Hıkmet Kültür ve Sanat Vakfi'nın gın- şımcılen arasında Aziz Nesin ve Samiye Yal- nrun'la bırlıkte yer aldı 12 Eylül dönemınde Aybar'ın en çok çaba sarf ettığı konulardan bırısı sosyalıstlenn bırlıgı ıdı Bu amaçla Kuruçeşme'de Aziz Nesin'le bırlıkte sosyalıstlenn bırlığı ıçın toplantı düzenledı Bunu bır dızı toplantı ız- ledı Bırleşık Sosyalıst Partı bu gınşımlenn sonucu olarak kuruldu Ancak Aybar. ıstedı- ğı bırlığe ulaşamadığına mandığı ıçın Sos- yalıst Devnm Partısı'nın yeniden kurulması- na onculük ettı Yıne ıstedığı olmamıştı Bu amaçla Türkıye'nın önde gelen sosyalıstlen- nı zaman zaman toplantıya çağınyor vebır- lık konusuna çarebulmaya çalışıyordu Öm- runun son gûnlennı de bu bırlık çabalanna harcamıştı Mehmet Alı Aybar, özgün sosyalızm gö- rüşlenyle ve emekçılere olan denn tnancıy- la, hem bır eylem adamı hem de düşün ada- mıydı Gençlığınde mıllı atletızm takımına kadar yükselen ve uluslararası dereceler de kazanan Aybar, kendısını ıyı yetıştırmış seç- kın bır aydındı Göruşlennı her platfonnda cesaretle savundu Nâzun Hikmet'ın teyze- sının oğlu ıdı Nâzım'ın yurtdışına kaçışının planlayıcılanndandı Onun kaybıyla Türkiye sosyalıstlen önemlı bır önderlennı, Turkıye düşünce ha- yatı ıse bır fıkır adamını kaybettı 87 yaşında öldüğunde, ardında onurlu ve kavgayla dolu bır yaşam bırakıyordu. Mehmet Alı Aybar'ın bızlere bıraktığı mı- ras, her koşul altında eşıtlık ve özgûrluğü savurunak, toplumun ezılen alt kesımlennın sesı olmaktır AYBAR'I UĞURLUYORUZ... Kışılığıyle, düşüncesıyle ornek bır insan, Bağımsızlığın, demokrasinin, sosyalizmm, hukukun, özgürlüklerin. DISK davasının yılmaz savoınucusu, ışçi sınıfının dostu, Değerlı insan Mehmet Ali Aybar'ın aziz anısı onunde saygıyla eğılıyoruz Tüm emekçılen, halkımızı sevgımızle, coşkumuzla, alkışlanmızla Aybar'ı uğurlamaya çağınyoruz Not. Mehmet Alı Aybar'ın cenazesı 13 Temmuz 1995 Perşembe gunü Bebek Camn'nde kılınacak oğle namazından sonra Âşıyan Mezarlığı'nda toprağa venlecektır. TÜRKİYE DEVRİMCt İŞÇİ SENDİKALARI KONFEDERASYONU Baskı ve zulumle yer altına ıtılen Turkıye sosyalıst hareketının legal alana çıkanlmasında, yaygınlaştınlmasında ve demokrası bılıncının ve külturunün gelıştınlmesınde en buyûk payı olan gerçek insan, hocamız, abımız, arkadaşımız MEHMET ALI AYBAR'ı kaybetmenın acısı ıçındeyız Başımız sağ olsun MEHMET ALt ASLAN Sosyahzmın yılmaz savaşçısı MEHMET ALİ AYBAR'ı yıtırdık. Anısını yaşatacağız DİSK / ASİS SENDİKASI OLUM Hüseyin Hüsnü Paşa ve Haynye Hanımefendi ile Hüsamettm Paşa ve Lebibe Hanımefendı'nın torunu, Tahsın ve Aliye Aybar'ın oğlu, Nermin Kehyagil'ın ağabeyi, Ayla Pulhan, Leyla Gıresunlu ve Mehmet Kehyagıl'in dayısı, Baştımar, Okçu, Tanoğlu, Yaltınm, Andaç, îpekçıler, Arslan, Köseoğlu, Cebesoy, Ünönü, Pekin, Varal, Yeğen, Güran, Genım, Talu, Boysan, Tan ve Behlıl aılelennin büyüğü ve yakını, Sıret Aybar'ın eşi, Güllü Aybar'ın babası, Memo'nun sevgılı dedesi MEHMET ALİ AYBAR 10 Temmuz 1995 Pazartesı günü aramızdan aynlmıştır. Cenazesi 13 Temmuz Perşembe günü öğle namazından sonra Bebek Camıf nden alınarak Âşıyan Mezarlığı'nda toprağa verilecektir. AtLESİ