Katalog

SAYFA CUMHURİYET ~n *~*~ 12 TEMMUZ 1995 ÇARŞAMBA OLAYLAR VE GORUŞLER Laiklik Prof. Dr. SUNA KİLİ Boğazıçı Lnnersıtesı A tatürk'un kurmuş olduğu yışla Osmanlı toplumunun sorunlannı cumhunyet yonetımının çözmejeçalışıyordu Saltçı (mutlakıyet- başlıca nıtelıklen laik ve ulusal oluşudur Çağdaş olma toplum ve devlet yaşamını us'a, bılıme da- ancak ve ancak laıkiık ılkesınınyatma eğıtımde sıyasa, devlet vetoplumyone- tırrunde ve orgutlenmelennde eksıksız uygulanmasıyla gerçekJeşır Bırcok dev - nm atılımı laik bır toplum, laık bır dev- let yaratmak amacıyla yapılmış, oburle- n ıse bojle bır ılkenın benımsenmesıyle yururluğe konma olanağını bulmuştur Yönetım bıçımı ne olursa olsun hıçbır gelışmış ya da sağlıklı, gerçekçı bır mo- dernleşme atılımında olan bır ulke yok- rur kı laıldığı benımsemesın Osmanlı dönemınde "urfi" alandakı ışlemlenn dın kurallanna aykın olup ol- madıklannı saptama yetkısı 'ılmive sını- fi'nındı Ronesans'tan bu yana hızla ge lışen bır Batı ya karşın, çok genış yetlo- lere sahıp ılmıve sınıfı, durağan bır anla- çı) yonetırrun korunmasında kendı çıkar- lannın surekJılığını goruvordu Çok ge nışvetkileresahıpılmıvesınıfı uzunvıl- larboyunca kendısını sınırlavabılecek bır guçle karşılaşmarruş sınıriavıagücuken- dinde bulması nedemyie değışen dunya- v a ayak uvdurmak, kendı duşüncesınde, vaklaşımındareform vapmak, ılenyegıt- mek gereğını duymamış dırenerek Os- manlı toplumunu yenılıklerden uzak tut- mak ıstemıştır Kısacasi değışen dunya- yı değışmeven bıranlayışlavorumlamak ıstemış sınırsız kalan her gucun nasıl soysuzlaşabıleceğının tıpık orneğını ver- mıştır Bu>ınıftakı >erleşıkanlayış ege- men olduklan egitım veadalet gıbı alan- larda da bozukluk ve genlemeler yarat- mıştır Ilmıye sınıfı yenıleşme modern- leşme >anlısı olan gruplara karşı hoşgö- rulu olmamış onlarla bırlıkte yaşamayı kabul etmemıştır Osmanlı tmparatorluğu ndakı duzel- tım çabalanna dınsel guçlenn karşı koy- ması 1909 gencıhk eylemı ulusal sava- şım dönemınde padışah-halıfenın başta şeyhulıslam olmak uzere dınsel resım or- gutun. Kurtuluş Savaşı'naveonun önder- lenne karşı çıkması gıbı olaylar ve tum bunlann bınkjmı ulusal devnmcılen da- ha ılk başta dınsel guçlen çağd&jlaşma- nın en onemlı bır engelı olarak gormeve ıtmıştır Bu nedenlerle laıkiık valnızca devlet ve dın aynlığı olarak değıl dını devletın denetlemesı bıçımınde gorül- muş ve uygulanmıştır Osmanlı hanedanlığının sona erdınl- mesı saltanatın hılafetın fesın kaldınl- ması eğıtım ve oğrenımın bırleştınlme- sı tekke ve zavıyelenn kapatılmasi, ana- yasanın laıkleştınlmesı Latın alfabesı nın kabulu, dıl devnmı gıbı atılımlar la- ıkhğın gerçekleşmesı dogrultmunda onemlı >enılıklerdır CHP nın '1927 kurultayı'nda kabul edılen tuzuğun 1 maddesı CHP'yı cum hunyetçı. halkçı veulusçubırsıyasal ku- ruluş olarak tanımlamaktadır Laıkiık bır temel ılke olarak yer almamakta, ancak 3 maddede laıklığın temelı olan dın ve dunya ışlennın tumuyle bırbınnden a>- nlması çağdaş ujgarhk doğrultusunda bır goruş olarak benımsenmektedır CHP nın 1927 kurulta>ının 'UmumiRj- yaset BeyannamesT kapsadığı ılkeler ba kımından partı tuzuğunden de ılenve gıt mıştır Bu 'bevanname'de CHP nın laık bırpartıolduğunayervenlmış laıkiık ıl kesı benımsenmiş ve bovlece ılende \a- pılacakbırvenıiığe 1924 Anavasası nın 1928 ytlında laik bır temele oturtulma- siylaılgılıreform-ışaretedılmıştır 1931 yılındatoplanan3 CHPkurultayındaılk partı programı kabul olunmuş bovlece partı programı ve partı tuzuğu arasında bıraynmvapılmıştır 1927kurultayında CHP nın ılkelen olarak belırtılencumhu- nvetçılık halkçılık ve ulusçuluk ılkele- nne 1931 kurultayında laıkiık, devletçı- lık ve devnmcılık ılkelen ılave edılmış partının temel duşuncesını vansitan bu altıılke kurultay tarafından kabul veılan olunmuştur Atatûrk Islam dunvasında ılk laık dev - letı kurmuş, çağdaş uvgarlık düzevıne ulaşamamamızın onemlı bır nedenını geçmışte dev let vapısının dınsel kuralla- nna baglı olmasında görmüştür Hukuk ve eğıtım alanlanndakı devnm atılımla- n çağdaş ulusal bır anlayışın urûnlen dır Ataturk, Iaıklığı hıçbır zaman dınsız- lık olarak anlamamış, o>le yorumlama mıştır Ataturkçu laıkiık ılkesı dını yad- sımaz, dınsızlığı desteklemez dınsızlığı kışkırtmaz Dını, çağdaş bır toplumda kendısıne özgü konularla ılgılenmeye ça ğınr Dının geleneksel topiumdakı ışle- vınden uzaklaşip çağdaş Tûrk toplumun da gerçek yennı bulmasını onenr Dın perdes>ı arkasına gızlenerek gencı düşün- cev ı topluma egemen kılmav a çalışan ve geleneksel gen kalmış toplumu surdur- mek ıste>enlere karşı koyar Atatürk'un, Islam dını ıle ılgısı olma- yan boş ınanç ve bağnazlıklardan sıynl- mak, us a bılıme dayalı bır gelışmeye > onelmekle ılgı 11 sozlen konuyu daha da açıklığakavuşturacaktır "Yapbğımız ve yapmakta olduğumuz devrimın amacu I urkıve Cumhunveti halkuu tamamen çağdaş \v bunun anlam ve biçinıi ile uv- gar bır toplum haline ulaştırmaktır. Dev- • Arkast 19. Sayfada Dünyanın Birinci TercJŞii Corolla . Türkiye'nin de Birinci Tercihi! V * Dünyadaki 22 milyonu aşkın Corolla sahibi gibi, Türkîye'deki * Corolla sahiplerinin de çok iyi bildiği bir gerçek var: Toyota. kalite üretir! Üretimden satış ve satış sonrası hizmetlere kadar Toyota'da kalite bölünmez bir bütündür. Işte bu gerçek, "Dünyanın Birinci Tercihi Toyota Corolla"yı şimdi kendi sınıfında Türkiye'nin de birinci tercihi yaptı! TOYOTA TOYOTA-SABANa OTOMOTİV SAN VE ® TOYOTA Kalite hayatınızı değiştirir! PENCERE Yalan ve Gerçek Yağlı gureşte pehlıvanlar tutuşmadan once orta- lıkta salınırlar ellerını bırbırıne çarpıp çırparak kendı kendılerıne hava basarlar - Haydı bre pehlıvan1 - Hoyt Hoyt Isınmak ıçın doğal devınımlerdır bunlar, ama bır başka ıçerık kazanmıştır bır tur meydan okuma ha- vası taşır, peşrev yapan pehlıvanlar sankı bırt»rlen- ne babalanıp horozlanırlar - Yenm ulan senı1 - Kemıklennı kıranm - Çığnenm - ^ Çoğu zaman bakarsın kı en fiyakalı peşrev yapa- nın sırtı yere yapışmış, gozlerı gokte yıldız sayıyor • Bosna'da Sırpların zulmu bastırdıkça, pervasızlıgı arttıkça, bır m.lyariık Islam dunyasında peşrev de uzadıkça uzuyor Gerçeklerı hasıraltı etmekte pek usta şaklabanlar da Turkıye de sozum ona Bosna kahramanı kesıldı- ler, durmadan atıp tutuyor havanda su dovuyorlar Bır mılyarlık Islam dunyasını Mağrıp'ten Maşnk'a say say brtmez1 Fas Cezayır, Tunus, übya, Sudan Mısır ı bır yana bıraktık, geçtık Asya'ya Suudı Ara- bıstan'ı mı sayalım? Irak a ne dersınız9 Urdun, Ku- veyt, Yemen, Afganıstan Iran Surıye, Pakıstan Bangladeş'ı de geçelım Endonezya'ya ne buyru- Nufus 150 mılyon1 Dın'' Turkıye "yuzde 99'u Musluman" bır ulkedır dıye ovunuyoruz ya Endonezya'nın yaklaşık yuzde 95'ı Musluman' Pekı, nerede bu Musluman ulkeler? Bu devlet- ler^ Buhalklar? Avrupa nın gobeğınde Musluman Boşnaklara kı- yılırken dın-ıman nutku atarak Turkıye'de sıyaset yapan şenatçılar bılmıyorlar mı kı bır mılyarlık Islam dunyası gerılığı, dağınıklığı, çıkarcılığı duyarsızlığı nedenıyle hıçbır şey yapamaz1 Bılmıyorlar mı kı Muslumanlık bugun yeryuzunde solda sıfır sayılan bır polıtıkanın adına donuşmuştur Bılmıyorlar mı kı Mus lumanın en buyuk duşmanı Musluman olmuştur ve şerıatçılık her Islam toplumunu çağdışına duşuren, parçalayan un ufak eden emperyalızmın ekmeğıne tereyağı suren bır gencılık sıyasetınden başka şey değıldır • Bal gıbı bılıyorlar Ama her Islam ulkesındekı Muslumanlığı ozçıkar pohtıkasına alet etmekten utanmayan şenatçı takı- mı boy atmıştır bunlar Bosna edebıyatı yaparlar - Avrupa utansın' Hınstıyanlar Muslumanlan ke- sıyortar, Batı umarsamıyor Kalkın ey ummet-ı Mu- hammet, ellennızı cebınıze atın, Bosna'ya yardım topluyoruz Oysa demelerı gerekır kı - Ey ummet-ı Muhammet' Bugun yeryuzunde bır mılyar Musluman var, ama, cırmı kadar yer yakmı- yor' Neden'? Çunku şenatçılık nedenıyle çağdışı- na ıtılmışlerdır Gencılık soluğumuzu kesıyor, ırtıca hayat damarlarımızı kurutmuştur Dünyanın heryo- resındekı Islam toplumlannda şenatçılarla Muslu- manlar arasında kavga var' Devlet ışlennı dın ışle- nnden ayırmadan, Ataturk un Turkıye'de modelola- rak ortaya koyduğu laık cumhunyetı benımseme- den, dünya sıyasetıne ağırlığımızı koyamayız 1 Kım- se bızı ıplemez 1 Muslumanlar dünyanın en gen coğ- rafyasında yaşıyorlar Bosna olaylannda edebıyatı bırakalım, orada karar Amenka, Fransa, Ingıltere, Rusya ve kafadahan tarafından venlıyor, kımse bır mılyarlık Islam dunyasını takmıyor • Şenatçı ıçın Muslumanlık ınanç degıl, sıyasettır Islamıyet vıcdan değıl cuzdan ışıdır, ummet-ı Mu- hammet ınsanlardan değıl muştenlerden oluşur, bu tarakta dın dıyanet bezı dokunur NÂZIM HİKMET KULTÜR VE SANAT VAKFI Ulkemızın yetıştırdığı seçkın bılım, kültür ve sıyaset adamı, Vakfımızın kuruluşunda ve gelışmesınde bu\uk katkıları olan Danışma Kurulu Uvemız MEHMET ALİ AYBAR'ı yıtırmış olmanın uzuntusu ıçındeyız Onurlu yaşamının anısı onunde saygı ıle eğılıyoruz Turkıye Işçı Partısı Genel Başkaru DeĞerlı Dost MEHMET ALİ AYBAR'ı vıtırdık Turkıye ışçı ve emekçılenne \e aılesıne başsağlığı dılenz A>. ŞEKJBE ÇELENK Av. HALtT ÇELENK SERPİL - KA\A GU\E\Ç VEFAT Baromuzun 2900 sıcıl savısında kayıtlı A\XKAT MEHMET ALİ AYBAR vefat etmıştır Azız meslektaşımızın cenazesı 12 7 1995 günü (yann) Bebek Camıı'nde kılınacak oğle namazmı müteakıp Aşıyan Vlezarlığı na defhedılecektır Mertıume Tann'dan rahmet. kederlı aılesıne ve meslektaşlanmıza başsağlığı dılenz tSTANBUL BAROSU B4ŞKANLIĞI