Katalog

BCİM 1995 CUMARTESl CUMHURlYET SAYFA DIŞ HABERLER Dünyaya banşı ve huzuru getirmekte yetersiz kalan BM örgütünün 50. yılı kutlanıyor BM varlığuu sorguluyorDışHaberlerSer- \isi- Birkşmış Mil- k t k r (BM), 2l. Yüzyıl'ın farklı prob- lemleriyk mücadek edebilmek ıçin kurul- duktan 50 yıl sonra yeni arayışlar içerisine girdi. 160'dan fazla ülkenin devlet ve hükümet başkan- lan. 22 ekımpazar günü (yann)başlayıp 24 ekim sa- lı gûnü bitecek olan BM'nin kuruluşunun 50. yıldö- nümü kutlamalan için Nevv York'da bir araya gek- cekler. Nevv York polisi, FB1 ve Gizli Servisin genış güvenlık önkmleri aldığı bu toplantıda kuruluşun başanlanndan söz edilecek ve gelecekte nekr yapa- cağı planlanacak. Son zamanlarda, özellikle de Bosna'da banşı sağ- lamakta etkin olamaması, örgütün dünyanın gözün- dekı saygınlığını tamamen yitirmesine neden oldu. Dünya banşınt korumaktaki birçok başansız ginşi- minin ardından şimdi BM'ye hâlâ ihtiyaç olup ol- madığı tartışıhyor. Hatta bazı çevreier, eğer örgüt içinde reform yapılmazsa BM'nin dağılması gerek- tiğinı savunuyorİar. Buna göre genel kurulda görüşülmesi bekknen en kapsamlı konu reform. yani üye ülke sayısınm 51 'den 185"e çıktığı ve smır ötesi savaşlardan ziyade iç sa- \aşlann artarak sürdüğübu çağda örgütün işkrliği- ni koruyabilmesi için ne tür değişiklikkr yapması gerektiği tartışılıyor. Örgüt özellikle eski Soğuk Savaş zamamndaki ya- pısını değiştirememekk suçlanıyor ve banşı koru- ma çabalannın Somali Operasyonu'nda olduğu gi- bi pahah fıyaskolarla sonuçlandığı ifade ediliyor. 1993 ekimindeki operasyon ABD'li 18 askerin tek bır günde ölümüne yol açmıştı. Birkşmiş Milktkr' in en büyük amaçlanndan bi- n olan "sömürgeciliğe sonverme" çalışmalan Üçün- cü Dünya Ülketerinin çoğalmasıyla sonuçlandı. Sonuçta ABD ve müttefıklerinin yegane basanla- n ~hasar kontrolü"olabıldi. Delegeler, meclisteki havayı yansıtmak için "absürdtfyatro" veya "zalim çoğunluk" ifadelerini geliştırdıler. Örgütün zaman içinde değişebikceğine ömek ola- rak "Banş Gücü*kavramını verebilinz. Şu sıralar- da gelişme ve insan haklanyla ilgili faaliyetlerinden ötürü adından sıkça söz ettiren Banş Gücü'nün hâ- lâ BM protokolünde yer almadığınt ve ancak ihtiyaç doğduktan sonra oluşturulduğunu biliyor muydu- nuz? Banş Gücü 1948'den bu yana 75O.OOO'den faz- la personelin kattldıği toplam 38 operasyon gerçek- kştirdi. Bu operasyonlardan 63.000 asker, gözkm- ci ve polisin katıldiğı I6'sı hâlâ sürmekte Eski Yu- goslavya, Ruanda. Haiti ve diger problemli bölge- lerde dikkatkr. etnik mücadeleler veya dağılmakta olan "başansız hükümetkrin"' üzerine çevnlmişti. fakat örgüt üyelerı zorlayıcı stratejık menfaatlerin yokluğunda. müdahale etmek için fazla bir gerek görmedüer. Bu da amacı banşı sağlamak olan BM'nin gerçekte ne işe yaradtğı sorusunu gündeme getirdi. Askerkrin ancak ateşkes ilan edildıkten son- ra müdahak ettığı "eski moda" Banş Gücü. günün koşullanna daha lyı uyacak olan banşın güç kulla- narak uygulanmasıyla yer değiştırdı. Bu sefer de "Mavi BereBfcr1 * savaşan başka bir grup olarak gö- rüldükr. Btiytikgfiçterin kapristeri Savaş sonrası döneminin çoğu zamanında BM, probkm çözmek yerine sürmekte olan savaşlar için mücadek alanı oldu ve her kriz. prizmadan Doğu- Batı rekabeti olarak görüldü. Iki süper güç. ABD ve Rusya ise sürekli veto tehditleny le örgütü de fiili ola- rak felç ederek birbirlerinı kontrol altında tuttular. Birkşmiş Milletler'ın gekceğini belirlemede ABD her zaman anahtar faktör oldu. Örgütün kuru- culanndan olan ABD. diplomatlarokyanus ötesi yol- cu uçaklannda rahatça seyahat ederken. uzaklarda belirsizkatliamlann yapıldıgı zamanlarda, 1945 yı- hnda San Francisco'da protokolünü yaparak derhal kamuoyunu ve hükümet politikalannı etkikmeye başladı. Organizasyon, BM'nin yıîlık bütçesı olan 1.2 milyar dolar ve de Banş Gücü'ne harcanan 3 mil- yar dolardan fazla paranın yüzde 25'ini ödemekk yükümlü olan Washington'un düşüncelerinden şid- detk etkikndı. Başkan Clinton \e BM'ye pek de sempatiyk bakmayan kongrenin Cumhuriyetçi ço- ğunluğu arasındaki fikir aynlıklan, ABD'nin örgü- te olan 1 milyar doiann üzerindekı borcunun öden- mesiyk ilgıü zorluklara bir tanesini daha ekkdi. ABD borcunu ödemek için örgütün reformdan geç- mesi şartını koyuyor. Faturalar ödenmeyi bekkrken BM ve ABD ise tartışmah bir konumda sıkışıp ka- lıyorlar. Eğer Birkşmiş Milletler ayakta kalacaksa içinde bulundugu. örgüt tarihinin en büyük mali krizi için de acit bir çözüm bulmalı. Bu krize üye ülkelerinin, özellikle de Amerika Birkşik Devkti ve Rusya'nın. 3 milyann üstündeki borçlan ve banş gücü masraf- lannı ödemekteki ihmalkrinin sebep olduğu bilini- yor. BMveButrosGali Birkşmiş Milktler*in gekceğini dûşünürkendün- ya Hderİerinin karşı karşiya gelmek zonında olduk- lan bırbaşka konu da Genel Sekreter Butros Gali'nin 5 yıllık görev süresının son dönemine gırerken tek- rar seçilmeyi mi amaçladığı yoksa örgütün yeni dö- nemine yeni bir başkanla mı gireceği olacak. 1991 yılında Butros Gali genel sekreterlik göre- vıne getirildiğinde Sovyet lmparatorluğu henüz da- ğılmış ve Soğuk Savaş sonaermişti. Dolayısıyla dün- ya yeni bir yapılanma süreci içindeydi. BM, Butros Gali'nin önderliğinde 1992'den bu yana 15 Banş Gücü operasyonu gerçekkştirdi. Bu sayı 1992 sene- sine kadarki 44 yıl içinde ancak 23 olabilmişti. Butros Gali birçok ülkenin liden tarafından. ope- rasyonlarda askeri bir rol üstlenmekk ve bunuda gü- cünü arttırmak için yapmakla suçlandı. NATO yet- kilikri özellikle Genel Sekretenn Bosna'dakı aske- ri operasyonlara kanşmastnın kaosa yol açtığını ve bir daha asla tekrar etmemesi gerektigini belirttikr. ABD Başkanı Bill Clinton da BM'nin askeri müda- hakkre kanşması halinde ABD'nin desteğini kese- ceği uyansındabulundu. Bunlann sonucunda Genel Sekretenn örgüt üzerindeki gücü ve güvenılirlıği de tatışmaya açılmış oldu. Birkşmiş Milletler acaba bütün bu sorunların üs- tesinden gekbikcek mi? Örgüt ancak eğer kuruluş ıdealkrinin ışığında za- mana uygun fonksiyonel çözümler geliştirebılirse ve örgüt içi sorunlannı uzlaşmacı bir tavırla tüm üye ülkeleri de memnun edebikcek şekilde çözerse ger- çekten var olabilir. BM'de Türk izi Barış tapuıağııuıı öyküsü ÖZGEN ACAR NEW YORK- 50 yıl önce. Birkşmiş Milletler (BM).dünyadabanş. demokra- si. insan hakları ve refahı gerçekkştir- rnek amacıyla kurulduğunda. ortaya çok önemli iki sorun çıktı. Orgürün 'Banş ta- pınağı' sayılan karargahı "nerede'< kuru- lacaktı ve " n a s r olacaktı? 1. DünyaSavaşı sonrasında Cenevre'de kurulan "Cemi>ı eti.\kvam'',birbaşkade- yişk "MiDetter Cemi>eti" binasının ya- pımında çeşitli sorunlar yaşanmıştı. Cemiyeti Akvam Binası için 1926-27 arasında akademısyenkr ik modemistkr arasında bir meydan savaşı olmuş, acilen yanşmaya katılan 377 tasanmdan doku- zu fınak kalmıştı. Finalistkrden, sadece ünlümimar LeCorhusierve PierreJean- neret'in tasanmlan koşullann gerekkri- ne uyuyordu. Modemistkr, yeni bir dün- ya kunılurken. karargâhının dayeni dün- yanın modem koşullanna uyması gerek- tigini söylüyorlardı. Ne var ki, Diploma- tik Kurul. siyasal bir yaklaşımla Fransız mımar Henri PasulNenotik tsviçreli Ju- lien Flegenheimer'm "neoklasik" tasan- mının bazt değişiklikkrk yeniden çizil- mesi görüşünü bemmsedi. Diplomatlar ve mımarlar aynı siyasal ve simgesel yanlışlıgı yinekmek istemi- yorlardı. Ancak BM Karargahının "na- sü" olacaği sorusundan önce, birinci so- run olan '*nerede'*ye yamt aranıyordu. Karargâh binasının yapılacağı kent, bir anlamda dünyanm da başkenti olacaktt. Dünyanın pek çok yeri önerildi. So- nuçda ABD'de karar kılındı. **Peki ama Amerika'nın neresinde" sorusunu "Kır- sal bir alanda mı? Yoksa kentsel bir ala- mn ortasında mı?" sorusu izlıyordu. Aday olan Ne\v York. San Fransisco, Fi- kdelfiya. Boston ve Connectıcut gibi kentknn çevresindeki 40 millik alanlar tarandı. 26 Haziran 1945'te BM Anayasası'nm imzalandığı San Fransisco ik New York arasında büyük rekabet başladı. Yanşa, Fikdelfiya'nm da katılması üzerine "BM'yi New York'a Getirme Komite- srnin başkanı milyarder Nelson Rocke- feller. Pocantico'dakikendiarazisini öner- dı. Bu arada bazı yabancı temsılcilikkr, Nevv York'taki ManhattanAdası'nda kü- çük bir alana dikkati çektikr. Gayri men- kul yatınmcısı VVılliam Zrckendorf, Do- gu Nehri'nin kıyısında, eskiden mezba- ha ve paketkme tesiskri olarak kullanı- lanbir arazide; ünlü "Rockefelkr Merke- • BM Binasının Mimarlar Kurulu Başkanı kabul edilen tasanmı 'Dünya banş için bir simge ümit ediyor. Onlara banş çalışması yapacaklan bir atölye verdik' sözleriyle açıklamıştı. zTnin mimari VV'allace K. Herrison'dan bir anlamda "kentiçindekent" tasariama- sını istemişti. Zeckendorf tasansından vazgeçip BM'ye satmayı kabul ettiğinde, araziyı Rockefeller 8.5 milyon dolara satın aldı ve BM'ye bağışladı. Örgütün ilk genel sekreteri Trygvi lie, 14 aralıkta, "20. yüzyıl yaşamındaki fır- tınalannın tam ortasında bulunulduğu bir donemde.dünyamı/a kavşak oluştur- ması nh'etiylehediyeninkabul edildigini" açıkladı. ^Cenevre^fiyaskosu' "Nerede" sorusuna yanıt bulunmuştu. Artık "nasd* bir bina sorusu tartışılır ol- muştu. Bu aradaModem Sanatlar Müze- si ( MOMA). 1946'da *BM'ye Bir Ev: Cenevre fiyaskosutıu tekrartamalı mı- ya?" dıye iddialı bir sergi açtı. Kurul, bir yanşma düzenknmesi yeri- ne "tasanmm savaş sonrasının ruhunu yansıtacak bir işbirliği Ue ortaklaşa ger- ç ^ görüşünü benimsedi. 1947 ocağında mimar \Vallace Harrison, planlama müdürü olarak atandı ve Tasa- ntn Komitesi'ne dünya çapında şu 10 mi- mar seçildi: Le Corbusier (Fransa). Ho- ward Robertson (lngiltere). Sven Marke- lius (Isveç). Oscar Niemeyer (Brezilya), LiangSsucheng(Çin),Nikolai D. Bassov (SSCB). Gyle Soilkux (Avusturalya). Gustave Brunfaut (Belçıka). Ernest Cor- mier (Kanada). Julio Vılamajo (Urugu- ay). Le Corbusier. sadece Cenevre tasan- mım kaybetmişbir modemist değildi, ay- nı zamanda öteki üç üye (Markelius- Ni- emeyer ve Robertson) gibi 1939 Dünya Fuan"nda kendi ülkelerinin pavyonîannt tasarlamış. mimarlardan biriydi. Nevv York'taki karargâhının tasarlan- masında ilgmç gelişmekr yaşandı. Bina- nın. mimari açıdan "modemizmin işlev- selltği ik birtikte estetik bütünlük taşrş-an bir tapınak gjbi olması" öngörüldü. 17 Şubat 1947'de Nevv York'ta bir ara- ya gekn bu ustalar, BM Karargahı kav- ramını geliştirip, yeni örgütün yeni bina- sının naMİ olması gerektigini tartıştılar. K.omite dört ay çalıştı. 45 toplantı yaptı. Tasanmlarm çizilmesinde karakekm us- tası mımar Hugh Ferris görevkndirildi. 80 taslak tartışıldı. Kurulda. her kafa- dan bir ses çıkıyordu. Ancak, bır süre sonra tartışmalar Le Corbusier'ın yön- kndmcı ağırltğında odaklaştı. 'Banş atölyesr Le CorbuMer ık Niemeyer'in taslakla- n üzennde çahşılması kararlaştınldı. So- nuçta Başkan Harrison. "Dünva, banş içinbir simgeümitediyor.Onlarabanşça- lışması vapacaklan bir alöhtverdik'' söz- len ik karan açıkladı. 39 katlı sekreterya binası. cam-alimün- yum. perde-duvar bıçiminde bir gökde- len olarak öngörülmüştü. Inşaat. 1950'de bıtti. Konferans salonu 1951'de. Marke- lius. Isveç'in hediyesi olarak konsey sa- lonlannın dekorasyonunu gcrçekkştir- mek üzere Nevv York'a geri geldi. Genel kurul salonu ise 1952"de açıldı. Bu kez MOMA. 50. yıl nedeniyk ilk özgün tasanmlann 35"ınden ve son du- rumun çizimkrinden oluşan Nevv York'ta yeni bir sergi düzenkdi. • San Fransisco'da "BM Meydanı" Türk sokağına açıhyor, Nevv York'taki "BM Meydanı"nda ise Türk Temsilciliği bulunuyor. SAN FRANSİSCO (Cumhuri>et)-Kentin alanlanndan bırinin adı L'nhed Nations Plaza - Bineşmiş MiUetier Vle>danı adını taşır. Mey- danı. 26 Haziran 1945'te bu kentte *sa\i aşı so- na erdiren banş*" anlaşmasının simgesi BM bayraklan süslüyor. Bu alan, iki blok sonra "Türk SokağTna açılır. Sokak. daha sonra ge- nişteyerek "Türk Burvan" adını alır. Garip bir rastlantı. Nevv York'taki "Birkşmiş Milletler Me>danı"nda. orgüt karargâhının tam karşısın- da bulunanbinalardan biri de, Türk Daimi Tem- sikiliği'nindır. San Fransisco'da BM Anlaşmasf nı Türkiye adına Dışişkn Bakanı Hasan Saka, Washing- ton Büyükelçisi Hüseyin Ragıp Bavdur ve Ba- kanhk Genel Sekreter Birinci Yardımcısı Büyü- kelçi FeridtınCemalErkinımzalamışlardı.BM, anlaşmayı imzalayanlardan hayatta kalanlan Ne\v York ve San Fransisco"dakı 25. yıl tören- krine davet etmişti. Bu törene Türkiye'den sa- dece emekli büyükelçi Erkin katılabilmişti. 2. Dünya Savaşı'nda "tarabız" kalan Türki- ye, Batfdan gekn çağn Ü2erine, Almanya'ya son dakikada savaş "ilan"" edınce. bu yeni ör- gütün 51 kurucusundan bin olma hakkınt elde etmiş. böykce San Fransisco Konferansf na ka- tılabilmişti. Tarihi venkre göre. 2500 yıllık bir süre için- de dünyada ülkekr ve uiuslar arasında 1.600 ka- dar silahlı çatışmanın olduğu belirknmiş. Ta- rih boyunca füozoflar, savaşan bir dünya olma- masmın düşünü kurmuşlar. Yüzyıhmızın başındaki 1. Dünya Savaşı son- rasında "Tek Dünya'' kavramınt gerçekkştir- mek için yapılan tüm çabalar da insanhgı ıste- nen sonuca götürememiş. BM'in ağabeyi sayı- lan "Cemiveti Akvam" da Hitler'i durdurama- mıştı. Savaş sürerken, 14 Ağustos 1941'de, ABD Başkanı Frankfin D.Roosevelt ve tngıltere Baş- bakanı Winston ChurchiU imzaladıklan "At- lantikBUdirisi" ik BM volunda ilk fıkn ortaya attılar. Bunu. 1942'nin yılbaşı günü Washing- ton'da ^BD, tngıliz ve Sovyet dekgekrinin "Birteşmiş Milktler BUdirgesrnı imzalamalan izkdi. 30 Ekım 1943"te Cin. ay nı amaçla " Vlos- ABD Başkanı Truman, BM Yasasrm San Fransisco toplantısında okuyor. (Fotoğraf: BM ARŞİV'I) 51 ülke diplomatının üzerinde çahştıfı BM Anayasası'nın önso/ünü gösteren tarihsel belge. (Fotoğraf: BM ARSTVl) kma BiWirisi'*ni imzaladı. 1944'te Amerika'da Dumbarton Oaks ve 1945'te Yalta toplantılann- daki çağnlar, BM'nin yolunu açtı. 25 Nisan 1945'te San Fransisco'da toplanan konferansta diplomatlar BM Anayasası'nı tar- tıştılar. Anlaşma 26 haziranda imzalandı. ltal- ya (1955). Japonya (1956) ve Almanya (1973) anlaşma dışıbırakıldı. Imzalamaolayınao gün katılan ülkekrin temsikikri 50 yıl sonra ve ge- çen nisan ayında San Fransisco'da bir araya gel- di. Törende Türkiye'yi Büyükelçi İnal Batu temsil etti. BM Örgütü 24 Ekim 1945"te yürürlüğe gir- di. BM'nin üye sayısı 1960'ta l'00'e. 1978'de 150'ye çıktı. §u anda 6.000 nütuslu bir Okna- yusya adası olan Palau'nun katılımt ik üye sa- yısı 185'eyükseldi. Sayısal gelişmeyekarşılık. "Örgüt hedefkrine ulaşabiMi mi" sorusunun yanıtını. Genel Sekreter Butros Butros-GaH Cumhuriyet'e şoyk vermişti. "Devleüer; ku- ruculann Birteşmiş Milletler Anav-asası'nda n't- yet ettikleri biçimde. BM'nin uluslararası banş ve güvenliği; ekonomik. toplumsal ve öteki ko- nularda işbirtiğini güvenceye alan evTensel bir araçolmasınagerçekten karar \«rmeudirler. (~) Yenibir uluslararası çağk;in,veni bir BM yarat- mak için hâlâ geç. kalmış degüiz." San Fransisco'daki "BM Meydanı" bugün, seyyar satıcılann oluşturduğu bir "TürkPazan'ndan farksız. Çoğu Amerikalı. kentkrimn 50 yıl önce "savaşa son veren unza"nın atıhşına sahne oldugunun farkında bile değil. Bazılanna göre banş için imzalar atıl- dı. ama savaştan da vazgeçilmedi. lm- zalann ardından Kore Savaşı, Viet- nam Savaşı, Körfez Savaşı, Bosna- Hersek Savaşı ve nicekri gelmedi mi? Bu alandan geçen Amerikalılann gözünde; anıtsal havuzu çevrekyen BM bayraklan, az ötede San Fransis- co'nun ünlü "sokak tramvajlan'> nın ilk hareket noktası olan "linion Squ- are'i süskyen turistik amaçlı bayrak- lardan pek de farklı değil... Birleşmiş Milletler...Olsa da olur, olmasa da FUAT KOZLUKLU NEVV YORK - Manhattan adasını gölge- kyen yüzkrce benzeri arasında ışıklan bu- gün artık "boşuboşuna" gece gündüz yanan bir gökdekn var. Sağında solunda evsizkrin yattığı. koridorları fareden geçılmeyen ve "Birleşmiş Milletler Genel Merkezr adını taşıyanbubmayagitmekistediğinizde.Nevv York'un tamamına yakını göçmen diyebik- ceğimiz taksi şoförkri, manidar bakışlarla gülümsüyor, tepkiyk kanşık olarak "Sam Amca'nın mutfagına mı" diye soruyorlar. Taksi şoförü haksız değil. Bir savaş ürünü olan BM, bugün herkesm üzerinde birleşti- ği gibi kendi çıkarlan doğrultusunda kullan- ma koşullan yaratmış ABD'nin. dünyadara- hatça at oynatabılmek ve atını oynatırken de demokratik ilkekri ik uluslararası hukuk açısından kendini temize çıkarabikceğı are- na görünümünde. BM, NATO gibi Soğuk Savaş dönemı ya da bir başka tanımlamayla iki kutuplu dün- yanın ürünlerindendi. Bosna'daki savaşın dördüncüyılına girilirken örgütkrden Birleş- miş Milktler. her anlamda sıfın tüketti. Ne güvenilirliği ne de itiban kaldı. Kurulduğu 1945 yılında dünya barışıntn "tek umudtT olan Birleşmış Milktkr. So- mali ve Bosna deneyimkrinın ardından kre- dıbılitesı sorgulanan örgüt halıne geldi. BM, bugün kuruluşunun 50"ncı yılını gende bı- rakırken artık "son umut" bıle değil. Dünyanın tarihınin "utanç"*sayfalannda yer alan katliamlara "seyird" kalan ve "sa- vaşantaraflann'*" maskaralık esiri haline ge- kn "maviberefiler'' yüzünden.banş, "kanat- sızkuş" mısali çırpınıp duruyor. Balkanlar'daki krize gelinceye kadar. BM'nin dünya politikası ik iigıli yiirütme bölümüolan güvenlik konseyi. Soğuk Sav aş sonrası serbesttiğinın tadını çıkarıyordu. Özellikle Körfez Savaşı ik birlikte bırkaç zafer daha kazanılmış. BM'nin uluslararası arenadakı ağırlığı artmış ve "mavi bereli- ler"umudun adı olmuştu. Ancak tam ışkrın düzeldiği bir anda. BM üyesi Bosna-Her- sek'te yaşananlar süreci tersine çevirdi. Al- tüst ettı. BM. her gelışmeye önceden hazır- lıklı olabilmek ıçin sürekli bir para ve asker desteğıne ihtiyaç duyuyor. 1992 bitimme ka- dar para yönünden BM'nin fazlacabir sıkm- tısı olmadı Fakat banşı koruma mahyetkri 1990"da 400 milyon dolardan bu yıl 4 milyar dolara ulaştı. Üİkeler. yeni fiyatı ödeyemi- yorlar Bunlanndabaşında ABD. Rusya, Al- manya, Ukrayna. İspanya. Güney Afnka. Ja- ponya. Italya ve Polonya gelıyor. Banşı koruma parasının neredeyse üçte ıkısıni alamamış BM örgütü. en büyük para kaynağı ABD'nin kendi payına düşen yüz- de 30 dolayındaki kısmmdan "çok" diye şı- kayetçi. Sovyetborcunun hepsini Sovyetkol- tuğunda tek başına oturarak üzerine alan Rusya'nm ise ödeyecek kuruşu yok. BM'nin insan gücü temininde karşılaştığı ^orun. gerek asker gerek sıv il. para bulmak- tan daha da zor ve birliğe asker sağlayan es- ki vefah üyekr Ukandinav ülkeleri. Hindıs- tan ve Kanada gıbı devktkr "kaynağunıztü- kendi" diyorlar. Yorumlarımız bır tarafa. Nevv York'ta. ABD misyonunun tam karşıstnda yer alan v e önünde üyelennin bayraklan sallanan BM çatısı altında, tüm ülkeknn ikili v e çok yön- lü sorunlanna çözüm getirilmeye çalışıhyor. BM'nın "dünya banşnuv^güvennğini ko- ruma" amacından sorumlu organı güvenlik konseyi. BM Güvenlik Konseyf nin 5 daımi üyesi olan ABD, Çin, Rusya. lngiltere ve Fransa'nm yanı sıra BM Genel Kurulu'nca iki yılda bır seçikn 10 geçicı üyesi bulunu- yor Geçicı üyeknn beşi Asya ve Afnka üî- kekrinden, biri Doğu Avrupa'dan, ikisi La- tin Amerika 'dan. ikısı de Avrupa ık diğer ül- kekr arastndan seçıliyor. Güvenlik Konse- yi'nm. tüm BM üyelenni bağlayıcı karar al- mayetkisi var. Güvenlik Konseyi. genel güvenlikk ilgili olmayan konularda herhangı dokuz üyenin kabul oyu vermesiyk karar alıyor. Uluslara- rası anlaşmazlıklann inceknmesi ya da bır ülkeyeyaptınm uygulanmasına(lrak, Lıbya, Sırbıstan gibi) ılışkinkararahnması gerekı- yorsa. daimı üyekr ABD. Cin, Fransa, Rus- ya ve Ingıltere'nin de içinde bulundugu do- kuz üyenin oyu gerekiyor. Daimi üyelerden ya da bir başka ifadeyk "beşli çeteden"bıri "veto" ederse karar ahnamıyor. Örgüt. BM Genel Sekreteri Butros Ga- li'nin ikı ay önce dedigı gibi "ABD'ye bag- lı" ağustos ortalanndaThe Washington Post gazetesinde BM konulu bir makak kakme alan Gali. örgütün mali bakımdan ABD'ye bağımh olduğuna dikkat çekerek. bunun yanhş olduğunu ve bundan kurtulmak ge- rektigini vurgulamıştı. Gali. "Beninasettim, BM iflas etti" demiş. üye ülkekrin yüküm- lülüklerini yerine getirmedikkrinden yakın- mıştı. BM'de "en çoksozû geçen" ülke olan ABD. örgüte aynı zamanda "en çok para ve- ren" ülke diye gözüküyor. Kayıtlara göre ma- li yönden çöken ve borç içinde yüzen BM'ye "en borçlu ülke"de 1 milyar dolara yakın borcuyla yine ABD. Türkiye de 4 milyon do- lann üzerinde borcu olan ve eli cebine git- meyen ülkekrden. Borçlar. ülkeknn bu ör- güte ödemekri gereken bütçeye ve banş gü- cü operasyonlanna katı paylanndan oluşu- yor.