Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 AĞUSTOS 1994 CUMARTESİ 10 DİZİYAZI îsveç Kraliyet Bilim Akademisi Başkanı Torvard C. Laurent Cumhurİyet için yazdı Sorunlaraküresel çözüm C umhurİyet gazetesi, "Üçûncü BinyıPda msan kültürü ve ilişkjleri hakkındaki düşûncelerimi belirtmemi istediğinde şaşırdığımı itiraf etmeliyim. Gelecekte neler olacağını tahmin edebilecek yeteneğe sahip olduğuma inanmıyorum. Gerçekte gelecek hakkında kehanetlerde bulunan çok az kişi haklı çıkmıştır. Bir tıp okulunda çalışan bir biyokimyacı olarak, son kırk beş yıl içinde yaşamı oluşturan süreçler hakkındaki bilincimizin koskocaman bir biçimde artışına ve bu bilgılenn tıp bilimi ve genel olarak toplum ûzerindeki etkilerine tanık oldum. 1940'îı yıllarda çok az insan bu kadar gelışebileceğimızi önceden bilebilirdi. Bilimin bizi elli yıl sonra nerelere getirebileceğıni bilmek olanaklı değildir. Ben, tsveç'in başkenri Stokcholm'ün 70 km. kuzeyinde kalan bir üniversite kentı olan Uppsala'da yaşıyorum. Îsveç, yüksek bir yaşam standardına sahip, siyasal olarak istıkrarlı, kûçük bir ülkedir. Ülkem en son 1520 yılında bir düşmanca işgal edilmış ve en son 1809 yılında savaşmıştır. lsveçliler, kuşkusuz dünyanın en şanslı toplumlan arasında bulunmaktadır ve ben, bir bilim adamı olarak herhangi bir kimsenin sahip omayı isteyebileceği en heyecanlı mesleklerden birine sahibim. Bununla birlikte, tsveç'in parlak görûnümünün altında, işsizlik ve ırkçı önyargılar gibi sorunlan bulunmaktadır. Bunun dışında artık kimse kendisini, dünyadaki artan sorunlardan soyutlayamamaktadır Yeni iletışım olanaklan ve medyanm saldırgan haberleri, tüm dûnyayı doğrudan evlerimize taşımakta ve kimse, iletilen bilgilerden kaçamamaktadır. Dünyanın hemen her bölgesinde etnik çatışmalar alevlenmektedir. Ancak geleceğimiz bumu? Karşımızda iki büyük sorun bulunmaktadır: Fazla nüfiıs artışı ve işsizlik. Fazla nüfiıs artışı, çevremizin kirlenmesine, doğal kaynaklann tükenmesine ve var olan yaşam alanlan için yapılan çatışmalara yol açmaktadır. İşsizlik, iktisadi eşitsizliğe, huzursuzluğa ve şiddete neden olmaktadır. Bu sorunlara karşı küresel çözümler bulmak zorundayız. Karşımızda aynca iki büyük sorun bulunmaktadır: Fazla nüfus artışı ve işsizlik. Fazla nüfus artışı, çevremizin kirlenmesine, doğal kaynaklann tükenmesine ve var olan yaşam alanlan için yapılan çatışmalara yol açmaktadır. İşsizlik, iktisadi eşitsizliğe, huzursuzluğa ve şiddete neden olmaktadır. Bu sorunlara karşı küresel çözümler bulmak zorundayız. Tek tek ülkelerin, öteki ülkelerin vatandaşlannı etkilemeden kendi sorunlannı çözebilmeleri olanaklı değildir. Birleşmiş Milletler örgütüne ya da başka türlü bir dünya yönetimine, doğal kaynaklanmızın tasarrufir hakkında sınırlamalar koyma ve çatışmalara müdahale etme yetkisi verilmelidır. Insanlann. nüfus artışını hızla düşürebilmek için zor da olsa akılcı çözümler bulacağını umut ediyorum. İnsan davranışlan, mılyonlarca yıldır gelişen genler tarafından yönlendirilmektedir. Bu süre içinde türlerin hayatta kalabilmesi, yüksek doğurganlığa ve saldırgan davranışlara bağlıydı. Bu genler, yaşamın sürebilmesinin, nüfus artışının düşmesine bağlı olduğu bir duruma bir ya da iki kuşak içinde uyum sağlayamamaktadır. Yüksek nüfus artışı daha önceleri, salgın hastalıklar, açlık ve savaşlarla dengelenmekteydi. Fakat tıp bilimi bize birçok bulaşıcı hastahk ile mücadele edebilme olanağını sağlamıştır. Açlık, dünyanın birkaç bölgesinde hala vardır. Günümüzde yapılacak genel bir savaş ise insan uygarlığını sona erdirebılir. İşsizlik, teknolojik gelişmeye bağlı olarak artmaktadır. İki yüz yıl önce nüfusun büyük bir bölümü tanm ile uğraşırken, Dünyanın ban bölgelerinde hala açlık sonınu bulunduğuna dikkat çeken Laurent şöyle diyor: Ben insan ırtanın çok yaraücı okluğuna inanıyo- nım. Bilimin ve manüğın sorunlan çözememesi için herhangi bir neden göremiyorum. YoksuUuğu ortadan kaldırarak. banş ve demokrasi için- de yaşayabümemia sağlayabikcek yoüar kesinlikle vardır. Fakat tüm bunlara ulaşmak için gitmemiz gereken yol uzun ve engellerk doludur. En değerli varlıklanmızdan biri olan demokrasiyi korumak için her şeyi yapmahyız. Eğer bir gün tek bir dünya yönetimi oluşturabilirsek -ki bunu yapabileceğimizi umuyorum- bu, demokratik seçimle olmalı. Bu yönetim evrensel kararlan alırken, yerel demokrasileri savunmalı ve yerel düzeyde karar verilebilecek her konuyu yerel yönetimlere bırakmahyız. yönetim olacaktır. Bu nedenle, yerel demokrasileri savunmalı ve yerel düzeyde karar venlebilecek her konuyu yerel yönerirnlere bırakmahyız. Her vatandaş, seçimlerde kendi oyu ile bir fark yaratabıleceğinı hıssetmelıdır. Nüfus artışı sorununa kesinlikle bir çözüm bulunmalıdır. Aksi durumda sonuç büyük bir felaket olacaktır. Bu yargı çok olumsuz görünebilir, fakat aynı zamanda da başanlması gereken bir görevi tanımlamaktadır. Ben gerçekte iyimserim ve insan ırkının çok yaratıcı olduğuna inanıyorum. Bilimin ve mantığın bu sorunu çözememesi için herhangi bir neden göremiyorum. Yoksulluğu ortadan kaldırarak, banş ve demokrasi içinde yaşayabilmemizi sağlayabilecek yollar kesinlikle vardır. Herkes için anlamlı ugraşılar bulmalıyız. Fakat tüm bunlara ulaşmak için gitmemiz gereken yol uzun ve engellerle doludur. Nobel Komîtesi üyesi 5 Aralık 1930'da Stockholm'de doğan Torvard C. Laurent, tıb- bi-fizyolojik kimya dabnda ün yaptı.l958'de üp doktorasını ta- mamladıktan sonra Isveç'in Uppsala ve Avustralya'nın Monash üniversiteleTİnde dersier verdi. Üniversite dışında da çabşmalan olan Prof. Laurent, 1970-77 yülan arasında îsveç Tıbbi Araştır- malar Kıırulu üyesi olarak görev yapü ve 1973'te Başkan Yardım- cıhğı'na getrrildi. Bu görevi dört yıl sürdü. 1982'de Îsveç Krali- yet Bilim Akademisi'ne kabul edildi. Daha sonra Akademi Baş- kanı oldu. 1992'de Nobel Komitesi'nin Kimya dalı üyeliğine ge- tirildi. AJdığı ödûller arasında Ugpsala Oniversitesi'nin "Hedünger Altın MadaryasT, Bologna Universitesi'nin Kimya Teknolojisi Onursal Doktorluğu ve îsveç Kralı l&Kut'ın verdiği "GüstavMa- datyas" bulunmaktadır. Torvard C. Laurent günümüzde gelişmiş ülkelerde tanmla uğraşan nüfus, toplam nüfusun ancak küçük bir yüzdesini oluşturmaktadır. Bu yüzyılın başlannda, sanayi en büyük istihdam kaynağıyken artık sayılan sürekli azalan insan, gereksinımımiz olan sanayi ürünlerini imal eden robotlan çalıştırmaktadır. Eğer herkes için iş yaratmak istiyorsak insanlan tıbbi bakım, eğitim. iletişim, çevre yönetimi vs. gibi hizmet alanlanna ya da bilim, edebiyat ve sanat gibi yaratıcı dallara yönlendirmeliyiz. Bununla birlikte, bu hedefe ancak iktisadi sistemlerimizi yeniden gözden geçirerek ulaşabiliriz. Şu an uygulanan durumu ile piyasa ekonomisi, eskiden beri bu tür hizmetlerin çoğunu sağlayan büyük bir kamu kesimini taşımaya uygun değildir. En değerli varlıklanmızdan biri demokrasidir. Onu korumak için her şeyi yapmahyız. Eğer bir gün tek bir dünya yönetimi oluşturabilirsek -ki bunu yapabileceğimizi ümit ediyorum- bu, demokratik seçim yoluyla olmalı. Bununla birlikte, tek bir dünya yönetiminin ana işlevi, yerel yönetimlere doğal kaynaklan tüketmeden ya da çevre kirliliğine yol açmadan ne biçimde kullanacaklanna ilişkin katı sınırlamalan benimsetmek olacaktır. Tamamen bilimsel ve teknik kaynaklı olması gereken bu sınırlamalar sokaktaki adama "anti- demokrarJk"miş gibi gelebilir. Bu gibi sınırlamalar halktan uzakta kararlaştınlacaktır. Bu devlet, kararlan üzerinde etki sahibi olunması çok zor ve doğaldır ki bürokratik bir Yarın: 1991 Nobel Kimya Ödülü sahibi İsviçreli Richard R. Ernest Y A Y I N H A K K I C u m h U r İ y e t ' E A İ T T İ R . İ Z İ N S İ Z Y A Y I N L A N A M A Z Kültür • Sanat <3H BEYOGLÜ EÜRIMAGES SINEMASI"Eurtmages m YAZ ŞE.NLİĞİ Bugün Ai Rüyası Yön: EMIR KUSTURICA (Tel 251 32 40) 12 00-15 00-18 00-21 00 Yarın REZERVUAR KÖPEKLERI Harbiye AS (247 63 15) DÜŞLER Yon Akıra Kurosawa 12 00-14 30-17 00-19 30-2145 PERA SINEMASI (251 32 4O) (Beyoğlu Sıneması Yanı) "1980'de 2 Dalda Oscar Adayı" MANHATTANYön: VVOODY ALLEN Oyuncular: *WOODY ALLEN *DIANE KEATON 12 OO 14 15 16.3O 18 45 2 1 OO Kültür Sanat ılanlarınız ıçın 293 89 78 (3 hat) BULUNMAZ TIYATRO İ S T A N B U L 31 Ağustos'tan başlayarak M KARACA TIYATROSU'NDA INEKYazan Nazım Hıkmet Yon H. Hilmi Butunmaz Çarş. 15.00-C.tesi 21.00 Istıklal Cad. No: 116/2 BeyO9İu Tel: 513 74 31 . 522 65 8S • 251 60 90-(31 14 İ4 BULUNMAZ TİYATRO İ S T A N B U L H. Hilmi Bulunmaz Yonetımınde TİYATRO KURSU Istiklal Cad, No: 186 2 Beyoğlu Tel: 513 74 31 -522 65 85- 251 60 90-638 14 84 293 89 78 (3 hat) | ISTANBUL BELEDIYESI ^JŞEHİRTİYATROLARI YAZ OYUNU 19 Ağustos'dan ıtıbaren AÇIKHAVA TİYATROSU'nda Reşat Nurı GUNTEKIN . ÇALIKUŞU Oyunlaştıran: Necatı CUMALI Koslüm: Sevım ÇAVDAR Özgün Müzik: Esın ENGIN Koreografı: Semıramıs UYAR Yöneten: Hakan ALTINER Şarkı SĞzlerı: Gulsun SIREN Dekor: Atıl YALKUT Orkestra Şeli: Onder BALI Bıletler 9 Ağustos tan ıtıbaren Şehır Tıyatroları Gışelen ile Vakkorama (Taksıro) de Satılmaya Başlayacaktır Oyiin G Ü n l e r h 1 9 Ağuslos tan Itıbaren 31 Ağustos a Kadar Pazar Harç rier Aksa-n Saat 21 00 de Tetefonla Rezereasyon tan 240 77 20 K. ÇEKMECE 2. ASLİYE HUKUK HÂKtMLİĞt'NDEN Dos>aNo. 1992 1378 Es Mahkememızde devam olunan boşanma davası netıcesınde Erzurum Merkez, Çırgın Mah cilt 19,2 S: 2, K: 60 sayıb yerde nü- fusa kayıtlı bulunan Figen Dikeç ile Bülent Dikeç'in TMK'nın 134 mad. gereğınce boşanmalanna, 28.12.1993 tarihinde 1992' 1378 Es. 1993 1623 Kr. sayıh ılamı ile karar verilnus olmakla ılan olunur. 25.1. 1994 Basın. 9129 Evinızde, işyerinizde İngılızce Tel: 363 43 68 TC MALATYA ASLİYE 3. HUKUK MAHKEMESİ'- NDEN 1993,371 Davacı Yeter tncedal vekili Av. Mustafa Alp tarafından davah Şükrü İncedal aleyhine açılan boşanma davasının de- vamı sırasmda davabnın adre- si meçhul olduğundan adına ilanen tebligat yapılmasına karar verilmiş olmakla; Davab Malatya ih\ Akça- dağ ilçesı. Danca Köyü, cilt: 5601, sayfa: 52, kütük: 20sıra no'da nüfusa kayıtlı Kalooğlu 1957 doğumlu Şükrü înce- dal'ın duruşmanın atılı bulun- duğu 6.9.1994 günü saat 09. 40'ta mahkeme salonunda bizzat bulunması veya kendi- sini bir vekille temsil ettirmesi, aksi takdirde duruşmalara yokluğunda devam edilıp yokluğunda karar verileceği hususu dava dılekçesinin teb- liği yerine kaim olmak üzere ilan olunur. Basın: 50252 POLİTİKA VE OTESI MEHMED KEMAL Ermlşler Arasmda.- Asım Bezirci, iki basım yapan, 600 sayfaya yakın Pir Sultan Abdal adlı kitabının başında der ki: "Doğrusunu söyleyeyim, şimdiye değin bir tek Pir Sultan Abdal biliyordum: Hızır Paşa'n/p astırdığı büyük haik şairı. Meğerse aynı adı taşıyan altı şair daha var- mış! Pir Sultan ustüne çalışmaya başlaymca öğrendim bunu. (...) Açıklandığına göre, bu şairler bugüne dek bir tek kişi olarak görülmüştur. Nitekim Sadettin Nüzhet, Pertev Naili Boratav, Abdülbakl Gölpınarlı, AN Balım, Cevdet Kudret, Selami Yurdatap, Cahtt öztelli, Memet Fuat, Ahmet Köklügiller. (...) Araştırmacılar, bunlan bir- birine kanştırmışlar. Oysa yaşamları, kişilikleri ve şiirle- ri kadar çağları da değişik şairlermiş bunlar. Onları tek bir şair gibi görmek birtakım tutarsızlıklara yol açıyor." Pir Sultan Abdal, bir de olsa, birkaç da olsa, zaman içinde bir efsane oluyor. Halk ona bir efsane kahramanı gibi bakıyor. Yaşamda da, öyküde de (efsane), değerler zinciri içinde asıyorlar, ölümsüz oluyor. Işte söylencelerden (efsane) biri: Hızır Paşa, Sıvasla Hafik arasında Sofular Köyü'nden- miş. Pir Sultan adını duymuş, Banaz'a gelmiş, ondan nasip almış. llkin azâbı, sonra müridi olmuş. Yedi yıl ka- pısında hizmet görmüş. Bir gun demiş ki' "Pirim, bana himmet edin de bir makama geçeyim, büyük adam olayım." Pir Sultan elini başına koymuş, duşünmüş, demiş ki: "Hızır, ben sana ruhsat veririm, gider büyük adam olursun, sonra da gelip beni asarsın." Hızır izin alıp istanbul'a gitmiş, Padişah'ın sarayına girmiş. Gittikçe ilerlemeye başlamış. Sıvas valisi olmuş. Yoksullara zulmetmeye başlamış. Namus gözetmez, hak aramaz olmuş. Hızır Paşa'nın iki kadısı varmış. Birinin adı Kara Kadı, ötekinin adı Sarı Kadı. Rüşvet yerlermiş. Pir Sultan'ın da iki köpeği varmış, birinin adı Kara, ötekinin Sarı... Pir Sultan'ın düşmanları bunu duymuşlar, koşup kadıya ha- ber vermişler. Pir Sultanı kolları oağlı bağlı getirmişler. Sorgulamışlar. Pir Sultan, "Kopeklerime bu adı koy- dum" demiş. Köpeklerin önüne bir kap helal, bir kap haram yemek koymuşlar. Köpekler koklamış, helali ye- mişler, harama dokunmamışlar. Gel zaman git zaman Hızır Paşa. Kara Kaşlı Kör Müftü'ye bir fetva yazdırrmş: "Şah'ın adını anmak ya- saktır. Kim anarsa dili kesilecektir." Pir Sultan fetvaya uymamış, Şah'ınadınısöylermiş. inkarcılarbunuPaşa- ya iletmişler. Hızır Paşa, Pir Sultan'ı çağırtmış. Ondan, içinde Şah'ın adı geçmeyen bir şiir söylemesını istemiş. Pir Sultan al- mış sazı şu dörtlüğü çığırmış: Hızır Paşa bizi berdar etmeden Açılın kapılar Şah 'a gidelim Siyaset gunleri gelip yetmeden Açılın kapılar Şah 'a gidelim. Şiiri dinleyen Hızır Paşa kızmış; "Pirim, yanlış tezene vuruyorsun" diye uyarmış. Pir Sultan gene aynı sözleri söyleyince, "Alın şunu içeri, yarın sabah asarsınız" demiş. Zincire vurmuşlar Ertesi gün bakmışlar ki Sıvas meydanında Pir Sultan'ın ölüsü yoktur. Her yanda bir Pir Sultan belirmiş. Pir Sul- tan bir ıken bin olmuş. Dağılmış, gide gide Horasan'a kadar varmış. Sıvas'ta yakılan 37 aydının siyaset meydanında dava- sı görülüyor. Bu dava da bir söylenceye dönüşecektir. Ermiş, erişmiş Azlz Nesin'i de bu davaya katmak iste- yenler var. Aziz Nesin'i bir iken pir, ererken ermiş, gö- nüllere derviş yapmak isterler. Hey koca Aziz!.. BULMACA SOLDANSAĞA: 1 2 3 1/ Deniz dibine indirilen .. ve balık gelince dört ke- nanna bağlanrruş ıpler 2 sayesınde dışan çekılen g kare biçimli balık ağı. 2/ Elçibk uzmanı... Göz. 3/ 4 Kabadayıbk taslayan Rum debkanbsı. 4/ Öğü- tülmüş tahıl... Zarif. ki- bar, güzel giyinmiş. 5/ Mikroskop carru... Rad- yum elementinın simge- si... Bir soru eki. 6/ Bir işteki engelleri yenme ka- ran... Bir nota. 7/ Japonlara özgü çiçek düzenleme sanatı. 8/ Bir tür küçük zurna. 9/ Eski Türklerde hastalan iyileştırmek için yapılan büyüye verilen ad... Kadınlann giydiği çarşaf. YLKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Daha çok Karadeniz Bölgesi"- nde giyilen bir tür erkek ayakkabı- sı... Uzakhk anlatmakta kullanı- lan söz. 2/ Öleceği kesinbkle bili- nen bir hastarun, aasıru dindirmek için doktor tarafından öldürülmesi. 3/ "Ehl-i hâle kailiz eh- bne aldanmazuz" (Şeyhülislam Yahya)... Küp! 4/ Telli çalgılar- da telleri yüksekçe tutan tahta köprücük... Otlak. 5/ Bir sporda erişilmiş derecelenn en üstünü... Ilgi. ilişki. 6/ Başkasının sırün- dan geçinen kimse. 7/ Bir ay adı... Ekin bıçıldikten sonra top- rakta kalan köklü sap. 8/ Günler... Eskiden Hindistan'da yerli oda hızmetçisine venlen ad. 9/ Taşıma. aktarma... Rütbesiz as- ker. DİVRİĞİ KÜLTÜR DERNEĞİ 12. GELENEKSEL PİLAV GÜNÜ Yârın \anağındangavrı her şewonağı: dnebıimek rç-zn GCN 14 Agustos 1994 Pazar günü YER Belgrad Ormanlan Mehmeı Âkıf Pıknık ven H S.A.ATI Sabah saat 0 7 00de duraklardan 01^07yaşgnıplanndakJerdenbdetahnmaz. NOT Bılctter pıla\ günunden sonra lade alınmaz Kıdıköy > ıkası olotaö. duraklın l-KartalBe!edı\eOnu 2- Tuzla Esenyalı Çakaldere Esdoğu Markct >anı 3- Kartal Maltqx Beledı>e onü 4- Kartal Maltepe Zumrütevlen Derc 5- Kadıköv lçerenkö> Işık Cam Evı 6- Kadıkoy Fıkırtepe Murat Stneması 7- Kadıköv Fıkırtepe Spor Tesıslen 8- Usküdar lskek Mevdanı 9- (jşküdar Çengelköy Guzehepe 10- Cmranı>e IhJamur fmn önu ŞqS Ytlun ototeı dmklan 11- Taksm. Tunel. Kaampaşa İETT Durağı 12- Ştşlı Me>daru Carru önü 13- Ahbeyköy parselkr 14- Ahbe> kov Güzeltepe Yag Drg önü 15-Sana>ıÜşlGcçıt 16- Tarabya Üstü Otobus Son Durağı P-TarabyaÖzbırEvler 18- Çelıktepe Park Önü 19- Seyrantepe (özgün Elektnk önü) Bakırköt-'Uuaray otofcds dınVlan 20- Aksârav Dcm'ek Önu 21- Avcılar Caml Önu-Parseller son du- rak 22- Buvukçekmece Tepcüt Kö> Mey- danı 23- Buvukçekmece Mıeros önü 24- Bagcılar Meydanı fikokul 25- Bahçebevler Haznedar Hastanesı onü 26- Bahçehcvler Kocasınan Lısesj önü 2 7 - Bahçelıevler Soganh Me>daru 28- Esenler İETT son durak 29- Esenler Atışalanı Merkez 30- Edımekapı İETT durak 31-GOPasakahveler 32- G O Paşa Pazançı 33- Topkapı Sunçı 34- Topçular Bakkal Duragı Benzmllk 35- Guneşlıköyü son durak 36- Kanarya İETT son durak 37- Küfükköy Gazı Mah son durak 38- K Çekmecc Cennet Mah (Tepeüs- tu son durak) 39- Şınnevler Camı onu 40- Yenıbosna Ortaokul yar» 41- Beş>uzevler Müge Sıneması önu Hoşgeldin NİHAN 10 Ağustos 1994 Ayşenur-Hüseyin Özcan