Katalog

5 MAYIS1994 PERSEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 11 Tûpraş'ayeni Genel Müdür • Ekonomi Senisi - Kemal Işık'ın geçen haftaki istifasıyla bcşalan Türkiye Petrolleri Rafınerileri AŞ Genel Müdurülüğü görevine Mehmet Emin Kuran atandı. Edinilen bilgiye göre. Kuran'ın Tûpraş Genel Müdürlüğü'ne atanmasına ilişkin Başbakanhk yazısı dün akşam Tüpraş'ın en büyük hissedan olan KOİ üe Tüpraş Genel Müdürlüğü'ne gönderildi. Özel sektörden gelen Tüpraş Genel Müdürü Mehmet Ergün Kuran'ın son olarak, kurucu ortağı olduğu Smart Micronics Ltd. şirketinde genel müdürlük görevini yürûttüğü öğrenildi. TMO'ya atanta • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-TMO'da, tutan 10 trilyon lirayı bulan yolsuzluklarla ılgıli soruşturmalan engellemekle suçlanması üzerine istifa eden genel müdür Timuçin Turan'ın yerine, Başbakanhk Müşaviri Önal Ulutaş atandı. Ulutaş'ın TMO Genel Müdürlüğü'ne atanmasına ilişkin karar Resmi Gazete'de yayımlandı. Eski TMO Genel Müdürü Timuçin Turan, TBMM Araştırma Komisyonu'nun yürûttüğü yolsuzluk soruşturmasının sağlıkh biçimde sonuçlanabilmesi için devlet görevinden çekildiğini ve görevinden istifa ettiğini açıklamıştı. ArsaOfisi'nde düzenleme • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü'nün kuruluş, görev, yetki ve sermayesi yeniden düzenlendi. Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanan Arsa Ofisi Kanunu LKgulama Yönetmeliği'ne göre Arsa Ofisi; konut, sanayi, eğitim, sağlık, turizm yaünmlan ile kamu tesisleri için arazi ve arsa sağlayacak. Ofisin görevleri içinde arsalann aşın fiyat artışını önlemek ve kontrolü sağlamak amaa ile arsa stoklan tanzim alış ve satışlannı yapmak da bulunuyor. Ofis aynca; kamulaştınlan, satın alınan, planlanan veya tesisler yapılarak değerlendirilen sahalar ile bunlar içinde veya civanndaki binalı-binasız diğer arazi ve arsalann değer artışlannı, vergilemede dikkate alınması için Maliye Bakanlığı'na bildirecek. Besim Tibuk: Krizi 1 ayda atlatıpız • Ekonomi Servisi - Net Holding Yönetim Kurulu Başkanı Besim Tibuk, doğru adımlann atılması halinde, Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik krizden bir ay içinde çıkabileceği görüşünü savundu.. Kjizdönemlerini aşmak için reformist ve kararh yaklaşımlara ihtiyaç bulunduğunu bildiren Tibuk. "Tespitleri doğru yapmak ve halka şirin görünmek sevdasından vazgeçmek gereklidir" dedi. Tibuk, finansman sektöründen alınan bütün vergilerin kaldınlmasını, net aktifvergisinden vazgeçilmesini istedi. MESS:'Ekonomik Konsey' oluşturulmalı • Ekonomi Servisi - Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası (MESS),'Ekonomikve Sosyal Konsey'in bir an önce oluştunılmasını istedi. MESS, yaşanan bütün ekonomik sorunlara rağmen Türkiye'nin, işçi-işveren ve devlet arasında yapılacak işbirliğj sayesinde kalkınmasını sürdürebileceğini belirtti. MESS bülteninde yer alan açıklamaya göre, ekonomik sorunlann ağırlaştığı. işçi ile işveren arasındaki ilişkilerin bozulduğu dönemlerde, gelişmiş Batıb ülkelerin en sık başvurduğu yöntemin işçi-işveren-devlet üçlüsü arasındaki uzlaşma olduğu kaydedildi. Ekonomik paketin ilk ayında tüketid fıyatlan yüzde 24.7, toptan fıyatlar yüzde 32.8 arttı Hipernıflasyon dönemibaşladıEkonomi Servisi- Çiller hü- kümetinin açıkladığı 5 Nisan Istikrar Kararlan'ndan sonra ge- len zam yağmuru enflasyonun patlamasına neden oldu. Nisan ayı enflasyon rakamı yüzde 24.7 olarak gerçekleşti. Toptan eşya fıyatlannıdaki enflasyon oranı da yüzde 32.8 oldu. Devlet İstatistik Enstitüsü (DÎE), nisan ayı iti- banyla son 12 ayhk enflasyon ra- kamını toptan eşyada yüzde 125.3, tüketici fıyatlannda yüzde 107.4 olarak açıİdadı. Geçen yıl nisan ayında toptan eşya fiyatlan yüzde 2.9. tüketici fıyatlan yüzde 4.4 oranında artış göstermiştı. Buna göre aylık enf- lasyon nisan ayında, geçen yılın nisan ayının toptan eşyada 29.9 puan. tüketici fıyatlannda ise 20.3 puan üzerinde gerçekleşti. Nisan ayı toptan eşya fiyatlan artışında, kamu kesimi ağırlıklı zamlar etkili oldu. DİE verilerine göre nisan ayı- nda toptan eşya fiyatlanndaki ortalama artış yüzde 32.8 olur- ken bu artış kamu kesiminde yüz- de 55.2, özel sektörde ise yüzde 24.5 olarak gerçekleşti. Toptan eşya fıyatlan endek- sine göre nisan ayında sektörel bazda en yüksek fıyat artışı yüzde 41.4 ile imalat sanayiinde oldu. Fiyatlar tanmda yüzde 7.5, ma- dencilik sektöründe yüzde 27.8, enerji sektöründe ise yüzde 35.8 arttı. Bu yılın ocak-nisan aylannı içeren ilk dört ayında ise enflas- yon, toptan eşyada yüzde 67.0, Muhalefet: Enflasyon kontrolden çıktı ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Toptan eşya fıyatlannda bir yılda 125 oranında artış olduğunun açıklanması üzenne. muhalefet partileri "hiper enflasyon" uyansıyla ekonomik önlemlere tepkilerini yoğunlaştırdılar. . ANAP Genel Başkanı ' Mesut Vılmaz. saptanan oranınınTürkive Cumhuriyeti tarihinin en l yüksek enflasyonu olduğunu vurgala>arak, "Memuru enfas) ona ezdtrmeyeceğini söyleyen hükümetin, memura reva gördüğü budur" derken. CHPGenel Başkanı Deniz Bavkal. Türkı>e'nın "şahlanmtş enflasvon dönemine girdiğini" sayundu. ANAP Genel Başkanı Yıimaz, DİE tarafından dün açıklanan enfasyon rakkamlannı değerlerlendirirken, bu tarihe kadaren yüksek enflasyon oranının yüzde 107 ile 1980degerçekleştiğinianımsatarak. "Nisan ayındaki yüzde 125'lik artış, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en yüksek enfasyonudur"dedı. Nisan avında, 1994 başına göre fiyatlann yüzde 67 oranında artüğmı belirten Yıimaz. "Yübaşından bu yana enflasyon oranı memura yapılan zam- mın iki katından fazladır. Memuru enflasy ona ezdirmeyeceğini sö>leyen hü- kümetin memura reva gördüğü budur" diye konuştu. Türkiyenin yıllar sonra üç rakamlı enflasyon oranlanyla tekrar karşılaşmasından hükümeti sorumlu tutan Yıimaz, ekonomik bunalımdan duyduklan endişenin daha da arttığını be- lirtti. I CHPGenel Başkanı Baykal da, açıkianan oranın eüonomik önlemlerde öngörülmediğini belirterek. "Enflasyon kontrolden çıkmış ve I ekonomi polirikalarını etki altına almtştır" dedı Malısistemin üçavlık yüzde 125-130 oranlanndaki faız sisteminin üstüne oturtulduğunu ifade eden Baykal, enflasyon rakamlannı "şa şırtıcı"bulmadığını söyledi. Baykal, "Türkije kendisini krize getiren politikaların u> gula\ ıcLsının elinde çıkışa gidemez. Türki) e'de v anlış bir \ önetim yerindedir. Bunıın sonucunda mali kriz bir üretim krizine dönüşecek >e fabrikalar ka- panmaya başla> acaktır" dıye konuştu. Baykal, bunalımın. hükümetin izlediği politikalarla birlikde daha da arttığını kaydederek. "Türkiye, şahlanmış enflasyon dönemine girmiştir. Bu çok vahim bir manzaradır" dedı Türk-İş Genel Başkanı Bayram Meral. toplu sözleşme ile işçiye verilen | paranın geri alındığını be- lirtti. 24ocakta hükümet ile yaptığı görüşmelerde, ikincibir24Ocak Kararlannın alınma- yacağma ilişkin söz aldıklanna dikkat çeken Meral, 5 nisan da alınan karalann daha acı sonuçlar yaratacağını söyledi. Yeni Parti Genel Başkanı YusufBozkurtÖzal. enflasyon rakamlannı rekor olarak nitelendirerek, bundan sonra hiperenflasyonun bile beklenebileceğini söyledi. Özal." Bunun bö\ le olacağı belüydi. Ekonomi ipi kaçırılan ucurtma> a benziyor. Geçen v ıl \erilen dış ödemeler açığı da bir rekordu. Bu mecliste bu hükümet her türlü kötü rekoru kıracak" dedı. tüketici fiyatlannda yüzde 45.2 oldu. Geçen yılın ocak-nisan dö- nemindeki enflasyon, toptan eş- vada yüzde 22.2, tüketici fiyat- lannda ise yüzde 19.7 olmuştu. Karşılaştınldığında bu yılın ilk dört aylık enflasvonu, geçen yılın toptan eşyada 44.8 puan, tüketici fıyatlannda ise 25.5 puan üzerin- de gerçekleşti. 1985 bazlı endeksteki grup ve alt gruplardaki nisan a>ı artış oranlanna bakıldığında, en >ük- sek artış ulaştırma ve haberleş- mede yüzde 72.4 olarak gerçek- leşti. Tütün, alkollü ve alkolsüz içkılerdekı artış yüzde 64.3 oldu. Gıda harcamalan gmbunda yer alan ekmek ve tahıllarda yüz- de 11.9; et-balık ve kümes hay- vanlannda yüzde 9.5; yağlar. süt ve süt mamullerinde yüzde 31.4; yaş-kuru sebze ve meyvalarda Artış görüldü. Konut harcama- lannda ise artış yüzde 19.6 oldu. Ev eşyası harcamalan yüzde 33.1, giyim harcamalan yüzde 42.3 pahahlandı. Ucuz işgücü bulmakta zorlanan Tayvan, inşaat sektörü için Türkleri bekliyor Tayvanpaztüinda Islam sermayesi LALE SARIİBRAHİMOĞLU ANKARA- Türkiye, dünyada en hızlı bü- yümeyi gerçekleştiren Asya pazannı ihmal ederken Türk Jslam sermayesinin, bu pazara da Ankara'dan daha hizlı el attığı gözleniyor. Bu pazarlardan biri de topyekun ekonomık kalkınmayla kişi başına milli geliri 10 bin ABD Dolan'na yükselen ve 22 yıldır Birleş- miş Mılletler'in devlet olarak tanımadığı Tayvan. Refah Partisi'nin finanse etü'ği belir- ülen Türkler de Çince öğrenmek amacıyla ge- çen yazdan bu yana Tayvan'a girmiş durum- daiar. Tayvanlı yetkililer, Türkiye ve Tay- van'ın, gerek ikili ilişkiler gerekse Ortadoğu pazannda, özellikle inşaat sektöründe işbirli- ği için önemli bir potansiyele sahip olduğunu belirtiyorlar. Tayvan. 1949'dan itibaren devlet olarak tamndıktan sonra, dünyada komünizmin güçlendiği 1970'li yıllarda, bu statüsünü ko- münist yönetimin iktidarda olduğu Kıta Çi- ni'ne kaptırdı. 22 yıldır uluslararası topluluk tarafından tamnmayan Tayvan. diplomatik yalnızlığını, dünyava adını, Asya'nın "4 küçük ejderhasTndan biri olarak duyurdu. Türkiye'nin, Tayvan pazanna girmedeki ürkek poliükasının temelinde, esnetmekte zorlandığı "tek Çin" politikası önemli roi oy- nuyor. Ancak Tayvanh yetkililer, bir gün Çin ile birleşmenin ana politikalan olduğunu \e bugün Kıta Çini ile dolaylı tican ilişkileri so- nucu Pekin'de 11 milyar dolarbk yatınm yaptıklannı anımsatıyorlar. Diğer bir deyişle Türkiye'nin, diğer ülkeler gjbi "tek Çin" poli- tıkasını ihlal etmeden Tayvan ile ekonomik ilişkilere girebileceğini belirtiyorlar. MÜSİAD da TayvaıTda Türkiye'nin siyası nedenlerle girmede ür- kek davrandığı Tayvan pazanna Refah Par- tisi'ne yakınlığıyla bilinen Müstakil Sanayıci ve Işadamlan Derneği (MÜSİAD) bir süre- dir girmiş dunımda. MÜSİAD'dan bir heyet geçen haftalarda Tayvan'da çeşitli temaslar- da bulundu. Refah Partisi'nin fınanse ettiği 3 öğrenci ise Tayvan'da Çince öğreniyor Tay- van'daki Türk kaynaklar, geçtiğimiz yazdan bu yana aralannda Filipinler'in de bulundu- gu bazı Uzak Doğu ülkelerine 15 kadar RP finanslı öğrencinin gcldığıni söylediler. Türkiye ve Tayvan arasındaki ilişkiler, karşılıklı olarak kurulan "ekonomik ve küHür mJsyonlarT çerçevesinde yürütülüyor. Türk Misyonu yaklaşık 5 ay önce kuruldu. Tayvan Dışişleri Bakanlığı Batı Asya Işleri Masası Müdürü Lo Yuan, Taipei'in sermaye- si, Türkiye'nin de ucuz işgücüyle özellikle in- şaat sektöründe, gerek ikili ilişkiler gerekse Ortadoğu pazannda birlikte iş yapmak için potansiyel bulunduğuna dikkat çekiyor. Türkiye'yi halen Batı Asya bölgesinde gös- teren Tayvan Dışişleri BakanlığYnın ilgili dai- re müdürü Yuan, ülkesinde refah düzeyinin önemli ölçüde yükselmesiyle birlikte inşaat Türkiye'nin, diğer ülkeler gibi "tek Çin" politikasını ihlal etmeden Tayvan ile ekono- mik ilişkilere girebileceği belirtiüyor. sektöründe ucuz işgücü bulunmasında zor- luk çektiklerini arumsatarak. "Biz de serma- ye, Türkiye'de de ucuz işgücü bulunuyor ve Türkiye inşaat sektöründe dene\ imli. Bu alan- da gerek ikili gerekse Ortadoğu pazannda iş- biriiği için önemli potansiyel bulunuyor" de- ğerlendirmesini yaptı. Tayvan. Malezya ve Singapur ğibi komşu ülkelerden ucuz işgücü ıthal ediyor. Yuan, Türk işgücü için Tayvan pazannın açık oldu- ğuna da işaret ediyor. Ta>-van'da ekonomik kalkınma sürecinde ihmal edilen altyapı ve sosyal kalkınmanın gerçekleştirilmesi için 1991 yılmda uygulamaya konulan 300 milyar dolarhk 6 yıllık ekonomik kalkınma planı çerçevesinde, ülke yoğun bir onanmdan geçi- yor. Tayvanlı yetkililerin verdiği bilgiye göre, 9 milyon kadar işçinin bulundugu Tayvan'da. asgari ücret ayda 13 bin Tayvan Dolan (520 ABD Dolan-Yaklaşık 20 milyon lira). Türkiye'nin Taipe'deki temsilcisi Emekli Büyükelçi Metin Sirman. faaliyete geçtikle- rinden bu yana vize verme işlemlerinde bir artış olduğunu belirtiyor. Türkiye \e Tayvan arasındaki ticaret hac- mi 600 miKon dolar civannda ve Türki>e le- hine gelişiyor. Tayvan'ın. Türkiye ile ticareli özendinnek için ticaret hacmini Türkiye lc- hinde tutmaya özen gösterdiği belirtiüyor. Mevduata sigorta, bankalara denetim HAKKI ERDEM/tSMET DEMİRDÖĞEN ANKARA - Baa özel bankala- nn batmasının ardından, banka- krdaki mevduatın 150 milyon üra- nın Ü2ierindeki böKimüne de güvence getiriliyor. Bankalar da sı- kı denedme alınıyor. Bu konudaki düzenlemeler, bugün Başbakan Tansu Çiller ile SHP Genel Başka- nı ve Başbakan Yardıması Murat Karayalçıı tarafindan açıklana- cak. Hükümet, özel bankalann ar- dından bankacuik sistemine güven getirici yeni düzenlemeler için hare- kete geçti. Bu konuda hazırlanan Bakanlar Kurulu karan ile yetki yasa tasana dün gece bakanlara el- den imzalauldı. Düzenlemeler üe bankaalık sisteminde ortaya çıkan güven bunahmının aşümaa ve ta- sarruf sahiplerinin kamu bankala- nna yönelmesi dizginlenerek, pa- ranın özel bankalardan kaçması- nın önknmesi hedefleniyor. Gizlilik içinde hazuianarak ffsoe yana bakanlara imzalaülan Ba- kankr Kurulu karan üe mevduat- lara güvence için. sigorta şirketleri devreye sokuluyor. Yürürtükteki uygulamada, devlet, batan banka- lardakı mevduatın ancak 150 mü- yon lirasını karşılayabüiyor. Getiri- len yeni düzenleme üe mevduat sahipleri bankalardaki tasarrufla- nnı güvenceye abnak için sigorta şirketlerine belli bir oranda prim ödeyecekler. Bu yolla. mevduatın Doğıı'da ekonomik paket şaşkmlığı KENANBtLtZ ERZURUM (Cumhuriyet) - 5 Nisan Kararlan olarak bilinen döviz fiyatlannın dizginsiz ola- rak tırmanışı. KİT zamlan doğu- da özel sektörü ve esnafı olumsuz yönde etkiledi. Esnaf ve sanatkar kesimi günü satış yapmadan dol- dururken özel sektöre ait çok sayıda işyerinde işçi çıkanmı bek- leniyor. Erzurum Ticaret Odası Meclis Başkanı Namık Kılkıi. ıt- halatın dizginlenmesıni isterken 5 Nisan Kararlan'nın doğuya etki- sinin ışsizliğin artması şekbnde olacağını söyledi. 5 Nisan Kararlan açıklan- madan önce döviz fiyatlanndaki istikrarsızlık, ardından KİT ürünlerine yapılan zamlar şaş- kmlık yarattı. Başta Erzurum ol- mak üzere tüm doğuda eko- nomik şaşkılık sürüyor. Erzurum Ticaret Odası Başkanı Lütfü Yü- ceiik, döviz artışlannın piyasayı penşan ettiğini belirterek "Faizle- rin artması kredileri dondurdu. İsteseniz de yüzde 300 faizle kredi alamazsuuz"dedi. miktan ne olursa olsun. yüzde 60 dolaylanndaki bir bölümü güven- ce alüna alınacak. Sigorta şirkeüeri de bu riskkrini reasürans yoluyla yayabilecekler. Tasarruf sahibine de külfet geti- ren yeni uygulama üe banka, batsa büe tasarrufunun önemli bir bölü- münü devlet güvenoesi alünda geri alabüecek. Bankalann denetimi ile ilgili ye- ni düzenlemeler ise kanun hük- münde kararnamelerle yapüacak. Bu konuda, dün gece ekten dolaş- urüarak bakanlara imzalatüan yet- ki yasa tasansı TBMM'den önce- likle geçirüecek. Başbakan Tansu Çiller ile Baş- bakan Yardımcısı Murat Kara- yalçm, dün gece koaKsyon ortakla- n arasında TBMM'de ortaya çıkan sorunu ele alırken bankaa- hkla ilgüi yeni düzenlemeleri de görüştüler. Çiller ve Karayalçın'ın. yeni düzerüemeleri, bugün bîrlikte düzenleyecekleri bir baan toplanu- sı üe kamuoyuna açıklamayı ka- rarlaşürdüdan öğrenildi. Vergi Yasası Meclis'ten geçti ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Bütçe açıklannın ve kamu finansman ihtiyacının karşılanması amaayla 70 tril- yon lira kaynak yaratmayı hedefleyen ek vergi yasası, TBMM'nin dünkü birleşi- minde kabul edildi. Büyükşe- hir belediye başkanlannın yürüttükleri yoğun kulis so- nucunda, yasaya eklenen bir geçici maddeyle belediyelerin vergi borçlannın faizleri affe- dildi ve SSK primleriyle diğer vergi borçlannın 36 taksitte 11- ler Bankası paylan ile belediye gelirlerinden kesilmesi hükme bağlandı. Ekonomik denge için yeni vergiler uygulanmasını öngö- ren yasa, KIT'lerle belediyele- rin ve il özel idarelerinin öden- meyen vergi ve SSK prim borçlan için mülklerinin hac- zedilmesine de olanak sağlı- yor. Belediye başkanlannın istemi doğrultusunda birik- miş vergi borçlannın faizleri affedilirken SSK prim borçla- nna uygulanan gecikme zam ve faizleri af kapsamı dışında bırakıldı. Yasaya göre lüks otomobil sahipleri ile ikinci ve üçüncü konutu bulunanlar ek vergi ödeyecekler. Yasayla getirilen yeni dü- zenlemeler şöyle: - Kazanç ve gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden ge- lir ve kurumlar vergisi mükel- lefleri, milletvekilleri, bakan- lar, 1993 yılı gelirleri 600 milyon lirayı aşan üst düzey bürokratlar yüzde 10 oranın- da ekonomik denge vergisi ödeyecekler - Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan gelir ve kurumtar vergisi mükellefleri, bankalar, sigorta şirketleri. birinci ve ikinci sınıf tüccarlar. müteahhitler net aktif vergisi verecekler. Net aktif vergisi, aktif değerler üzerinden yüzde 1.5 oranmda. gayri safi hasılat üzerinden serbest meslek sa- hiplerinden yüzde 2. diğer mükelleflerden ise binde 5 oranında alınacak. Bankalar. sigorta şirketleri ve özel finans kurumlannın vergjlendirilme- sinde net aktif değerlerinin yansı dikkate alınacak. İnşaat sektöründe ise vergilendirme yalnızca 1993 yılı hesaplan üzerinden yapılacak. - Net aktif vergisi ilki be- yanname verme süresi içinde, diğerleri ağustos. ekim, aralık ve şubat 1995 olmak üzere beş eşit taksitte ödenecek ve 10 milyon liradan az olamaya- cak. - Birden fazla konut için ek gayrimenkul vergisi ödene- cek. Sahip olunan konutlar- dan brüt alanı 150 metrekare- yi geçmeyen ve mükellefçe seçilecek biri vergi dışı kala- cak. - Değeri 500 milyon lirayı geçen taşıtlar için yüzde 4. 1 milyar lirayı geçenler için de yüzde 8 oranında ek motorlu taşıtlar vergisi ödenecek. Ver- giler, 31 temmuz tarihine ka- dar motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksidiyle birlikte ilgili vergi dairelerine yatınlacak. IŞÇCNIN EVRENENDEN ŞÜKRAN KETENCİ "Hıyanet ve Dalaler Ülkeyi satanlara yönelrtiği ihanet ve sapkınlık içinde olma suçlamasmı Çiller, adını vermeden TÜSlAD'da toplanmış iş dünyasmın büyüklerine yöneltiyor. Oysa, çok yakın günlere kadar içli dışlıydılar. Çiller, bütün ikti- dar uygulamalarında iş dünyasmın onayını, gönlünü al- maya çalışıyordu. Onlar da son seçimlerde ANAP'a ağırlık vermekle birlikte, seçilişinde yanında yer aldıkla- rı Çiller'in ekonomik istikrar paketine de destek veriyor- lardı. — Üç büyük gazetede yayımlanan hükümetin istikrar pa- keti başarısı için toplumu özveriye çağıran çıkıştan bu yana ne değişti ki? Piyasa ekonomisi kendi kuralları, düzeni içinde, işin içinden çıkamadığı bir bunalımı yaşıyor. Kişüer, kurum- lar yangının büyümesini önleyemeyince başkalarının yanması pahasına kendini kurtarma yollarını arıyor. Kavga, başkasının canını y3karak kendini kurtarma, il- kel can pazarı kavgasına dönüşünce, ortada değer ölçü- leri de kalmıyor. Çiller, kendisini iktidar yapanlartn aynı kolaylık içinde iktidardan götürmek istediklerini görün- ce, "hıyanet ve dalalet' içinde olma suçlamasmı yapı- yor. TÜSİAD cephesi, kendi ideolojilerini dikte ettirdikle- rini uygulamaya çalışan Çiller'in başarısızlığına karar verip "kriz yönetimi", daha doğrusu sivil darbe arayışı- na girebiliyor. 12 Eylül'ün olumsuz deneyimi, askeri dar- be arayışını öne çıkarmasa da bu kapı da kapalı tutul- muyor. TÜSİAD, yaşanan krizin iş dünyasmın krizi olmadığı- nın, yapısal bozukluktan kaynaklandığının altını çizse de piyasa ekonomisi, kendi kuralları içinde, altından çıkıla- mayan büyük bir kriz yaşıyor. Birader Özal, batan bankalann kendi suçlarından de- ğil, yanlış hükümet kararlarından battığını söyleyerek devlet tarafından kurtarılmasını savunabiliyor. Bütün sektörler, zarardaki işletmeler; devlet desteği, koruma, özel kredi istiyor. Acımasızcakapatılmasını, ucuzasatıl- masını, yağmalanmasını. yerli yabancı vurgunculara peşkeş çekilmesini istedikleri KİT'lerin günahı ne? On- lar, Özal mucizesinin, felsefesinin gereği olarak hükü- met kararları ile zorla zarar ettirilmediler mi? Hani, işverenlerimiz, krizden çıkış için halkımızla bir- likte her türlü özveriye hazırdı? Akıl almaz zamlar yok- sul halkın sırtma binince, özelleştirme, işçilerin sokağa atılması, ücretlerin aşağı çekilmesi gelince iyi. Kendileri için, halkın sırtma binene göre çok çok hafif kalacak ver- gi paketi gelirken bu hükümet kötü. Beklenen, istenen şirket, banka kurtarmaları, teşvikler gelmeyince gitmeli. Hani bu oyun, serbest piyasa ekonomisi kuralları içinde oynanacak, batan batacak, şeriatın kestiği parmak acı- mayacaktı? İşçinin kolu giderken gitsin, işverenin par- mağı ağrırken ağrıyı kesecek çağrı bulunsun. Ne güzel adalet! Kavgaları, cenaze kalkmadan mal paylaşma kavgası- nı başlatan mırasyedilerin çirkin görüntüsüne benziyor. Ne yazık ki, "Onlann çirkin kavgaları onları ilgilendirir, TÜSİAD'ın istikrar hükümeti araması, Çiller'in TÜSİAD'ı ihanet ve dalaletle suçlaması bizi ilgilendirmez" diye- miyoruz. Onlann kavga biçimi, üslubu, sonuçları hep birlikte yaşadığımız ülkenin rejimini, düzenini belirliyor. Üstelik paylaşım kavgası ettikleri miras, onların değil, bu ülke- nin, bütün yaşayanlarının hakları. Bu çirkin, ilkesiz, ku- ralsız kavgada gasp edilen hep çoğunluğun, üretenlerin hakları. Tehdit altmda olan bu ülkenin geleceği, demok- rarsisi, bizim insan haklarımız. Savundukları kapitalist serbest piyasa düzeninin ku- ralları içinde TÜSİAD'ın, işine gelmediğinde Çiller'i ikti- dardan indirmek üzere kriz yönetimi ya da sivil askeri darbe arayışı içinde olmaya, Çiller'in de kendisini iste- miyorlar diye, TÜSİAD'ı "ihanet ve dalalet" içinde gös- termeye hakkı olmadığını ne zaman öğrenecekler? Birgünçalışanların, üretenlerin, haklarıngerçeksahi- bi halkçoğunluğunun, "Ne yapıyorsunuz; gaflet, dalalet, ihanet içindesiniz" demeyi düşünebileceklerini, diyebi- leceklerini hiç hesaba katmıyorlar. Vergi kaçağı 3OO trilyonu buldu Vergi kaçağına kanun dayanmıyor • İzmir Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Başkanı Akbaş,' 130*un üzerinde kanuna rağmen yine de vergi kaçınlıyor' dedi. İZMİR (ANKA) - Türki- ye'de yılda 300 trilyon vergi- nin toplanamadığını bildiren İzmir Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Baş- kanı Nurettin Akbaş, "Vergi- nin dokuz kaçış yolu var. Ka- çağı önlemek için 130'un üze- rinde kanun çıkarıldı. ama yine de bir yolunu bulup vergi kaçırılıyor" dedi. Izmir Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Baş- kanı Nurettin Akbaş, Türki- ye'de bugüne kadar 130'un üzerinde yasa çıkanldığını ve bunlardan 90'ının ise son 10 yılın ürünü olduğunu savun- du. Türkiye'nin dünyanın sayılı vergi cennetlerinden biri olduğunu ve özellikle 5 Nisan ekonomik istikrar tedbirleri- nin ilk bir ayında ortaya çıkan güvensiz ortamının. dolaşı- mdaki kayıt dışı para mik- tannı büyük ölçüde arttır- dığmı anlatan Akbaş, kayıt dışı ekonomiden doğan vergi kaçağının 300 trilyonu buldu- ğunu öne sürdü. Vergi kaçırmanın yöntemleri Oda Başkam Nurettin Akbaş, Türkiye'de vergi kaçıranîarm sıkça başvurduğu yöntemleri iseşöyfe Siraladı: • Naylon fatura hazırlaniyor. Bunu şirketîerin kendisi >*aptıği gibi, naylon fatura hazırlayıp açoktan para sağJayan naylon şirketler deyapjyor. ••Yasalann boşiukîanndan yararlantlıp vergj kaçtrıhyor. Genelde holditıgler yasadaki yaünm mallan üe ilgili indirimleri kullanarak wrgi borçlarmı azaltîyorlar, • Gider makbuzlan hayali kişüer üzerinedûzenlenerek vergi borcu azaîtıhyor. • Stoklarla oynanarak. faturalarda biriuı değerieri az göşterilerek vergi kaçuihyor. • Üreticklen alınan makbuzknn saydan artünlıyor. Bunun için hayali kişi ya da kurumlann adlanna düzenİemeler yapıhyor. • M uhasebe defterferinin ve belgeterînm, kaza ya da yangtn gibi gerekçelerle kaybolduğu belirtikrek resmi tutai^c hazırlatıhp vergi kaçınlıyor. • Çifı defter tataraİc vergi kaçtniıyor. Vergi daireieri İçin ayn, ticari rtıahkemejer için ayn defter tutuluyor. • Ftrmaîar arası fatura değiştokuşu yapıiarak vergi kaçt- nhyor, Geneîde bu yöntem, şirketfcr topîulukfan arasında stkça uygulamyor. Kârh oîan finnaya zararda olan firma ko- misyon kesmiş gibi gösteriliyor. • Faturaiann rakamlan üzerinde tahrifat yapılarak, gider- ler fazla gösteriîmek suretiyJe vergi kaçînhyor.