Katalog

9 NİSAN1994 CUMARTESİ CUMHURfYET SAYFA DUNYADAN KınmTatarlarmın uzun yürüyüşü Ikind Dünya Savaşı'nda Almanlarla işbirliği yaptıjdan gerekçesiyle Stalin tarafından anavatanlan Kınm'ı terke zorlanarak Özbekistan'a sürgüne gönderilen ve yıllarca sürgünde yaşayan Tatarlar, Kınm'a döndüler, ama sorunlan ve Rusya'ya bağlanma korkulan hâlâ sürüyor. STALİN - Kınm'dan sürdüğû Tatariar'dan 200 bini anayurtlanna geri dondü. Emirov Ailesi, 50 yıl once Stalin donemınde, anavatanlan Kınm'ı terk etmeye zorlanarak Özbekistan'a goç edenler arasındaydı Vatanla- nna donmek uzere terkettıklen Özbekıstan'dan Kınm a ulaşmak ıçın yola çıktıklan gunun uze- nnden bugune ıse tam 4 yıl geçmış I944'e değın uzanan zorunlu goçun ardmdan yaşanan "surgundeJJ yıllar", Stalin'ın Tatarlan, Almanlarla ışbırhğı yapftklan yolundakı suçla- malanyla başlamıştı Kokenlen ] 3 Yuzyıl'da egemenlık suren Altı- nordu Hanlığı'na dek uzanan atalannın kendı- lenne bıraktığı topraklara, I987'den ben süren donme gınşımlennı surduren Tatarlar'm 200 bın kadan vatanlanna kavuşabıldı 1987 yıhnda başlayan Perestroyka ıle başla- yan bu hareketlenmeler sonunda vatanına gen donen 76 yaşındakı Ounnnus Ablaieva 50 yıl oncesının anılannı şöyle dıle getınyor "17 mayısı. 18 e bağiayan geceydı Kıalordu ve KGB'nın araçlan dort bır yanımızı sarmıştı Hazırlanmamız ıçın, bıze sadece 15 dakıka venl- dıler Bu sürenın bıtımınde bolgeyı derhal terk etmemız ıstendı O sabah 400 bın Tatar, yöreden suruldu Sürulduğu Ozbekıstan'da odun keserek. 400 gramdan ağır olma olasıhğı duşuk bır dılım ek- mek ıçın çalıştığı gunler boyunca Ablaieva'nın sadece bır umudu vardı "Bızı bu günlere getıren haksızlıklann, gelecekte yok olması " Yaşlı Ta- tar. o yıllar boyunca, bu umuttan aldığı güçle ayakta durabıldığını anlatıyor Nufusun yuzde 8'ını oluşturan Tatarlar ıçın, sosyal ve kulturel haklanna sahıp çıkabıleceklen gun, gebnesıne geldı ama, Tatarlar henuz, koru- ması ardına gızlendıklen Tatar Parlamentosu- nun hımayesınden dışan çıkmaya cesaret edemı- yorlar Başkanlık seçımlennden bu yana, Kınm'ın yenıden Rusya'ya bağlanması gınşımını gunde- me getıren Ioun Mechkov karşısında Tatar- lann, olup bıttıye getınlme korkusu büyüyor BM: Uluslararasıdayanışma şart• 1 skı Sovyetler Bırlığı'nde >enıden banşçıl ğ-j ortamlar yaratmak ısteyen Rus bırhklenne M J BM'nın tutumu ıle ılgılı bilgı veren BM Genel Sekreten Butros Galı, Bons Yeltsın ve Başbakan Chernomyrdın ıle de goruştü. M Genel Sekreten Butros Galı "Eğer bır bolgede. banş ortamı sağlanmaya yonelık gınşımlerde bulunuluyorsa. çeşıtlı uluslann savunma kuvvetlennın, BM'ın yönetımı altında bırbkte çalışmalan şarttır" dıye konuştu. Bırleşmış Mılletler Sekreten Butros Gali'run Rusya'ya yaptığı son ayaretın amaa, eskı Sovyetler Bırlığı bolgele- nnde yenıden banşçıl ortamlar yaratmaya yonehk onlemler al- mayı surduren Rus Banş Bır- lıklenne, BM'nın tutumu ıle ıl- gılı bılgıler vermeye yonehktı Zıyaretı sırasında Boris Yelt- sin, Başabakan Victor Cber- noımrdin ve Savunma Bakanı Pavel Grache* ıle de göruşen Galı "Bırleşmış Mılletîerin tu- tumunda herhangı bır değışildik olmadı. Eğer bir bölgede, banş ortamı sağlanmava yoneiik gin- şimlerde bulunuluyorsa, çeşıtlı uluslann savunma kuvvetlerinin, BM'in yonetimı altında birlikte çaltşmalan şarttır" şeklındc konuştu Rusya'nm BM'den bekledığı maddı ve manevı desteğın yanısıra, kendı guvenlık kuv- vetlen yardımı aracıhğı ıle ban- şa yonelık çalışmalara katkıda bufunmasını çok olumlu karşı- ladığnı belırten Galı. tek bır koşula bağlı kabnması gerektı- ğını tekrar vurgulayarak "Tüm gûişimlerin BM'nin konrrolü altında gerçekleştirilmesi kaçmdmazdır" dedı Bundan kısa bır sure once, BM'lere bağlı 22 denetleyıcı Gurcıstan'a gıderek, Abhazya bolgesı ıle Gurcıstan Hukumetı arasında bır uzlaşmaya van- lmasını sağlamıştır Sığmmacı- lann ıade edılmelenne yonelık anlaşmanın ımzalanması sırası- nda. Gurcıstan ve Abhazya'yı temsılen orada bulunan yetkılı- lenn dışında, BM Genel Sekre- Ingilizcasuslarişsizkalıyor • Soğuk Savaş'ın sona ermesi gizli servıslerin polıtikalannı değiştirmelerine yol açtı. İngıltere gizli servislerin bütçelerinden kesinti yaparken, Fransa kadrosunu güçlendirmeye çalışıyor. Soğuk savaşın sona ermesıyle birlikte İngılterecasusluk orguüennın Lutçesınde kısıtlama yapmaya gıttı Ingılız hukumetı 1994-95 yıiı ıçın yüzde 8 1995-96>ılı mıçınse yuzde 5 oranında bır kesıntı ongorüyor Buna karşılık Fransa gızlı servıslen daha guçlendırmek ıçın çalışmalannı surdumyor Başbakan \lajor un >aptığı açıklama sonrasında FBFyın karşılığı olan MI5 ve CIA'nın karşılığı olan MI6 butçede yapılan kesıntılerden edolayı 75Oçahşanmı ışten çıkaracak İngılız gızlı servıslennde toplam 11510kışının çalıştığı belırtılırken. kesıntının sadece ışten çıkarmalara değıl dığer alanlarda da etkısını gostereceğı belırtıhyor Uzmanlara gerek kalmadı DoğuıleBatıarasındakı soğuk savaşın sona ermesıyle haberleşme ve casusluk konulanndakı uzmanlara artık eskıden olduğu kadar gereksınım duyuimayacağı gorûşu İngılızhukumetınm bu karan almasına neden oldu Fransızlarsa, geleceğın eskısınden daha onemb olaylara gebe olduğunu ve gızlı servıslere herzaman olduğundan daha çok gereksınım duy ulacağı goruşunde Özelhkle Korfez Savaşından sonra, Fransa gızlı servısmı guçlendırmek ıçın persone! alımını arttırdı Jacques Isnard LeMonde ten Butros Gallı ve Rus Dışışle- n Bakanı Andrei Kozyrev de vardı Gurcıstan sınırlan ıçensınde, Kafkas dağlan ıle Karadenız arasındakı bır bolgede yer alan Abhazya. geçtığımız yıl çıkan çatışmâlar sırasında 3 bın ka- dar can kaybından dolayı ol- dukça sarsılmıştı Bu yıl BM'- den yardım bekleyen, sadece Abhazyalıiar değıl Gurculer de bu konuda bazı onlemler alı- nması taraftan BM Genel Sekreten Gab, olaya ıkı turlu yaklaşımın mu'mkun olabıleceğını ılen sur- du Rus Banş Guçlennın kuçuk bır bolumunün BM'ler Kuvvetlen ıle ışbırhğı yoluna gıtmesı ıhtımalının yanısıra. Bolgedekı Savunma guçlennın BM Kuvvetlennın yonetimı doğrultusunda hareket etmesı olasıbğı gundeme gelıyor Alı- nacak onlemler hangı doğrul- tuda olursa olsun, çolc ıhtıyatb davranılması gereken bır konu var Abhazya bolgesıne yerleştınlecek Rus Kuvvetlen- nın geçıtığjmız gunlerde yaşa- nan gergınlıklerden sorumlu tutulması karşısında husursuz bır ortamın yaratılmaması Moskova'nın guvenlık guçle- nnı gonderdığı dığer bolgeler ıse, yıne Gurcıstan sınırlan ıçe- nsınde ver alan Tacıkıstan, Moldova ve Guney Ossetıa'yı kapsıyor BM, Rusya'nın bu tur gınşımlennden oldukça memnun gozukuyor Ilen sur- duklensav "Eğer tekrar huzur- lu bir ortama donulmek isteni- vorsa, Rusva'nın kendi ıradesi ve inisıvatifi doğrultusunda is- tekli ve guçtu olması, büyıik onenı taşıyor" şekhnde Almanlanlan sığmniacdara merhametyok • Bonn, yeni sığınmacılara kapılannı kapatmakla kalmıyor, geçtığimız yıllarda kabul ettiği sığınmacilan da sınırdışı etmenin yolunu anyt>r - Sığınmacıhk artık zor zanaat' konumuna geldı Çunku Almanya, Doğu'yla bırleşmesının sonrasında ya- şadıgı ekonomık bunalım ve ışsızlık yuzunden hem yenı sığmmacı kabul etmıyor, hem de eskı sığınmacılan 'kredı karşıbğında' başka ul- kelere vollamaya çalışıyor Açhk grevıne gırerek ya da ıntıhara kalkışarak merha- met dılerulebılen günler gen- de kalmışa benayor Geçtığımız yıla kadar, Al- man hukumetıne sığınma ıs- temı ıle başvuran Bosnalı, Afgan ya da Lıbyab olsun hıç kımse gen çevnlmıyordu Özelhkle bu yıl, sınırlannı sıyası suçlulara kapatan Al- manya'da, sığmmacı sayısının en aza mdırgenmesı yolundakı çabalar, yetkılıle- nn daha sert onlemler al- masına yol açtı Geçtığımız mart ayı başın- da, sığınmacılann yuzde 56 oranında azaidığını belırten Hınstıyan Demokrat Bırlığı (CDU) mılletvekıh Içışlen Bakanı Manfred Kanther. bu oranın seçımlere kadar mumkun olan en duşuk ra- kamlara ulaşmasını umdu- ğunu soyledı Başka sınırlar zorlanacak Alman>a nın kapılannı sı- ğmmacılara kapatmasının beraberınde getırdığı yenı so- run ıse, ulkelennden kaçan kışılenn bundan boyle Po- lonya. Macanstan. Çekoslo- vakya gıbı doğu Avrupa ul- kelennın sınırlannı zorlaya- cağı gerçeğı Bu ulkelerden yardım bekleyen, savaşzedelenn vanısıra, Uçuncu Dunya ul- kelennde ışsızlık çeken bır yığın ınsan sırada beklıyor Almanlann sığmmacı gı- nşını yasaklamasmdan son- ra, bu kışılenn soruştur- masının yapıbp vızelennın abnması ıle gorev lendınlen- lerden bın de Zagreb'te sa- kın bır vaşam suren Papaz Rebıc oldu 530 bın kışının sığınma ış- lemlennden sorumlu Rebıc. 'Ayakkabı kutulannda saklanan kağıtlan. kuradan pıyango çeker gıbı seçıyoruz Bu kadar ınsanı nereye yer- lcştıreceğımızı şaşırdık Eskı- den kışı başına gundc 10 mark duşerken, ougun 5 markla yetınmek zorunda kabnıvor Ama herşeye rag- men kımse açbk çekmıyor" dıverek sıkıntısinı dılegetırdı Bunlar iyi günler! Bunlara ek olarak, durıı- mun daha da kotuye gıdeceğı- ne ılışkın, olumsuz haberlenn ardı kesılmıyor Içışlen Ba- kanı Kanther'ın yapüğı bır açıklamaya gore. mayıs ıtıban ıle Hırvaüstan'dan gelen sa- v aşzedeler ulkelenne gen gön- denlecekler Hazıran ayında ıse. 100 bın sığınmacının ulkelenne ıade ışlemlennın tamamlanacağı umuluyor Alman hukumetının bu ul- kelere getırdığı onenler ıse, kredı teiclıflennden oteye gıt- mıyor Almanya'nın, ladesını ger- çekleştırmeyı planladığı sığın- macılara karşılık kredı teklıfı- nı kabul eden ulkeler arasında bulunan Romanya, 1992 yıbnda Almanya dan aldıâ 30 mılyon marklık kredı odene- fıne rağmen, sığınmacılan ka- ul etmekten hala kaçınıyor Buna neden olarak da, sığı- nmacılann Almanva'dan Bukreş'e taşınma gıderlennı Romanya'ya yuklemek ıste- yen Almanya'nın. zamanında boyle bır köşulu ongormeme- smı gostenyor Almanya. ılen surulebılecek yenı koşullar uzennde düsu- nurken. gundeme getınlen kredı mıktarlan gıderek yuk- selmekte Polonya hukumetı 120 mıl- yon mark talep ederken Çe- koslov^kya da 100 mılyon mark gıbı bır kredı ıstemı ıle geldı kı Almanya'nın Çekos- lovak smırlannı denetım altın- da tutması oldukça zor koşul- lar altında _ cerçekleşebılı- >or Çunku. Çekoslovakya ucuz ış gucune kapılannı en kısa zamanda daha Batı'ya geçme olanağı vaat ederek. ardma kadar açmış durumda Askerî yönetimin gölgesînde TEK'in özelleştirilmesi Prof. LİJTFİDURAN Türkıye Elektnk Kurumu (TEK) 1960 lann başmda ku- rulurken cumhunvet hukumet- lennin daha once vermış olduğu bır-ıkı ımtıyaz saklı tutularak, tum ülke ûzennde elektnk enerjı- sı üretım, ıletım dağıtım \e tıca- retı tekelıne sahıp bır ıktısadı dev- let teşekkulu habnde ortaya kon- muştur İmtıyazb elektnk ışlet- mden de az bır zamanı kalmış sozleşme surelen sona ennce tüm maHarlıklanvla bedelsız olarak TEK'e devir ve teslım edı- Iecektı Ancak, 12 Evlul asken yonetimı tarafından çıkanlan bır kanunla bu ımtıyazlı şırketlenn sozleşmelen, Danıştayın yargı kararlan uvannca sona erdınl- mış olmasına karşın, surelen uzaularak yenıden can- landınbnıştır Asken yoneümın duzenle\ıp gerçekleştırdığı genel seçimler sonucunda kurulan soz- de sıvıl ıktıdar kamu kesımını ozelleştırme pobtıkasının bır par- çası olarak, TEK dışında ozel ser mavenın de elektnk enenısı ure- tım ıletım dağıtım ve tıcaretı ko- nularında \aünm ve etkınbk va pabıleceğım ve var olan tesıs ve şebekelenn ışletılmesını gore\ sözleşmelenyle ustlenebıleceğını 1984 yılı sonunda çıkardığı ozel bır kanunla kabul etmıştır Bov- lece TEK ın elektnk enerjısı ko- nusundakı tekelı kaldınldıktan başka, kamu tesıs ve mallan ozel sermayenın yararlanmasına su- nulmuş oluyordu Bugunku sıyası ıktıdar ken- dınden once elektnk enerpsı alanında başlatılan ozelleştırme gınşımlennde kamu hukukun- dan doğan bazı guçluk ve engelle- n aşmak amaayla >enı duzenle- meler yapmak voluna gıtmış gö- runmektedır Şovle kı bu konu- da hazırladığı Kanun Hukmun- de Karamame (KHK) projesmı >"ururluğe sokamadan, davandığ yetkı kanununun Anayasa Mah- kemesı tarafından ıptal edılmesı karşısında, kanun tasansı bıçı- mınde parlamentodan geçırerek, yasalaştırmış durumdadır Ger- çekten 22 Şubat 1994 gunu Mec- lıs'te kabul edılen 2974 numaralı bukanunun(RG 1 Mart 1994- 21864) başbğında "KHK'nın de- ğiştırilerek kabulu'"ndcn soz edıl- mekte ıse de bunun tanh ve sayısı ne başbkta ne de metnın ıçınde göstenlmıştır TEK'ın tesıs ve ıj- letmelennın ozelleştınlmesını ko- laylaşürma \e hızlandınna amacına yonelık olduğu anlaşı- lan bu kanun o denlı acele ıle ve acemıce >apılmışür kı, bır nokta dışında ozelleştırme operas>onu konusunda var'olan duzenleme- lerden farklı ve venı hıçbır şe> ge- tırmemışur Ustelık, bu hususta- kı ışlemlerde 3291 numarab ka- nundakı genel ozelleştırme hu- kumlennm uygulanacağı (m 1 ve 4) ıkı kez yınelenmektedır Soz konusu kanundakı yenılık savıla- bılecek tek duzenleme ıse bozuk bır ıfade ıle ozelleştırme konu- sunda >etkıblenn "Cçuncu kışı- lerle vapacaklan sözieşmeler ozel hukuk hukumlenne tabi olup ımti- jaz teşkıl ennezler''' kuraiından ıbarettır kı, o da anayasa ve hu- kuka aykındır Yasama volu ıle boyle bır hu- küm konulması Danıştay'ın once bır danışma kararyla ('). ge- nel olarak elektnk "tesas sözkş- mesi" ve "görev sozlesmesi"nın, daha sonra da bır yargı karanyla (2 ), Istanbul'un Anadolu yakası- nda elektnk dağıtım ve sauşı ko- nusunda Aktaş Elektnk A Ş ıle japılan '- göre> sözleşmesi"nın bayındırlık ımtıyaa ve kamu hız- metı ımtı>azı sozleşmelen nıtelık- lennı taşıdıklan nedenıvle anava sa (m 155) ve Danıştay Kanu- nu na (m 23 42, 46) gore Danı- ştav'ın ıncclefliesındefi gecınlmesı gerektığım ıçtıhad etmış ve ozel olarak, bu sonuncu sozleşmeyı ıptal etmış bulunmasından kaj- naklanmaktadır Davalı TEK Onuncu Daıre nın bu ıptal ka- ran nı Danıştav Idan Dava Daı- relen Genel Kurulu onunde tem- > ız etmış olduğu gerekçesiyle ıda- re, Akta^'ın hukuka aykın duru- munu surdurmektedır İşte yu- kanda anılan yenı duzenleme ıle sıyası ıktıdar hem Aktaş ın soz leşmesını yasallaştırmayı umuyor hem de gelecekte bu alandakı ozelleştırme operasyonlannı ser- bestçe yapabılmeyı duşunuyor oka gerek Oysa sozleşmelenn ozune ılış- kın olan bu venı hükum, genve yurûtulerek, daha once oluşmuş ve esastan yargı karanna bağ- lanmış bulunan uyuşmazlıklara uygulanamaz Çunku her uyuz- maşlığa, oluştuğu gûnde yurur- luktekı hukuk kurallannın uygu- lanması gereğı yargılama usulu- nun genel bır ılkesıdır Bunun ak- sıne bır goruşün benımsenmesı A skeri yönetimin düzenleyip gerçekleştirdiği genel seçimler sonucunda kurulan sözde / | sivil iktidar, kamu kesimini özelleştirme politikasının bir parçası olarak, TEK dışınd -^-1- özel sermayenin de elektrik enerjisi üretim, iletim, dağıtım ve ticareti konulannda yatmm ve etkinlik yapabileceğıni 1984 yılında çıkardığı özel bir kanunla kabul etmiştir . t ı 1 - i. . _ . ! _ . „ ! _ _ I . 1 _ _ ! _ _ . _ J _ _ _ _ - _l _ _ l İ_ I durumunda, yasama organmın mahkemelenn yargılama sure- cme kanşması ve etkı yapması anlamına geleceğı açık olan boyle bır duzenleme, anayasanın 1 ^8 maddestne aykın duşeceğınden yetkılı yargı yennın ıtıraz volu ıle başvurusu uzenne Anavasa Mahkemesı nce, doğru ve yenn- de uygulama bıçımı yorumlama ıle gostenlemez ve\a bu yontem uygun ve yeterlı bulunmazsa ıp- tal edılmek gerekır Bununla bırbkte TEK'ın elekt- nk enerjısı konusunda uçuncu kı şılerle, yanı yerh-yabancı serma- ye şırketlenvle vapacağı "tesis" ve "görev" sozleşmelennı ozel hukuk hukumlenne tabı kılan ve bunun ımtıyaz teşkıl etmedığını belırten kanun hukmu, Anayasa Mahkemesı'nın bu sorunla ıbş- kıb olan daha once behrmış ıçtı- hadı çerçevesınde, hukuka uygun •bulunmamaktadır Gerçekten elektnk enerjısı uretımı ıletımı dağıtımı ve satışı kamu hızmetle- ndır ve bunlar ant.ak "kamu hız- meti imtiyaz sözleşmesı" >olu ıle ozel kışıiere gordurulebıbr Elektnk enerjısı ureten termık hıdrobk veya nukleersantrallann özel kışıiere kurdurtulması ıse "Bayındıriık Imtivaz Sozlesmes/"- ne konu olabıbr \e a\m kışılerce belırb btr sure ışletılmesı de "Kamu Hizmen' İmtivaz Sözleş- mesi" ıle gerçekleştınlebılır ve sure bıtımınde tesısler bedelsız olarak ıdareye devir ve teslım edılır Turkıye Cumhunyetı ana- yasalanna ve Osmanlıdan bu yana gelen ılgılı kanunlara gore elektnk su gaz telefon toplu taşıma vb halkın genel ve ortak gereksınmelennı karşılamak uze- re yol, meydan. gol denız, nehır, kıyilar ve nhtımlar gıbı kamusal mallann ustunde ve alünda tesıs- ler ve şebekeler kurulup ışletılme- sı kamuhızmetıetkınlıklendırve her yonden kamu hukuku kural- lanna bağlıdır Kamu hızmetı kavramı ve kurumu Turk huku- kunda ve özelbkle de 1961 ve 1982 anayasalannda onemlı ve kapsamb bır yer tutmakta ve et- kılı olnaktadır Nıtekım Anayasa Mahkemesı yuksekoğretımın bır kamu hız- metı olduğu saptamasından kal- karak 1980 den oncekı donemde yururlukteolan Ortadoğu Tek- nık Unıversıtesı Kanunu'nun du- zeniedığı ozel statu 1961 Anaya- sası ıle saklı tutulmuş olmasına karşm bunun oğretım uyelenvle vardımalannı ve tüm personebnı ozel hukuka tabı tutan hukmu- nu, anavasanın çeşıtlı kurallanna aykın gorerek ıptal etmıştır (3 ) Bu karann dayandınldığı gerek- çelenn başbcalan şunlardır "... Devletın başta gelen eğıtim >e oğ- retim hızmedennı doğrudan doğ- nıya vnruten oğretım uvelenran unnersıte ıle olan ilişkisınuı bır kamu üişkısı olduğu açıkça orta- dadır." 'Adb yargı ıle ıdan yargının bırbınnden aynlmasının temelınde. ozel hukukla ıdare hu- kukunun ayn ılke ve kurallara oturmuş bulunmalan. uyuş- mazlık alanlannm ve bu uyuş- mazlıklara uygulanacak hukuk kurallannın değşık olması yat- maktadır " "... öğretinı üyeten'ni, mensup olduğu unnersıte ıle mua- mele >e munasebetlennde ozel hu- kuk hukumlenne bağlı tutan ve bu volla bu muamele ve munasebet- lerden doğacak uvuşmazlıklara. başka bir devımle ünıversıtc ida- resinın oğretım üveltri hakkında alacağı ıdan karâriara karşı açı- lacak davalarda. ıdan vargı vo- lunun kapatılmasını ve sonuç ola- rak da ıdan kararlan iptal edilebı- lir ofmaktan kurtararak hukuk alanında vaşamlarını surdurme olanağmı sağlavan bu hüküm, anayasanm 140. (1982 m. 155) ve 114. (1982 m. 125) maddeterine açıkça aykındır." Ydrgı dene- tım unsuru hukuk devletı ılkesı- nın dığer oğelennın guvencesını oluşturan temel oğedır Çünku ınsan haklanna saygılı olmayan ve davranışlannda hukuka ve anayasaya uymayan bıryönetımı bu tutumundan caydıran ve onu meşruluk ve hukukılık sının ıçın- de kalmak zonında bırakan guç, vargı denetımı gücu \e yetkısıdır Bu nedenle yargı denetımının et- kınlığını ortadan kaldıran ve onu sadece bıçımsel bır denetım nılelı- gıne donüşturen ıtıraz konusu, 17 maddedekı huküm anava- BÜLENT DÎKMENER HABER ÖDÜLÜ YARIŞMASI Gazetecı Bulent Dıkmener'ın anısını yaşatmak ve Turk gazetecılı- ğıne olan katkJarını manevı yonden surdurmevı sağlamak amacıvla, adına 1980 vılmda konulan 'Haber Ödulu 1993-1994 yılında da surdurulmektedır Odul koşulları şovledır 1 Odule her Turk gazetecı ada> olabıJır 2 Adaylık, gazetecının kendı onerısı va da Odul Komıtesı'nın onerısı ıle gerçekleşır 3 Odule aday gostenlecek haberlenn 1 Nısan 1993 ıle 31 Mart 1994 tarıhkrı arasında gun- luk gazeteler ya da surelı yayınlardan bınnde yavimlanmış olması gereklıdır 4 Odule adav olabılmek ıçın nıtelıklerı 3 maddede behrtılen haberlenn v avımlandığı gaze te ya da surelı yayınların 1 sayısmın 10 Nısan 1994 gunu akşamına kadar gosterılmesı gerek mektedır 5 Seçıcı Kurul'un değerlendırmesı sonunda Haber ödulu nu kazanan gazetecıve 3 000 000 TL odul ve bır plaket verılır Haberın bır ekıp tarafmdan oluşturulması halınde odul tutarı pavlaştırılır Aynca Seçıcı Kurul'un belırleveceğı ']un Özel ödulu ' ıle "Genç Gazetecılen özendırme ödulu'nu kazananlar bır plaket ıle odullendırılır Kışısel başvurularda ımzasız vayınlanan haberler ıçın yazann kımlığmın Sorumlu Yazı Işle- rı Muduru tarafından onaylanmış olması zorurdudur 6 Seçıcı Kurul, Erhan Akyıldız, Miifit Alaçalı, Yalçın Bayer, Orhan Erinç, Soner Girgin, Mazlum Göknel, Oktay Kurtböke, Turgay Olcayto, Çetin Ozbayrak, Deniz Som, Umur Talu, Seçkin Tiiresay ve Ulvi Yanardağ'dan oluşmuştur Yarışmaya katılacak haberlerın Bulent Dıkmener Haber ödulu PK 246/htanbul adresme ta ahhutlu olarak gonderılmesı zorunludur ÖDÜL KOMİTESI sanın 2 maddesındekı hukuk devletı ılkesıyle de bağdaşma- makta ve bu ılkeye aykın nıtelık gostermektedır " Fransız Uyuşmazlıklar Mah- kemesı de Fransa Anayasa Şu- rası nın daha once 'yasama iş- lemının askı>a alınması' başlıklı vazımda (Cumhunyet. 7 Kasım 1993. S 1.17) değındıgım. yurut- menın durdurulmasına ılışkın 23 Ocak 1987 tanhlı ve 87 224 DC sayılı karannın bır uzantısı ve uy- gulaması olarak bağımsız bır ıdan makam sayılan Rekabet Kurulu'nun ve bunun kararlan- na karşı ıtıraz meraı olan Pans Istınaf Mahkemesı nın yanı adb yargının bır beiedıye meclısının kcntın su ışlennı aralannddkı sozleşme uyannca tedvir' etmek- te olan ozel şırketten abp 'iltizam usulü' ıle yurutulmek uzere başka bır ozel ortdkbğa devretmesıne ılışkın karannın kamu hızmetle- nyle ılgılı ve tek yanlı bır ıdan ış- lem olması nedenıyle. ozel hukuk çerçevesınde etkinlik gosteren kışı ve firmalar arasındakı fiyat ve rekabet uy uşmazlıklanna bak- makla gorev b Rekabet Kurulu'- nun ve dolayısıy la adlıyenın yetkı alanlan dışında kaldığı ve ancak ıdan yargı tarafından ıdare hu- kuku esaslanna gore denetlenebı- leceğı aerekçcsıne ddyanarak ku- rul veistınaf Mahkemesı nın bu konuda gorevsız olduğuna karar vermışbulunmaktadır ( 4 ) Idarenın gerek su ışlen gerek elektnk enerjısı etkınlıklen. ka- mu hızmetı nıtebğını taşımak ve kamu gucunun kullanılmasını gerektınnekle kalmaz. bebrlı ka- musal mallann ustunde ve altı- nda kondurulan kamu tesıs ve cı- hazlarının ışletılmesını ve sürdu- rülmesını ıçerdığınden bunlann tekel durumunda olmalannı da zorunlu kılar O nedenledır kı TEK herhangı sınaı ve tıcan bır KIT olarak değıl, faalıyet konu- sunun kamu hızmetı ve tekel nıte- lıklennden dolayı "Kamu fktisa- di Kuruluşu" statusune konul- muştur Aynca, TEK'ın kunılu- şunda gudulen başlıca amaçlar- dan bın de elektnk ıletım ve dağıtım sıstemının ulke çapında enterkonnekte bır şebekeye bağ- lanarak enerjı akımının bütun yorelerde sureklıbğını ve uygun böluşumunu sağlamaktır Nı- hayet doğalgazla ışleyen termık santrallarla sınır otesı akarsular uzenndekı hıdrobk santrallann kunılması ve ışletılmesı devletle- rarası ıbşkılerden etkılenebıleceğı gıbı nukleer santrallann tesısı ve çalıştınlması uluslararası kuru- luşlann gözetım ve denetımıne bağlı bulunmaktadır Elektnk enerjısı etkınhklennı ustlenecek çok sayıda ozel sennave şırketle- nnın. avn ayn ya da bır arada. bu gerek ve odevlen yenne getırebıl- melen duşunulemez ve eerçek- leşemez Butun bu ozelbklenne ve ıster- lenne karşın. Turkıye'de elektnk enerjısı tesıs \e ışletmelennı özel- leştınneye gınşmek sanıldığı ve ongorülduğu gıbı hıç de kolay ve hatta kımı oğelen bakımından mumkun degıldır Çunkü TEK'- ın muessese ışletmeveışletmebı- nmlennın ozel kanunda (ek m 2) ongorülduğu uzere kendılığın- den "anonim ortakuğa dönuşmuş sayılarak" blok habnde \eya hıs- se senetlennın. bankalar ve borsa aracıbğıyla satılmasına. bunlann mdl \arlıklannın buyuk bolumu- nu oluşturan kamusal mallar uzennde her turlu kayıtlavıcı ta- sarrufun yasak olması engeldır Elektnk tesıslen ıle ağının ışletıl- mesı konusunda da herhana bır oğenın mülkıyetının de\ n soz ko- nusu edılemeyeceğı gıbı "işletme hakkı devri" veya "Ğore» Sözleş- mesi" va da başka ne ad \enbrse venlsın. bunlar Turk hukukunda ve anayasalannda "Kamu Hızmetı İmtiyaz Sözleşmesi" dıye bılınen ve vasalarla duzenlenmış bulunan hukukı rejım dışında hıçbır statuye sokulamaz Ortada, tüketıcılenn, şıddeth ve haklı tepkılerıne yol açan Ak- taş omegı ve denemesı dururken, bunun hukuka aykınbğını sapta- yan ve belgeley'en Danıştay'ın danışma ve yargı kararlan var- ken sıyası ıktıdann bu yanlış, sa- kat ve sakıncalı tutumu sürdür- mek ıstemesı, polıtık ve sosyal bakımdan da doğru ve yennde olmasa gerek (1) Danıştay Bınncı Daıresı 24 Eylul 1992, Esas 1992 232- Karar 1992 294, Danıştay Der- gısı Sayı 87 (1993), S ^3-40 (2) Danıştay Onuncu Daıresı, 29 Nısan 1993, Esas 1991 1- Karar 1993 1752 (yayımlan- mamıştır) (3) Anayasa Mahkemesı 25 Mayıs 1976 Esas 1976 I-Karar 1976 28 R G 16 Agustos 1976- 15679 An Mah Kar Der Savı 14 S 170-197