Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 NİSAN1994 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUSLER Toplumsal birkaos: Yükselendeğerler Yukselendeğerlerfuryası adı altında sıstemleştınlmeyeçalışılan bu toplumsal kaos ortammda kımlık bunalımına duşmeden, ınsanlık değerlenmızı yıtırmeden, ıçınde yaşadığımız topluma ve dünya ınsanlığına yaraşırseçenekler uretmemız gerekıyor. OKTAY GÖKDEMİR DEÜBuca Eğitim Fakültesi TarihBölümü I çınde bulunduğumuz XX yuzyılın son yırmı yılı baş dondurucu gelışmelere sahne oluyor 1980'lıyılIardaSovyet- ler Bırlığı ve Doğu Bloku ulke- lennde çozulen katı merkezı- vetçı burokratık sosyalızm, bır yan- dan 'soğuk savaş' donemının sonunu hazırlarken. bır yandan da ıkı kutuplu dunyanın tek bır gücun denetımı altı- na gırmesını sağladı 'Yeni Duma DuzenT olarak adlan- dınlan bu olgu dun>a olçeğındekı butun gelışmelere sadece kendısının ıçınde banndırdığı değerler ve kav- ramlarla bakılması zorunluluğunu or- taya koyarak ınsanlık tanhının y uzyıl- lar bovu suren savdşımldn sonunda kazandığj evrensel değerlen dahı ıçı boş bırer kavram halıne getırme>ı amaçlıvor Istenen. kapıtalızmın eşıt- sız gelışme yasalannı butun dunyada yaygınlaştırmak \e 'eklemlenme- bütunleşme-kOreselleşıne' kuramlan adı altında dunya coğrafyasının bu sıs- teme tam bağımlılığını sağlamaktır Ülkemız de dunya konjonkturunde yaşanan bu gelışmelerden kendı payı- na duşenı almış gıbı gorunuyor Tur- kıye'nın son on yıhndakı ıç sıyasal ge- lışmelennı yakından etkıleyen \e kapıtalıst dunya ekonomısıne tek yan- lı butunleşmesını sağlayabılmek ıçın 'yükselen değerter' adı altında uretılen, belırlı bır sıstematıkten uzak duşunce- ler, kapıtalızmın* küreselleşmesı ve bunun sonucunda ortaya çıkan gehş- melerde Turkıye'ye uygun yenı bır yer ve konum arama sıkıntısından doğ- maktadır İşte tam bu nokta da II cumhunyetçılerden Yenı Osmanlıcıla- ra, Islamcılardan sıvıl toplumculara vanncay a kadar çok genış bır yelpaze- de sısteme karşı yoneltılmış eleştınler ve çozum arayışlan, bırbınnı tamam- layan bır ozellık gostenyor Toplumsal çıkarların göz ardı edile- rek bireyselliğin one çıkarıldığı bu dü- zenin fetsefi yaklaşunı pragmatizm, ekonomik yaklaşunı ise serbestlik eko- nomisidir. Pragmatist dünva gorusü savesinde insanlar, önce içinde > aşadık- ları topluma, daha sonra da kendilerine karşı vabancılaştınlmaya çalişılmak- ta!.. Bir anlamda ıdcolojısı/lığın ıdeo- lojısı olarak nitelendinlebileek vukse* len değerler kavramıvla; toplumsal değer yargıları bir yana bırakıldı. Bı- revsel olarak en kısa voldan nasıl koşe donülürıin ardında koşmava başlayan ınsan yığınlan ıçın artık, bağımsızlık toplumun genel çıkarlan. butun ın- sanlann eşıt \e ozgur olarak ınsan onuruna yaraşır bır yaşam surmelen. erdemlı olmak baskılar karşısında baş eğmemek be> nını ve bıreysel yetılennı kışısel çıkar gozetmeksızın toplum ya- ranna gelıştırmeye çalışmak gıbı kav- ramlar değennı yıtırmış, demode olmuşlardır Kıtle ıletışım araçlannın (medyanın) yoğun bombdrdımanıyla urelmeden daha çok tuketım yapma- ya zorlanan toplumun. yukselen de- ğerlen (') artık, dolara endekslı bır ekonomik yaşama ve ancak somuru olursa refah duzeyının artabıleceğıne ınanmak. Kemalızmı ve onun ılkelen- nı acımasızca eleştırerek II cumhun- yetçı ve Yenı Osmanlıcı olmak. ınan- dığı değerlerden ve duşuncelerden »ureklı odunler vererek doneklığı bır erdem halıne getırmek bağımlılığa otonteye egemengucunsoylemınesı- kı sıkıya sanlarak, konuşma bıçımın- den gıyım kuşamına vanncaya kadar tek tıp bır yaşam bıçımını ılkesız ola- rak sahıplenmek olmuştur Totalıter rejımlerde farklı vaşavış ve duşunuş bıçımlen, seçenek çozumler nasıl uretılmıyorsa, ınsanın kendı ozu- ne ve toplumuna vabancılaşması ola- rak vurgulayabıleceğımız bu olgunun da seçeneksız bır vaşam bıçımını. kıtle ıletışım araçlannın da >oğun desteğıy- le muhalefet etme alanını surekh da- rakarak bır anlamda dayattığı soyle- nebılır Insanlık tanhı. değışmenın tanhı olduğu haide bu yaklaşıma go- re, ınsanlık tanhı. ıdeolojık evnmının sonuna ulaşmış. ıdeolojıler ortadan kalkmış serbest pıyasa ekonomısı ve demokrasının sadece sıyasal katılma olarak aJgılandığı bıçımsel demokrası, dunya ınsanlığınjn ulaştığı en son \e mukemmel bır yonetım bıçımı olmuş- tur Adeta tanh sona ermıştır1 Kapıtalızmın en çarpık bır şekılde yaşandığı, gehr dağılımındakı adalet- sızlıklenn buvuk bo>utlara ulaştığı, koyden kentc goç olgusu sonucunda buyuk kentlenn kocaman bırer koyu andırdığı. ulusal kulturumuzun ara- beskleşerek toplumumuzun buyuk bır kımlık vozlaşması >aşadığı bır ortam- da. sosyal adaletı, eşıtlığı ve paylaşımı savunan, toplumdakı emek-sermaye çehşkısını emek ağırlıklı yaklaşımlarla toplumsdl bır uzlaşmaya donuşturme- ve çalışan sol ve sosyal demokrat du- şunceler. medyanın voğun baskısıyla bu donemde çozumsuzJuğe ıtıhnce, bu kaos ortamının sancılannı daha fazla yaşayan ve bu>uk şehırlenn varoşla- nnda kumelenerek kımlık bunalımına gıren insanlar, 1400 >ıl oncesının de- ğerlenyle butunleşen '\dil Duzen', 'Asr-ı Saadet', 'Medine Vesikası' gıbı yaklaşımlan bır seçenek gıbı sunan Refah Partısı ne eğılımlennı arttırdı- lar Yerel seçımler oncesınde ve seçım surecınde Refah Partısfnın laıklık ve demokrası gıbı bırbınnı tamamlayan çağdaş yaşamın onsuz olmaz kavram- lan ve bu kavramlan Turkıye'ye ka- zandıran Türk Dcvrimi ve onun lıden hakkında takınmış olduğu olumsuz tutum ve so>lemler, meşruıyetını ılahı bır otonteden alan ekonomıyı, sanatı, sıyasetı ve gundelık yaşamı buna gore duzenleme savında olan teokratık so> - lemlenn kesınlıkle çozum olamayaca- ğını gosterdı Refah'ın çağdışı tutumla aldığı oylar, onlara yıllardır odun ve- renlenn de gozunu korkuttu 'V ükselen değerler' kavramının son tahlılde yarattığı ve bır tepkı çozumle- mesı olarak nıtelendınlebılecek 'Adil Düzen' yaklaşımı. Turkıye nın ıç dına- mığını yakalayamayan, soyut bırta- kım kavramlar çerçevesınde gelıştınl- mış, *biz ve onlar' yaklaşımıyla top- lumsal banşı zedeleyebılecek argu- manlara sanlmış bır çozumsuzluk onensınden başka bır şey değıldır Sonuç olarak, yukselen değerler fur- yası adı altında sıstemleştınlmeye çalı- şılan bu toplumsal kaos ortamında kımlık bunahmına duşmeden, ınsan- lık değerlenmızı yıtırmeden, ıçınde yaşadığımız topluma ve dunya ınsanlı- ğına yaraşır seçenekler uretmemız ge- rekıyor Eşıtlığı ve adaletı en üst duze- ye çıkaran bır tanhsel sıstemın asgan tanımlavıcı ozellıklennı laşıyan ın- sanlığın kendı yaşamı ustundekı dene- tımını arttıran ve ımgelemı ozgurleştı- ren yaklaşımlarla ulusaldan evrensele uzanan bır çızgıde, 21 yuzyılda tum dunya toplumlannın gelışımıne olum- lu katkılar yapabıleceğımıze olan ınancı yıtırmemelıyız Daha yaşanası bır Turkıye ve dunyanın oluşumu, bu ınanca sahıp çıkma-çıkdbılme kararlı- lığımızla doğru orantılıdır TARHŞMA Yaşamı anlamlı kılan değerler için... B utun dunyada kapıtalızrn çıkmazınınve emperyalızmın sondayatması 'veni dünya düzeni' ıle keskınleşen. ınsanın sos>al, kulturel v e sdnat değerlenyle yaşam kaynaklannı yok eden, zengınleşen aanlıkla yoksullaşan kıtlelenn standartlannda ulaşılmaz uçurumlar >aratan. çevre kırlılığıyle yaşamı tehdıt eden başdondurucu bır tuketım ekonomısı (tuketımın ekonomısı 1 ), >arattığı koşullarla sos> al demokrasının yıldızını gunden gune parlatmakta, onu daha somut gerekçelerle ve daha guçlu sav unulacak hale ^etırmektedır Bu felsefe ıçın ortam eskıye gore daha elvenşlıdır Sosyal demokrası, ınsanlara gehr ve kaynaklann adıl boluşumu ve sosyal adalet yolunda ve emperyahzme karşı savaşımda daha fazla umut vermekte ve parlamaktayken, Turkıve'dekı sosyal demokrat partıler bu umutlara seslenmede ınısıyatıfi duzen partılennın besleyıp buyuttuklen bır dına partıye bıraktılaradeta Kaldı kı ıthal kulturler ve davranışlarla kulturel yozlaşma, rant ekonomısı karşısında sabıt geürlenn aşııup yıpranması, yolsuzluk ve ahlaksızlık karşısında da halkın umudu olma yolunda elvenşJı bır ortam oluşmuştur Kuruluşundan 71 yıl sonra ulkemız başkenünde şenatçı. yobaz 'organize suç örgiitü' göstenleıınetaruk niîKinlar olarak, tanımı olanaksız uzuntü veisyanıçındeyız Çankaya, Anıtkdbır Şenalçı bır anlayışın denetımıne bırakılamaz' Bu koşullarla bugun beledıyeyı ele geçıren, yannulkeyonetımınıele geçırebılır Anadolu'dakı a>dınlanma demokrasıde ozgurluğu vok edecek goruşu savunan ozgurluğe, hoşgoruyle bakmajı sağlavacak eşığe ulaşamamıştır Kaldı kı butun kurumlanyla çahşmayan ve kendısını koruyacak mekanızmadan yoksun bır demokrası de egemenlığın çıkar çevrelennde bulunduğu bır sısteme donuşebıimektedır Sosyal demokrat ılkelen savunmayan. şendtçı pdrtınm "Sizler düzen partisisiniz" suçlamasına susan bır anlayış kabul edılemez Kendı konumu ve parasal çıkarlannı toplum çıkarlanndan onde tutan. toplumu ıçın ozvenj legece gunduzçalışmavdn Vdsalan çığneyen ılkelennden odun vererek sav unduğu değerlerle bağdaşmavan bıryaşam suren ınsanlann bu partılerde bulunmaj a ve kendı kışılıklenndesos>dl demokrat ılkelen ve anlavışı karalamdş d haklanyoktur Partıler ıçınde yapılacak bır ıç hesaplaşma ıle partı ılkelen doğrultusunda bır saflaştırma>apıldığı takdırde bırleşme doğal olarak gerçekleşebıhr Yada bırleşme olduğu takdırde bu saflaşma olabılır Şenatın bugun ulaştığı bu v ahım tablo karşısında tek vucut hareket etmeme konusunda ılen surulecek her turluneden. vatanhainliğivc halk duşmanlığı ıle ozdeş tutulmalıdır Ulkemızde sosyal demokrasının mısyonu Anadolu'da Atatürk'un onderlığınde başlatılan aydınlanma surecıne hızmet temelıne dayanmahdır Her>ıl bınlerce 'Mezarcı' yetıştıren eğıtım sıstemını laık. çağdaş. 'eğitim birüği'ılkesı doğrultusundd yenıden oluşturacak unıversıtelenmıze bılım ureten ozerk kurumlar olma nıtelığı kdzandıracdk, toplum um uza sos> al hak v e guvencelersağlavacak gelırve kajnaklann halk kesımlenne hakça dağılımını sağlayacak reform ve atılımlan sosyal demokrat anlayış gerçekleştırecektır Bızlergıttıkçeağırlaşan sosval ve ekonomik koşullar ıçınde yaşamımızı ılkelennden odun vermeden surduren bu ulkenın satııplen olarak dünva vc ülke olçeğınde yaşanmakta olan toplumsal bunalımlardan sonra ınsanlığın var oluşundan bu vana oluşturduğu e\ rensel değerlenn yenıden ve daha guçlu yukseleceğınden emınız ve yaşamı anlamlı kılan bu değerler ıçın her koşuldd Dijojenın Galile'nın. Marks'ın ve Atdturk'un >ol gostencılığınde "Anadolu'da aydınlanma" ıçın mucadele etmeye ve gorev almaya hazınz Partılenmızı yukandakı ozgorevı (mısyonu) yenne getırmek ve sosyal demokrat ılkeler eksenınde hareket etmek uzere kayıtsız ve şartsız bırlıktelığe çağınyoruz Saygılanmızla Dr. NUfifer Ogan, Hamit Bayçın, Necip \ktaş, Mehmet Aktaş, Mengü Mron Bavçm, Adnan Bunun, L ğur Tuncel, Ferhat Dorkıp, Nezihe Avdoğan, Sabiha Cevhun. PENCERE Mesut Yılmaz Nereye Koşuyor?..Ah< Ne guzetdı 80 lı yıllar* Zaman çabuk geçıyor goz açıp kapayıncaya dek 94'u bul- duk 95 ın elı kulağında 90 lı yılları yarıladık sayılır, ama, Payıtaht ın cıvık dunya- sında 80 lı yılların ozlemı baygın bır nostaljıye donuştu, geç- mışın ovgusu yapılıyor Ahi Neguzeldı80lıyıllan 12 Eylul un buldozen solu ezıp suyunu çıkarmış, ışçı sendı- kalarının canına okumuş on bınlerı ışkertceden, yuz bınlerı tutukevınden geçırmış sıyası partı lıderlerını gozaltına alıp evlerıne hapsetmış ekonomıde populızm ı dışlayıp en sert onlemlerı almış polıtıkayı yasaklamış sonra da sıyasal ıktı- darı ekonomının çan özal'a havale etmış özal ANAP ı kurmuş 80 den sonra askerı hukumetın Başbakan Yardımcılığını 83 ten 87 ye sıyasal yasakların surduğu Turkıye de Başba- kanhğını surduren özal nedemıştı ANAP dort eğılımın partısıdır 87 de sıyasal yasaklar kalkınca, dort eğılım kendı partılerı- ne dağıldı Özal lı ANAP a ne kaldı? Yuzde 21 8 ANAP ın 1994 tekı oy oranı ne? Aşağı yukarı aynı Yuzde 21 Ne var kı Mesut Yılmaz'ı kıyasıya eleştırenler bu gerçek- lerı unutmak ıstıyorlar 80 lı yılların nostal/ısı ıçınde aygın ve baygın yaşıyorlar Nerdeo80lıyıllar'> Ortalıkta ne Demlrel vardı ne Ecevit, ne Türfceş, ne Erba- kanl.. Yasaklı Turkıye de dort eğılım ANAP ta toplanmış sı- yasette tek kale oynanıyordu Sıyasal yasaklar kalkar kalkmaz özal ın ışı bıtıktı zamanın ANAP lıderı seçım yasasını değıştırerek seçımlerı bır yıl one almasaydı 88 de muhalefete duşecektı son yıllarını Çan- kaya ya atlayarak kurtardı Bugun ANAP ın lıderı Yılmaz dır 80 lı yılların nostal/ısınde geçmışe ozlemı yaşayan aygın ve baygın ANAP lılar Mesut Yılmaz a haksızlık edıyorlar çunku 90 lı yıllarda yaşıyoruz Ne dort eğılım ANAP ta barınıyor Ne de sıyasal yasaklar var Ustelık Mesut Yılmaz sıyasal ıktıdarın nımetlerını dağıta- bılecek bır konumda değıl • Sağda solda 80 lı yılların nostaljısıyle yazı yazıp nutuk atan sıyaset yapıp partı kurmaya çaltşanlar var yanılgı ıçın- dedırler Geçtı o gunler Aydm Menderes kırk yıl sonra Menderes'ın golgesınde partıcılık yapıyor Yusuf özal ne yapacak? Menderes 50 lı yılların özal 80 lı yılların turetımınde ortaya çıkmış lıderler- dır kendilerine ozgu bır ıdeolojılerıdeyoktur gerıye ne kalı- yor' Nostaljı' özal ınyağdanlıkları nostaljı edebıyatı yapıyorlar ama bu fantezılerın gerçeklerle bır alışverışı yoktur ANAP artık 80 lı yılların ANAP ı olamaz • Yılmaz ın ışı zor Çunku 'mıllıyetçı seçmenlerı MHP toparlıyor muhafaza- kâr muşterı RP ye gıdıyor buyuk kentlerde gecekondu gok- delenı yenılgıye uğratıyor ANAP ın şapkasını onune koyup dusunmesı gerekıyor Mesut Yılmaz ın en buyuk eksıklığı ıse 'cıddı goruntusun- den kaynaklanıyor Gunumuzde cıddıyet eleştırı konusudur Medyaya cıvık lıder tıpı uygun duşuyor 1 Ş yılda, dunyada gerfekleştirilen en büyülc yapım. Kurtuluş Savaşımızın Destanı... Yönetmen : Ziya OZTAN Senaryo : Turgut ÖZAKMAN Müzik : Muammer SUN Yapım : TRT Rutkay AZIZ... Mustafa Kemal Savaş Dinçel... İsmet Paşa AydaAKSEL...Halide Mahmut CEVHER.. .Fevzi Paşa TRT