Katalog

CUMHURIYET 28 NISAN1994 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Satın,Satın...YaHer ıktıdar değışıkhğı bıraz daha ışten anlamayanlann terfı ederek sorumluluk almalanna neden olmuştur. Kısaca en venmlı KİTler bıle ıktidarlann kurbanı olmaktan kurtulamamışlardır Prof. Dr. TUNCER GL VENÇ K IT lenn ozelle^tınlmesı 1950'lerden ben soylenır durur Bu, genelde orta sağ ve sağ partılenn dıl- lennden duşmez Batı da fnerede ve nasıl olduğu pek ıncelenmeden) oyle olduğu ılen surulur l950"lerde "Turkiye'yi kuçük Amerika yapacağız... Vabancı serma- venin yararları Hecaz'da goriilmekte- dir" dıyen devlet başkanından ben de- ğışen tek şey, demıryollan gıbı ku- ruluşlar venne şımdı en venmlı ve kârlı stratejık kurulujlardan kamu bına ve arazılenne kadar her şey ın tam bır ış- sız güçsuz. elmden ış >apmak gelme- yen beyzade mırasvedının. elınde-av u- cunda ne varsa sıra>la satıp gununu gun edercesıne satmasına yonelınmış olunmasıdır Durum bıraz da Mah- mutpaşa'da sokaklara senlen İflas eden tüccarın mallan" sloganlanyla ış portaya donuşmuştur Amaç zarar eden KİT'len ozelleştırmek. devletı kuçultmek (') olarak gostenlmektedır Bır an ıçın bıle olsa ınanalım dıyemı- yorsunuz Çımento fabnkalannın du- rumunu saptamak ıçın getırtılen Laf- range, Coppee. Lavalln azmanlan otuz kadar fabnkayı gezdıkten sonra beş tabnkanın vabancı sermaye ıçın kârlı olduğunu ve altıncı fabnkanın dz bır yatınmla kârlı olabıleceğını bıldır- mışlerdı Şımdı zarar eden fabnkalar mı satıl- dı. yoksa en kârlı kuruluşlar olan bu beş fabnka mı 9 Satış ıçın harcanan para ıle satış gelın arasında ne kadar bır tark vardır 0 Fabnkalann gerçek değen ıle satış fıyatı arasında fark hangı yonde- dır1 Satıştan elde edılen satış masraf- lannı zor karşıladı ve satış fiyatı fabn- kalann değennın altmdadır Kayıp yalnızca bu değıl. kâr eden fabnkalar elden çıkınca obur fabnkalann zarar- lan da yıne butçeden, yanı vergılenn çoğunu veren ışçı ve memurdan alına- rak kapatıldı Tek kâreden ucuzfivatla fabnkalan alan vabancı şırket oldu ve butçe açığımız bıraz daha arttı Amaç zarar eden KİT'len ozelleştır- mek değıl. kamunun, vanı ulusun yıl- larca emeklennden kesıntılerle çok zor gerçekleştınlen bınkımlennı bazen de yabancılardan Ulusal Kurtuluş so- nunda mıllıleştınlen kuruluşlan. mas- ratlannı zor karşılar şekılde yabancı- laştırmak ve bır parça dış odemeler dengesını ve bır parça da butçe açıkla- nnı kapatarak. ıktıdarlarlannı seçım- lere kadar surdurmek olarak gorul- mektedır Seçımden sonra gelen du- şunsun' Aslında bugun yapılan ve yapılmak ıstenen ozelleştırme adı al- tında hesapsız. duşuncesız bır şekılde ulusun kurumlannı ve varlıklarını va- bancı olıgopollere dcvretmek, yanı vetmış yıl sonra tekrar yabancılaştır- maktır Politikacıların kurbanı KIT'lenn 1950 den sonra kurulan- lardan bazılannın kuruluşlanndaeko- nomık olmadığı doğrudur Bunlar kiiir. ulusun sırtından ucuz yoldan ve- rel oy kazanmak ısteyen polıtıkacıla- nn verdıklen sozlerden sonra kurul- muşlardır Bunlar, bu şekıllen ıle ne ozelleştınlebılır ve ne de yerlı ya da va- bancıya satılabılır Bunlar ıçın tek ço- zum donuşturulmelen va da ekono- mık çalışabıleceğı yerlere taşınmalan- dır Ovanın ortasında kurulan. taşı 60 km den, vakıtı bılmem nereden eetırtı- len ve 100 kışı venne o> ıçın 300-400 kışı ışe alınan bır çımento fabnkası, kuruluşunda bıle zarara mahkûmdur A>nca bulunduğu venmlı ovayı ve zeytınlıklerı çoraklaştırarak tanma verdığı zarar hesaba bıle katılmamak- tadır Obur KİT'lenn zaran ıse vıne polıtıkacılann suçudur Her şey den once oy ıçın 100 kışı venne 400 kışı çalıştınlarak venmlılık olanağı orta- dan kaldınlmıştır KİT lerde ışının ehlı olmayanlar sıvasal amaçla yonetı- me getınlerek ekonomık ışletmeler ık- tidarlann oyuncağı edılmışlerdır Yo- netım kurullan politikacıların ar- palığıdır Konudananlamayan veılgı- sı olmayan. vonetıme bıle karışmayan kışıler ıktıdann emırlennı karar y apan ıktıdar partısı vakınlanndan yonetım kurullannın oluşturulma hastalığı vardır Kısaca KİT kadrolan ışle ılgısı olmavan. polıtıkaulara yakın çoğun- luğa maaş odeme kurumlan halıne ge- tırılmışlerdır Bu ıktıdar da dahıl son yıllann ıktı- darları once KlT'lere venı personei alınmavacak karan alıp. kuruldan çı- kıp genel mudurlere. ışe almanın ba- kan yetkısınde olduğunu bıldınp ve arkasından ışe alınacaklann lıstesını vermemışler mıdır1 KİT'lerde ışının ehlı pek az teknokrat kalmıştır ve on- lann çoğunluğu da *kızak" kadrolar- dadır Her ıktıdar değışıkhğı bıraz daha ışten anlamayanlann terfi ederek sorumluluk almalanna neden olmuş- tur Kısaca envenmlı KIT'lerbıleıktı- darlann kurbanı olmaktan kurtula- mamışlardır er şeyden once KIT'ler- den polıtıkacılar elını çckmelı ve bu kurumlar onlann sıvasal çıkarlannın ovuncağı olmaktan kurtanlmalıdır KİT'lenn ıçınde bazı ışletmeler tekno- lojı va da hammadde yonunden ve- nmsız duruma duşmuşlerdır Bun- lann sorunlan farklıdır Bunlardan ekonomık olabılecekler ıçın verlı ve belırh oranda yabancı kavnakla ge- reklı teknolojılerle donatılıp venmlı hale getınlebılır Hammadde yetersız- lığınden KİT'lere bağlı bazı ışletmeler ekonomık vaşamlannı doldurduğu ıçın kapatılabılır Bu da bır plan çerçe- vesınde venı ış sahalan açmakla para- le! goturulmelıdır Kısaca çozumlcr vardır Bazı KİT'- lerın mutlaka kamu kurumu olması da gerekmez Bunlar ozelleştınlebılır Bu da hısse senetlennın çalışanlara. ozel ve O o60 ı geçmevecek şekılde >a- bancı sermaveye satılarak gerçekleştı- nlebılır Bu durumda da elde edılecek gelır venı ış sahalan açmava yonelme- lıdır Bunların dişinda bazı KİT'ler ne ozelleştınlebılır ve nede yabanaya sa- tılabılır Bunlan satmaya da ozelleştır- meye de kalksanız once karşınıza Turk hukuk duzenı çıkar Bu ulkede bır kamu hukuku Danıştay ve anaya- sa mahkemelen vardır Hukukumuz- da bır kamu hızme'ı kavramı vardır Iktıdarlar hangı ov oranları ıle gelırler- se gelsınler hıçbır zaman hukuk duze- nıne av kın hareket edemezler <\naya- sa Mahkemesı ve Danıştav kararlann- danşıkavetedemezler Basıt bır K H K '- yı hukuka ve anavasaya uvgun çıkar- tamayan ve avnı şekılde kanunları bıle hazırlayamayan bu ıktıdar kadrosu- nun, duşunduğu ozelleştırme = yabancıya dcvır nı>etlennın hukuksal temelını hazırlavacak bılgıye sahıp ol- duklan da gorulememektedır Bu geçıcı 'özelleştirmelerin" ortava çıkaracağı parasal gereksınımlen bu geçıcı satışlarla elde edcmeveceğınız gıbı vıne tazmınatlan çok bahsetlığı- nız ışsızlık sıgortası projenızı de yıne va butçeden veya borçlanma yoluyla çok zor karşılayabılırsınız Kısaca ka- mu mallannın satışı iize ne ek bır gelır getınr ne butçe açığını kapatır ve ne de odemeler dengesını sağlayabılır So- nuçta venı vukler ve borç odemelen yıne butçeden, vergılerden vanı vergı yukunu taşıyan çalı^an kesımın sırtın- dan çıkar Buna da artık hakkınız var mıdır9 Yapılacak ış KİT'len ozerkleştır- mek ve çalışanlan hem anaparaya ve hem de vonetıme ortak etmek ve belır- lı bır surede kendı kendını her tıcan kuruluş gıbı kara yonelık ekonomık ış- letmeler halıne getırmeyı kabul eden gerçekten yeteneklı kışılen bu sure ıçın vonetıme getırmektır Gerçekten yan- İış olanlar belırh bır plan çerçevesınde kapatılmahdır KİT'lenn bazı ışletme- len ıse v a donuşturulmelı ya da ekono- mık olacaklan yerlere taşınmalıdır Ama her turlu durumda politikacıla- rın elınden ve etkısınden kurtanlmalı- dır Bazı ıthal ekonomık fikırlen ılen surerek KİT'len yerlı ve yabancı sermayeye yok pahasına sunmak re- form değıldır Bu mırasyedılık, bılgı- sızlık, bır ıkı yıl ya da ay ılensını gore- memezlık ve Turkıye Cumhunyetı ta- nhını ve ekonomısının tarıhını bılme- mek, ders alamamak ve geleceğe denı- zaşın gozlukle bakmaktır Bunlan sat- makla bır parça butçe açığını ve ode- meler dengesını kapatıp seçımlere ka- dar ıdare edebılırsınız, fakat yarata- cağınız hukuksal. sıvasal. ekonomık ve sosyal sorunlar sızlen polıtıkadan sıleceğı gıbı buyuk bır vebal altında bı- rakacaktır Bunlar ulusun malıdır ve en azından bır referanduma başvur- madan, hukuksal ve dığer duzenleme- ler y apılmadan satılamaz ve anarşı y a- ratır Lnutmayın kı 12 Eylul darbecı- lerı bıle butun ısteklenne rağmen bunu yapamamışlardır Sonsoz Her şev den once ınandıncı değılsınız Yabancılara sattığınız tabnkalann yenne ne vaptı- nız' \enı ışletmeler mı açtınız 1 Yatı- rımlar mı devam edebıldı 9 İşsızlık du- zevı mı korunabıldı 9 PENCERE ARADABIR Dr. MAHMUT TOLON En Onemli Sorunumuz Ne? Teronzm, laıklık, enflasyon derken acaba ulkenın gundemını belırleyenlerın çoğunluğu ulkenın en onemli konusunun ne olduğunu bılıyorlar mû dıye me- rak edıyor ınsan Basında TV lerde soylenen ve yazılıp çızılenlere, politikacıların demeçlerıne bakınca bu soru daha da belırgınleşıyor Insanın kolu kırılsa tedavı tabıı bır sure gundemı belırler Fakat acaba koldakı kırık mı, yoksa kalbe gıden damar mı daha onemlıdır? Somut ve yalın olarak Büyük Iskender zamanında dunyada yaklaşık 250 milyon ınsan yaşıyordu Fatih Is- tanbul u fethettığınde dunyada yaklaşık 500 milyon ın- san vardı Geçenyuzyıhn başında yanı 1800yılıcıvarın- da dunyada 1 mılyar ınsan vardı Röntgen ıcat edılırken Edison ve Marconi yasarken, gecen yuzyılın sonu ve bu yuzyıhn başında, yanı 1900 yılında yaklaşık 2 mılyar ın- san bu dunyada yaşıyordu 6 yıl sonra 2000 yılında artık altı mılyardan fazla ınsan bu dunyada yaşamaya çabalı- yor olacak Dunya aynı dunya SızTurkıye nınsorumluyonetıcısısınız Neyapacaksı- nız? Uzun vadede problemı kesın cozmek lazım Esasen tyı nıyetınızden hıç kımsenın fazlaca suphesı yok ama malum şeytan doldurur derler 1 Ne yapsanız yanlış dı- yenler akıl oğretenler, kıskananlar bolcana" Ayrıca ba- zen ayaklar da kargaşa ıçınde yerden kesılıverıyor an- laşılan, ama bunlar her genç kızın basına gelebılen tur- den sorunlar Anlayışla karşılamaya çabalamak lazım Sorunlar hepımızın Acaba bıldıklerının farkındalar mı^ Saygıdeğer kose yazarlarımız Turkıye nın en onemli sorununun ekonomı ya da boluculuk olduğunu sıkça yazınca, doğrusu orne- ğın Çiller acaba bıldığım bılıyor mu dıye korkuya kapıl- dım Tanı doğru olursa kargaşa neden olabılır kfî Bır konuyu lyı bılmenın bır parcası da bır aydın ve du- şunur -hele bır polıtıkacı- ıçın konuyu çevreye anlaşıla- bılecek bır şekılde anlatmak değıl mı'' Oyleyse gelın hep bırlıkle once Turkıye ıcın karar verelım Ulkenın en onemli sorunu ne'' A Eğıtım, yanı eğıtımın eksıklığı mı? B Cevre kırlenmesı ve erozyon mu9 (ABD Baskanve- kılı Al Gore yankı yapan kıtabında, son kırk yıl ıçınde ha- vadakı klor oranının yuzde 600 mıslı arttığını yazıyor") C Boluculuk mu1 ' Teror mu? Yoksa laıklık mı? Ç Enflasyon mu 9 D AT, ABD ya da eskı SSCB ıle ılıskıler mı9 E Hepsı mı9 Hıcbırı mı9 Ne dersınız9 Turkıye nın en onemli sorunu tektır Nufustur' Tero- nzm eğıtım ekonomı ya da cevre sorunlan sadece nu- fus sorununun yuzeye yansıma sekıllerıdır1 Nufusun te- mel sorun olduğu anlaşılıp, Turkıye nın nufusu dınamık bır dengeye oturmadıkça hıçbır sorunun kalıcı çozu- munu sağlıklı olarak arayamayız insan sayısı tabıı kı dunyanın en onemli sorunu Nasıl Almanyadakı Turklerın ureme oranının Almanlarınkın- den fazla olduğundan korkan zerzevat var ıse ulkemız- de de Doğu nun Batı dan daha fazla uremesının sorun olacağı duygusuna kapılanlar var Sorun, Turk, Alman ya da Kurt/Turk coğalmasındakı oran değıl, zengın ve yoksul arasındakı farktır Turkıye ıçın nufusun gosterdığı ıvedı ozellık bu ulke- nın gelısmışler mı yoksullar sınıfına rnı gıreceğıdır Bu sorunun yanıtı onumuzdekı yıllarda nufus artıs oranımı- za ya da bu orana karşı takınacağımız tavıra gore netı- celenecektır Nufusu dınamık dengeye oturtmak, bu ulkede 6-7 yıl ıçınde çozulebılır bır sorundur Burada kamuoyunca ka- bul edılebılecek ve anlaşılabılecek ana polıtıkalarda Konsensus sağlamak ılk gereklı adımdır Bu ana polıtı- kalar belırlenmeden onemli obur sorunlan sağlıklı bır şekılde çozmek mumkun değıldır Cunku gerek ekono- mı, gerek eğıtım gerekse teronzm ıcın yapılan çabalar kırık testıye şu doldurmaya benzer Ya da dıbı delık bır fıçının delığını tıkamadan doldurmaya çabalamak de- mektır Sorunun bu yuzyıl ıçınde Turkıye de kımsenın canı yanmadan çozulmesının yolları bellıdır Trafık ıçın ehlıyet ve ruhsat gerekırken, berberlık ıçın eğıtım ve ızın gerekırken Dunyanın en onemli olayı olan ınsanın do- ğumu ıçın ne gerektığı tartışılmamalı mı9 Bunu duşunup anlamadan tum obur sorunlara geçıcı onlemler almak, ustunkoru ve yetersız bır çabalamadan başka bır şey olabılır mı9 SAVAŞ YILLARIND A BIR SÜRGÜN Kemal Sıilker 50 000(KDV ıçınde) Çağdaş Yaunları Turkocağı Cad 39-41 Cağaloğlu-lsıanhul SEK kooperatiflere devredilmeli Prof. Dr. ZİYA GÖKALP MÜLAYİM/J. V. Öğr. Üyesi B ır sure once Ankara'da Turkı- ye Zıraatçılar Derneğı nce'Ta- rımsal Sanayi. KİTler \e Özel- leştirme' konulu bır sempoz- vum duzenlenmıştı Sempoz- yuma bır bıldın ıle sunduğum goruşlenmı yapılan tartışmalann ışığında burada da belırtmekteyarargoruyorum Ben konuya koopcratıtçılık açısından yaklaşmak ve ozellıkle de SEK'ın ozelleştı- nlmesı sorununu ırdelemek ıstıyorum Önce sut sanayunın gelışmiş ulkelerdekı durumuna bır goz atalım Gelışmiş ulkeler- de sut. çok büyuk oranda sutçuluk koope- ratıflennce ışlenıp pazarlanmaktadır Nıte- kım Lluslararası Sutçuluk Federas>onu'- nun ABD dahıl 18 gelışmiş ulkede yaptığı bır araştırmaya gore bu ulkelerde sütçtilük kooperatifleri'nın ortalama pay ı sut topla- mada O o88. ıçme sutu ışlemede O o63. tere- vağda %87 peynırdeıse o o70'dır Ote yandan uretılen sutun Hollanda'da o o9O'ı. Almanya'da O o79"u. İsveç ve Nor- veç'te ıse o ol00u kooperatıtlerden geç- mektedır Avrupa Bırlığı ulkclennde ıse sutçuluk kooperatıflennın payı ortalama %50 ıla %100 arasındadır Turkıve de ıse sut sanayıınde kooperatıflenn payı sadece %3'tur (*) Bu kısa saptamadan sonra donelım SEK'ın ozelleştınlmesıne Buyuk onder Ataturk. 1 Kasım 1937'de Meclıs'ı açış konuşmasında "Ziraat sana- \ii, bilhassa üzerinde meşgul olacağunız mevzu olacaktır. Bu arada sutçüluğe, süt sa- nayiinc hususi önem \ermekteyiz. Sırası ile şehir >e kasabalarımızın temiz ve ucuz sut mamulatı ihtiyacını tcmin edecek fabnkalar tesisinc >e bununla uyunılu bir surette ko\- lerdeki sutleri kıv metİendirecek \e satışı ko- laylaştıracak kooperatifler teşkiline çalışı- lacaktır" demektedır Ancak altmışlı yıllara kadar ulkemızde sut sanayıı özel ve kooperatıf olarak gelış- memıştır Bunun uzenne onderhk devlete duşmuş ve 1963 yılında 227 sayılı yasayla Sut Endusınsı Kurumu kurulmuştur Bu yasanın amacında "Süt istihsal işleme >e kıymetlendirmt konularında kıırum. koope- ratifleşme> i teşvik eder. tarım kooperatifle- riy le ortak olarak tesisler kurabilir. Me\cut tesislerine kooperatifleri ortak olabilir >e kendi tesislerinden ba/ılarını. çalışma gaye- leritıi kaybetnıemek şartıyla. bu kooperatif- lere gerçek \e rav iç bedel uzerinden de» rede- bilir"denılıyordu llende kooperatıtlere dev redılme amacı- nı taşıyan SFK'ın bugun 308 100 ton kapa- sıtelı 35 tabrıkası bulunmaktadır SEK. ul- kemızde sut sanayııne teknık vonden bu- yuk hızmetler yapmış. bu alanda ozel sek- tor tekelleşmesını oldukça onlemış. 1990 yılına kadar da karla çahşmıştır Ancak 1990 sonrası. dışandan yuksek taızle borç almak zorunda bırakıldığından zarara gır- mıştır Şımdı de bu zarar bahane edılerek SEK ozelleştırilmek ıstenmektedır Derhal şunu belırteyım kı SEK ın her- hangı bır sanayı gıbı ozelleştınlmesını. fab- nkalanının haraç-mezat satılmasını anla- mam olanaksızdır Çunku SEK. herhangı bır sanayı değıl. mılyonlarca uretıcı ve tu- ketıcıyı yaşamsal bır bıçımde ılgılendıren bır besın (gıda) sanayııdır SEK fabnkala- n. yuz bınlerce uretıcının her gun sut ver- mesı ıle ışleyen fabnkalardır Bu bakım- dan. sut uretıcılen gozardı edılerek bu alanda bıryerevanlamaz Nıtekım buvuz- dendır kı SEK'ın kuruluş yasasında. fabn- kalann ılende kooperatiflere devredılmesı ısabetle ongorulmuştur Hatta 1979 yılın- da, o zaman benım de vonetım kurulu uye- sı olduğum Koy-Koop Merkez Bırlığı SEK yasasma dayanarak SEK fabnkalan- nı devralmak ıçın harekete geçmıştı Ancak 12 Eylul 1980 ıhtılah ıle Koy-Koop kapa- tıldı ve bugun yenıden açılması sureklı en- gellenıyor Işte denıokratık koy kooperatıfçılığı ıçın yaratılmış boyle olumsuz bır ortamda hu- kumet SEK'ı ozelleştırmekten soz edıyor Bu ortamda SEK fabnkalannı kım satın alabüır Tabıı kı ozel sektor Boyle zorlama bır ozelleştırme ıle Tur- kıve'de sut polıtıkası tam bır batağa batmış olacaktır Bugun sut alanında ozel sektor (Pınar Sut. Mıs Sut. vb) ıle devlet sektoru (SEK)bellıoranda rekabetedıyordu SEK tabnkalan ozel sektore satıldığında ıse sut sanavıınde şu anda olan nıspı tekelleşme, dayanılmaz boyutlara ulaşacak. sut uretıcı \e luketıcısı. ozel sektor tekellennce ınsaf- sızca somurulecektır O halde ne vapmalı 1 Bana gore devlet, sut polıtıkasinı mılvonlarca uretıcı ve tuke- tıcı lehıne çozmelı. bunun ıçın de bu alanda kooperatııkşmeyı etkınleşlırmehdır Devlet. borçlannı odemek ya da butçe açığını kapamak ıçın her ne pahasına olur- sa olsun SEK'ı ıvedıce satmaktan şımdıhk vazgeçmehdır \ok devlet dıyorsa kı SEK çok zarar edıyor. SEK fabnkalannı derhal elden çıkartmam gerek, o zaman da fabn- kalan haraç. mezat satmamalı. kooperatif- lere devnnı duşunmelıdır SEK'ın kooperatiflere devn nasıl ola- caktır' Bugun kooperatıflenn SEK'ı dev- ralabılecek guçlu ust orgutlen yoktur 12 Eylul'den sonra oluşturulmalanna musaa- de edılmemıştır O halde tez elden yenı bır orgutlenmeye gereksınım vardır Bu amaçla, sütçulukle ılgılı demokratık uretıcı kooperatifleri ve ust orgutlen ıle tuketım kooperatıflen ve uil orgutlen bır arava gelıp. bır konsorsi- jum kurmalıdırlar Hatta bu konsorsıyu- ma kooperatıf uvesı olmayan buyuk sut uretıcılen de ortak olmalıdır Sonra da dev - let. bu kooperatifler konsorsıyumuna tum SEK fabnkalannı tercıhen karşılıksız ola- rak hıbe etmelı ya da çok uzun vadelı ve ılk 3 yıl odemesız. faızsız kredı ıle vermelıdır Av nca fabrıkalan ışletmek ıçın kooperatif- ler konsorsıyumuna duşuk faızlı ışletme kredısı de venlmehdır Bu arada SEK'ı devralan kooperatif sis- temi'nın devletten bağımsız ışleyebılmesı ıçın demokratık uretıcı \e tuketıcı koope- ratıflennın merkez bırhklennın ve bır koo- peratifler bankasının kurulması da kısa su- rede kesınhkle gerçekleştınlmelıdır (*) IDF. Intemational Stud.v of Dairy C«K^>erati\es (Countrv Case Studies), 1983. s 4 (*)Z G Mulayım. Kooperatifçilik, Yet- kın \ avınlan. Ankara 1992. s 316 TARTIŞMA Düzeysiz bir saldırı T oplumumuzun bılınçlenmesı, uyanıpgelışmesı doğrultusunda canını dışıne takaraksavaşım veren dostum Muzaffer Özkolçak; "Gördun mü," dedı "..günlıik birgazetede, ikinci cumhuriy etçi olduğunu sandığım birinin Sağ Bınkımve Laıklık başlıklı düzeysiz bir saldırısı >ar. Köşesinden sorumsuzca cumhuriy et donemine ve koy enstitulerine saldırıyor adam. Sanırım bir donemde "aydınlıkçı >dı bu kişi. Devir devran değişince düpeduz karanlıkçı olmuş." Sozu edılen yazıyıokudum Bır yennde "...zihindünvasıköy enstitusu kulruruy le sınırlı sol cahiller, Cemıl Menç'ten Necıp Fazıl'a;Saıd-ı Nursı'den Ahmet Hamdı Tanpınar a Madar, muhafazakâr platform- ortay a çıkan duşûnürleri aforoz etmişlcrdir" denıy ordu Şaşırdım Yaartnıyetlının bınydı, ya da 'kdy enstirüleri devinimi'nı bılmıyordu bu kışı Yerlı yabancı bılım adamlanna gore, bu enstıtuler, duny a eğıtımıne katkı sayılan kurumlardı Üretıcı.yaratıcı, y aşayarak eğıtımın gerçekleştınldığı halkın ozdeğerlennı gun ışığına çıkaran.çağdaşekınlevoğuran yerlerdıenstıtuler Bırıvme kazandırmışlardı ozekınımıze. sanatımıza Eğıtım yoluvla toplumsal yaşamı gelıştırme değiştınne. canlandırma amacı guduyorlardı Duşuncelenn ozgurce dıle getınldığı demokratık yaşam bınmlenydı Amenkalıeğıtımcı onlar ıçın "Ha> alimdeki eğitim kurumları Turkiy e'de gerçekleştirilivor" demıştı Bunu soy ley en John Deney, bır "sol cahil" say ılamazdı sanınm \hmet Hamdi, oğretmenımız Sabahattin Eyuboğlu'ıuın dostuydu. yakıngoruştuğumuz bırkışıydı Aforozcu duşunceye karşı, "Ahlat \ğacı" adlı şıınm ıçın, bılırkışı raporu vermıştı Yazıyıokumayısurdurdum. sağ bırıkım tutkunu kışı şoy le dıyordu "Artık, köj enstitusu kultürlu cahil münevverlerin sol ve pozitivizm adına duşünce platformu uzerine kurdukları sulta bitmektedir. Getto yıkılmaktadır." Duzeylı kulturluluğun(') boylesıne pes dememek elde değıldı doğrusu Herhalde yurtdışından gelmış olmahydı bu bay "Tabanda bir Rönesans hareketi" sayılan kov enstıtulerının 1946 datoprak ağalannca, Ikıncı Dunya Savaşı nıntıcaret vurguncularınca (.umhunyet donemı kazanmlanna karşı olanlarca "aforoz" edıldığını duymamış okumamıştı Kendısıv le ay nı gazctedc v azan ve "Koy enstinilcriduşuncesi. y alnız I urkıy e bakımından değil, geri kalmış durumda olan > e toplumsal y apılarını değiştirmek istey en butun ulkeler bakımından da onem taşımaktadır. Onun içindir ki kov enstitulerine indirilen darbe, Turk toplumunun çok ötesine taşan. buUın geri kalmış ülkelere yönelen bir ihanetin ifadesidir" dıyen Prot Mıimtaz Soysal da bu bay a gore bır "sol cahü"dı herhalde Derken bu duzey h kultürlu yazar"Köy Enstitulerive > asatlık" dıy e bır y azı daha patlatmasın mı° Aman o ne anlatım. o ne ofke, ne kın' Super kulturlu kışıler toplumsal gelışmelere boyle bakıyorlarzaar1 Hayır. ben okumamıştım o yazıyı Berlın'den Fikret, Foça'dan Beledıye Başkanı telefpn ederek duy urdular "Ülkemizi, toplumumuzu düze çıkaracak bir y a/ar. aydın sorumluluğu ile enstitülere eğilrniş; oku da memleket sevgisi gör" dedıler Kulturlu olmak. duzeylı olmak başka şey İsv ıçre Pedagojı ^nsıklopedıs^nın. enstitülere 'özgün bir eğitim atılımı' olarak ververmesi(.ahıllık U \ ESCO nun. geleneksel eğıtımı yenıleştırmek ıçın hazırlattığı 21 eğıtım stratejısı -kı bunlarenstıtulerde uv gulana n eğıtım ılkelennı kapsıvor-zırcahıllık' Şu kureselleşmedonemındebızım super kulturlulenmıze(') danışıp kendılerını yanılgılara duşmekten kurtaramazlar mıydı yanı 1 "Zira köv enstituleri, istisnalar hariç. murekkep y alamış cahil uretmiştir" dıy or duzey lı yazar Herhalde bıhmsel bır ınceleme. araştırma sonucunda v armış olmalı bu yargıya Şımdı tumu emeklı olan. y urdun her koşesındedışını tırnağına takarak emek vermış, yuz bınlere ışık taşımış oğretmenlere "murekkep y alamış cahil" dcmck nasıl bır kulturluluğun. duzey lılığın yargısı. saygılılığıysa Bır şunnde " Aferin oğlum \hmet/Bu yolda devam et" dıyordu Bedri Rahmi. Tann toplumumuzu boylesı kulturlu. duzeylı(') "sağ birikime yaslanan" aydınlardan korusun Mehmet Başaran Ey Ummet-i Muhammet, Söyleyin Ne Yazayım?.. ' Genelev patromcesı Bayan Matild Manukyan" bu yıl da Istanbul vergı rekortmenı oldu Kutlarım1 Ancak yalnız Bayan Manukyan ı kutlamakla kalmam, çok sayın ısadamlarımız basta olmak uzere yuzde 99'u Musluman toplumu en sıcak duygularımla kutlarım 1989'dan DU yana genelev kralıçesı Bayan Manuk- yan aynı zamanda vergı kralıcemızdır bu nedenle ken- dısı ıçın bu kosede epey yazı yayımlandı, 14 Nısan 1991 tarıhlısınden alıntılar yapıyorum ınsan belleğı unutkan- lıkla sakat olduğundan anımsamakta yarar var • ' Bır ulkenın gelışmıslık duzeyını cesıtlı olçutler belır- ler Kışı başına gelır kâğıt tuketımı otomobıl sayısı gıbı vergı durumu da onemli Bayan Matild Manukyan bu acıdan Turkıye nın yuzunu ağarttı Cumhunyet tanhınde ılk kez bır kadın 'Istanbul vergı rekortmenı oldu Son yıllarda kadın hakları savasımı ulkemızın gun- demındeydı femınıst akımlar guclenıyordu, Matild Ha- nım ın başarısı, bu gelışmeye cuk oturdu Bayan Manukyan dıyor kı Bugune kadar hıçbır kadın vergı rekortmenı olma- mıştı Bunu cok çalısmama borçluyum Bundan sonra da herkesı gececeğım Bırıncılığı kımseye bırakmaya- cağım Her yıl olduğu gıbı, devlet ve hukumet buyuklen, uma- rız Bayan Manukyan ı davet ederek başarısından oturu kutlarlar, kendısıne plaket verırler, ınşallah televızyon- da torenı ızlerız, doğrusu bu gıbı yayınlaryararlı oluyor Bayan Manukyan acıklıyor 'Mademkı bu ulkede kazanıyoruz, kazandıklarımızı bu ulkenın ınsanlarıyla beraber tuketmemız gerekır Tur- kıye de vergılenn bu kadar duşuk olacağını tahmın et- mezdım Bunca sanayı kurulusu var hanları apartman- ları olanlar var bu ınsanların daha çok vergı vermelerı gerekır Sayın Bayan doğru soyluyor Bızım zengınımız Amerika da cekap yaptıran, Mo- naco da kumar oynayan yabancılar lıstesı nde Arap ve Japon dan sonra ucuncu sırayı tutuyor Ama sıra vergıye geldı mı tırılam tırılam hop tırılam Bayan Matild Manukyan genelev ısletıyormuş demek kı 'sermaye yoğun ıs kesımındedır Genelevde caltşan kadınlarımızın ozverısıyle bırlıkte bu yolda ter doken erkeklenmızın de bu başanda elbet cabası var " • Yukarıdakı yazı yayımlandıktan sonra Bayan Matild Manukyan dan mektup aldım o gun bugundur, her bay- ramda altın yaldızlı kutlama kartlarını da esırgemez Sayın Manukyan sozunu de tuttu evelallah bırıncılığı kımseye kaptırmadı Cumhunyet devrımıyle kadınlarımızın her alanda er- keklerı gerıde bıraktığını goruyoruz, aradan geçen sure- de basbakanlığa da bır kadın geçtı, erkekler artık yaya kalıyorlar ve nal topluyorlar Bayan Manukyan ın tstan- bul da vergı rekortmenı olması ekonomık sosyal, mo- ral açıdan Turkıye nın ne durumda bulunduğunun çarpı- cı gostergesıdır • Ancak çok çarpıcı bır gosterge daha var Bayan Ma- nukyan Istanbul'un vergı rekortmenıdır Turkıye gene- lınde vergı rekortmenlerı ıse her zamankı gıbı ıkı Hırıstı- yan Hendrik Dutilh.. Karel Dutilh.. izmırlı bu ıkı kardeş ıçın de geçmışte epey yazı yaz- mıştım Nasıl yazmam kı 1 Ikıde bır şışıne şışıne "Tur- kıye nın yuzde 99 u Muslumandır demıyor muyuz 9 Yuzde 99 u Musluman Turkıye de en çok vergı veren uç kışı de Hırıstıyan, bırı genelev patronıçesı Kımı zaman olayların dılı yazarın gucunu aşar, ne soylesen fazladır Ey ummet-ı Muhammet Allah aşkına soyleyın, şımdı ben bu durumda ne yazayım 9 ÇAGMŞfffllLM İLHAN SELÇUK Yüzbaşı Selahattin'in Romanı TEŞEKKÜR Oğlumuz YILMAZ Ç4ĞL4R ACAR'ın dun> a\ a gelışınde. sev gı dolu yardımlannı esırgemeven İstınye Devlet Hastanesı Opr. Dr. ERDOĞAN BARUTÇUOĞLU'na teşekkurlenmızı sunanz AYŞE-ÖZCANACAR 2.kitap çıktı! 70.000 Lira (KDV içinde) Çağ Pazarlama A Ş TuıLocagıCad 39 41Cagaloglu-Istanbul Sıpanşlenmz ıçın 666322 Numaralı Posta Çekt hesabımıza cderı kadar para \alırıp adraımıze bılgı vennenız \ctcıhclır