Katalog

Cumhuriyet Imtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni: Özgen Acar • Gene! Yay ın Koordinatörû: Hikmet Çetinkaya • Genel Yayın Danışmanı: Orhan Erinç •Yazıışlen Müdürleri. tbrahim Yıküz (Sorumlu). Dinç Tayanç #Haber Merkezi Müdürii: Hakan Kara 9 Görsel Yönetmen: Ali Acar #Dış Haberler: Er- gun Bakrı • Ekonomı: Abdurrahman YıMınm • Istihbarat: Yalçın Çakır • Yurt Haberleri: Mehmet Saraç • Makaleler: Sami Karaören • Spor: Abdül- kadir Yücebnan • Düzeltme: Abdullah Yazıcı Ankara Temsilcısı: Mustafa Balbay •Haber Müdürii: Doğan Akuı AtatürkBul- van No:125, Kat: 4, Bakanlıklar-AnkaraTel. 4195020(7 Hat),Telex: 42344. Fax: 4195027 • İzmir Temsilcisi. Serdar Kızık, H.Ziya Blv. 1352 S.2 3 Tel:4411220 Telex: 52359. Fax: 4419117 »Adana Temsilcisi: Çerin YiğenoğluinönüCd 119S No: 1 Kat l.Tel 3522550-3522601-3522492. Telex: 62155, Fax: 3522570 Müessese Müdürü: Erol Eriıııt • Koordinatör: Ahmet Korukan »Muhasetfe. BûJent Yener • tdare Hüseyin Gürer • tşletme: önder ÇHik • Bılgı-Işlenv Nail tnal •Bilgısayar Sistrm: Müriivet Çiler • Reklam: Reha Işttman . _ _ j « B s ı s Yeni GûnHaber Ajansı. BasınveYdvıncılık A Ş IurtocajıCad 39 41 CağaJoglu 34334lst PK 246IstanbulTel (0 212)5l2O5O5(2Ohat)Telex 22246 28NİSAN1994 İmsak:4 22 Güneş: 5.59 Öğle: 13.09 İkindı: 16.56 Akşam:20 04 Yatsı:21 34 THY'depilOt kıyımı • İstanbul Haber Servisi - THYyönetımi.THY Kaptan Pilotlar Derncği (TALPA)BaşkanıErkan Potuköken'in ardından. vönetim kurulu üyeleri Serhan Çelikel, İrfan Gürgür. Levent Akarsu ve Nedim Özesen'in de işine disiplin kurulu karanyla son verdi. İşakitlerinin feshi karannda. "uçuş yapmama eylemine teşvik" gerekçe olarakgösterildi. Bu arada THY Genel MüdürVekili YusufBolayırlı.dünkü gazetemizde yer alan "TALPA'dan istifa etsinler, işten atmayalım" telkininde bulunmadığını belirtti. Bolayırlı açıklamasında. "TALPA'ya bir mesajım olsa. bunu telefon açarak söyleyebilecek birdurumda ve konumda olduğumdan aracı kullanmama gerek yoktur" göriişlerine yer verdi. İPkçılık sempozyumu • Haber Merkezi - A vrupa Parlamentosu Yeşiller Grubu ile Bilar İstanbul Şubesi'nin ortaklaşa düzenledığı "Avrupa'da Milliyetçilık ve Irkçılık" konulu sempozyum cuma günüsaat 15.00'deÇırağan Oteli'nde başlıyor. Son yıllarda bütün diinyada yeniden canlanan ulusal sorunlar ve milliyetçiliği uluslararası birkatılımla tartışmayı hedefleyen sempozyum "Avrupa'da Ulusal Sorun". "Türkiye ve Kürt Sorunu".'"Avrupa ve Türkiye: Göç ve Irkçılık" adlı üç bölümden oluşuyor. Gökova eylemcileri • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Gökova Termik Santrah'nın 'deneme' amacıyla çalıştınlmasını protesto için. Gökova Sürekli Eylem Kurulu üyelerince başlatılan açlık grevi sürerken. Dünya Dostlan Derneği eylem karan aldı. Destek amaçlı eylem kararı alan dernek üyeleri. Başbakan Tansu Çiller'in telefon ve fakslannı bugün topluca arayarak mesaj geçecekler. Çalışan çocuklar • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanhğı, Türkiye'deherlOO çalışandan 17'sini oluşturan çocuklan büy iiteç altına aldı. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)ilebakanlığın ortaklaşa yürüttüğü 'Çocuk Emeğınin Korunması" (IPEC)programı çerçevesinde, 710işmüfettişi. çalışan çocuklar konusunda 'duyarhhk' eğiüminden geçirildi. Bakanlık.iş müfettişlerinin Ankara. İstanbul. İzmir. Adana ve Bursa'da sektörel açıdan yaptıklan denetimlerin »onuçlanna göre, çalışan ;ocuklar politikasını yeniden belırleyecek. Orman kredisi Haber Merkezi -Orman Bakanhğı Ağaçlandırma Fonu, ormanlann geliştirilmesi amacıyla kişilerin kendi arazilerinde. orman içi açıklarda ve Hazine arazilerinde orman kurmalan v e işletmeleri için kredi verecek. Alınan kredi, KrediveHibe Genel Müdürlüğü'nün belirleyeceği esaslar çerçevesinde. kullanılacak. Ekonomik istikrarpaketi veinşaatmaliyetindeki arüş tesis açılışlannı erteletti TmızıııyatmmlarıdurdııTURSAB Bölgesel Yürütme Kurulu üyesi Abdullah Tekin, yatırım belgesi alan tesislere uygulanan elektrik ve su indirimi ile gümrük işlerinde muafıyet sağlandığını anımsatarak "Bu nedenle tesisler. yatırımlannı tamamladıkları halde, işletme belgesi almıyorlar. Dolayısıyla yatırım halindeki tesis sayısı çok görünüyor. Aslında yatınmlar tamamen durmuştur" dedi. AKTOB'un belirlemesine göre bu yıl yaklaşık 8-10 bin yeni yatağın turizme katılması bekleniyordu. Ancak son alınan kararlar nedeniyle bunun 4-5 bini geçemeyeceği sanılıyor. Turgay Alp, yüzde 70-75'i tamamlanmış turizm yatınmlannın bile beklemeye alındığını gördüklerini, işletmeye açmak için önümüzdeki yılın beklendiğini söyledi. Turizmciler, çok sayıda inşaat yapımı olan Antalya, Alanya gibi bölgelerde I yatınmlarındurmasıilegörünümün J de bozulduğunu en azından bahçe BÜLENT ECEVIT ANTALYA - Turizm yatınm belgesi almış tesislerin bu yıl açılması planlanırken turizm- deki durgunluk ve ekonomik is- tikrar paketi nedeniyle açılışlan önümüzdeki yıla bırakıldı. Antalya bölgesinde 52 bin 750 yatak kapasiteli 233 tesisin yatınm halinde görünmesine karşın. bu otellerin çoğunun ge- çen yıllarda tamamlandığı. an- cak işletme belgesi almadıklan için "yatırım" halinde görün- dükleri belırtiliyor. TÜRSAB Bölgesel Yürütme Kurulu üyesı Abdullah Tekin, yatınm belgesi alan tesislere uy- gulanan elektrik ve su indirimi ile gümrük işlennde muafıyet sağlandığını anımsatarak "Bu nedenle tesisler, yatırımlannı ta- mamladıkları halde, işletme bel- gesi almıyorlar. Dolayısıyla ya- tırım halindeki tesis sayısı çok görünüyor. Aslında yatırımlar tamamen durmuştur" dedi. Yatırım belgeli tesisler 3 yıldır Turizm Bakanhğı ta- rafından teşvik venlmemesine karşı turizm yatınm belgesi alan işletmelere sağlanan ko- laylıklar. tunzm yatınmlannı canlı tutuyordu. Kendi öz kay- nağı ile tesis yapmaya yönelen yatınmcılara ise arazi tahsislen yapılmaya devam ediyor. Antalya Turizm İl Müdürlü- ğü yetkilileri. yatınm belgesi almış tesislerin çoğunun işlet- meye açık olarak göründüğünü doğrularken işletme belgesi al- mak için zorlavamadıklannı ifadeettiler. Turizm Bakanhğı'- nın ilgili denetimcıleri tarafın- dan kontrol edilmesi gerektiği- ni bildiren aynı yetkili, yatınm- cılann zor durumda olduklan için tesıslerıni tamamlayama- vacaklannı bıldırdıklerini o ne- düzenlemelerinin yapılarak çirkin görüntünün. örtülmesi gerektiğini söylüyorlar.Antalya bölgesinde yarım halinde görünen 233 tesisin 30'u tatil köyü, 8'i 5 yıldızlı otel. 15'i 4 >ıldızlı, 84'ü 3 yıldızlı, 43'ü 2 yıldızlı otel belgeli. AKTOB'un belirlemesine göre bu yıl yaklaşık 8-10 bin yeni yatağın turizme katılması bekleniyordu. Ancak son alı- nan kararlar nedeniyle bunun 4-5 bini geçemeyeceği sanılı- yor. Turgay Alp. yüzde 70- 75ı tamamlanmış turizm yatınmlannın bile beklemeye alındığını gördüklerini. işlet- meye açmak için önümüzdeki yılın beklendiğini söyledi. Alp. "Şu anda inşaatları sür- dürmek kolay değil. İnşaat ma- liyetleri çok yükseldi. O neden- le yapımiar durmak zonında kal'dı. Kriz atlatıldığı zaman tekrar başlav acaktır" dedi. Maliyetlerdeki aşırı artışlar Antalya yöresindeki birçok turizm inşaatımn durmasına yol açtı. denle bu yıl açılışı yapılacak olan bazı tesislerin açılamayacaklannı söyledi. Akdenız Turistık Otelciler ve İşlctmeciler Birliği {AKTOB) Yöne- tim Kurulu üyesi Turgay .Alp, Antalya böigesı- nin vatak kapasıtesinin dolduğunu belirterek "Bakanlıkça teşvik verilmemesi konusunda uyarılarımız olmuştu. Bunun üzerine de teşvikler durduruidu. Bölgenin yatağa şu anda gereksinimi yok. Çünkü var olan 75 bin yatağı dolduramıyo- ruz. Her yıl bir aksilik oluyor ve bölge rurist kay- bediyor. İlk önce bu tesisleri doldurursak yatırı- mlar devam edcbilir. Aksi halde bol yatak, fiyat* ların düşürülmesine neden oluyor. Bunu Körfez Savaşı sırasında yaşadık. Şimdi de fiyatları yük- seltemiyonız"dıyekonuştu. Dövizdeki aşırı artış Müşten kabul etmeye başlayan, ancak işletme belge- si almamış olan Tekirova'- daki Pırate's Beach Clup Ge- nel Müdürü Turgut Bagana, 5 Nisan Kararlan'ndan önce te- sisi tamamladıklannı anı- msattı ve "Eğer tamamlan- mamış oLsaydı, açmazdık" dedi. Son aylarda dövızde meydana gelen aşın artış ne- deniyle planlanandan çok daha fazla giderle karşı karşı- ya geldiklerini anlatan Baga- na. son dakıka turistlerini ve yerlı müştenleri çekmeye çalı- şacaklannı söyledi. Alanya'daki 13 bin 327 ya- tak kapasiteli 58 adel tesis. Kemer'deki 13 bin 257 yatak kapasiteli 61 adet tesis ve Ma- navgat'taki 12 bin 410 yatak kapasiteli 34 adet tesisin yapı- mlannın da durduğu belirtili- vor. Turizmciler. en çok inşa- at yapımı olan bu bölgelerde yatınmlann durması ile görü- nümün de bozulduğunu en azından bahçe düzenlemeleri- nin yapılarak çirkin görüntü- nün. örtülmesi gerektiğini söylüyorlar. Antalya bölgesinde yanm halinde görünen 233 tesisin 30'u tatil köyü. 8"i 5 yıldızlı otel. 15"i 4 yıldızlı, 84"ü 3 yıldızlı. 43"ü 2 yıldızlı. 6"sı tek yıldızlı. l'i özel otel belgeli. 42'si turistik pansi- \on ve 4'ü de özel pansiyon \e motel belgeli. Uluslararası anlaşmalar ülke genelinde kanal sayısını smırlıyor TVyaymUmnda 8 kaıuılsıkıntısı • Türkiye'nin de imzaa bulunan uluslararaa anlaşmalann bir ülkedeki kanal sayısını sınırlamaa. yeni yasa gereği oluşturulacak RTÜK'de sıkıntılara yol açacak. rCurul frekans tahsisi yaparken bunu göz önünde bulunduracak ve TRT baa kanallannı kapatmak durumunda kalacak. 27 Nisan 1979'da genç yaşta aramızdan ayrılan Cumhuriyet gazetesi yazıişleri müdürlerinden Bülent Dikmener adına, bu yıl 15.' si yapılan "Bülent Dikmener Haber ÖdüÜeri", düzenlenen törenle safıiplerine verildi. (Fotoğraf: KAAN SAGNAK) Bülent Dikmener Haber Odüllerî sahiplerinibulduİstanbul Haber Servisi - Cumhuriyet gazetesi eski yazıişleri müdürlennden Bülent Dikmener adına 15. "Bülent Dikmener Haber Ödülleri" Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Konferans Salonu'nda dün düzenlenen törenle sahiplerini buldu. "Bu Para Nereden Geliyor" başlıklı haberiyie Nokta dergisinden Ayşe önal'a verilen "15. Bülent Dikmener Haber Ödülü". Önal yurtdışında oldu- ğu için Ergin Ko- nuksever tarafı- ndan alındı. Seçici Kurul, haberin kullanımında gös- terdiği titizlik ne- deniyle Yazgülü Aldoğan'ı ö\güye değer bulduğunu acıkladı. Aydınhk gazetesinde yayımlanan "Çem Erşever Anlatıyor" haberiyie "Seçici Kurul Özel Ödülü" nü kazanan Soner Yalçın plaketini İstanbul eski Büyükşehir Bele- diye Başkanı Nurettin Sözen'den aldı. Cumhu- riyet gazetesinde yayımlanan "Tarikat LLseleri" başlıklı ortak haberleriyle "Seçici Kurul Ödülü'- 'nü kazanan Gündüz Imşir. Ahmet Şık ve Le- vent Gencelli'ye ödüllerini. Bakırköy Belediye Bülent Dikmener Haber Ödülü'nü Nokta Dergisi'nden Ayşe Önal kazandı. Seçici Kurul Ödülü'nü Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan 'Tarikat Liseleri" başlıklı ortak haberleriyle Gündüz Imşir, Ahmet Şık ve Levent Gencelli ahrken, Bülent Dikmener Haber Ödülleri için 15 yıl fıili olarak çalışan ve bir süre önce hayatını kaybeden Edip Sakarya'ya verildi. Başkanı .Ali Talip Özdemir, Eminönü Belediye Başkanı Ahmet Çetinsaya ve Gazeteciler Cemi- yeti Başkanı Nail Güreli sundu. Ödül Komitesi tarafından bu yıl venlen "Özendirme Ödülü" ise "Yıllar Sonra Batman'da Faili Meçhul Olma- yan Cinayet İşlendi" haberiyie Batman gazetesi muhabiri Nizamettin İzgiye verildi. Bülent Dik- mener Haber Ödülleri için 15 yıl fıili olarak çalı- şan ve bir süre önce havatını kay beden Edip Sakarya'ya venl- mesi kararlaştın- lan "Hizmet Ödülü". oğlu Se- lim Sakarya ta- rafından alındı. Bu arada Seçici Kurul Ödülleri'nin verilmesinden hemen önce kürsüye gelerek kendisini Zaman gazetesi mu- habiri olarak tanıtan Osman Özsoy. "Tarikat Liseleri" başlıklı haberin tekzip edildığıni iddia etmesi üzerine salonda bulunanlar tarafından yoğun tepki gördü. Ödül töreninin ardından. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Başkanı Prof. Dr. Türkan Saylan "Laiklik ve Kadın" konusunda bir konuşma yapü. TAYFL^N İŞBİLEN Uluslararası anlaşmalara göre Türkiye'de ülke geneline yayın yapân kanal sâyısının 8'den fazla olmaması gerekti- ği bıldirildi. Türkiye'nin de imzası bulunan. başta Stock- holm Anlaşması olmak üzere. uluslararası yayın anlaşma- lan. yurt içi rad'yo televizyon yayınlannın. komşu ülkeler- deki radyo televizyon yayı- nlarını bozmadan gerçekleşti- rilmesi gerektiği hükmünü ge- tiriyor. Bunun yanında yayınlann kaliteli olabilmesi için belli bir gücün üzerinde olması ge- rektiği de gözönüne alınırsa. Türkiye geneline vayın yapa- bılecek televizyon kanalı sâyısının 8'den fazla olma- ması gerektiği bclirtıliyor. Geçtiğimiz günlerde kabul edilen Özel Radyo Televizyon Yasası'na göre oluşturulacak Radyo Televizyon Lst Kurulu da. frekans tahsisini yaparken bu sayıyı göz önünde bulun- duracak. Bu durumda. TRT INT Av- rasya, TRT GAP dahil 7 ka- nal ile yayınını sürdüren TRT'nın. kanal sayısında ne gibi değişikliklerin olacağı so- rusu gündeme geliyor. Konu ile ilgili sorulanmızı yanıtla- yan TRT Genel Müdür Danı- şmanı Pertev Bilgen. yeni ya- sanın TRT'ye en az 3 kanal te- levizyon ve 4 kanal radyo yayını yapma zorunluluğu ge- tirdiğini hatırlatarak. "Yeni oluşturulacak Üst Kurul TRT'ye televizyon yayınları için zaten vermek zonında olduğu 3 kanaldan fazlasını vermezse. TRT bazı kanalları kapatacak demektir. Ancak hangi kanalları kapatırız onu bilmiyorum"dcdi. Bilgen."Ör- neğin TRT 4'te eğitim ağırlıklı yayın yapılıyor, TRT GAP da MGK ve hükümetin arzusu doğnıltusunda kurulmuş bir kanaldır. Onun için kapatı- rken hükümete de danışılabi- lir" şeklinde görüş bildirdi. Konu ile ilgili olarak görüş- tüğümüz bir diğer yetkili de özel televizyonlann yasallaş- masından sonra, devletin de onlara karşı birtakım yüküm- lülükler altına girdiğini. vergi- sini veren bu telev izy on kanal- lannın temız ve kaliteli yayın yapmasını sağlamanın. bu yü- kümlülüklenn başında gel- diğini belirtti. Komşu ülkele- rin yayınlannın bozulması durumunda. şu anda İtalya ve İsviçre arasında sürmekte olan "elektromanyetik sava- şa" benzer durumlann olabi- leceğinisövledi. Yetkili italya "da hala sür- mekte olan frekans karmaşası y üzünden komşusu İsviçre"de televizyon yayınlannda bo- zulmaîar meydana geldiğini. İsviçre yetkililerinin uyanlan- na sonuç alamamalan üzerine onlann da İtalyan televizyon kanallannı bozacak tarzda yayına başladığını anlattı. Eğer Türkiye"de frekans plan- laması doğru dürüst yapıl- mazsa komşulanyla benzer itilaflar yaşanabileceğini bu durumda yayın kalitesınin özellikle sınıra yakın yerleşim birimlerindeçok bozulacağını söyledi. Beyoğhi için kapıkapı pvopaganda • Beyoğlu Platformu'nun son toplantısında, Beyoğlu'ndakiçok kültürlü hayatı ay akta tutmak için kapı kapı. insan insan dolaşarak herkese ulaşmak amacıyla bir komite oluşturuldu. DİLEK ZAPTÇtOĞLU Beyoğlu"nun çıçeği burnunda Belediye Başkanı Nusret Bayrak- tarın İstıklal Caddesi girişine astırdığı pankartta "Halkımıza teşekkür-yetki verdiniz, sıra hiz- mette" sözlen okunuyor. Beyoğ- lu ılçesinde Refah Partisi'nin ve- receğı hızmetin ipuçlannı bugün- lerde görmek mümkün değil he- nüz. ancak geniş bir yelpazeden insanlann bir araya gelerek oluş- turduğu Beyoğlu Platformu şim- diden önemli bir yol katetti. İstanbul Mimarlar Odası salon- lannda 60"m üzerinde bir katılı- mla gerçekleşen toplantıda "Be- yoğlu'ndaki yaşama biçimine sa- hip çıkılmasını savunan" plat formcular. aralanndan 15 kişilik bir komite oluşturdular. Komite- nin amacı. İstiklal Caddesi'nde bir kitapçı ışleten Adnan Genç"in dediği gibi. Beyoğlu'nda "Refah Partisi gibi dükkan dükkan, insan insan dolaşarak herkesi kucakla- yan bir faaliyet içine girmek". Çe- şıtlı uluslardan. dinlerden ve dil- lerden insanlann oluşturdugu ta- rihi Beyoğlu'nda çok kültürlü ha- yatı ayakta tutmak için çalışacak komite çeşitlı kesimlerden insan- lardan oluştu. Beyoğlu Platformu'nun dör- düncû toplantısında tartışmalar "Platform mevcut örgütlenmeler- den birine dahil olsun mu bağımsız mı kalsın?" sorusu etrafında do- nüyordu. Çağdaş Yaşamı Des- tekleme Derneği'nden Bengü Ev- renos. platformculan kendi ör- gütlenmesine çekmek için epey çaba sarfetmesine karşın. "sivil inisi\ahT'olarak bir araya gelen- lenn çoğunluğu bu özerk yapıyi korumanm daha doğru olacağı görüşünde bırleştiler. Toplantıya katılan tivatro sanatçısı Gfilriz Sururi de "işin şenlikle, müzikle, daıtsla hallolmayacağı" fikrinı sa- vunarak. oylan gen almaya yö- nelik "Refah riirii sessiz ve derin- den çaltşmalar" yapılmasından yanaydı. Batı'da dar kapsamlı bir amaç çerçevesinde birleşen aktif inisi- yatifgruplannınçok sesgetirerek amaçlanna ulaşabildıği göz 6m ' nealınırsa. "Beyoğlu Platformu* - nun amaçlan doğrultusunda ba- şanlı olma olasıhğı var. Yalnız İstanbul ve Türkiye değil, dünya çapında bır "üne" sahip olan Be- yoğlu için çalışan platformun be- şınci toplantısı 2 mayıs pazartesi günü gerçekleşecek. Özel TV'lerde Üst Kurul endişesi ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Özel Radyo Televizyon Yasası kapsamında oluşturul- ması öngörülen Üst Kurul için partilerin aday gösterme süresi bugün sona ererken. özel radyo ve TV sahipleri. kurul üyeleri- nin "tarafsız ve partizanca kay- gılardan uzak" biçimde belirle- nip belirlenmeyeceğinin endişe- si niyaşıyor. Özel Radyo-Televizyon Sa- hipleri ve Yayınalan Derneği'- nce dün yapılan ve "Biz hazı- rız" başlığını taşıyan açıklama- da. "Üst Kunıl'a saygın, biri- kimli, uzman ve tarafsız kişile- rin. her türlü partizan kaygı ve amaçlardan uzak biçimde seçil- mesi" istendi. Özel Radyo- Televizyon Yasasfnın "tepki yasası" ve "çelişkiler demeti" olarak tanımlandığı açıklama- da. TBMM'nin. ıçeriğini "tartı- şılmaz" hale getirmek için yasa- daki eksiklik ve hatalan acilen gidermesi gerektiği görüşü sa- vunuldu. "Radyo Televizyon Sahipleri >e Yayıncılan Derneği üyelerinin, anayasal düzene ve yasalara, say gın y ay ıncılık ilke- lerine bağlı oldukları. demokrasi ve çoksesliügin sunduğu özgür yay ıncılık fırsatını özel çıkarlar ve siyasal amaçlar için hiçbir şe- kilde kullanmadıklan" vurgula- ndı. SHP, Üst Kurul adaylarını belirledi SHP. Rady;p-Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) adaylığı için Aycan Giritlioğlu ile Merkez Disiplin Kurulu üyesi Metin Şekercioğlu'nun adlannı bildir- di. SHP'de adaylann belirlen- mesi konusunda Genel Başkan Murat Karayalçın ile Grup Baş- kanı Aydın Güven Gürkan'a yetki verilmişti. Karayalçın ile Gürkan dün yaptıklan görüş- me sonunda. Aycan Giritlioğlu ile Metin Şekercioğlu'nun adla- nnı bildirme karan aldılar.