Katalog

1NİSAN1994CUMA CUMHURfYET SAYFA DUIVYADAN Laik Mısır'da şeriatçıtehdidi• Batı, şeriatçılann Mısır'ı ele geçirmesine karşı tavır takınırken ılımlı Araplar da gelişmeleri kaygıyla izliyor. • Askerler, şeriatçılann ülkeye her- hangi bir değişiklik getiremeyeceği kanısında. Bunlann yok edilmesi için harekete geçildi. K ahire'nin 350 kilometre güneyinde yer alan Sidfa Köyü'nde şeriatçılar. bir polis arabasını pusuya düşürerek beş polisi öl- dürüp yedisini yaraladılar. Olay karşısında öf- kesini gizlemeye gerek görmeyen Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek misillemeye gidecekle- rini belirtti. "Teröristler, artık çizmeyi aştT di- yen devlet başkanlığı sözcüsü Muhammed Abdül Moneim. şeriatçılara son bir darbe vurup işlenru bitirmek gerektiğini kaydetti. Orduya bağü heli- kopterler. Mısır'ın Asyut bölgesini havadan ta- rayarak bölgede yuvalanan teröristlerin izinı bulmaya çalıştı. Kahire'den gelen üç bin ko- mando ile desteklenen birlikler, bölgede yaptı- klan çok sıkı arama sonunda altı militanı öldü- rüp pek çoğunu tutukladılar. Teröristlerin bu son saldınsı ve güvenlik güç- lerinin misilleme yapmaşı siyasi gözlemcileri ol- dukça kaygılandınyor. Ülkenin giderek Cezayir örneğinde olduğu gjbi kana bulanacağından çe- kiniyorlar. Son iki yıldır Mısır'da köktendinci- lerle güvenlik güçleri arasındaki çatışmalarda dört bin kişi öldü. Geçen eylül ayından beri 31 yabancı öldürüldü; pek çoğu boğazı kesilmiş bir şekilde bulundu. Mısır'da şeriatçılann yol açtığı terör eylemleri Cezayir'dekılerle karşılaştınldı- ğında, ölü sayısının daha az olduğu görülüyor. Ne var ki, Mısır'da şiddet eylemleri giderek hız kazanıyor. I992'den bu yana 330 güvenlik gö- revlisi köktendincilerle girdikleri çatışmalarda yaşamlannı yitirdiler. Bunun yanı sıra dört tu- rist ölürken İI'i de yaralandı. Tüm bu kargaşa- nın sonucunda ülkenin en büyük gelir kaynakla- Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek, şeriatçılann temizlenmesi emrini verdi. nndan biri olan turizm gelirleri 1992'deki 2.1 milyon dolardan l .3 milvon dolara düştü. Mısır'daki köktendincilerin >ol açtığı şiddet eylemleri. Cezayir"dekine çok benzer nedenler- den kaynaklanıyor: Ekonomik ve sosyal sorun- lann ağırlaşması. zengin ve yoksulun arasındaki büyük uçurum. hükümetteki yozlaşma. bürok- rasinin hantallaşıp işlemez duruma gelmesi. Diğer taraftan. iki ülke arasında büyük farklı- lıklar var. Mısır. Cezayir'in aksine kuvvetli bir merkezi yönetime ve laik hükümete sahip. Ülke, 50 yıldan beri laik hükümetler tarafından yöne- tiliyor. Aynca Mısır ordusu, politikaya kanş- mamaya çalışıyor; şimdiye kadar köktendinci- lerle sıcak bir çatışmaya girmemek için geri plan- da kalmaya çabalıyor. Kahire Üniversitesi Siyasi Bilimler Fakültesi oğretim görevlilerinden AIi Desuki, şeriatçılann amaçlannı şöyle açıkhyor: "Aşırı dinciler, güven- lik güçlerinin başına dert açıp ulusal gelire darbe vurabilirier. Ancak hükümeti devirmeleri olanak- sız, çünkii devlet parçalanamaz bir bütündür." Batı. Mısır'ın köktendincilerin elinegeçmesini istemiyor. "Mısır'ın, Arap dünyasında çok önem- li bir yeri var ve Mısır, ABD'nin en önemli dostla- nndan biri. Ortadoğu politikasında Kahire'nin rolii yadsınamaz. Eğer köktendinciler Mısır'daki Mübarek hükümetini devirirlerse İsrail ve Arap- lar arasındaki barış umutları stıya düşer. Ayrıca Fas'tan Suudi Arabistan'a kadar tüm ılımlı Arap hükümetleri tehlikeye girer" diyen Pentagon gö- revlisi, Mısır'da şeriatçılann güçlenmesinden duyduğu kaygıyı dile getiriyor. Mübarek, teröristleri şimdilik kontrol altında tuttuğunu iddia ededursun, bazı Mısırlılar, Mü- barek'in terorizme karşı yetersiz kaldığmda bir- leşiyor. Bu hafta laik partilerle bir toplantı yapa- cak olan Mübarek, şeritçılara karşı tüm partile- rin birleşik bir cephe oluşturmasını önerecek. Köktendinci partilerin (Müslüman Kardeşler en başta) bu toplantıya çağnlmaması Müslüman ve laik aydınlar tarafından eleştirildi. Bu top- lantıyı hükümetin daha geniş bir tabana ya- yılması için bir fırsat olarak gören aydınlar, tüm görüşlerin bu toplanüda temsil edilmesmi isti- yorlar. Yabancı ve yerli siyasi gözlemciler. demokra- sinin genişletilmesinin yanı sıra, hükümetin acil olarak ekonomik reformlan ve özelleştinneyi gündeme getirmesinin gerekli olduğuna dikkat çekiyor. Mısır gençliği, giderek ürkütücü boyut- lara ulaşan işşizlik karşısında Mübarek'e duy- duklan güveni yitiriyor. Dean Fischer Time Independent, bağımsızhğı savunuyor Gazetenin kurucularından Andreas Whittam Smith,yeniortak ahnmasının, Independentgazetesinin bağımsızlıkpolitikasını kesinlikle değiştirmeyeceğinisöylüyor; İngiliz basını aksini ilerisürüyor I ndependent (Bağımsız). bundan 7.5 yıl önce yayın hayaüna başladığında, yalnızca yeni bir gazete degil, yeni bir sesti de. Independent, İngiliz basınına damgasını vuran siyasi tarafgirlikten sakınarak liberal değerlerin bayraktan olacak, şu ya da bu çıkar grubuna hizmet etmeyecekti. Gündemini. kendi gazetecileri ve okuyuculan belirleyecek, haberleri tarafsız olarak verecekti. Hepsinden öte, aydınlann okuduğu içerikli bir gazete olacakü. Bu sözlerimize hala bağlıyız. Bize göre yazıişlerinin bağımsızlığının en büyük güvencesi, gazetenin tek bir patronunun bulunmamasıydı. Independent'ın bu kuruluş ilkesine de sadığız. Son aylarda kitle iletişim araçlannda. Independent ve kardeş gazetesi Independet on Sunday'le ilgili söylentiler aldı başını yürüdü. Birkaç örnek dışında. gazetemizde olup bitenlerle ilgili haberler, yanlış yönlendirici, bir o kadar da düşmancaydı. Rakipgazeteler.haber sayfalannı, bize karşı yürüttükleri kampanyalara ayırdı. Şimdi, siz okurlanmıza olan biteni aynntılanyla açıklıyoruz. I986'da, yola çıktığımızda, gazetenin sahipliğini geniş biryelpazeye yaymayı umuyorduk. Ancak yanılsamalara kapılmadık. Amacımıza. gazetenin kar geürmesiyle ulaşacağımızı biliyorduk. Bu karlılık, geiişmeye ve yeniliklere götürdü bizi. Bunun en güzel örneği de haftasonuekimizoldu. I989yazında, günJük gazete piyasasındaki yerimiz, bir pazar gazetesi çıkarmamızı sağlayacak kadar güvencedeydi. Ne varki Independent on Sunday'in doğumundan kısa bir süre sonra, durgunluk dönemine girildi. Bununla başa çıkabilmek için. bir yandan maliyeti düşürmeye çalışırken. öte yandan yeni bir yatınmcı arayışına girdik. Ispanyollann El Pais ve İtalyanlann La Repubblica gazeteleri yüzde 15 orarunda ortaklık payı almaya karar vererek gazeteye duyduklan yakınlığı açıkladılar. Ne yazık ki mali durumumuz yinededüzelmedi. Rakip gazetelerse bu dönemde yeni yatınmlarla meşguldü. Durum sonbaharda. Rupert Murdodı'ın Times'ın fiyatını düşürmesiyle yine kötüleşti. Giderek düşen tiraj için hemen bir önlem alınması gerekiyordu. MirrorGroup Newspapers'ı (MGN)davetetük. Bu karara yol açan nedenlerin başında, uzun vadeli ve istikrarlı bir ilişki kuracağimıza duyduğumuz inanç geliyordu. Üstelik grup. yazıişlerinin bağımsızlığına müdahaleetmeyecek. Başında, kuruculan temsilen Andreas Whittam Smith'in bulunduğu bir hissedarlar heyeti kurulacak. MGN, basım, dağıüm ve reklamla ilgili işleri yürütecek. Görevimiz. okurlanmıza İcaliteli, içerikli ve siyasi açıdan tarafsız haberler sunmak. Okurlanmızın bağlılığı ve gazetecilerimizin kusursuzluğu sayesinde, gazetelerimiz ayakta duruyor. Yeni ortaklık yapısı da, bağımsızlık dışında istikrarlılık ve hakkettiğimiz kaynağın sağlanması anlamına geliyor. The Independent Andreas VVhittam Smith ve Matthevv Svmonds Fransa Yabana işçiler sorunu, masaya getirildi I nsan Haklan Milli Komisyonu, ırkçılığa karşı savaşın yıllık raporunu geçen hafta başbakana sundu. Bu raporda, yabancılara tanınan haklar ve bunlann kanun önündeki yer- leri inceleniyor. Aynı zamanda da İçişleri Bakanı Pasoua'nın göçmenler hakkjnda çıkardığı ya- sanın doğurduğu sonucu. yani çalışma izni olma- yan ve yurtlarda yer bulamayanlann dilenci ol- ması durumunu kinıyor. Danielle Mitterrand'ın France-Libertes Vakfı- nın başkanlığından istifa etmesinden birkaç gün sonra devlet danışmanı Paul Boucbet'nin başı çektiği komisyon, en şaşırtıcı olaylan gözler önü- ne serdi. Avrupa vatandaşı sayılmayan ya- banalann ülkeye girişinde vize isteniyor. 1986"da eröristleri engellemek amaayla yürürlüğe konu- an bu yasa, bugün göçleri kontrol altında tutma- yayanyor. Komisyon, bazı belediye başkanlannın kendi- lerine tanman "oturma izni" hakkını kötüye kul- landıklannı da ortayaçıkardı. Kanunen, Faslı ve Cezayirlilerin oturma izni almalanna gerek yok. Ancak kimse onlan bundan haberdar etmiyor. İnsan Haklan Komisyonu, günden güne artan yabana serserilerin sayısının artmasından endişe duyuyor. Bu arüşa sebep olarak da yurtlann sayısının yetersiz olması. Pasqua'nın çıkardığı yasayı "insan haklanıun konınmasında geriye adrnı" olarak nitelendirdik- ten altı ay sonra, komisyon ilk raporunu sundu. Yabancılann bir "ksırdöngü" içinde bulunduğu ortaya çıkaran birkaç olay. bu raporun içinde bulunuyor: Kanuna aykın bir şekilde Fransa'da bulunuyorlar, ama yeni kanun yüzünden "anla- maz" belgesi çıkararruyorlar. "Bu insanlar kaçak olarak, hiçbir sosyal güvence altında olmaksLon inanıhnaz şartlarda çaltştınlıyoriar" diyor komis- yon. Bu durum bir Fransızla evli kişi için de ge- çerli. Toplam olarak, "Oturma izni alabitanek için yabancı eş birden çok engelle karşüaşıyor" diye belirtiyor rapor. Bu çıkmaz > ol siyasi sürgün eşle- ri ve çocuklar ve hatta Fransız vatandaşı olan ço- cuklann yabancı ailesi için de geçerli olabiliyor. Sonuç: Vize alabilmek için ülkelerine dönen ai- lelerin çocuklan, bu boş çaba sonucunda Çocuk Esirgeme Kurumu'na devrediliyorlar. Komisyonun endişe duyduğu başka bir konu da ülke sınınnda bekletilen kişilerin durumu: Ra- porun belirttiğine göre, bu insanlara tercüman ve avukat bulmak çok zor ve insani vakıflann tem- silcilerinin "bekleme bölgeleri"ne yasal haklan olmasına rağmen sokulmuyorlar. Komisyon, bu konu hakkında yetkililerin dik- katini çekiyor. Philippe Bernard LeMonde Dünyadaki en yüksek çocuk ölüm oranına sahip Angola'da çocukların tabtrt ölçüleri . dahaölmedenalınıyor. 21 bindolayında kimsesizçocuğunyaşadığı Angola'nm Malan- ge kentinde çocuklar açlıktan ölüyor. Yaklaşık bir yıl önce yeniden başlayan savaş nedeniyle 350 bin kişi, Angola'nın kuzeyindeki bu kentte asiler ve mayıniar tarafından kuşatümış durumda. Geçen eylül ayında >ivecek yardunı gelene kadar haftada neredeyse 50 anne mayınlar, asiler ya da hükümetin askerleri tarafından öldiirülüyordu. Yiyecek aramaya kent dışına çıkan anneleri bir daha dönmeyen, babalarını da sa\ aşta kay beden bu çocuklar, her gün on kişinin açlıktan öldüğü bu kentin en masunı kurbanlan. Siyahi kadın liderden beyazlara uyan 'Afrika DişiKaplanı' örgütü, beyazların karşı harekeîiniönlemeyehazırlanıyor G üney Afrika"da melez bir kadın beyazlann bir kaşık suda boğmaya can attı- klan bir kişi haline geldi. Patricia de Lillein en yakın dostu içki ve si- gara. Bu son derece yürekli kadın. Radikal Pan-Afrikanist Kongre"- nin (PAC) sözcülüğünü yapıyor; tüm konuşmalannda sıyahlann kurallannı kabule yanaşmayan beyazlan göçe davet ediyor. Azania'nın Dişi Kaplanı adı verilen De Lille, beyazlann yıllar önce el koyduklan topraklan si- yahlara geri verme zamanının gel- diğini söyleyince ülkenin 5 milyon beyaz nüfusu büyük bir şok ya- şadı. Afrika Ulusal Kongresi (ANC) bile Lille'in yorumlanrun sorumsuzca ve kışkırtıcı olduğunu belirtiyor. Patricia de LiUe 43 yaşı- nda bir sendikacı. Beyazlar, kendi- lerinı göçe davet eden De Lille'i özür dilemeye zorladılarsa da De Lille bu tepkilen görmemezliğe ge- liyor: "Bazı beyazlar siyahların yö- nerimi altında yaşamak istemedik- leri zaman şiddete başvunıyor. Bu adamlan ülkede kalmay a zorlamak anlamsız. Güney Afrika'da yaşa- yan nerkes, seçimleri kim kazanırsa ka/ansın hükümeti desteklemek zo- runda. İşlcr yolunda gitmediği za- man savaş meydanından kaçan, iş- ier yoluna girince geri dönen insan- lara ihn'yacımız yok." 1959 yıhnda'ANCden kopan PAC hareketi "Afrika Afrikalt- lanndır" sloganı ile yola gkarak si- lahlı mücadele yoluyla siyahlann topraklanna kavuşmasını öngörü- yordu. PAC militanlan "Bir yerle- şünci, bir kurşun" politikasını be- nimseyince, yönetim tarafından yasaklanarak sürgüne gönderildi. Ne var ki yolsuzluk, iç çatışmalar ve yeteneksiz liderler örgütün zayı- flamasına yol açtı. Kamuoyu yoklamalan, gelecek ay yapılacak seçimlerde PAC'ın toplam oylann ancak yüzde 1 ile 3'ünü alabileceğini gösteriyor. Ör- gütün popülaritesinin bu denli düşmesine yol açan nedenlerin başında, partinin silahlı kanadı Apla'nın toplu kıyıma dönüşen beyaz düşmanlığı geliyor. Nomavenda Mathiane The Independent Pentagon, savaş senaryolanna bu minik askeri de katıvor mu? KuzeyKore, Amerikan ablukasında K uzey Kore'nin Güney Kore'ye saldınp saldınmaya- cağı. saldınrsa sonucun ne oiacağı. ABD'deki başlıca tartışma konulanndan bin. Savaş senaryolan haarla- maya meraklı olan Pentagon da 1991 yıhnda bilgisayarla yü- rüttüğü bir çalışmayla. böyle bir savaşın galibinin îcim ola- cağını araştırmış. Işte size. sürpriz galibiyle Pentagon'un Kore savaşı kurgusu: Beklenmedik saldınnm başlangıcı. çağdaş tanhimizde gö- rülmediği kadar ölüm kokuyor. Kuzey Kore'nin 10 binden fazla topu ve roketi. bir ateş yağmuru başlatıyor. Binlerce bir- lik. bu saldınva açıkta yakalanıyor. Binlerce kişi, sığınaklar- da, soluk aldıkları havanın cehenneme dönmesiyle anında ölüyor. Sağ kalanlar. derilerine ve gözlerine etki eden sinirga- zı yüzünden. acı içinde kıvranmaya başlıvor. Ilk hücumdan hemen sonra binlerce piyade. Güney Kore hatlanru yarmak üzere harekete geçiyor. Güney Kore ku- mandanlan, destek için kendi toplannı getirtmeye çalışıyor ama gizli tünellerden birdenbire çıkıveren Kuzey Koreli ko- mandolar, silahlı dövüşte karşı tarafı altediyor. Lfelerdeki Amerikan ve Güney Kore Flö'lan harekete ge- çiyor. Ama ABD savunmacılan bir kez daha Kuzey Kore'- nin, önceden Güney"e sızmış özel tımlerinın gücü konusunda yanılmış, hafife almıştır. Seul'ün 40 km güneyinde yer alan Amerikan üssü Osan'da. Kuzeyli komandolaryerdençıkıyor ve pilotlan öldürmeye başlıvor. Güney"deki pek çok hava üs- sünde, sinirgazı başlıklı Scud füzeleri, karşı tarafın harekete geçrnesini önemli ölçüde engelliyor. Uç günde. Güney Kore cephesinden eser kalmıyor. Taktik ricat hareketleri konusunda eğitim görmemiş olan Güneyli- ler. panik içinde dağılıyor. Seul'ü de geçip, güneydeki kilit noktalan ele geçirmek isteyen Kuzeyliler, 14 günde hedefleri- ne ulaşıvor Kim Iİ Sung'un birlikleri dört hafta sonra, 45 yıl önce yapı- lan hatayı tekrarlamayarak. Pusan'ı ele geçiriyor. Kore savaşı neredeyse bitmiş, Kore Yanmadası artık kay- bedilmiştir. ABD Ordusu 2. Piyade Tümeni pek çok kayıp vermiştir. ge- JL entagOn'un, 1991 riye kalan birlikler i j ı_ - i • i deya esırdüşmüşya yılmda bılgısayarlar ABD yardımıyla hazırladığı ak G™ savaş senaryolanna göre " Baş- Kuzey Kore olası bir savaştan galip çıkarken, Japonjsa- ABD, ağır kayıplar vererek yanmadadan benzeri bfr iîarekat geri çekilmek zorunda gerçekleştirin; Pi- V a 1 ı v o r yongyang'ta atom -^ silahlan kullanın: si- • ^ • ^ ^ ^ • ^ • ^ villerin yaşamı ve uluslararası aşağılanmalar pahasına. Ja- ponya ve ABD'den Cruise füzeleri fırlatın. Bu felaket senaryosu. yalnızca "ticari" bir kurgu değil. Pentagon'un. dünyadaki düşman güçlerle ilgili kapsamh ça- lışmalar yürüten kolunun. 199)"de bilgisayarla gerçekleştir- diği savaş oyunlan çözümlemelerinın de bir ürünii. Uzman- lar, Kuzey Kore'nin bir milyon askeri gücüne karşı. 633 bin Güney Koreli asker ve 35 bin kişilik Amerikan birliğiy le ilgili verileri bilgisayara yüklediklerinde. çeşitli senanolara karşı- lık bilgisayann verdiği vanıt hep aynıydı: Kazanan Kuzey Kore. Gerçekten öyle mi? Soru. ABD'de ciddi tartışmalara yol açıyor. Perry, bir savaş çıkarsa bunun çok kanlı olacağını İca- bul etmekle birlikte. Kuzey'in kesin bir yenilgiye uğratılaca- ğından emin. Bunun çeşitli nedenleri var. Öncelikle. Kuzey'in saldırma olasılığına karşı, ABD. önlemleri sıkılaştırdı. Sonra hava gücü, bilgisayann tahmin ettiğinden çok daha güçlü olacak. Yine de bilgisayar senaryosuna inananlann sayısı ol- dukça fazla. Kesin olan tek şey, Kuzey Kore güçleriyle ilgili bilgilerin hayli eksikli olduğu. Sözgelimi, Kuzey Kore ordusunun pet- rol rezervine sahip olup olmadığı bilinmiyor. Ancak dikkate alınması gereken çok önemli bir soru daha var: Kim II Sung, kendi yaşamını da pekala tehdit edecek bir savaşı istiyor mu? Uzmanlar, Sung'un buriskigöze alamaya- cağını düşünüyor. 1991 sonuçlannın kaygılandıncı olduğunu söyleyen bir sa- vunma uzmanı "Kuzey Kore'nin saldırması düşük bir olasılık. Ama saldın olasılığı karşısında niye kendimizi riske atahm ki? Bazı öniemlerle.riskisıfıra indirebiliriz" diyor. Ednard W. Desmond Time