Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 NİSAN 1994 Cfc OLAYLAR VE GORUŞLER Uygarlıkçağındailkellik PENCERE MELİH CEVDET ANDAY R efah Partısı Başkanı Er- bakan. ne demeye geldı- eını bır turlu anlayama- dığımız şu "Milİi Gö- njş"u benımsemeyen butun polıtıkacıları \e duşunurlen "taklitçiler" dı>e adlandı- nyor Neyı takht edıyorlar bu takhtçı- le'r'1 Batı uygarlığını Batı uygarlığı ıse Hınstıyandır Bıze gelınce. bız Muslu- manız. oyle ıse Muslumanlığın dedığı- nı yapmalıvız, şenatı u>gulamalı>ız Çağdaş uygarlıktan yana olanlar da bu uygarlığa avak uyduramayanlara "ilkel" dıyorlar Bız. "ilkellik"' sozcu- ğunu. "uygarlık" karşıtı olarak kulla- nıyoruz Ancak burada bırbınnden ay nlması gereken ıkı "ilkellik" orneğı var Bun- lardan ılkı. Taş çağında yaşamış ın- sanlann toplumu anlamındadır. ıkın- cısı. bızım uygarçağımızda yaşamakta olan ılkel topîumdur Ben eskı ılkel toplum ınsanının ya- şamını nıtelığını. dunya goruşunu yıl- lardan ben merak etmış.ımdır, bundan öturu de tnsanbılıme (Antropolojı) duşkunumdur Bu konuda yenı bır kı- tap buldum mu ılgjyle okurum İnsanbılımcıler (Antropologlar) ıl- kel toplum ınsanını ıkı yoldan ınceler- ler Çağdaş. ılkel topluma bakarak ve arkeolojının buluşlarını. \enlenm gozden geçırerek Şunu belırtmem gerekıy or kı eskı ıl- kel toplum ınsanını ılkelhğınden oturu kuçumsemek buyuk haksızlık olur Bu alanda çalışan bılgınlenn tumu boyle duşunmektedırler Eskı ılkel toplum ınsanı, sanıldığınca ılkel değıl- dı. aynca gen kaldığı başka bır uygar- lık da yoktu o zaman Ilkel toplumun temel ozelhklennı şoyle sıralayabıhnz Bu toplumlarda, a) yazı yoktur. b) de\let yoktur. c) tarım yoktur Bu ozellıkler çağdaş ılkel toplumlar ıçın de geçerlıdır Ama o toplum ınsa- nının gehşmemışhk mazeretı yoktur Okumakta olduğum çok ılgınç bır kıtaptan sozetmek ıstıyonım okurlan- ma Kıtabın adı "\amyamlar ve Kıral- lar-Kültürlerin Kökenleri". (Yazan Marun Haıns. çevıren Doç Dr M Fatıh Gumuş, Imge Kıtabeu) Taş çağı toplumu ınsanının becenle- n. yeteneklen ne duzeyde ıdı0 Bu ılkel ınsan gunde kaç saat çahşırdı. nasıl eğ- lenırdı17 Merak edılmeyecek gıbı değıl İşte elımdekı kıtaptan okurlanma bu soru- lan aydınlatacak kımı bolumler akta- racağım "Siini yaşamından çiftçilikle uğra- şan koylere geçiş konusunda gerçek kabul edilen açıklama şoyledir: Avcı- toplayıcılar btitun zamanİarım veterli y iyecek sağlamak için harcamak zo- runda kalmtşlardı. Onlar 'geçımhk be- sının uzennde bır artı' iiretemi\orlar ve bundan dolayıdasuregenbirhastalıkve beslcmek için gece gundiız çalıştıkları Ozetlersck. ılk toplum ınsanının bır açlık yuzunden jok olmasınırında >aşı- yolundaki goruş de şimdi gıilunç göriı- gunu uç saat çalışmakla. uyumakla ve yorlardı." V i k ikinuyor. V iyecek olarak bitki toplamak- Marvın Harns bu goruşe karşıdır. ta onlar' şempanzelerden kesinlikle dıyor kı daha az becerikli değildiler. \lan araş- "Bu kuramdaki ilk yanlış bizim Taş tırmalarından anlaşılmaktadır ki, kuy- çağı atalarımız için yaşamın son kerte ruksuz maymunların kendi doğal or- guç olduğu volundakivarsayımdır. Mi- tamlarında yiyecek arayıp bulmak ve lattan once yaklaşık 30.000 yıldan onu yemek için harcadıkİarı zaman on- 10.000 yıla kadar uzananyukarıpaleo- |a n n " temizlenme. oyun >e uyku için litik donemden gunumuze kalan kanıt- ayırdıkları zaman kadardır. \e bizim lar o tarihlerde yaşamış olan avcıların > u karı paleolitik atalarımız herhaldeen konfor ve güvenlik açısından oldukça azından aslanlar kadar becerikliydi- yüksek standartlardan yararlanmış ol- ler...Günumuzdeyaşayanavcıvetopla- duklarını yetkin biçimde açıklamakta- jıcıların zamanİarım nasıl bolduklerine dır. Onlar beceriksiz amatorler değil- Uişkin incelemeler bu soruna daha çok lerdi. Kristal benzeri kayaları parçala- a>dınlık getirmiş bulunmaktadır. To- ma, yontma ve biçimlendirme işlerinde r o n t o Lniversitesi'nden Rıchard Lee, kurdukları denetim kusursuzdur ki, bu çağdaş avcı-toplayıcılar olarak Bush- yetenekleri ulaştıkları teknolojinin te- manların (orman âdamlarının) yiyecek meliydi." araştırmakta ne kadar zaman harca- Onlar, dıkenlerle donatılmış kemık- dıklarına değgin kayıtlar tutmuştur. tenvegeyıkboynuzundanzıpkınuçla- \ukan paleolitik donemde ongunluk nyapabılıyorlardı.bunun ıçın taş bız"- (bereketUlik) durumu Fransa'nınkiyle ler ve hakkak kalemı gıbı oyma aletler pek öyle karşılaştırılamayacak olan bir kullanıyorlardı Hayvan densınden çolün. Kalahari çölünun sınır toprakla- gıysıler dıkmek ıçın ıncecık ığneler ya- rındaki o doğal ortamda bile protein ve ratmışlardı obur temel besley iciler y onunden zengin "\çlıktan Ölme sınınndaki yaşam bir besin elde etmek için Bushmanların konusuna geünce, bdyk bir görûşü, çe- >aprnalan gereken butun ış her bır ye- şitli paleolitik hayvan kalıntılarıylado- tışkın başına gunde uç saatten az bır lu alanlardaki y ığınsal hay v an ke"mikle- s u r e narcamaktır. rinin vartığıyla bağdaştırmak guçtur. "Lee'nin Bushmanlara ilişkin göz- Mamutlar, atlar, gey ikler, rengey ıkleri lemlerinde \ ardığı sonuca gore, bir gün- ve bizonlardan oluşan kocaman sumler luk çalışmayla bir kadın ailesini iıç gun \vrupa ve Asya içlerinde bir baştan bır beslemeyeyetecek kadar yiyecek topla- başa dolanıp durdular." y abilir v e zamanın gen kalan bolumünu Şımdı gelelım ılkel toplumun çalış- dinlenmekle, konuk ağırlamakla ya da maduzerune öteki kampları ziyaret etmekle geçi- "Paleolitik insanların kendilerini rir." oyun oynamakla gecmektedır Ilkel toplum ınsanına oyun ıçın ge- nış bır zaman kalması bana çok ılgınç geldı Bu oyun elbette çocuklann oy- nadığı koşekapmaca. bırdırbır gıbı oyun'ar değıldı. buyukler oyun saatle- nnde araçlannı, gereçlennı gozden geçınyor, onlan gelıştırmek ıçın çaba- hy orlardı Bız nedense "yazı"nın ortaya çık- masına çok onem vermışızdır, oyle kı tanhı onunla bolumluyoruz Üzennde durulmaya değer Benım bu konuda bırtakım aykın duşuncelenm vardır Şımdı onlan geçelım Bence tanmın bulunması ve hay- vanlann evcılleştınlmesı "yazı"dan daha onemlıdır ve bılındığı gıbı, ıkısı de yazı'dan oncedır Bır antropolog şoyle dıyor "tlkel toplumda, bir gün bir dâhi, açtığı bir çu- kura bir avuç arpa attı." Bunu >,oylemek kolay mıdır0 Kımdı bu dâhi'' Onun dehasını besleyen ney- dı1 Bu sorulann yanıtlan kolay venle- mez Lygar toplumun oyun saatınde eğ- lenenler, sanatçılar ve bılım adamlan- dır Duşunulmedık şeyler duşunur onlar. olağanustu ımgeler modeller kurarlar Toplumlar, ortak uygarlığa kazan- dırdıklan ıle değerlendınlır ve yaşam hakkı kazanır Boş zamanlanmızı ın- sanlık ıçın kullanahm "Taklit" sozun- den korkmayalım Bıze "taklitçi" dıyenler. bızı uygarlık çağında "ilkel" kıİmaya çalışanlardır ARADABIR BENAL TANRISEVER Gazelden Notaya... Devletlerın sıyasal ve ekonomık çerçevede kendılerı- nı dunyaya kanıtlama uğraşısına koşut (paralel) gıden kulturel etkıniıklerı bu surecın onemlı bır parçasını oluş- turur Gunumuz dunyasında kulturel dışsatım ' olma- dan uluslararası prestı/ın sağlanamayacağı bılınen bır gerçektır Yerkurenın onde gelen ulkelerı arasında yerını alan orneğın Japonya bu gerçeğı çabuk fark et- mış bılınçlı ve sıstematık bır kultur polıtıkası uygulaya- rak dunyaya çok sayıda kultur elçısı gondermıştır Japonya nın yurtdışına yonelık etkılı tanıtım etkıniıklerı ve gerektığınde verdığı maddı destek sanatçılarının uluslararası podyumlarda yer almalarını sağlamıştır Kulturumuzu yurtdışmda tanıtım gırışımlerı, hedef alı- nan ulkenın kendı kulturu hakkında bır araştırma gerek- tırmektedır Bızden ne gıbı kulturel etkınlıklere yakınlık duyabıleceklerının saptanması çok onemlıdır İHer ba- har New York ta kutlanan Turk Haftası çerçevesınde, bır kez caddelerde mehter takımıyla karşılaşan New Yorklular bunu hayret ve askerı bando nıtelığınden do- layı antıpatık bakışlarla ızlemışlerdı Mehter muzığı Osmanlı Imparatorluğu ıle bırlıkte Av- rupa'da etkısını bırakmış Mozart, Haydn, Beethoven gıbı bestecılere esın kaynağı olmuş, korunması gereken bır kultur mırasımızdır Ancak çağdaş Turkıye'nın kultur muzığını artık yansıtmadığı da bır gerçektır Çokseslı muzık ureten, yorumlayan ve dınleyen tek Musluman ulke olarak çağdaş Turkıye ımaıınm guçlen- dırılmesınde çokseslı muzığın onemlı rolu ınkâr edıle- mez Bu alandakı tanıtım çalışmaları ne yazık kı az sayıda sanatçımızın kışısel çabalarıyla gerçekleştırdık- lert etkınlıkler ve orkestralarımızın verdıklerı sayılı kon- serlerle sınırlı kalmıştır Iş dunyası gıbı sanatdunyası da artık bır sanayı dalıdır Profesyonel yonetıcıler sanatın en nıtelıklısını ortaya çıkarmaya çalışırken bır yandan da bundan ne gıbı bır ekonomık çıkar sağlanabıleceğını bılen kışılerdır Bu tur yapımcılarla karşılıklı ışbırlığıne gırmek kuşkusuz gerçekçı ve başarılı sonuçlara ulaş- mamızı sağlayacaktır Kulturumuzu yurtdışına taşırken bunun bır amacı yurttaşlarımıza ozlemlı kaldıkları halk muzığını, turku- sunu oyunlarını goturup, kendilerini bıraz olsun yurtla- rında hıssetmelerını sağlamaktır Bır başka amaç, tabıı çağdaş kulturumuzu, muzığı resmı, tıyatrosu, sıneması ve edebıyatıyla tanıtmak, ancak bunu zorlamadan, yu- muşak bır sekılde yapmaktır Bugun bır Ptcasso sergısı olduğu zaman, ınsanlar onu tanıdıkları ve sevdıklerı ıcın gıderler, bu arada da ispanyol olduğjnu oğrenırler Dunya kulturu, mıllıyetçı- lıkten uzaklaşıp evrensellesmıştır Yenı dunya duzenı ıçınde kulturel prestıjın onemını kavrayan ulkeler sanat- çılarının profesyonel yapımcıların onayak olduğu ulus- lararası duzlemlerde tanınmalarını sağlamak ıçın bu konudakı çabaları değerlendırmekte ve desteklemekte- dırler Genel tanıtım etkınlıklerıne ek olarak Avrupa Ekono- mık Bırlığı ne uyelığımızın soz konusu olduğu şu gunler- de kulturel alandakı etkınlıklerımızın duyurulması, ayrı bır onem kazanmaktadır TAR1TŞMA (1924-1980) GAZETECI - YAZAR MAY YAYINLARI EDITÖRU MEHMET ALİ YALÇIN'I ÖLUMUNUN 14 YILINDA SAYGIYLA ANIYORUZ "&n yaşındaydı belkı Delıkanlı kal- masını beceren ender ıhtıyarlar- dandı Aslanım Mehmet Alı sevgılı arkadaşım benım, uğurlar ola " Attıla Tokatlı 12 4 I980, Cumhunyet YALÇIN YAYINLARI TÜRKİYE YAZARLAR SENDİKASI ÜYELERİNE DUYURU 5 Nısan 1994 Saiı gunu saat 15 OO'te sendıka- mız merkezınde "Yerel Seçımler, Koktendincı- lık ve Turkıye'nın Geleceğı" konularını goaış- mek uzere duzenledığımız genışletılmış Yone- tım Kurulu toplantısına butun uyelerin katılması onemleduyurulur TYSYÖNETİM KURULU Sosyal demokrat yöneticiler S ız. Turkıye'de kımlen temsıl ettığınızı dahı bılmıy orsunuz , Seçımden seçıme meydanlardaboy gostenp sosyal demokrası, laıklık tekerlemesı ıle saf ve temız vatandaşlann oylannıalıncadaışınız bıtıyordu Sonra, kendı aranızda post kavgası sonucu bınnız kapanmış, dığennız "Demokratik Solum" sloganı ıle vatandaşın karşısına çıkıp onlann oy lannı bolmuşsunuz ^macınız nedır. anlamak mumkun değıl 27Mart 1994 yerel seçımlennde yarattığınız tabloy u beğendınız mı' Sız kımın hesabına çalışıy orsunuz 0 Gunahtır beyler' \tatürk°un. kurduğu laık ve ozgurlukçu demokrası boy le sav unulmaz Sıze guv enen \ atandaşlar aldatılmaz Bakıy oruz. bır partı gozunuzun ıçıne baka baka. "Laik ve demokratik duzeni değiştireceğim, şeriat getireceğim" deyıp dını sıy asete aletedıyor Bufaalıyetekarşı hıçbıraltematıt mucadele planlamasınıdahı y dpmıy orsunuz y a da yapamıy orsunuz Bulun sağ partılerın. sosyal demokrasıyı boğma gayretıne karşı fıkn bır sav unmanızdahı yok Oysa sosyal demokrat goruşlenn çok guçlu alternatıf kozlan vardır Hıçolmazsa adıl duzen ıle şenatın ne olduğu hususunda bır broşur hazırlayıp valandaşlan uyarmak uzere teşkılatlannıza gonderemez mıydınız'' Şerıata karşı yazılmış kıtaplan, broşurlcn alıp teşkılatınıza gonderemez mıydınız 9 Devletın. partılere verdığı paralan. bayraklara mı yatıny orsunuz 0 Ne kolay, sosyaî demokratlık bu (') A\. Kemalettin Çelan Ankara Gecekondu Gökdeleni Yendi... Nasıl olur? Bastıbacak gecekondu, apartıman azmanı gokdelenı nasıl yere vurabılır'' Çarşaf, mını eteğı yendı Kenar mahalle, renklı televızyondaseyrettığı sosyete nıncanınaokudu Maganda, yupı'nın sırtını yere getırdı Nastf • Istanbul en çarpıcı orneki Metropolun yuzde 66 ı gecekonduda yaşıyor her yıl yaklaşık 400 bın kışı koylerınden koparak kente yerleşı- yor, kaçak yapıların yayıldığı alan 17 bın hektar, istan- bul'dakı gecekonduların yuzde 96 sı kamu arazısı uzc rınde yukselıyor, bu toprakların yaklaşık yuzde 80'lık bolumünu magandalar koyden goçenlere satmıslar vergısız, temız para 47 trılyon kazanmışlar, magar.rj kayıt dışı ekonomı uzerıne ış yapıyor, ne KDV sı var ı SSK prımı' Gecekondu bolgelerınde sokak adı, ı numarası, mahalle adı bulunmayan kesımler de a. ğıl, terorun adresını ara kı bulasın Taşradan gelen yurttaş evıne kapı numarası, s- na ısım ve koy ıle kent arasında çatlayan benlığ lıkanyor • Yıldız Teknık Unıversıtesı nden Doçent Dr Nur Alk ın bu konuda ılgınç ıncelemelerı var "- Kondulunun sayılamayacak kadar çok ıhlıyaciı yanında bır de topluma aıt olma ıhtıyacı vardır Koylt ken sahıp olduğu statusu. saygınlığı, alışageldığı topl> bağları da kentte yoktur Aıle ıçı ılışkılerı bıle koydekı c, bı değıldır Gecekonduluda bır yalnızlık ve yabancılas ma vardır Refah Partısı bu boşluğu dolduruyor RP, Istanbul ılı ıçınde bır saatte 70 bın eleman 'ı topla- yabılıyor bu70bın 'mılıtan' kapı kapı dolaşıp kondulu- yu partıye bağlamak ıçın uğraş verıyor, kımlığını ara- yan kışıler arasmdan yandaşlar seçebılıyor, hazır ıdeolojıyı islamcı dunya goruşu oluşturuyor 1994 yerel seçımlerınm ramazana rastlaması, Refah'- ın tum camılerde erkek seçmenı hazırlaması ıçın buyuk bırfırsatyarattı • Gokdelen eskı zaman derebeylerının sarayları gıbı kondularla çevrıldı, serfler derebeyının şatosuna uzak bır hayatın koşullarında yaşıyorlar Ancak ortaçağda değılız, 21 ıncı yuzyıla yaklaşıyoruz, insanların kışılıklerını aradıkları bır çağda lıboşızmın kıtlelere sunduğu yaşam bıçımı herkesın paylaşabılece- ğı bır ıçerıktaşımıyor Koşedonuculuk savurganlık, eğ- lence, fuhuş, kumar çıplaklık ahlaksızlık adaletsızlık renklı televızyonlarda yukselendeğerler olarak sergı- lenırken, kentlerın yaklaşık yuzde yetmışını oluşturan gecekondu kesımı kımlığını dın dıyanette arayıp bulma- ya çalışırsa suçlu mu sayılacak'? Şerıatçı bu ortamda elıne Anadolu aslanımarıyor! a e Hitit döneminde Anadolu'da aslanlar yaşardı. Anadolu Kaplanının son örneği, 1970'li yılların başında Cudi Dağı'nda görüldü. Anadolu Yaban eşeğinin soyu, 40 yıl kadar önce tükendi. Anadolu Parsından son 10 yıldır yeni bilgi alınamıyor. Anıik Gölü'nün kurutulmasıyla Kaz Karabatağı tükendi. Kelaynaklar, serbest tabiatta 1990'dan bu yana artık yok. Kelaynak soyundan yalnızca 40 tanesi - son 40 Kelaynak- üretme alanında yaşamaya devam ediyor. Anadolu artık aslanım aramıyor! Ama Akdeniz Fokunu, Deniz Kaplumbağalarını, Su Kuşlarını, Engerek türlerini, Soğanlı Yabani Çiçekleri ve nesli tehlikeye düşmüş olan bütün diğer flora (bitki örtüsü) ile fauna (hayvan) türlerini koruyabiliriz. TÜmKİYE •M|UI Hıiıtler donemıne aıt t Arkeolojı Muzesı) guzel bır kullanıyor fırsat geçırmış, Gecekondu ıktıdara yu- rurken Refah Partısı nı on- dergıbıgormektedır Lıboşızme sarılacak de- ğıl ya' Adı ustunde adıl du- zen ' halkın ozlemlerını yansıtan bır laftır Sol, ken- dı soylemını dıle getırmek- ten korkup pısırıklaştıkça Refah oneçıkacak ÇEVRE BAKANLIGI TİYATROVETV YAZARLARIDERNEĞİ TİYATROKURSURI Ders verecekler: DenızGokçer SerpılTamur, Prof RaıkAlnıaçık Refık Erduran TuranOflazoğlu Dersler: Oyun-Senaryo-Drama Oyunu-Dıksıyon-Fonetık Dramaturjı-Sahne-Rol ve Mımık Başvuru' 15Nısan 1994 tarıhıne kadar Tıyatro ve TV Yazarları Derneğı Yıldız Sarayı-Besıktas Tel 212-2591636 LİSAN ÇÖZÜM Bızımlelngıhzce sorununuzuçokkısa zamanda cozebılırsınız Lutfen bızı arayın Tel: 349 59 38 BahariyeCad.62/3 İLAN TC. DÜZ^Eİ.ÂSLİYE HTJKUK . MAHK'EMESI'- 1993 5: Da\ da Dursun t \ekılı A\ Ekrem Bedıriarah n - dan davalılar A Kemal Ozcan. Sıtkı Sonmez. Lamı Siur. Me- sut ^vdartarafındanîiusaybın Icra Mudurluğu ve Aialet Ba- kanlığı ale>hıneaçılantazmınat davasının mahkememude yapı- lan açık duru^ması sıraBtnda, Davalı Mesut A\da"ın (Ay- dan) Nusavbın Mardn adresı- ne teblıgatvapılamadıp zabıta ara^tırmasında dahı airesı tes- pıt edılemedığınden Vu kerre da\a dılekçesının ve luruşma gununun ılanen teblığrıe karar venlmiş olmakla. dunşmanın vapılacağı 14 4 1994 gınu saat 1100 de davalının du-uşmada hazır bulunması veya lendısını bır vekılle temsıl ettırrresı aksı halde vargılamanın vdduğun- da japılacagı \e karar «rıleceğı ılanen teblığ olutıur Basın 46926