Katalog

5 MART1994CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOM 11 ŞİRKETLERDEN • CAPITOL'dekı7 Ocak- 20 Şubat tarihleri arasında yapılan toplam her 250 bin lirakk alışveriş karşıhğında alınan bir kura numarası ile katıhnan çekiliş, 26 Şubat 1994günü.Milli Piyango yetkilisinin de katıkiığı orjinal show ile gerçekleştirildi. • ANADOLU Sigorta geçen yıl 1.6 trilyon lira prim topladı. • ZEYIİNOĞLUHolding bünyesindeki Es Finansal Kiralama'nın sermayesi 50 milyar lira arttınldı. • DOGUŞHolding,don- durulrnuş gıda üreten şirketinin üriinlerini pazarlamak için yeni şirket kurdu. • ARAS Kargo, Müşteri Hizmetleri Danışma Servisi'ni kurdu. • SYNOPTİCS Communications ile Türkiye temsilcisi İnternet İletişim Teknoloji A.Ş. birlikte "Synoptics ve ATM (As ynchronous Transfer Mode)" Teknolojisi konulu bir seminer düzenlediler. • SÜMERBANK. yüzde 40-50 oranındaki indirimli satışlannı Şeker Bayramına kadaruzatma\a kararverdi. * KIT zamlannın seçim sonrasına ertelenmesi, enflasyonu daha da yükseltecek Zamsız şubatın enflasyonu yüzde 10.1• DİE'nin verilerine göre, şubatta toptan eşya fiyatlan yüzde 10.1, tüketici fiyatlan ise yüzde 6 oranında artış gösterdi. Ekonomi Senisi- Seçim öncesi ertelenen KİT zamlanna rağmen Türk Lirası'nın ocak ayında di- ğer paralar karşısında devalüe edilmesi. şubat ayında toptan eşya fiyatlannın iki haneli çı- kmasına neden oldu. Şubatta yüzde 10.1 ile 1992 Ocak ayından sonra son yıllann en yüksek aylık enflasyon oranı yaşandı. Şubat ayında tüketici eşya fiyatlannda- ki artış ise yüzde 6'da kaldı. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) toptan eşya fiyatlan en- deksi şubât ayında bir önceki aya göre yüzde 10.1 oranında artış gösterdi. Aylık fiyat artışı, geçen yılın aynı ayının bir katına yakın oldu. Gecen yıl şubat ayında top- tan eşya fiyatlan yüzde 5.2 oranı- nda artmıştı. Bu yıl ocak ayında- ki aylık artış ise yüzde 5.3 olarak açıklanmıştı. Tekel ve Tüpraş gibi bazı kamukuruluşlannınde\a!üas>o- Enflasyon canavarı işbaşında 71.2 73.0 M -2 67i «O"1 ' Dl£ Tüketeı Endeksı 60.6 60.4 DİE Toptan Eşya Eftdeksı nu izleyen günlerde fiyatlanna zam yapmalanna karşılık. DİE'- nin \erileri KİT zamlan*nın şu- bat ayında baskı altında tutuldu- ğunu gösteriyor. Şubat ayında kamu kesimi toptan eşya fiyatlan yüzde 6.8 gibi bir oranda artış gösterirken, özel sektör fiyatlan- ndaki artış yüzde 11.5 olarak he- saplandı. Devalüasyonun şubat ayında rekor düzeyde bir enflasyona yol açmaması KİT ürünlerine yete- rince zam yapılmayarak sağ- landı. Ancak bu engelleme yerel seçimlerden sonraki aylann enf- lasyon oranlannın da çok yüksek düzeyde seyretmesi tehlikesini getirdi. Önümüzdeki aylarda tü- ketici endeksinin iki rakama çı- kacağı bekleniyor. Toptan eşya fiyatlan endeksin- de yılın ilk iki ayında ortaya çıkan toplam artış ise gecen yıün aynı döneminin 5.4 puan daha üzerine çıkarak yüzde 15.9 oldu. Toptan eşya fiyatlan. şubat sonu itibariyle gecen yılın aynı ayına göre yüzde 68 oranında artış gösterdi. 12 aylık ortalama- lara göre toptan eşya fiyat artışı ise yüzde 60.4'e yükseldi. Tüketici artışı yüzde 10.7 Tüketici fiya'tlannda yılın ilk iki ayında ortaya çıkan artış ise yüzde 10.7 oldu. Bu oran, geçen yıl yüzde 9.5 düzeyinde bulunu- yordu. Tüketici fiyatlannda ge- çen ay yüzde 70'in altına inen yıllık artış ise tekrar yüzde 73'e tırmandı. Tüketici fiyatlardaki yıllık artış bu yılın ocak ayı so- nunda yüzde 69.4, geçen yılın şu- bat ayı sonunda ise yüzde 58.2 düzeyindeydi, yıllık artış geçen yılın aynı ayındaki artışın yak- laşık 15 puan üzerinde bulıltıu- yor. Istanbul Ticaret Odaşı'nın (İTO) 1985 bazlı İstanbul Ücret- liler Geçinme Endeksi'ne göre ise şubat ayında fiyatlar yüzde 9 oranında arttı. Şubat ayı itibariy- le yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 70.2 olarak gerçekleşti. Beyaz eşyada alışverişzamanı VENİÜRÜN Çevre dostu Ariel C evredostu ürünlerarasına Ariel de girdi. Çamaşır 9 yıkarkenönyıkamayıtercıh eden kişıler için üretilen Ariel matık, artık eko pakette satılacak. Kaynakların bilınçii tüketimine ve katı atıkların azaltılmasına önemli katkılarda bulunmayı hedefleyen eko-paketın kullanımı, Doğal Hayatı Koruma Derneği tarafındandesteklenıyor. Karton kutuya göre daha ucuz olan ekopaketle birlikte ücretsiz olarak eko-kap da veriliyor. • Evyap'tan yeni sabun E vyap, 1994 ürün yelpazesini genişletiyor. Eski 375gramlık5'liduru sabun paketini, toplam 500 grama çıkartıyor. Diğerinden125gram daha fazla olan sabunlar, kısa bir süre eskisiyle aynı fiyata satılacak. Ayrıca gül, limon, bitki özü, menekşe, buket, elma ve lavanta kokulu 5'li duru sabun çeşitleri arasına bir de ' Fresh'' katıIlyor. • Blendaxyenilendi P rocter Gamble firması Blendax Klasik'iyeniledi. Blendax Vital adıyla piyasaya sürülen şampuan, saçlann canlılığımkoruyan ''panthenol'' maddesi içeriyor. Kremsiz şampuan BlendaxVital'in üççeşiti bulunuyor Hertürlü saç için "klasik",yıpranmış ve boyalı saçlar için "bitkiözlü", kepekli saçlar için "kepege karşı etkili" şampuan öneriliyor. 200-300 gramlık modern şişelerde satılacak şampuanın klasik çeşidinin 500 gramlık ekonomik boyu da var. • Knorr'dan pirinç unu K norrçorbavebulyonlarıile Alsa pudinglerini üreten Besan Besin Sanayi, ürün yelpazeine şimdi de "pirinç unu"nu kattı. Tamamen hijyenik koşullarda üretılen pirinç unu kolayca açılabilen özel ambalajdasatılıyor. Knorr pirinç ununu tatlı, puding ve mamalarda kullanabileceksiniz. • -i P ara krızinden olumsuz yönde etkilenen beyaz ve kahverengi eşya pıyasası, son yıllann en büyük durgunluğunu yaşıyor. Beyaz ve elektronık eşyanın spot pıyasası olarak bilınen Sırkeci'de bile son iki aydır satışlaroldukçakötügidiyor. Satışların azalması nedenıyle zor günler yaşayan esnaf çözümustoktabeklettiğımallarızararınaelden çıkartmakta buluyor. Tüketıcinin lehine gelişen bu durum, "alışveriş etme zamanmın "geldiğini müjdeliyor. Peşin parayla beyaz ve kahverengi eşya almak isteyenler için oldukçacazip imkanlar var. Yalnızca alışveriş etmeden önce detaylı bir araştırma yapmak gerekıyor. Çünkü beyaz eşya bayilerıyle spot piyasa arasında yüzde 20-25'lere ulaşan fiyat farkı yaşanıyor. Spot piyasayı kampanyalı satışlarla karşılaştırdığımızdafark yüzde 50'lilere ulaşıyor. Bu arada spot piyasada da fıyatların günlük olarak değiştiğini unutmamakgerekiyor. Bu gün 12 milyon lıraya satın almış olduğunuz çamaşır makinesi yarın 12.5 milyon lira olabiliyor. Sirkeci'deki spot piyasa merkezlerinın başında Doğubank, Altınhan ve Kastel Han geliyor. Han içerisindebulunan mağazalarda fiyatlar geneliklebırbırine yakın seyrediyor. Spot piyasada satılan mallar hiçbirnakliyeücreti alınmadan müşterinin evine kadarteslimediliyor. Altınhan'dan 6 milyon 200 bin liraya satın alacagınız 51 ekran Akai televizyon bayisinde8milyonun üzerinde alıcı buluyor. Spot piyasada8 milyon liraya satılan Philco marka çamaşır makinesi, piyasada 9 milyon 200 bin liraya alıcı buluyor Peşin fiyatı 1 milyon 200 bin lira olan Simtel elektrik süpürgesınin bayi fiyatı ise 1.5 milyon lira. • Dondurmada dört mevsim lezzet rüzgarı Sıcakyazgünlerininvazgeçılmezyiyeceği dondurmalar, artık dört mevsim boyunca tüketiliyor. "Dondurma kışmyenilmez" olgusunun yavaş yavaş ortadan kalkmasını sağlayan hazır dondurma sanayıi, Türkiye'de pazar oluşturmak için 'pastane dondurmasıyla' rekabetediyor. Dünyaülkeleri ile Türkiye'nin dondurma tüketimıni karşılaştırdığımızda bu zorlu rekabetin asıl nedeni ortaya çıkıyor. AmerikaBirleşikDevletleri'nde yıllık kişı başına düşen dondurma tüketimi 150 lıtreye ulaşırken, Japonya 100 litreyle ıkincı sırada yer alıyor. Finlandiya 80 litreyle üçüncülüğü alırken, Batı Avrupa ülkelerinde tüketim 30 lıtreyi buluyor. Türkiye'de yıllık dondurma tüketimi 1.5 litreyie sınırlı kalıyor. 1904yılındaABD'dedesahneyeçıkanBaskinRobbins, hazır dondurma sektörünün devlerı arasında yer alıyor. ilkdefakendini "Waff/e>cü/a/?/"ıletanıtanBaskinRobbins'ir> ürün gamı 700'e ulaşıyor. Dünya üzerinde yaklaşık 4 binı aşkın ^ondurma butiği bulunan Baskın Robbins'in izmır'de bir, İstanbul'da 4 butiği ar. Baskin Robbins dondurma diyet, kolesterolsüz ve şekersız çeşitleri ile geniş bir kitleye hitap ediyor. • Cep telefonlarıyla yaşam daha kolay C ep telefonları iş ve özel hayatı olumlu yönde etkiliyor. Türkiye'de ilk defa istanbul, Ankara ve izmir'de kullanılmaya başlanan ceptelefonlarının insan yaşamı üzerindeki etkileri Amerika Birleşik Devletleri'nde Motorola Inc. tarafından araştırıldı. Gallup tarafından 660 cep telefonu kullanıcısı üzerinde yapılan kamuoyu araştırmasındailginçsonuçlar ortaya çıktı. Motorola'nın araştırmasına katılanların yüzde 81 'i cep teiefonu kullanımı sayesinde özel yaşamlarına daha fazla zaman ayırdıklarını belirtirken, yüzde 75i daha az stres altında kaldıklarını söyledi. Kullanıcıların yüzde 84'ü cep telefonu kullanımının verimlilıği arttırdığını iddia ederken, yüzde 97'sı iş hayatlarındadahaesnek olduklarını, yüzde 55'i rekabeti daha iyi takip ettıklerini vurguladı. Araştırmaya katılanların yüzde 37'si sık sık teşekkür ettiklerini söylerken, yûzde 87'si cep telefonunu geç kalacaklarını bıldırmekamacıyla kullandıklarını açıkladı. Araştırmadan çıkarılan en ilgınç sonuç ise cep telefonu kullanankişınıneşı, arkadaşları veçocuklarıyla olan ilişkilerini geliştirmesi oldu. Buna göre kullanıcıların yüzde 70'i sevdıkleri kişilerı aradıklarını, yüzde 39'u romantik ilişkilerini olumlu yönde geliştirdiğini bildiriyorlar. • Türkiye 'nin en büyük Araştırma ve Geliştirme Birimi'nde t çaiışmak ister mîsinîz? Türk özel sektörünün araştırma ve geliştirmeye en fazla yatırım yapan kuruluşu Netaş'm, 300 mühendis ve teknisyeni ile özgün tasarımlar üreten, ihraç eden ve 20. yılında yeni atılımlara hazırlanan Araş- raflı özgeçmişlerini aşağıdaki ad- telekomünikasyon alanında dene- yimli, İngilizce'yi iyi kullanabilen Bilgisayar ve Elektronik Mühendisleri aranmaktadır. İlgilenenlerin fotoğ- tırma ve Geliştirme Birimi'nde görev alacak; çağdaş, dinamik bir ortamda çahşarak, uluslararası pazarlar için yazılım geliştirecek, rese göndermeleri rica olunur. Hetoşİ n s a n K a y n a k l a r ı M ü d û r l ü ğ ü A l e m d a ğ C a d d e s i Ü r n r a n i y e 8 1 2 4 4 İ s t a n b u l IŞÇENEV EVRENEVDEN ŞÜKRAN KETENCİ Meclis Sınıfta Kaldı Yerel seçimlere, siyasi partilerin ve öncelikle de Meclis'- in demokrasi sınavında sınıfta kaldığı bir ortamda giriyo- ruz. Dokunmazlıklann kaldırılması olaya sadece tuz-biber ekti. 12 Eylül sonrasında, 1984 yılında girilen sivil dönem- den bu yana, etkili, işlevi olan bir Meclis'in varlığından, nite- likli parlamenter çoğunluktan söz edemiyoruz. Ihtilallerin, özellikle de 12 Eylül'ün ülkeye en büyük kötü- lüğü; anayasa ve yasalardaki yasaklı düzeni getirmesi de- ğildi. Ondan çok daha önemli olumsuz etkisi, insanların kimliği üzerinde oldu. Özellikle siyasal, sendikal yapılan- maya insan kimliğindeki bu erozyon fazlası ile yansıdı. Hal- kın temsilcisi olma sorumluluğu, demokrasi, insan hakları bilincini elde edememiş ya da kimlik kaybına uğramış in- sanları parlamentoyu doldurdu. özal iktidarının etkili olduğu yılları anımsayalım. Ağırlığı- ndan vazgeçtik, işlevini en azı ile yerine getirmiş bir parla- mentonun varlığından söz edebilir miyiz? Kanun gücünde kararnamelerle ülkenin yönetilmesine ses çıkarmayan, parlamenterliği iş takipçiliği ile özdeşleştirmiş, parlamen- ter sorumluluğu ve kimliğinden vazgeçmiş parlamenter prototipi gelişmiştir. Parlamento ve parlamenterin iradesi adeta sıfırlanmış, demokrasinin en önemli kurumlarından biri yaralanmıştır. Iktidar değişikliğini getiren seçimler, özellikle kampan- yalarda işlenen mesajlar nedeni ile Türkiye'de demokratik gelişmeler için umut verici olmuştu. 12 Eylül mirasından kurtulma, demokratikleşme ve sosyal devlet ilkelerini vaat eden siyasi partiler, seçim kazanmış ve koalisyon ortaklığı demokrasiyi en iyi savunmuş iki siyasi partinin ittifakı ile oluşmuştur. Seçimlerle birlikte sadece demokratikleşme değil, parlamentonun yeniden kimlik kazanması konusun- da da ciddi umutlar doğmuştur. Ne yazık ki, aradan geçen zaman içinde gerek demok- ratikleşme gerekse bu oluşuma kaynak oluşturacak parla- mentoya ilişkin gelişmeler umulanın tersine olmuştur. De- mirel'in başbakanlığında da işlevini yerine getiren, saygınlığı olan bir parlamenter yapı oluşamadı. Çiller'in başbakanlığı döneminde ise işler büsbütün sarpa sardı. Parlamentosuz iktidar ve demokrasi gibi çok çarpık bir tab- lo iyice kabul gördü. Aylarca kayda değer hiçbir çalışması olmayan, oturumlannın parlamenter çoğunluk olmaksızın sürdürüldüğü birparlamentoyatepki bilegösterilmezoldu. Parlamenterler de kendilerini parmak olarak gören parti yönetimlerine, yok sayılmalarına tepki duyacak moral de- ğerleri çoktan yitirmişlerdi. Işte neredeyse varlığı, işlevi unutulmuş parlamenterleri- miz, TBMM'nin, milletvekillerinin dokunmazlıklarınırt kaldırılması olayı ile böyle birden gündeme gelmesi daha bir üzücü oluyor. Uzun zamandır hiçbir iş yapılmaksızın se- çim ortamında fiilen tatile girilmişti. Tam tatil kararı alına- cakken, bir talimatla erteleme oldu. Sonra da dokunmaz- lıklarm kaldırılması ile Meclis'in işlevi bitmiş oldu. Tatil ka- rarı alındı. Böylece seçim öncesi yetiştirilmesi vaat edilmiş bir sürü yasa tasarısı ortada kaldı. Sadece çalışma yaşamı alanına şöyle bir göz atalım: işçilerin sendikal hakları ile ilgili de- mokratikleşme, '12 Eylül hukuku'nun yasaklarından kurtul- ma, iş güvencesi, memurların sendikal hakları, işsizlik si- gortası, iş güvencesi... hepsi hepsi rafa kaldırıldı. Halkın temsilcilerinin onlara oy veren halkın çok gerisinde kaldığı apaçık sergilendi. Sadece parlamentodaki tablo mu bu? Parlamento siyasi partilerin yapısını yansıtıyor. Sorun; siyasi partilerin kadro- larının, yönetimlerinin, özellikle de lider kadrolarının halkın ulaştığı demokrasi bilinci ve düzeyinin gerisinde kalması. Halk, toplumsal dinamikler, özellikle son Mezarcı olayında yaşandığı üzere, bilinçli ve demokratik tepkileri ile Türkiye'- de demokrasinin gelişmesi yolunda umutlu bir tablo ya- ratmışlardı. Halktan gelen, demokratik dinamiklerden ge- len doğal tepki ile demokrasi karşıtı şeriatçı ve bölücü guç- lerin eritilmesi yolunda önemli adımlar atılırken onlara do- ping olacak adımın parlamentoya attırılması gerçekten üzücüdür. Parlamentomuz demokrasi sınavında sınıfta kalmıştır. Yaşanan son olaylar geri örgütlenmelerin toplumun geli- şimine ne ölçüde set çekebileceğinin tipik bir göstergesi- dir. Halkın, toplum birikiminin hak ettiği demokratik düzene kavuşması için, başta siyasi parti ve sendika örgütlerinin içini doldurması zorunluluğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Siyasi partilerin, sendikaları yönetenlerin, parlamenterle- rin niteliği ve kimliği çok önemlidir. Kendi demokrat ola- mamış, insan hakları ve standartlarını edinememiş, oyunu aldığı insanların çıkarlarını kollamayı öğrenememiş, kimlik erozyonuna uğramış politikacı, sendikacı ile bu işler ancak böyle yürüyor. DUZELTME Teknik bir hata sonucu sadece istanbul ve çevresındekı baskılarda Emlakbank'tan dövız kredisı kullananlarla ilgili köşe yazısı eksik yayınlanmıştır. Yazının, diğer bölge baskı- larındayeralan doğru biçimi aşağıdaki gıbidir. Seçim kredisine 'yine de' hayır! G eçen hafta bankanın ''Ucuz konut projesi' 'ni Başbakan Tansu Çiller'in seçim propagandası olarak kullanmasınagözyumduğu için eleştirdığimız Emlakbank Genel Müdürü AydınAyaydın. bu kez bir başka baskıyla karşıkarşıya Bankanın önceki yönetimi döneminde dövize endeksli konut kredisi kullanıp, kurlardaki artış nedeniyle sağlanan TL seçeneğine de "ödeyemeyi- z"diye geçmeyen birgrup vatandaş, Ankara'daki tüketici derneğinde " örgütlendiler.DYP Genel Merkezi önünde eylem yapıp, dileklerini Başbakana ilettiler. Genel Başkan Yardımcısı Esat Kıratlıoğlu'ndan vaatde aldılar. Diğer bankalarda aylık kredi faizleri yüzde 6.99-7.49 arasında değişirken, Emlakbank'ın yüzde 5.5'luk faizini yüzde 3.5'a indirmesini istiyorlar. Kalan borçlarının krediyi ilk kullandıkları günkü dövizkurundan hesaplanmasını ve bu borcu 20 yılda ödemeyi de talep ediyorlar. Söylediklerinde haklılar. ' Ekonomi profesoru olan Başbakan doviz aşırı artmayacak dedi, guvendık. Devalüasyonu biz miyaptık Işçı-memur bunu nasıl oder'' diye yakınıyorlar Ayaydın'ın hesabına göre bu iş bankaya 700 milyar lira ile 1 trilyon lira arasında yük getiriyor Başbakanın hesapsız vaadınin faturasını ödese Emlakbank'a yazık ve kredi kullanmayanlara haksızlık. Ödemese kredi alan vatandaşa yazık.. Gidip bir özel bankadan bunu isteyemezsiniz. Ama burası devlet bankası, seçim de yakında Sayın Ayaydın, ne sebeple olursa olsun Emlakbank'ın uğrayacağı her kuruş zararın bu milletin cebinden çıktığını lütfen unutmayın. Ola ki, Başbakan yine oy hesapları yapmaya devam edebilir. O zaman siz de, önceden söylediğiniz gibi siyasi baskılara karşı, lütfen 'Ceketiniz ve cantanızı alıp gkJecekşekikJe, çekmecelerinizi boş bırakmaya' devam edin.B