Katalog

SAYFA CUMHURİYET2 19 MART1994 CUMARTEi ! • Ayağımızı uzattığımız boyaa çocukla, simit aldığımız, güverdn yemi almamıziçin bizi zorlayan küçüklerle en azından konuşalım Sokaktakiçocuklanmızasahipgkalım ÜMİTOTAN İZMİR - "Onlarla yûzyüze gelme- den, konuşup dost olmadan, biz de kim olduklannı bilmivorduk." Doç. Dr. Sezen Zeytinoğhı, uzun bır araştırma sonrası sokaktakj ço- cuklarla ilgili böyle diyor. Sokaktaki çocuklan, sokak ço- cuklanyla kanştırmayın. Kimileri onlan potansiyel suçlu olarak göre- bılir. Baalan onlara acıyabilir de. Ama yaşama direnen bu küçükler acınmayı içlerine sindiremiyor, hoş- görü ve iletişim eksikliğinden yakınıyor. İşte her adımda önümüzde duru- yor, bızimle birlikte yaşıyorlar. On- iarla diyaloğumuz bir iİci kelimeyi geçmiyor çoğu kez. Nereden gelmiş- ler, neden gelmişler. nerede oturur- lar, nasıl yaşarlar, nelerden hoşlanı- rlar. nelerden korkarlar, günde kaç saat sokaklarda kalırlar? Sorular uzadıkça uzuyor. Çoğumuzun belki de aklına bile gelmeyen bu soruJann peşine düşen Doç. Dr. Sezen Zeyti- noğlu, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesı Psikoloji Bölümü öğren- cileriyle birlikte Ankara. İstanbul ve Jzmir'in sokaklardaki çocuklannı araştınp somut verileri açıkladıktan sonra Ankara'da olumlu bırkaç adım atıldı. ama yeterü değil. Sokaklarda çeşitli işler yapan 112 çocukla yüz yüze yapılan görüşme- lerin sonucunda. bunlardan yüzde 90'ına yakın bölümünün kimsesiz değil. aileleriyle birlikte oturduklan saptanmış. Bu ailelerin yüzde 70'i kırsal kesımden göç ederek kente gelmişler. Çocuklann yüzde 67'sı dört ya da daha çok kardeşe sahip. Ailelerin tümüne yakın bir bölümü çok yoksul. Sokaktaki çocuklann annelerinin yüzde 95"i evde oturu- yor. yani çalışmıvor. Eğirim düzeyi düşük Babalannın da yüzde 5l'i boşta geziyor. Ana babalann eğitim düze- yi çok düşük. Çocuklar arasında il- kokulu bitirenlerçoğunlukta, ancak orta ve lise eğitimli vok denecek ka- dar az. Çocuklarda şu an okula gi- denlerin oranı yüzde 36. İlkokulu bitırenlerin y üzde 46'sı eğitimıni bı- rakmak zorunda kalmış. Büyük bir iş potansiyelıne sahip annelenn yüzde 95'i evde oturur- ken. 8-14 yaşianndaki küçüklerin .ısa vadeli çözümler toplumu çocuklar konusunda bilgilendirmek, evde oturan annelerine iş olanakJan yaratmak . Uzun vadeli önlemler arasında ise, çıraklara ödenen ücretlerin yükseltilerek sokaktaki çocuğun işyerlerine çekilmesi, aile planlamasının çok iyi uygulanması sayılıyor. para kazanma kaygısı, az para ka- zanmca evde dayak yeme korkusu yaşamasını Prof. Dr. Sezen Zey- tinoğlu "önemli" dive değerlendiri- yor: "Yetişkinlerin işsizliği çocuklan yoğun olarak sokağa iriyor. Bu ço- cuklann çoğu öteberi satıyor, avak- kabı boyuyor. simit satıyor, çok az kısmı araba camı siliyor. Dilenen de çok az tar. Yani bu çocuklar bir şey- ler yapıp da para kazanmanın peşin- de. Bu çocuklara neden çırak olmadı- klarını ve ne kadar para ka/andı- klarını sorduğumuzda, usta korkusu nedeniyie ve sıkıldıkları için çıraklık yapmadıklannı sö>lediler. Çocuk- lann yüzde 60'ından fazlasının asgari ücretten daha çok para kazandığmı saptadık. Oysa çıraklar asgari ücrc- tin > aklaşık yüzde 30'unu alabiliyor- lar." Uzun ve kısa vadeli önJemler Sokaktaki çocuklann hızla ço- ğalıp yasadışı yollara itilmemeleri için kısa ve uzun vadeli önlemler öneriliyor. Uzun vadeli önlemler arasında, çıraklara ödenen ücretle- rin yükseltilerek sokaktaki çocuğun işyerlerine çekilmesi, aile planla- masmın çok iyi uygulanması, sekiz yıllık eğitim sisteminin zorunlu du- ruma getirilerek yaygınlaştınlması. böylece çocuklann bir süre daha okullu olmasının sağlanması. zo- runiu eğitimin çeşitlendırilmesi ve meslek okullannın arttınlması yak- laşımlan yeralıyor. Toplum bilgilendirilmeli Kısa vadeli çözümler ise toplumu çocuklar konusunda bilgilendir- mek, evde oturan annelerine iş ola- naklan varatmak, bu çocuklan ko- runmaya muhtaç olarak görmek... Dünya Çalışma Örgütü (ILO) ile Ankara Anakent Belediyesi işbirliğı ve bazı meslek odalanriın katkısıyla sokaktaki çocuklar için bir pilot proje yaşama geçirildi. Bu projeyle hizmet, sokaklardaki çocuklann "avağına" götürüldü. Sonuçta ba- şarının değerlendırilmesi yapılacak. Prof. Dr Sezen Zeytinoğlu. en kötü çözümün. sokaktaki çocuk- lann toplanarak başka yerleregötü- rülmesi olduğunu belirtip "Bu ço- cuklar kurumlarda kalamıvorlar. Bu nedenle hizmeti bu çocuklara götür- mek lazım. Ankara'daki projenin İz- mir ve İstanbuTda da uygulanmasına ihtiyaçvar"di}or. Bazı vakıflar da. çocuklar ıçın kurduklan köylerde, onlann özgür, aile ortamındaymış gibi yaşama- lannı sağlamaya yönelik çalışmalar vapıyor. Kadınlar için başlatılan sığınma evlerine benzer uvgula- malann çocuklar ıçın de yaşama ge- çırilebileceği ve bunda beledıyelerin öncülük edebileceğı vurgulanıyor. Sokaktaki çocuklann "sokak çocu- ğu" olmaktan kurtulabılmeleri için yapılanlar çok değil, ancak baş- îangıç için iyi sayılabılir. Sokak çocuğu ordusu Elde edılecek hcr başan. sokakta- ki çocuklann "sokak çocuğu ordu- su"na dönüşmesıni engelle>ecek. Bunda. bizlere düşen sorumluluk da var. Ayağımızı uzattığımız bovacı çocukla, simit aldığımtz. güvercin yemi almamız için bızı zorlayan küçüklerle konuşabilirız: iletişim sağlayabilinz. Kapadokya'da doluluk yüzde 100 NEYŞEHÎR (AA) - Ramazan Bayramı süresince Kapadokya bölgesindeki turistik tesislerde doluluk oranının yüzde 100'e ulaşüğı bildirildi. Kapadokya Tunstik İşletmeciler Derneğı'nden vapılan açıklamaya göreözellikle Nevşehir Merkez, UrgüpveAvanos'tabulunan3,4 ve 5 yıldızlı otellerde, bayram süresince talep patlaması yaşandı. Bu otellerdedoluluk oranı vüzde 100'e ulaşırken. rezervasyon yapmadan gelen turistler 2 yıldızlı ve belediye belgeli otellerde konakladılar. 3 günlük paket turlarla Kapadokya "ya gelen yerli turistler, 500 bin lira ile 3 milyon 600 bin lira arasında değişen ücretler ödediler. 1994 turizm sezonu öncesi yaşanan bayram hareketliliği. turistik eşya satan işyerlerini de etkiledi. Işyeri sahipleri, son yıllann en verimli bayramını yaşadıklannı söylediler. Kaçak kazı yapanlar yakalandı MLĞLA (AA) - Muğla'nın Milas ilçesine bağlı Kızılcakuyu ve Kİzılcayıkık köylerinde kaçak arkeolojik kazı yapan 8 kişi, yakalanarak gözaltına alındı. Bir ihban değerlendiren jandarma ekipleri. Milas ilçesine bağlı Kizılcakuyu Köyüyakırundaki Ayaklı Harabeleri'nde kaçak arkeolojik kazı yapmakta olan Vahit Tekin. Esat Tekin ve İzzet Sakallı adlı kişileri yakaladı. Öte yandan. Milas'a bağlı Kızılcayıkık Köyü Değirmendöver mevkiindekı tarihi kalıntılann bulunduğu yerde kaçak kazı yapmakta olan Nazım Peker, Mümin Peker. Hasan Akpınar, Soner Çetinkaya ve Şeref Demir adlı kişiler de kazı aletleriyle birlikte yakalanarak gözaîtına alındı. Olaylarla ilgili soruşturma sürüyor. Tetris günde en fazla 1.5 saat oynanmalı BURSA (AA) - Psikolog Dr. Yalçın Kireçci, "tetris"lerin günde en fazla 1.5 saat oynanmasınm. çocuklann sağlığı için birsakınca oluşturmadığını bildirdi. Dr. Kireçci, çocuklann, "game boy" ya da "tetris" olarak adlandınlan oyuncaklan, boş zamanlannda oynamalan gerektiğini söyledi. Çocuklann sadece dinlenmek ve eğlenmek için tetris oynamalannın ilgi ve meraklannın artması açısmdan yararlı olduğunu ifade eden Dr. Kireçci. "El vegöz reflekslcrinin hızlanmasuıı, dikkatin gelişmesini sağlayan oyun sayesinde, çocuğun kendine olan güveni de artar. Ancak bu oyun kesinlikle uzun süre oynanmamalıdır" dedi. Tetrisin uzun süre oynanması halinde göz kaslannda bozukJuklara, tiklere, öfkeye, hareketsizliğe bağlı olarak tembelliğe, şişmanlamaya ve organlann fonksiyonlannı tam olarak yapamamasına neden olduğunu anlatan Kireçci, ailelerin, tetrisle oynamak isteyen çocuklanna, dersferini aksatmamalan, sorumluluklannı yerinegetirmeleri ve uzun süreli oynamamalan koşuluyla izin vermeleri gerektiğini kaydetü. ' i ! ? ^ ^ Ü İ Ü mth «K. The criminal tkt IrafflM nfhts and dı&ıtıty of gays and fwW bj «norance and intol- tmu It's tant to sta» Uw 6es. It's bm« to cure th» M* «nd tong past tm» ts stop ÖK dtwa«ttattfvtataft IR jR.On *»nl K, 5İw»fcntnca*ho « Tann eşdnsellerdennefret eder tnsanoğlu, seks yaşamında geçirdiği e* rimlerin en güçlüsü>le AIDS virüsünün ortaya çıkması üzerine tanıştı. Özellikle ABD ve Batı ülkelerinde insanlar, AIDS saigını basladığından beri cinselliğe ilişkin özgürlüğü yav aş ya>aş terk etmeye başladı. Tüm önlemlere >e tek eşli bir > aşam biçimine karşın, "Çağın >ebası"'na karşı verilen savaşta umulan başan henüz elde edilemedi. ABD sokakları, caddc ve metroları kısacası günlük yaşamda adım atılanher bir yer AIDS'le mücadelevi anlatan afîşlerle donatıldı. Afişin biri im'vor. henıcn bir \enisi asılıyor. Sokaklar. Al DSli olup y ardım dilenenlerle dolu. kiliseler. Adem ile Hav>a"nın biz çocuklanna AIDS'in eşcinsel hastalığı olduğu yolunda ortaçağ karaniığından seslenircesine bir y aklaşımla önerilerde bulunuv orlar. "Tann Cjcinsellcrdcn nefret eder". (Fotoğraflar: FUAT KOZLL KLL) NewYork'ta, HlV'nin bir süre pasifleşmesine yol açan AZT "yüzde 10 indirimle" satılıyor AIDS'li hastayaindirimli ilaç 2PHARMACî milyon dolaymda AIDS'linin yaşadığı tahmin edilen ABD'de, korkunç hastalığa yakalanmış 60 bin kadar kişinin yaşadığı New York'ta, son aylarda rekabete girip fîyat kıran eczane sayısında bir hayli artış olduğu kaydediliyor. FUAT KOZLL KLL "Bu eczanede emeklilere, hastane çaJışanlanna ve AIDS hastalarına yüz- de on özel indJrim uygulanır. İlaçlar, ücretsiz eve teslim edilir." NEVV YORK - Ne olursa olsun iyileştirmeyen ve vücudun bağışık- lık sistemini HIV virüsüne karşı ne denli savunabildiği tartışılan AfDS ilaçlan da kapitalist piyasa gerçekle- ri arasındaki yerinı aldı. Ne\v York"- ta Üçüncü Cadde'de bir eczane. AIDS hastaüğının virüsü HlV'nin bir süre için pasifleşmesine yol açtığı bildirilen AZT ve benzer ilaçlan "yüzde 10 indirimJe" satmav a başla- di. Eczane sahipleri. caddeden geçen herkesin dikkatini çeken büyükçe duyuruda, dileyen hastalann evine ücretsiz şervis vapılacağını da ilan ettiler. "Özel yüzde 10 indirimden" AIDS'lilerin yani sıra hastane çalı- şanlan ve yaşlılar da yararlandınlı- vor. Ancak gerçek hedef kitle ise ki- milerine göre çağın. kimilerine göre ise insanlık tarihinın "vebası" ola- rak tanımlanan AIDS'in pençesine düşüp biraz daha fazla direnebilme mücadelesi verenler. 2 milyon dolaymda AIDS'iinın yaşadığı tahmin edilen ABD'de. korkunç hastalığa vakalanmış 60 bin kadar kişinin yaşadığı Nevv York'ta. son aylarda rekabete ginp fiyat kıran eczane sayısında bir hayiı artış olduğu kaydedilıyor. İndirim oranı yüzde 15'e dek yükseliyor İndirim oranını yüzde 15'in üstü- ne çıkartmayan eczaneler. AIDS için bugüne kadar üretilmiş en etkıli ilaç AZT. DDJ ve DDCnin pazar payını kendilenne çekebilmek amacıyla çeşitli kampanyalardadü- zenlivorlar. Nevv York başta oimak üzere. VVashington. Şikago. Boston. San Francisco gibi bölgelerde. hastala- nn büvük bölümü. günlük yaşamın ıçinde yalnızlığa ıtilmiş. işsiz ve aç yaşama mücadelesi içınde. Geçici iş- ler bulabılen \-e biriikte yaşayan AIDS'liler. biranlamda birbırlerine destek \eriyor. İyi durumda olan. kötü olana yardım edıyor. Birçok ev sahıbı, AIDS'li olduğu- nu öğrcndıkleri kişilere kapılannı açmıyor. AIDS'liler ve bu hastalık- tan yaşamını yitirenlerin ailelerince kurulan dayanışma örgütleri, kar amacı gözetmeden fabrika çıkışı fi- yattan ilaç satıyor. AIDS'in yayılmasını önleme ça- lışmalan arttınlmasına karşın. ABD'de her yıl 40 bin venı HIV va- kasının ortaya çıktığı belirtiliyor. Türk ressamlannın tablolan ilgi gordu GÜRHAN UCKAN STOCKHOLM-9-l4mart tarihlen arasında Stockholm'de gerçekleştinlen. l20galerinin, 545 sanatçının yapıtlannı sergilediği 14. Sanat Fuan çok hareketli geçti. 20 kadar seminerin de ilgi topladığı fuara, Türkiye'den Yurtve Dünya Galerisi kaııldı. Bugalerinin sahibi Nerzat Metin, geçen yıl da ay nı fuara. Başak ve Bılim-Sanat galerileriyle kaülmıştı. Yurt \e Dünya Galerisi'nin tanıtımcılığını, İsveç'te 26 y ıl yaşadık tan sonra Türkıye'ye dönen. gazeteci ve radyo program y apımcısı Arslan Mengüç yaptı. Fuarda, çağdaşîskandinav sanatına özel bir bölüm aynlmıştı. Aynca.genç sanatçılara yer v eren galerilere destek olundu. Fuar sorumlusu Bengt Tornvall, daha önceki yıllarda bu girişimin. masraflan ancak karşıladığını. ama bu yıl saptanan büyük ilgi artışının, akla artı para kalması olasılığını getirdığıni söyledi. Buyıl ilk kez v un çapındaki müzelerle de ışbırliği yapıldığmı vurgulayan Tornvall şöyle konuştu: Fuar herkese açık "Fuarımız, resim sanatıvla ilgilenen herkese açık. Galericiler için galericiler tarafından \ apıldı. Amaç, aynı tutku peşinde koşan kişileri buluşturmak ve onlara, daha büyük bir zevki paylaşmanın tadını tattırmak. kültür işçLsi olarak saygınlık kazanmanın tadını." Yurtve Dünya Galerisi'nin sanat danışnıanı Arslan Mengüç, 12 ressamımızın yapıtlarının satıldığını ve alanlann y aklaşık yarısının İsveçliler olduğunu söyledi. Mengüç, yapıtlan sergilenen 24 ressam içinde Serap Demirağ'ın en büyük ılgıyıgordüğünübizeaçıkladı ve tablolan satılan resamlanmızın şunlar olduğunu söyledi: Serap Demirağ. Turgut Atalay, Şadan Bezeyiş, Zafer Gençaydın, Bayram Gümiiş, Mustafa Ayaz, Ramiz Aydın, İhsan Aydın, Fuat Çağatay, Saim Dursun, Süleyman Saim Tekan v e Engin Türker. İhsan Aydın. İsveç'egöçetmiş Türklcnn cn eskilerinden. îsveç sanat çevrelennde tanınıyor. sergılerdearanıyor. Hepımizın sevdığtbırınsan. Fuat Çağatay da uzun süredır İsveç'teyaşıyor. Bazı yapıtlan tanınmışgaleriler tarafından satın alındı. Yurtve Dünya Galerisi. buay sonunda Tokyo'da başlayacak olan vedüny anın en büy ük sanat fuan oJarak adlandınlan fuara da katılacak. Çinli,aşk konusunda Batılıyla yanşabilir mi? SİD^E^ (AA) - "İçlerine kapalı ve geleneklerine bağlı Çinliler, aşk konusunda Batılılarla aşık atamazlar..." A \ usiralş a \ a goç edcn Çınlı kadın gazeleci Julie Şi, Sidney'deyayınılanan Great VVorldgazetesindekalcmealdığı "Aşka Dair" başlıklı yazıda. Batıiı crkeklerin kadın ze\ klenne karşı Çınlılerden çok daha fazla duy arlı olduklannı. bununda Batılılannaşk oy unlannda Çınlılerden usıün olmalunnı sağladığını belirtti. 29yaşındakı .MatmazelŞı. Batılıların 10'daS'inın "olağanüstü afeşli". 2'sınin ısc "orta derece hararetli" aşıklar olduğunu. oysa Çin'dcki durumun bunun tam tersı olduğunu ya7dı Yoğun tepki aldı Kaleme aldığı bu yazıyla Av ustraly a'da y aşay an Çin kökenliierin y oğun tepkisini çeken gazeteci Şı, "Bu sadece benim kişisel deneyûnlerime dayanarak söy lediğim bir şey değil, nice Çinli kadının da gö/lemi bu" diye y azdı. Bay an Şi'ye göre "Çinli erkekler, siyasal ve kültürel nedenlerle seksüel sorunlara kapalılar. Çinlilerin çoğu, hiç seksten söz etmezler. Çin kültürüne göre insanlar sadece çocuk sahibi ohnak için seks v aparlar, yoksa zevk için değil. \\ne de erkekler bu işin zevkli olabileceğinin farkındalar, ama kadınlaruı çoğu, seksten zevk alınabileceğini bilmi.v orlar bile..."