Katalog

Cumhuriyef70. riLSAY 124989 S A N A T K U L T U R M A G A Z I N T E L E V I Z Y O N 16ŞUBAT1994ÇARŞAMBA Saint Jean Şövalyeleri'nin işkenceyle öldürdüğü prangalı 14 forsanın kemikleri beş yüz yıllık karanlığın ardından, sergileniyor BodrumKalesi'ninibretlikzindanlanHaber Merkezi- Bodrum Kalesi'- nin kazey tarafında. Alman Kulesi'- nin arkasındaki iç hendekte yer alan Gatiteau Kulesi içinde bulunan zin- dan. çevresi ile birlikte düzenlenerek 19 Şbbat 1994 günü zivarete açıla- cak. Saint Jean Şövalyeleri tarafından 1406-1522 yıllan arasındaki 100 yıl- dan fazla bir zaman süresinde inşa edilen Bodrum Kalesi'nin zindanla- n, yerli ve yabancı turistler tarafın- dan her zaman merak konusu oldu. Zindanın yeri ve niteliklerine ilişkin bilgı edinmek için, >etkililer sürekli soru vağmuruna tutuldular. Kale komutanlanndan Jacques Gatineau tarafından 1512-1514 yıl- lan arasında yaptınlan zından. 1513-1522 yıllari arasında işkence odası olarak kullanıldı. Tarihe gömme çabası 5 Ocak 1523 günü Palak Mustafa Paşa komutasındakı Osmanlı ordu- su Bodrum Kalesı'nı Saint Jean Şö- valyelerinden savaşsız teslim aldı. Türkler bu utanç odasını. kapısına 3 metre kalınlığında bir duvar örerek tarihe gömmck istediler. Tam 470 yıl sonra. 1993'te bu du- var yıkılarak zindana girildı ve Kül- ZIND&N erkes Bodrum'u da, kalesini de bir yeryüzücenneti sanır... Oysa, St. Jean Şövalyeleri, tutsak edip forsa eyledikleri nice insanı, kalenin zindanlannda akıl almaz işkenceler yapıp katletmişlerdir. tür Bakanı Fikri Saglar'ın şifahı emır- lenvle onanm. düzenleme ve sergile- me çalışmalan yapıldı. ?r Akdeniz'in en sağlam kalesi T.C. KOITO* tAKAMUâ ANfTlAH VI MÛZO.U Kale, Aziz Petros adına eski bir Türk ve Bizans kalesi üzerine Saint Jean şövalyeleri tarafından l406yılındayapı!mayabaşlanmıştır. înşaatı 1522 yılına kadar sürmüştür. Akdeniz'in en sağlam kalesidir. Kayalık biryanmada üzerine kurulmuştur. İç kaleye yedi kapıdan geçilerek ulaşılır. Kale içinde çeşitli uluslar tarafından yapılanbeşanakulebulunmaktadır. Bunlar îngiliz Kulesi, (Aslanlı Kule), İngiltere Kulesi (Gergef Kulesi), Ispanyol Kulesi (Yılanlı Kule) İtalyan Kulesi, (Kabartmalı Kule), Alman Kulesidir (Sağlam Kule). Duvarlar üzerinde 249 adet arma vardır. Bu armalar kale komutanlan ile onlann üstatlanna aittir. Bodrum Kalesi Rodos'un fethinden sonra Saint Jean şövalyeleri tarafından 5 Ocak 1523 tarihinde savaşsız olarak Tiirklere teslim edilmiştir. Şövalyelerdöneminde kalede 50 şövalye ve 150 kadar asker bulunmaktaydı. Osmanlılar döneminde ülke sınırlan Afrika'nın orta belınden geçtiği için kale, önemini yitirmiştir. Birdizdar ve birkaç asker tarafından yöneltilmiştir. 1895 yılında hapishaneye dönüştürülmüş, 50gardiyan sorumluluğunda 700 tutuklu yaşamıştır. 1. DünyaSavaşısırasında, 26Mayıs 1915'te Fransız Dublekszırhlısı tarafından bombalanmıştır, Mahkumlar iç bölgelere taşınarak kale terk edilmiştir. 1960 yılında müze deposu olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde Kültür Bakanlığı'nca sürekli onanlan Bodrum Kalesi içindedünyanınen büyük arkeoloji müzesini banndırmaktadır. Hasretten eskimeyen bağ: Prangalar Pranga İtalyanca "Branca"dan gelir. (kı şeyı bırbırine bağlayan cisim anlamındadır. Ortaçağda hapishanelerde kullanılan budemırzincirler bir tür işkence aracı olarak kullanılmıştır. Kazıdaa>ağı prangalı 14ıskelet bulunmuştur. Bu prangalar üç bakİabırhalkadan oluşmaktadır. Ortalama ağırlıkları 4-5 kg'dır. Halka. forsanınsağa>dğına takıldıktan sonra perçınlenmıştır. 14 zavallı iskelet Bu sergileme ile birlikte. kale için- de yapılmakta olan bir restorasvon orta\a çıkan Saint Jean Şövalyeleri- nin çöp çukurunda bulunan, avağı prangalı halde katledılnu^ 14 iskele- tc ait kemıkler dc avn bir salonda sergilenmeve başlandı Avaklaıın- İşkcnceye SOI1 dakı prangalardan. forsa olduklan anlaşılan kı>ılcre ait ıskeletlerin ser- gılenmesı. insanlara yapılan acıma- sız işkence ve katliamlann bir an önce sona ermesi dilcğını de yansıtı- vor Zindanlara 23 basamaklı birmer- diven ile inilrnektedir. Merdivenle- rin sonundaki yazıtlı kapıdan ahşap bir seyir balkonuna geçilır. Bu bal- kondan her birinin üzerinde birer hava bacası bulunan 4 hücre, dara- ğacı çukuru. tabutluk. duvarda prangalı kelepçeler ve tavana asılı darağacı kafesı görülmektedir. İnsanlann en doğal hakkı olan yaşama hakkını kısıtlayan ve bir ış- kenceye dönüştüren zındanlann. günümüzde Bodrum Sualtı Arkeo- loji Müzesi'nde bir seksivon olarak ziyarete açılması: aasız. zulümsüz ve işkencesiz yaşama bir çağn ola- rak değerlendiriliyor. Sergılerle kamuoyuna eğitim ve- renve kültür aşılavan Bodrum Sual- tı Arkeoloji Müze Müdürü Oğuz Alpözen "Bu sergileme çaiışmasıy- la, tüm dün> adaki /ulüm, işkence ve katlianılara karşı mü/emi/. üzerine düşen görevini \apmanın mutluluk ve huzurunu duymaktadır" dıyor. Özgürdenizin tutsaklan: Forsalar Forsalar eskıden gemilerde kürek çekmeye mahkum edilmiş kimse. kürek hükümlüsü yada deniz tutsağı olarak da tanımlanmaktadır. Ernte Bradford "The Great Siege, MaJta 1565 " adlı kitabında forsalardan şö> le söz etmektedir: 16. Yüzyıl'daSt.Jean(Malta) Şövalyeleri'nin donanmasındaki forsalar. genellikle Türk leventlerinden oluşturulmuştur. Bu durum Türklerle St. Jean Şöval>eleri arasındaki mücadelenin boyutlannı göstermesi açısından önemlidir. Bir belgede, forsalann durumlan şu şekilde anlatılmaktadır: Tutsaklar. üzerinde koy un postakisi olan 80 cm. genişlığinde tahta oturaklara. altışar altışarzincirlerle bağlanırlardı. Gemide forsalardan sorumlu bir subay ve kırbaçlı ikı yardımcısı bulunurdu. Kaptanın kürek çekme buyruğu sorumlu subay tarafından bir düdükle (silistre) iletilirdi. Bazen 10-12 saat sürekli kürek çeken bu insanlann, en ufak ge\ şemelenne ızın verilmez ve acımadan kırbaçlanırlardı. Oturaklar üzenndevaşamlannı geçıren forsalar, prangalanndan geçen bir zincirle gemı karinasına bağlı olduklanndan yerlennden kalkmazlar. hatta zorunlu ihtiyaçlannıdahı oturduklan verde görürlerdı. Fırsat bulduklannda başlannı kürekleredayayarak uvurlardı. Oruçve Hızır reisler FatihSultan.Mehmetdevnnde Midillı Adası fethedilmiştır(1462). BurayaatananTımarlı sipahiler arasında Yakup da bulunuyordu. Yakup'un İshak, Oruç. Hızır ve İlyasadh dörtoğluvardı. Oruç v e İlyas reisler denizciliğe meraklı olduklanndan Anadolu. Surive ve Mısır kıyılannda korsanlığa başlamışlardı. Oruç Reıs bir seferini tamamla\ıpTrablusşam"dan (Trablus. Lübnan'da şehır) dönerken Saint Jean şövalvelerinin saldımınauğramış. çarpışmalar arasında kardeşi İ !v as şehit olmuş. kendisı tutsak alınarak şövalyelerin elindekı Bodrum Kalesi'ne hapsedilmiştır. Muhtemelen 1503 v ılında tutsak alınan Oruç Reis, Bodrum Kalesi zindanlannda bir >ıl tutsak kaldıktan sonra. daha güv enli olduğu gerekçesiyle Rodos Adası'na gönderilmiştir. Kardeşi Hızır Reis(Barbaros Hayrettin Paşa) onu tutsakhktan kurtarmak için yoğun çaba harcamıştır. Şövalyelerin. kardeşi Oruç'a daha ı\ ı dav ranmalan için onlara büyük paralar ödemiştir. Bunun karşılığında Oruç Reis, şövalyelerin gemisinde forsa olarak çalışmaya başlamıştır. Birgece forsalık yaptığı gemi. Antalya açıklannda demirler. Aniden çıkan fırtına ona kaçma şansı verir. Gemideki kanşıklıktan yararlanarak zindrlerinden kurtulur. Yüzerek karaya çıkar ve bir Türk köyüne sığınarak özgürlüğüne kavuşur (1506). Toplumezann gün ışığınaçıkanlışı Kazı. Bodrum Kalesi, İngılız Kulesi önunde 1993 vılı Aralık ayında >apılmıştır. Kazıda. St. Jean şövalyelerinc ait 16. >v çöplüeü bulunmuştur Bu çöplükte çok miktarda hav v an kemıklenne. seramık parçalanna. kül vedenız ürünu atıklanna rastlanmıştır. Ha> v an kemıklerınin ıncelenmcsındeniövalvelerın la\ uk. koyun. keçı vedananın yanısıraevcilvevabanıdomuz gibohavvanlariledeğişik türde balık. mıdye v b. denız ürünlen yedikleri anlaşılmışiır 14 forsa iskeleti Çöplük ıçındc toprak v üzcvının 3.5 m altında 13"ü toplu haîde vebırtanesı 20m uzaklıkta avaklan prangalı. 14 forsa iskeleti bulunmuştur. Kazı sırasında. ıskeietlerin dışında kemer tokaları. boncuklar. makaslar. bıçaklar vesıkkelerelegeçmı^tır. Gümüş sıkkelerden 4 tanesı 1503-l5J2\ıllanarasında •jövalvelenn üstad-ı azamı (de\letbaşkanı)olan Fransız Emer> d'Amboise'veaıttır. Emerv d'Amboıse. Fransız Kralının hızmctındekı bir kâhvanın oğludur. Şövalveler meclısıncedevlet başkanı olarak seçilmıştır. Başkanlığı sırasında Osmanlı ve Memlük gemılerine büy ük zararlar verdırmıştır. Osmanlı Sultanı II. Bevazıt Memlük Sullanı ile birlikte St. Jean şövaKelcnnin elinde bulunan adalara caydıncı seferlerdü/enlemiştir. Emerv d'Amboise 1512de78 vaşında ölmüştür Kazıda bulunan sikkelerden. forsalann loplu öldürülme olavının Emerv D'Amboise (l5Ö3-I5I2)dö"neminde vapıldığı anlaşılmıştır Emer> D'Amboı^edöneminde Bodrum Kalesı'nde komutanlık v apan 3 kışının adı bilınmektedır. Bunlar- Constanzo Operti 1505-06. Jacques A\ Imer de la Che> aleire 1508-09. jacques Gatineau 1512-14. Buöldürmeolavının hangı komutanın zamanındd vapıldığı ise belırlenememiştir Gatineau Kulesi'nin işkence odalan Zindan ve forsalann mezar kazılarında ortava çıkanlar 19şubattan itibaren sergilenecek. (\ otoğrat: OĞUZ HAMZA) Gatineau Kulesi Jacque Gatineau tarafından sapılmıştır. Gatineau. Bodrum Kalesi komutanı olarak l6Mart 1512-13 Şubat 1514 tarihleri arasında görev vapmıştır. Kule kapisı üzerinde üç arma bulunmaktadır. Ortadaki arma üstadı \zam Emen d'Amboise'caıttır. (1503-1512). ^'anlardakı armalar k;ıle komutanı Jacque Gatıneau'nundur Kuleıçıne 23 bdvımakla ınılir İç kapı ü/ennde Latınce "lnde Deus Abesfvuzısı bulunmakiddır. "Tanrf nın bulunmadığı \er" ^nlamına gclmektedır Gatineau KulcM'nın doğıısunda ve batiMiıda ikişertopmazgalı bulunmaktadır. Kuledört baca ile havalandırılmaktadır. Daha sonra kalenin kuzevindeinşa edılen peçe duv an nedenıv le bu kule işlcv dışı kalmıştır. Topmazgallarıve havalandırma bacalan taşla tıkanarak 1513-1523 > ılLırı arasındd.şövalveler tarafınddn ı^kencc oda.M olarak kullanılmıştır. Kalenin 5 Ocak 1523 vılında Türklerin elınc geçmesınden sonra. Türkler. burada v ıllarca işkence görerek yaşamlannı vıtıren so\d.ışlarının jcısını unııtmak için kulevcınenmerdıvenlerin sonundaki ıç kdpıvı uişla örerek işkence odasını kapatmışlardır Mü/cnıi7ce b ^ l açılarak işkence oddsına gınlmı^ur. Kuleıçmdekı dolgıı toprağın boşdltılması MIMMIHLI. mahkııınlann dvağııu bağlandnzıncırve güllclcr ile ııivtn iskeletlerı bıılunmuşdır Kulcınn kuzev balı köşesinde daı ağacı çukuru bulunmaktadıı I op mazgallannm kule içı kısını demir kafesle örülerek hücreve dönüştürülmü^tür. İşkence kulesı ele geçen buluntulardanvcortdçağdaki işkence alctlennden vararlanılarak venıden düzenlcnmiştir Bakanlık, Kastamonu'da turizmi çeşitlendiriyorANKARA (AA) - Turizm Bakan- lığı, Kastamonu'da doğa turizminin yaşatılması ve ilin tunzme kazandı- nlması amaayla özel bir proje ha- zırladı. Turizm Bakanlığı vetkilileri. Kas- tamonu'nun turizm çeşitlılığı yö- nünden zengin bir il olduğunu belır- terek yörede doğa, atlı doğa gezısi. kış, yayla, mağara ve termal turiz- minin yapılabilmesı için özel bir proje haarlandığını bildırdıler. Kas- tamonu'da 3 işletme belgeli tesıste toplam 172,42 beledive belgeli otel- de bin 838. kamu kuruluşlan misa- fırhanelerinde ise 464 yatak kapasi- tesinin bulunduğunu anlatan yetki- liler, proje ile yörede bulunan yayla ve özellikle Safranbolu evlerinin >e- niden düzenlenerek turizme açılaca- ğını söylediler. Yetkıliler. buevlerde duş. tuvalet ve benzen mekanlann projelendirileceğini ıfade ettiler. Bakanlık yctkilıleri, amaçlannın doğa turizminin yaşatıiması ve yö- renin turizme kazandınlması oldu- ğunu belirterek, kalkınmada önce- likli iller arasında bulunan Kasta- monu'nun tunzme açılmasıyla yöre insanına önemli ölçüde ekonomik TJL u urizm Bakanlığı, Kastamonu'nun turizm yönünden zengin olduğunu belirterek, yörede doğa, kış, yayla, mağara ve termal turizminin yapılabilmesi için bir proje hazırladılar. katkı sağlanacağını vurguladılar. Bakanlık vetkilılen. bu turizm çeşıt- lennin vurtdıjında büyük talepgör- düğüne dikkat çekerken. ıç tunzme de hareketlılık kazandıracağını söv- lediler. Kastamonu'nun Pınarbaşı ilçe- sınde Ilgarinı ve Küre'de Sarpuna- lınca mağaralan. 'mağara turizmi' için ideal bir olanak sağlarken Araç- Çatalzeytin. Devrekanı ve Daday yaylalan 'yayla turizmi1 ' ıçın eşsiz gü- /ellıklere sahip. Dadav-Çömlekçiler Koy u 'atlı doğa yürüjüşü', Ilgazdağı da 'kış turizmi' ıçın uvgun birer me- kan olurken. Abana. Cide. Bozkurt ve Çatalzeytin'dekı kumsallar da 'plaj turizmi'' için Karadeniz'in eşsiz güzelliğini yansıtan bir parça ola- cak. Öte yandan Kastamonu-Bahadır Köyü'nde Karbogagöz suyu, Tos- va-Ermenik Kövü'nde maden su>u ve Araç-Iğdir'de Aksu şifalı suyu. Mesudive Mahallesı'nde Cıcınk suvu ve Kırmacı maden suvu ile Az- davavda-Ilıca Kö>ü kaplıcası 'ter- mal turizmi" için ayn bir özellik taşı- \or. Atatürk'ün şapka ve kıyafet dev- nmini açıkladığı yer olan Kastamo- nu. doğal güzelükleri kadar kültürel geçmişi ile ilgi çekici bir il. Kastamonu. arkeolojik bakım- dan merkezde Kastamonu Kalesi. Kaya Mezarlan. İnönü Mağaralan. Taşköprü'de Zımbıllı Tepe Harabe- leri. Araç'ta Eğrice Ova ve Bahçeeik Kaleleri ile Aslantaş Kaya Mezan. Küre'de Alıncaver Kava Mezan ve Doğanlar Kalesi. Tosva'da Ceneviz Kalesi ve Kava Tüneli gibi zengin- liklere sahip Kültürel açıdan verli turistler kadar yabancı turistleri de çekebilecek Kastamonu'da. bırçok camı. mescit. medrese. han. külliye. türbe gıbi tarihi yapılar da yer alı- yor.